تاثیر حکمروایی خوب شهری بر بهسازی بافت فرسوده

گردآورندگان: فاطمه بی نیاز – آذین مستوفی
(نمونه موردی : محله آبکوه مشهد)

چکیده:
شهرهای امروز در بستری از تحولات روزانه قرار گرفته اند که هرکدام از این تحولات ردپای متفاوتی بر چهره شهر برجای می گذارند در این بین آنچه مهم است شیوه ی اتخاذ شده برای مدیریت شهرها و بحرانهای اجتماعی آن است ، یکی از شیوه های کارآمد مدیریت در شهرهای امروزه ، حکمروایی خوب شهری می باشد ، در واقع حکمروایی شهری فرآیندی است که بر اساس کنش متقابل میان سازمانها و نهادهای رسمی اداره یک شهر از یک طرف و سازمانهای غیر دولتی و تشکلهای جامعه مدنی از طرف دیگر شکل می گیرد. ( برک پور ، 1387)
از جمله مشکلاتی که مدیریت شهری امروزه با آن دست و پنجه نرم می کند ، معضل بافت فرسوده می باشد که به سبب عوامل اقتصادی ، اجتماعی و … در شهرها پدید می آید و سبب روند رو به نزول سیمای مطلوب شهری می گردد ، تحقیق حاضر در جهت سنجش میزان کارآیی شیوه های مدیریت شهری همچون حکمروایی خوب بر روی بهسازی بافت فرسوده صورت گرفته است ، که محله آبکوه مشهد به عنوان یکی از محله های قدیمی شهر مشهد به عنوان نمونه موردی انتخاب شده است.
در این بین نتایج حاصل شده از مطالعات طرح بالادست و میدانی حاکی از پایین بودن سطح مشارکت به عنوان یکی از شاخص های حکمروایی خوب شهری در روند بهسازی بافت فرسوده محدوده می باشد . در این تحقیق که در چارچوب روش مطالعات کتابخانه ای-  اسنادی انجام شده است ، براساس مبانی نظری ذکر شده و نیز یافته های طرح بالادست ( طرح توانمند سازی قلعه آبکوه) راهکارهایی به منظور پررنگ نمودن نقش مشارکت در فرآیند طرح ارائه می گردد .
کلید واژه : بافت فرسوده – حکمروایی خوب شهری – مدیریت – مشارکت

مقدمه :
مراد از بافت گستره ای همپیوند است با ریخت شناسی های متفاوت که طی دوران حیات شهری در داخل محدوده شهر و یا حاشیه ی آن در تداوم و پیوند با شهر شکل گرفته باشد. این گستره ی همپیوند می تواند مجموعه ای از بناها ، راهها ، فضاها ، تأسیسات و تجهیزات شهری و یا ترکیبی از آنها تشکیل شده باشد. از طرفی تمام اجزای این گستره خواه عناصر طبیعی و یا انسان ساخت با گذر زمان درگیر تغییر و تحولات پیوسته و ارامی می شوند که این تغییرات را می توان لازمه زندگی و حیات و اقعی شهری دانست از طرفی رهایی از آن تغییرات امکان پذیر نخواهد بود زیرا به معنای سکون ثبات و توقف است که منجر به مرگ حیات شهری می گرد. (مهندسین مشاور فضا زیست ، 1385، 67) و در نهایت این دگرگونی ها و تغییرات منجر به فرسوده شدن بافت های سنتی و قدیمی دیروزی و شکل گیری بافت فرسوده در مفهوم امروزین می شود. (دویران ، 1389،14) در کشور ما بسیاری از شهر ها با مسئله بافت فرسوده مواجه اند در این بین لازم به ذکر است که برای داشتن یک محیط شهری پیچیده ، پویا و متنوع و باکیفیت بالانیازمند ظرفیت مدیریت قابل توجهی هستیم که به نظر می رسد حکمروایی شهری قابلیت فراهم کردن آن را دارد. بنابراین حکمروایی خوب یعنی شیوه ایجاد همکاری برای تصمیم گیری درباره چگونگی استفاده از منابع مالی، فنی و انسانی . و در اصل فرآیندی است که همه امکانات و منابع موجود جامعه در خدمت منافع عموم قرار گیرد تا توسعه پایداربه جریان بیفتد.( ترابی ، 1385، 5-6) پس با استناد به این تعاریف می توان این گونه برداشت نمود که بهره گیری از این رویکرد در جامعه به ویژه در برخورد با مسائل و معضلات شهری میتواند بسیار راهگشا و موثر برای مدیریت شهری تلقی گردد.
چارچوب نظری و مفهومی :
حکمروایی شهری از دیدگاه های گوناگون :
 حکمروایی خوب شهری را به عنوان اثربخش ترین ، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت معرفی نموده اند. (تقوایی ، علی اکبر ، تاجدار ، رسول ، 88)
 حکمروایی خوب شهری باید بتواند شهروندانش را برای دسترسی به مزایای شهری بهره مند سازد ، حکمروایی مستمر و پایدار حکمرانی پویا و به روز است. (شریعتمداری ، 89)
تاریخچه پیدایش حکمروایی :
تا قبل از دهه 1980 مدیریت دولتی سنتی ، پارادایم مطرح در حوزه مدیریت بود اما با ظاهر شدن ابعاد منفی و نقاط ضعف آن در همین سالها در کشورهای انگلیس و آمریکا ، پارادایم دیگری به نام مدیریت دولتی نوین حضور خود را اعلام داشت و خصوصی سازی و پیمانکاری را شعار خویش قرار داد ، اما وعده های این جریان فکری نیز در کشورهای مبدا آن سرابی بیش نبود و بزودی مشخص شد این پارادایم قادر نیست خیر و رفاه مناسب و عادلانه ای برای شهروندان فراهم سازد.اولین مرجع معتبری که در این زمینه مباحثی را مطرح نموده ، بانک جهانی است که در گزارشی در سال 1989 آن را به عنوان ارائه خدمات عمومی کار آمد ، نظام قضایی قابل اعتماد و نظام اداری پاسخگو تعریف نموده است. در دهه 60 موضوع مشارکت در انگلستان مطرح شد و پس از آن در دهه 70 (( کمیسیون اسکفینگتن)) مامور شد که در مورد گسترش مشارکت در جوامع شهری فعالیت کند. مک لالین جز اولین کسانی است که در این موضوع فعالیت کرده است. پس از آن در دهه 90 بانک جهانی به ترویج این موضوع به عنوان یک سند جهانی و بین المللی پرداخت.(جستارهای شهرسازی ، 86)
تفاوت حکمروایی و حکومت :
 ((مک لالین)) نظریه پردازی است که در سال 1973 به این مفهوم پرداخته است، از نظر او حکومت مجموعه ای ازنهادهای رسمی و حقوقی با قدرت قانونی است ، اما حکمروایی نوعی فرآیند است، این فرآیند متضمن نظام به هم پیوسته ای است که هم حکومت و هم اجتماع را دربر می گیرد.
 ((پروفسور دنالد کتل )) : دولت یک فرا ساختار نهادی است که جامعه برای تبدیل سیاست ها و خط مشی ها و قانون مورد استفاده قرار می دهد، حکمرانی نتیجه تعامل دولت، خدمات عمومی و شهروندان از طریق فرآیند سیاسی ، توسعه خط مشی ، طراحی برنامه و ارائه خدمت است. (جستار های شهرسازی 86)
اهداف حکمروایی شهری – اهداف کلان :
1 . بازساخت جامعه مدنی برای تقویت واعتلای بیشتر سازمانها ، نهادها و جوامع محلی
2 . کاهش فقر و جدایی گزینی های اجتماعی ، قومی و فرهنگی در شهرها
3 . افزایش مشارکت و مداخله افراد و صاحبان منافع در فرآیند های سیاسی درون شهرها( جستارهای شهرسازی ،86)
اهداف خرد :
1 . بهبود کیفیت معاش و افزایش امکان زندگی برای همه شهروندان
2 . حفظ دموکراسی
3 . ایجاد فرصت و امکان برای مردم به منظور نشان دادن خواسته ها و آمالشان در زندگی
4 . اعتلای امنیت ، برابری و پایداری ( جستارهای شهرسازی ،86)
اصول حکمروایی شهری خوب :
یک مبنای اساسی برای ویژگی های حکمرانی خوب شاخص های 8 گانه ای که توسط برنامه توسعه سازمان ملل وبانک جهانی مطرح شده اند این شاخص ها عبارتند از :
1 . مشارکت :حضور همه مردم در تصمیم گیری های مختلف. 2 . حاکمیت قانون :چارچوب های قانونی عادلانه و منصفی است که از ویژگی بی طرفانه بودن برخودار است. 3 . شفافیت :جریان آزاد اطلاعات و قابلیت دسترسی سهل و آسان به آن برای تمامی استفاده کنندگان مربوطه. 4 . مسئولیت پذیری:نهادها و فرآیندها تصمیم گیری در یک چارچوب زمانی منطقی به همه استفاده کنندگان آن خدمات لازم رائه دهد. 5 . اجماع سازی:منافع و سلایق مختلف در جامعه به سمت اجماعی گسترده که بهترین و بیشترین منفعت را برای تمام اجتماع در پی دارد هدایت کند. 6 . عدالت و انصاف :همه افراد باید از فرصت های برابر برخوردار باشند. 7 . کارآیی و اثربخشی :سازمانها و نهادهای تصمیم گیرنده همیشه نیازهای مردم را در نظر داشته باشند و ازمنابع موجود به صورت کارآ استفاده کنند. 8 . پاسخگویی:نه تنها نهادهای دولتی بلکه بخش خصوصی وسازمان های جامعه مدنی باید نسبت به عموم مردم و همه افراد ذینفع پاسخگو باشند .پاسخگویی بدون وجود شفافیت و حاکمیت قانون قابل اجرا نیست.( فرزین پاک ، 1383)
مفهوم مشارکت :
مشارکت به معنی حضور همه مردم در تصمیم گیری های مختلف است که هم به صورت مستقیم و هم از طریق نمایندگان و نهادهای واسطه ای قانونی و مشروع تحقق می یابد .
مباحث مشارکت غالبا مبتنی بر وجود آزادی بیان و حق اظهار نظر همه افراد جامعه در حوزه های مختلف سیاسی و امنیتی خواهد بود البته این امر لزوما به معنی آن نیست که تمایلات، خواسته ها و نگرانی های تک تک افراد جامعه مورد توجه قرار می گیرد بلکه منظور مشارکت حداکثری است که از طریق مکانیسم های خاص خود تحقق پیدا می کند. بنابراین ویژگی اصلی مشارکت آزادی همه مردم در ابراز نظرات و دیدگاه های خود است که این امر در مرحله اجرا نیازمند ابزارهای خاصی از جمله رسانه های آزاد و نهاد های مدنی مستقل است .
تعریف بافت :
مراد از بافت گستره ای همپیوند است که با ریخت شناسی های متفاوت طی دوران حیات شهری در داخل محدوده شهر و یا حاشیه ی آن در تداوم و پیوند با شهر شکل گرفته باشند. این گستره می تواند از بناها ، مجموعه ها ، راهها ، فضاها ، تأسیسات و تجهیزات شهری و یا ترکیبی از آنها تشکیل شده باشد.(سروری،1388(
تعریف بافت از نظر کیفیت :
بخش هایی از شهر که با گذشت زمان کارآیی خود را از دست می دهند و دچار فرسودگی می شوند شهرها را از درون فرسوده می سازند و محله های خوب شهری را به محلات فرسوده و مشکل دار تبدیل می کنند. فرسودگی مراکز شهری باعث متروک یا نیمه متروک شدن محلات ، افت منازل مسکونی و کاهش شدید کیفیت های زندگی اجتماعی – اقتصادی ساکنین می شود. عموما تصوری که از بافت فرسوده شهری می شود بافت قدیمی شهر است که به دلایلی نوسازی نشده است و رفته رفته ساختمان ها کهنه و پوسیده شده اند. این تصور از بافت فرسوده تصور جامعی از انواع بافت های شهری را به دلیل مسائل و مشکلاتی که گریبانگیر آنهاست و رو به فرسودگی یا میرند گی نهاده اند در بر نمی گیرد این بافت ها شامل بافت فرسوده فاقد ارزش تاریخی، بافت قدیمی، بافت فرسوده جدید الاحداث حاشیه های شهری و نوساز میگردد. (همان )
تعریف فرسودگی:
فرسودگی شهری دارای معنای مرکبی است : متروکی زود رس ، خرابی کالبدی و رو به زوال گذاشتن ، و وجود کمبود هایی در فضای شهری. به طور کلی فرسودگی شهری دو شکل دارد : شکل اول نسبی و شکل دوم کامل. برای تعیین اشکال مختلف فرسودگی می بایست معیار هایی تعیین گردد ، اینگونه معیار ها به دو دسته قابل تقسیم اند:
معادله اول : شکل ( کالبد سالم ) + فعالیت ( فرسودگی نسبی ) = فرسودگی نسبی فضا
معادله دوم: شکل ( کالبد نسبتا فرسوده ) + فعالیت ( سالم ) = فرسودگی نسبی
معادله سوم :شکل ( کالبد فرسوده ) + فعالیت ( فرسوده ) = فرسودگی کامل فضا
مرمت شهری :
مرمت شهری به معنای دخالت اگاهانه در فضای شهری برای جلوگیری از فرسایش و معاصر سازی آن . در این اقدام فضای شهری جدیدی حادث می شود که ضمن حفظ شباهت های اساسی با فضای شهری قدیم تفاوت های معنایی را با فضای قدیم به نمایش می گذارد. (مشاور فضا زیست،1385)
بهسازي
مجموعه اقداماتي شامل مرمت ، حفاظت ، بازسازي ، تامين خدمات و… كه در مورد بافتها منجر به حفظ ساختار تاريخي و اصالت و هويت آنها مي گردد و معمولاً باحفظ و بهبود كالبد آنها همراه است. (مطالعات توانمند سازی قلعه ابکوه)
نوسازي
منظور از اين واژه تداوم كاركرد بنا يا بافت همراه باتغييرات برنامه ريزي شده در كالبد آن مي باشد كه علاوه برطولاني شدن عمر بنا و بافت به احياء آن منجر مي گردد. (مطالعات توانمند سازی قلعه آبکوه)
بازسازی :
بازسازی به معنای از نوساختن است. بازسازی زمانی صورت می گیرد که در بنا، مجموعه و یا فضای شهری فرسودگی به صورت کامل ایجاد شده باشد. فرسودگی کامل معمولا بر اثر فرسودگی ( نسبی یا کامل ) فعالیت و کالبد توامان صورت می گیرد. این امر معمولا  برای ایجاد حیات شهری جدید در سازمان فرسوده ( بنا ، مجموعه ، بافت ) به کار می رود. اصولا باز سازی به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که پس از تخریب بیش از نیمی از اثر مجددا اثری با چهره ای جدید و یا کاملا منطبق با اصل خویش ، ساخته شود. (مشاور فضا زیست،1385)
نحوه مداخله کشور های مختلف اروپایی و جهان سوم در رابطه با بافت شهر :
در این قسمت به اختصار به بررسی نحوه مداخله انگلستان، ایتالیا، فرانسه و کشورهای اروپای شرقی در در رابطه با بافت شهری می پردازیم.

انگلستان
انگلستان برای جوابگویی به نیاز ها و حل مشکلات بافت شهرهای قدیمی با تدوین قوانینی خاص توانست به تدریج پاسخ گوی پاره ای از مسائل هسته های پرجمعیت قدیمی شهرهای گردد. که نمونه ای از تدابیر اتخاذ شده در سه شهر لایستر ، چستر و یورک به شرح زیر است:
•    معاصر کردن بافت با توجه به نیاز های معاصر
•    مشارکت مردم در بازسازی و تغییر شکل بنا و عملکرد آن با دخالت صاحب ملک
•    حفظ هویت شهر و تشویق صاحبان به باز سازی بناها از طریق مشارکت مردمی
ایتالیا
کلیه اقداماتی که در رابطه با باز سازی و بهسازی بافت های قدیمی در این کشور صورت می گیرد. نتیجه تجربیات موفقی است که از ان به عنوان سبک جهانی در باز سازی بافت ها و شهر های تاریخی مطرح می گردد. اهدافی که این طرح در پی ان بوده است عبارتند از:
1. حفظ و حراست از ثروتهای معماری و شهر سازی از طریق نگهداری واحد های با ارزش
2.تلاش جهت نگه داشت مردم بومی شهر و جلو گیری از تعویض ساکنین آن
فرانسه :
در فرانسه مجموعه قوانینی در رابطه با حفاظت آثار و بافت های قدیمی تدوین شده که کل مجموعه شهر را زیر پوشش قرار می دهد و در چهار رده به شرح ذیل به باز زنده سازی می پردازند:
1. بناها و مجموعه هایی که باید مرمت شوند
2. مجموعه و بنا هایی که باید زیر پوشش حفاظتی قرار گیرند.
3. مجوعه بنا هایی که در طی بررسی و تحقیقات می توانند تخریب شوند
کشور های ارو پای شرقی
در کشور های اروپای شرقی به دلیل نظام سوسیالیستی اقتصاد متمرکز و برنامه ریزی شده در برخورد با بافت های قدیمی برنامه ریزی ملی انجام می گیرد. (رسولی ،1376)
معرفی نمونه موردی :
محله آبكوه تادهه 1340 به نام قلعه آبكوه در خارج از شهر مشهد قرارداشت. آبكوه بطوري كه در لغت نامه دهخدا آمده به نام قريه اي در اطراف شهر مشهد مقدس مي باشد. ودر 6 كيلومتري غرب مشهد در مسير كارخانه قند آبكوه و قوچان در ارتفاع 971 متري از سطح دريا واقع شده است. گسترش كالبدي شهر به سمت غرب باعث گرديد كه قلعه آبكوه در فضاي كالبدي مشهد مستحيل شده و در گذر زمان كم كم تبديل به محله اي از اين شهر گرديد. از طرفی محدوده مورد مطالعه ، به لحاظ تقسيمات مناطق شهرداري ، در محدوده مركزي منطقه یک شهرداري مشهد واقع شده است . مساحت محدوده مورد مطالعه ، برابر 4/39 هكتار مي باشد كه 57/2 % از كل مساحت منطقه یک را در بر مي گيرد. محدوده مورد نظر از شرق به خيابان راهنمايي ، ميدان راهنمايي و بلوار سازمان آب ، از جنوب به خيابانهاي سناباد و فرهاد 25 ، از غرب به خيابانهاي بيستون و فرهاد و از شمال به خيابان شهيد صادقي 8 منتهي مي گردد. (مطالعات توانمند سازی قلعه آبکوه)
مسایل و مشکلات :
در بافت های فرسوده اقشار پایین و میانی نقش های مهم و اصلی را به عهده دارند.خالی شدن مناطق مسکونی نزدیک به بافت تجاری به منظور ایجاد کارگاه ها، انبارها، مغازه های پیشه وری ، فضاهای احتکار و … نمونه هایی از واکنش های کالبدی بافت فرسوده بیشتر شهر های بزرگ است. همینظور تمرکز اقشار تقریبا کم درآمد و تازه واردین مهاجر و مهاجرت افرادی که از ابتدا در این مکان ساکن بوده و طی دوران پایگاه اقتصادی مناسب تری یافته اند باعث بهم خوردن بافت جمعیتی این مناطق گردیده است. البته برخی از این مناطق کارکردهای جدیدی نیز یافته اند نظیر توزیع موادمخدر و بروز برخی مشکلات اجتماعی. (رحیمی،1376)
یافته ها :
با توجه به مطالعات طرح بالادست در زمینه مشارکت به یافته های زیر دست پیدا کردیم که با توجه به این که مشارکت یکی از شاخص های حکمروایی خوب شهری است فرضیه هایی را عنوان می کنیم و به بعضی از آنها پاسخ می دهیم .
با بررسی معیار های اقتصادی محله آبکوه شهر مشهد به عنوان یک بافت فرسوده شهری در می یابیم. درآمد خانوار در این محله  جزو گروه های پایین درآمدی محسوب می شود و با توجه به هزینه های گوناگون خانوا، میزان پس انداز بسیار پایین است. این مسئله باعث می شود که در بازسازی ونوسازی محله نتوان چندان بر روی مشارکت و سرمایه گذاری ساکنین حساب کرد. به عبارتی، ساکنین این محله نیاز مند به کمک و سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی از خارج محله هستند. بررسی فعالیت های مستقر در درون بافت محدوده حاکی از آن است که اغلب این فعالیت ها و خدمات، در سطح محله عمل می کنند و شعاع عملکرد آنها فراتر از مرز های محله را چندان شامل نمی شود. این مسئله باعث می شود که درآمد و پول از خارج محله به آن تزریق نشده و درآمد های این فعالیت ها نیز در حد درآمد ساکنین باقی بماند. این امر تا حدودی ناشی از جزیره ای بودن محله و مقداری نیز به دلیل کوچک بودن مقیاس این فعالیت ها است. (مطالعات توانمند سازی قلعه آبکوه)
فرضیه ها : با فرض اینکه مشارکت در احیای بافت فرسوده در بافت میانی شهر( آبکوه) وجود داشته باشد باید
1. در اصلاح وضعیت کالبدی و جداره ها با نظر سنجی از ساکنین اقداماتی صورت گرفته باشد.
2.ایجاد فضای جمعی در سطح محله و کاربری های خدماتی در مراکز محلات با مشارکت همراه بوده باشد.
3. بر مبنای اصل مشارکت حکمروایی خوب شهری با رضایت همه خصوصا ساکنین طرح تعریض صورت گیرد.
4. بر مبنای اصل مشارکت عامه ساکنین در جهت ارتقا سطح زیبایی منظر شهری ( زباله ، فاضلاب ، فضای سبز ) اظهار نظر نمایند.
5. مشارکت در بهبودوضعیت کیفی زندگی ساکنین از طریق ارتقا و ضعیت مسکن و اقتصادی
در ادامه با در نظر داشتن فرضیه های بالا برای اختصار تنها به تجزیه و تحلیل عامل اقتصادی در قالب جدول swot می پردازیم .

swotاقتصادی    قوت    ضعف    فرصت    تهدید
وجود پتانسیل های ایجاد فرصت اشتغال بدون تحمیل هزینه های سرمایه گذاری بر دولت پایین بودن درامد خانوار قابلیت سرمایه گذاری بخش دولتی و خصوصی به سبب موقعیت ویژه سایت مشكلات ناشي از مالكيت اراضي.
وجود انگيزه هاي خود اشتغالي در محدوده . میزان پس انداز پایین تخصيص اعتبارات در سطح ملي . نبود سياستهاي اقتصادي حمايتي .
موقعيت مكاني محله در رابطه باارزش زمين . اغلب فعالیت ها سطح محله می باشند حمايت مالي در باورهاي ديني )وقف ، خيريه ، قرض
الحسنه و … ) عدم نظارتهاي دولتي و ضعف مديريت اقتصادي.
وجود گروه های ذی نفوذ و ذی نفع در محدوده برای مشارکت پایین بودن میزان در امد خانوار اعلام آمادگي مالكان عمده در رفع مشكلات مالكيت اراضي

جمع بندی:
مسائل و معضلات اجتماعی و اقتصادی بافت های فرسوده شهری درطرح های نوسازی و بهسازی شهرهای ایرانی، که عمده آنهابه دلیل تاریخی بودن از بافت های قدیمی و مسئله دار برخوردارند ، همواره از وزن و اهمیت کمتری در راهبردها و سیاست های نوسازی و بهسازی در مقایسه با معضلات کالبدی – فیزیکی برخوردار بوده و هستند، هرچند که همان معضلات کالبدی نیز به دلیل عدم توجه به مسائل اقتصادی نتوانسته حل و فصل شود. این در حالی است که بررسی ها در کشورهایی که در زمینه احیای بافت های  فرسوده مسئله دار خود موفق بوده اند نشان می دهد، که توجه به مسائل اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی ساکنان از وزن خاصی برخوردار بوده و همواره مبنای برنامه ریزی توسعه این گونه بافت ها در هم پیوندی پایدار با کل شهر قرار گرفته است. بدین سان که با شناخت و بهره گیری بهینه از ویژگی های اجتماعی – فرهنگی ، پتانسیل های اقتصادی و فرصت های مکانی حوزه مطالعاتی به تهیه طرح های توسعه ای بافت با اقدام به مشارکت حداکثری ذی نفعان و ذی نفوذان اعم از ساکنان، گروههای فعال غیر دولتی، سرمایه گذاران و مانند اینها مبادرت می گردد، نتیجه این نوع رویکردها حداکثر سناریوها و پیشنهادات طرح در مرحله تهیه و تدوین و قابلیت تحقق پذیری در مرحله اجرای طرح ها می باشد. بنابراین در شرایط کشوری مانند ایران با شهرهایی که عمدتا دارای بافت های فرسوده وگاها با ارزش تاریخی می باشند در نظر گرفتن این ابعاد حیاتی است. در این تحقیق نیز با توجه به مطالعات طرح بالادست و نیز مشاهدات میدانی در ابعاد اقتصادی وسایر شاخص های بافت فرسوده قوت ها و فرصت هایی وجود دارد که می توان با استفاده از آنها در جهت پررنگ نمودن نقش مشارکت و گسترش آن به سمت گروههای مردمی ذی نفع به جای ماندن مشارکت در سطح ارگانهای دولتی و خصوصی اقدام نمود.
ارائه راهکار :
بافت های فرسوده شهری علاوه بر اینکه بخشی از کالبد شهر به شمار رفته و توجه به حیات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی آنها از ضروریات در مباحث برنامه ریزی شهری است همچنین بهره گیری از مشارکت و پتانسیل های موجود در این بافت ها می تواند فرصت های مهمی پیش روی برنامه ریزان ، طراحان و مدیران شهری در قالب طرح های بهسازی ونوسازی قرار دهد که عمده ترین این پیشنهادات به شرح زیر است :
•    بهره گیری از نقطه قوت مشارکت ساکنان در حل مشکلات موجود وهمچنین فرصت ارتباط گروه های اجتماعی با همدیگر در راستای حل مشکلات و کمبود های اجتماعی و فر هنگی بافت.
•    بهره گیری از نقطه قوت وجود گروه های ذی نفوذ و ذی نفع و نهاد های اجتماعی فعال در منطقه در راستای ارتقا مشارکت در بین ساکنان در راستای فرآیند بهسازی و نوسازی بافت فرسوده.
•    بهره گیری از بالا بودن حس شخصی ( علاقه به محل زندگی ) در بین ساکنین در راستای تسهیل فرآیند مشارکت بهسازی بافت ها.
منابع و ماخذ :
•    دویران، اسماعیل ، 1389، راهبرد مدیریت یکپارچه شهری جهت مداخله در بافت های فرسوده ، مجله آبادی ،شماره 67، صفحه 14
•    مهندسین مشاور فضا زیست ، 1385، دفترچه مطالعات فضای باز شهری
•    ترابی ، علیرضا ،1385 ، مدیریت پایدار شهری در گرو حکمروایی خوب ، مجله شهرداری ها، شماره 69 ، صفحه 5
•    برک پور، ناصر،1385، حکمروایی شهری و نظام اداره شهرهای ایران، کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری
•    طرح سامان دهی و توانمند سازی قلعه آبکوه
•    جزوه درسی طرح یک جناب آقای دکتر سروری ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد مشهد
•    رحیمی ، حسین ، باز ساخت بافت قدیم شهر
•   رسولی ، محمد،1376، تجارب جهانی در امر بهسازی و نوسازی بافت قدیمی شهر ها، مجموعه مقالات تخصصی بافت های شهری ، وزارت مسکن و شهرسازی ، چاپ اول
•    فصل نامه جستار های شهرسازی، بهار 1386 ، شماره 19 و 20، سال ششم
•    تقوایی علی اکبر و تاجدار ، رسول ، در آمدی بر حکمروایی خوب شهری – رویکرد تحلیلی
•   فرزین پاک ، شهرزاد ، 1383،از آموختنی های شهر حکمروایی خوب شهری چیست ؟ ، ماهنامه شهرداری ها ، سال ششم ، شماره 64
گروه مشاوران جوان شهرداری مشهد
کارگروه معماری و شهرسازی منطقه یک