بشر عصر حاضر بلایی بر سر خودش آورده که بعضاً در ساده ترین و طبیعی ترین پدیده های زندگی اش دستخوش موانع و گرفتاری هایی غیر قابل تصور گردیده است. ازدواج که از نیازهای اولیه ی انسان است و می بایست سبب تکامل و تعالی و پاسخگوی بسیاری از نیازهای روحانی و جسمانی انسان باشد حالا با چنان مصائبی مواجه است که بسیاری عطایش را به لقایش بخشیده اند.
نگاهی به دور و بر خود بیاندازید تا با چشمانتان دختر و پسرهایی که حالا سنی ازشان گذشته ولی کماکان با همه پیری پسر و مجرد هستند و امید و انگیزه ای برای ازدواج ندارند را در بین دوستان، همسایگان، همکاران، فامیل و … مشاهده کنید. این در حالی است که تشکیل خانواده، فرزند آوری و اهتمام در جهت حفظ و ارتقای این جایگاه مهم اجتماعی از توصیه های اکید اسلام است. در سال 1384 قانونی با نام «قانون تسهیل ازدواج جوانان» در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. این قانون مشتمل بر سیزده ماده و چهار تبصره در جلسه علنی 27 آذر 1384 مجلس تصویب و به تأیید شورای نگهبان رسید. در بخش هایی از این قانون آمده است؛ به منظور توانمند سازی جوانان برای تشکیل خانواده دولت مکلف است صندوق اندوخته ازدواج جوانان را ایجاد کند. اساسنامه صندوق شامل ماهیت صندوق، منابع مالی، ارکان و شرح وظایف صندوق و نحوه عضویت در آن ظرف 3 ماه از تصویب این قانون توسط دولت تهیه و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی می‌رود! اما معلوم نیست اساسنامه این صندوق در 3 ماهه چندم کدام سال قرار است تدوین و نهایی شود! این درحالی است که مقوله ی ازدواج و تشکیل خانواده در این وانفسای فسادهای اجتماعی روز به روز سخت تر و پیچیده تر گردیده است.
نمی دانم تا به حال چندبار به سختی های ازدواج فکر کرده اید؟ اول از همه مراسم خواستگاری و کلی ریخت و پاش و بعد از آن مهریه به تعداد روزهای عمر عروس خانم یا سال تولد او به میلادی، هزینه حلقه سنگینی که باید داماد آن را تهیه کند و بعد هم هتل یا تالار مجلل و شام سلف سرویس و یک مراسم پرخرج و بعد از آن هم جهیزیه سنگین عروس خانم که در یک خانه اجاره ای کوچک حتی بسته بندی اش هم باز نمی شود و کلی قرض و چک های برگشتی که روی دست دوخانواده و بخصوص شخص داماد باقی می ماند که در همان اوان زندگی خود را نمایان می کنند.
واقعاً که ازدواج سخت است! معلوم است که با این هزینه های سنگین دیگر نمی توان ازدواج کرد! برای همین هم جوانان اکثراً قصد ازدواج ندارند و ترجیح می دهند خود را با این عمل شاق درگیر نکنند و به زندگی خود برسند و مسئولیتی بر گردن نگیرند. در این میان خانواده ها همچنان اصرار دارند عروسی فرزندشان با بهترین و مجلل ترین مراسم برگزار شود تا نکند در مقابل فامیل کم بیاورند. داماد بیچاره هم باید از همین الان خرج کردن را یاد بگیرد، درغیر این صورت همان بهتر که هوای زن گرفتن به سرش نزند! این ها تازه بخشی از کاستی های فرهنگی و اجتماعی مقوله ی ازدواج است که علاوه بر هزینه های طبیعی تشکیل یک زندگی تازه بر جوانان تحمیل می گردد.
ازدواج و تشکیل خانواده مقوله ای است که در تمام مکاتب اخلاقی و دینی به عنوان حرکتی مقدس از آن یاد می شود که دوام و سلامت زندگی فردی و اجتماعی بشر را تضمین می نماید.بر این اساس شاید یکی از دلایلی که ازدواج مقدس شمرده می شود این است که انسان را از خودپرستی و خوددوستی به سوی دیگردوستی سوق می دهد.تا قبل از ازدواج فقط یک«من» وجود دارد و همه چیز انسان تنها برای خویشتن است، اما با ازدواج این حصار شکسته می شود و فرد دیگری در کنار انسان قرار می گیرد که در تمام مسائل زندگی با او شریک می شود. سپس با تولد فرزندان این دایره گسترده تر می شود و آدمی خصایص مهم اخلاقی از قبیل؛ مهرورزی، گذشت، عشق، محبت، فدارکاری و … را نیز تجربه می کند. با این وجود امروزه شرایطی به وجود آمده است که دیگر ازدواج کردن آسان نیست. همین امر مهم که نیاز طبیعی و لازمه حیات اجتماعی و تداوم نسل آدمی است، این روزها دیگر به راحتی گذشته صورت نمی پذیرد. متأسفانه آنقدر سنت های پوچ و بی معنا گرداگرد اصل مسأله ازدواج را فراگرفته که نیازهای روحی، جسمی و جنسی جوانان فراموش شده و همه دنبال کارهای غیرضروری، ترویج سنت های غلط، افزایش تشریفات و در نهایت پرهزینه کردن ازدواج هستند. در برخی خانواده ها آنقدر این مشکلات وسعت یافته است که جوان یا به کلی قید ازدواج را می زند و یا اینکه عملاً توان ازدواج کردن ندارد.قانون تسهیل ازدواج جوانان هم که قرار بود مرهمی بر زخم های تشکیل بدیهی ترین حق اجتماعی انسان یعنی تشکیل خانواده باشد به راحتی خاک می خورد. قرار بود آیین نامه اجرایی این قانون پس از تصویب اساسنامه صندوق توسط مجلس شورای اسلامی ظرف مدت 3 ماه توسط دولت تهیه و به تصویب هیأت وزیران برسد و گزارش اجرای آن هر 6 ماه یک‌بار توسط دولت تهیه و به کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی تقدیم شود، اما تا کنون هیچ گزارشی مبنی بر اجرای این قانون از سوی دستگاه‌های مسئول منتشر نشده است و مشخص نیست کدام دغدغه‌های مسئولان جای ازدواج جوانان را در برنامه‌های آنها گرفته است؟
علاوه بر آنچه ذکر شد امروزه چند مانع بزرگ بر سر راه ازدواج آسان جوانان وجود دارد که در رأس آن توقعات بالا، مهریه های سنگین، تشریفات و تجملات در جهیزیه، عقد و عروسی است. عدم مسئولیت پذیری و تربیت های ناقص خانوادگی که باعث شده جوانان در سنین لازم آمادگی ازدواج نداشته باشند، توسعه روابط قبل از ازدواج و طلاق های رو به افزایش که سبب بدبینی گروهی از جوانان گردیده است، از بین رفتن نگاه معنوی به ازدواج، رواج معیارهای غیرمنطقی در انتخاب همسر از دیگر موانع اصلی ازدواج آسان است. این در حالی است که بعضاً در جامعه رفتارهای نابهنجار اجتماعی مشاهده می‌کنیم که ناشی از عدم فراهم بودن شرایط ازدواج و پایین آمدن آمار ازدواج در کشور است. به گونه‌ای که جوانی که قصد تشکیل خانواده و ازدواج داشته باشد، با هزینه‌های سرسام‌آوری روبرو خواهد شد که ترجیحاً عطای آن را به لقایش خواهد بخشید و قید تشکیل خانواده و عمل به سنت پیامبر را می زند.
به طور قطع یکی از مهمترین وظایف دولت در حوزه ی اجتماعی سروسامان دادن به امر ازدواج و تشکیل و انسجام نهاد خانواده است. هر چند در دولت دهم برنامه‌هایی برای ازدواج آسان و تحکیم خانواده در وزارت ورزش و جوانان مطرح شد تا با همکاری دفتر امور خانواده حوزه علمیه نهایی شود اما این پیش‌نویس هیچ گاه نهایی نشد و موضوع ازدواج آسان و کم‌کردن هزینه های ازدواج تنها در قالب یک طرح و برنامه باقی ماند. باید تا بیشتر از این دیر نشده یک بار برای همیشه فراتر از مشاوره ها و طرح های کتابخانه ای و قوانینی که قابلیت اجرایی ندارند دولت و مراجع ذیصلاح فکری اساسی برای تسهیل ازدواج جوانان بکنند. البته گویی کسی دغدغه ای ندارد!
منبع: روزنامه رسالت مورخ دوشنبه 2 بهمن 1396 شماره 9137
