گاهی زندگی به انسان چنان سخت می گیرد که گویی ابر و باد و مه و خورشید و فلک همه درکارند تا در کار آدم اختلال ایجاد نمایند. هرچه می زنی به در بسته می خوری و هر جا می روی با بن بست مواجه می شوی. کلافه و سردرگم حوصله ی هیچ کس و هیچ چیز را نداری و به زمین و زمان بد وبیراه می گویی. البته عده ای از افراد تنها به بدوبیراه گفتن هم راضی نمی شوند و دوست دارند هر چه دم دستشان می رسد نابود کنند. برخی هم تمام ناراحتی خود را بر سر اطرافیان و دیگران خالی می کنند که این امر زمینه ی بروز خشونت های اجتماعی را فراهم می آورد. لذا اگر انسان برای صبوری در برابر مشکلات و مصائب که جزیی از طبیعت زندگی است در خود آمادگی ایجاد نکند به مرور زمان به جایی می رسد که با کوچکترین محدودیت و یا تلنگری از کوره در رفته و زمین و زمان را به هم می زند.
یکی از دغدغه های اندیشمندان جوامع بشری طراحی و مهندسی مدینه فاضله ایی است که ساکنان آن بتوانند در آسایش و آرامش نسبی زندگی کنند.بر این مبنا، جوامع مختلف اهداف عالیه و منزلت های ستایش برانگیزی را در یک طیف گسترده برای اعضای جامعه مشخص می کنند تا افراد جامعه را بسوی هدف های تعیین شده سوق دهند.از سوی دیگر هنجار شکنی، بزهکاری و خشونت پدیده های بسیار پیچیده اجتماعی هستند که در محیط های مختلف به شکل های متفاوت دیده می شود. متأسفانه امروزه مسئله بزهکاری و خشونت به صورت یکی از حادترین مسائل اجتماعی جوامع مختلف در آمده است. حال سئوال اینجاست که انحراف از معیار های پذیرفته شده چگونه اتفاق می افتد؟چرا کج رفتاری و خشونت های اجتماعی علی رغم همه مجازات ها ادامه می یابد؟ آیا رفتار ناهنجار مربوط به سرشت انسان است که به هنگام تولد شکل می گیرد و آموزش و پرورش در آن بی تاثیر است؟ یا اینکه افراد در بستر اجتماع ناهمگون تبدیل به انسان های ناسازگار و خشن می شوند؟ دلایل بسیاری در فرایند آسیب شناسی رشد خشونت در جامعه شناسایی گردیده که؛ انعکاسِ خشونت در جامعه از طریق شبکه های اجتماعی، هیجان آفرینی کاذب در جامعه وکاهش صبر و بردباری به دنبال آن، انعکاس اخبار قتل ها و فجایع بدون کالبد شکافی و علت شناسی، محوریت یافتن پول و کاهش ارزش های معنوی و مذهبی را می توان مهمترین آن دانست.
طبیعت زندگی دنیا چنین است که با موانع، مشکلات و آفاتی همراه است. در مسیر انجام باید‌ها و نباید‌ها غالباً مشکلاتی وجود دارد که اگر انسان از آن‌ها عبور نکند، به مقصد نمی‌رسد. به علاوه همیشه آفات و مصایبی در کمین نعمت‌هایی از جمله عزیزان، دوستان، اموال و مواهب دیگر است که باعث از دست دادن آن‌ها می‌شود. از این رو انسان بدون صبر و استقامت، هم در جهات مثبت به جایی نمی‌رسد و هم در برابر عوامل منفی قادر به ایستادگی نیست. افراد سست‌اراده، کم‌حوصله و کم‌استقامت بسیار زود از میدان حوادث می‌گریزند در حالی که نمی دانند نه دنیا را بدون صبر و استقامت می‌دهند و نه آخرت را. در حالات علمای بزرگ مذهبی و دانشمندان علوم دیگر که دست به اختراعات و اکتشافات بزرگی زده‌اند چیزی که بیش از همه می‌درخشد صبر و استقامت آن‌هاست.
صبر در لغت به معناى حبس کردن و بازداشتن است. هرگاه کسى خویشتن را از فعلى اختیارى باز دارد، صبر کرده است. بنابراین صبر را در معناى عام آن مىتوان این‌گونه تعریف کرد: بازداشتن خود از عملى که مانع رسیدن به هدفی و یا موجب تأخیر در رسیدن به آن مىشود. صبر در این معنا به خودی خود فضیلتى اخلاقى نیست بلکه مقاومتى ناشى از تسلط فرد بر خویشتن است. این مقاومت در صورتى از لحاظ اخلاقى فضیلت خواهد بود که هدف شخص صابر کمال اخلاقى و تقرب به خداوند باشد و صبر در برابر چیزى صورت گیرد که با کمال اخلاقى و تقرب به خداوند در تعارض و تقابل است.
در روایتى از پیامبر اعظم(ص) انواع سه‌گانه‌ی صبر به شرح زیر معرفی گردیده است: شکیبایى در مصیبت، شکیبایى بر طاعت و شکیبایى از گناه. صبر در مصیبت و صبر بر طاعت، شکیبایى در برابر امور ناخوشایند هستند ولی صبر از گناه صبر از امور خوشایندی است که میل و هواى انسان به آن گرایش دارد. اقسام صبر را مىتوان به گونهاى دیگر نیز از زبان امیرالمومنین(ع) نیز معرفى کرد. شکیبایى دو گونه است: شکیبایى بر آنچه خوش نمىدارى و شکیبایى از آنچه دوست مىدارى. صبر و بردباری آثار و برکات فراوانی دارد که برخی از آن عبارتند از:
صبر قرین ظفر است، آرامش و کمال را برای انسان به ارمغان می آورد و پاداش های بی حساب به همراه دارد، انسان را از گناه باز می دارد، دعای انسان صبور را خداوند مستجاب و مصیبتش را جبران مىکند، همچنین صبر باعث تبدیل مصایب به لطف و رحمت خداوند، آسودگى خاطر از حساب آخرت و ورود به بهشت می‌گردد.
صبر علاوه بر زندگی مادی، در زندگی معنوی نیز وجود دارد. اگر انسان در برابر نفس سر‌کش، هوا و هوس‌ها، و زرق و برق دنیا و جاذبه‌های گناه ایستادگی نکند و در راه شناخت خدا و اطاعت از فرمان او با مشکلات نجنگد، هر‌گز به جایی نمی‌رسد. صبر در تمام امور زندگی برای همگان مهم و مفید است و تأکید قرآن و بزرگان در اهمیت آن واضح و مبرهن است. انسان صابر بر خود مسلط است و آرامشش را از طریق اظهار شکایت و رفتار اعتراضآمیز به دست نمىآورد، بلکه از طریق راههاى دیگرى که رضایت خداوند نیز در آن است آرامش خود را تأمین مىنماید. در واقع، او در برابر انگیزه‌ی شکایت‌گرى مقاومت مىکند. این مقاومت ناشى از ایمان است. کسى که به خداوند ایمان دارد، کسی خیرخواهى خداوند را باور کرده است و مىداند که او علم و قدرت مطلق است و از همه‌کس به او مهربانتر، پیش‌آمدهاى ناگوار را به مصلحت خویش دانسته و آن‌ها را آزمایش الهى و باعثى براى بیدار شدن خود مىشناسد. چنین فردی معتقد است مصیبتهاى زندگى باعث پالایش انسان از گناهان و نردبان ترقى است مشروط بر آن که صبر پیشه سازد و به قضاى الهى اعتراض نکند. اگر صبر و بردباری اجتماعی به عنوان یک فضیلت اخلاقی در جامعه ترویج یابد و گروه های انسانی یکدیگر را به صبر و حق توصیه نمایند ظرفیت روانی آحاد جامعه بالا می رود و دیگر انسان ها با کوچکترین تلنگری از کوره در نرفته و خشونت و واکنش های ناهنجار اجتماعی به حداقل می رسد.
منبع: روزنامه رسالت مورخ 7 دی 1394 شماره 8560
http://www.resalat-news.com/Fa/?code=219619
