اینجا مسجد است. خانه ی خدا. محل انس و الفت بندگان خداجو با معبود بی همتا. همان خدای بی نیاز و مهربانی که از هیچ نعمتی برای بندگان خود دریغ ننموده است. یکی برای قرآن خواندن به مسجد می آید، یکی در آنجا نماز می خواند، گاهی روضه خوانی و عزاداری دلیل ورود به مسجد است، گاهی شرکت در یک مراسم ختم سبب آمدن به مسجد است و به هر حال مؤمنان مسلمان هر یک به دلیلی در مسیر مسجد گام برمی دارند. اما نکته مهم اینجاست که این مکان مقدس چگونه می تواند زندگی عبادی مردم را با مسائل اجتماعی و سیاسی پیوند دهد؟ و یا اینکه اصلاً تحقق این امر ضرورتی دارد یا خیر؟ از صدر اسلام تاکنون مسجد به‌عنوان مهم‌ترین مکان برای فعالیتهای مذهبی شناخته شده است. مسلماً این مکان مقدس، تنها جایی برای عبادت، نماز، عزاداری و سایر فرایض نیست و از همان ابتدا نیز نبوده است.
مسجد محیطی برای جمع‌شدن مسلمانان و هم‌فکری آن‌ها در امور فرد و جامعه، کمک برای حل مشکلات یکدیگر و انجام امور اجتماعی بوده و در زمان پیامبر اعظم(ص) نیز مسجد همین کارکرد را داشته است. رسیدگی به امور مردم، پاسخ به پرسش‌ها و مسائل آن‌ها، آموزش احکام اسلام، تقسیم بیت‌المال و تصمیم‌گیری‌های مهم درباره مسائل آن زمان، همه‌و‌همه در مسجد انجام می‌شد و هماکنون نیز باید در شهر اسلامی همین‌گونه باشد. به‌طور‌کلی در یک شهر اسلامی مساجد می‌توانند نقش‌های مهم و گسترده‌ای را ایفا کنند که بعضی‌از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
• باخبرشدن از احوال یکدیگر: در شرایطی که پیامک و اینترنت جای دیدارها و باخبرشدن افراد از احوال یکدیگر را گرفته، به یک محیط نیاز است تا افراد جامعه در آن جمع شوند، یکدیگر را ببینند، از احوال هم باخبر شوند و به مشورت با یکدیگر و کمک برای رفع مشکلات خود و محله و شهرشان بپردازند.
• کارکرد سیاسی و تدبیر امور: مساجد از همان ابتدا کارکرد سیاسی و مبارزاتی داشتند. مشاوره‌ها و مذاکراتی که برای جنگ‌ها اتفاق می‌افتاد، جمع‌آوری سلاح، مذاکره سیاسی و دینی بین قبایل مختلف در مسجد انجام می‌شد. امروزه نیز مسجد پایگاهی برای حفظ وحدت مسلمانان و کوشش آن‌ها برای جلوگیری از توطئه‌های دشمنان است. در مسجد همه افراد بدون در‌نظر‌گرفتن سودهای شخصی و منفعت کسب‌و‌کار دور هم جمع می‌شوند و همین احساس یگانگی و وحدتی که در مسجد به وجود می‌آید، مانع به‌ثمر‌رسیدن توطئه‌های دشمن می‌شود.
• آموزش و تبلیغات: مسجد کارکرد دیگری نیز دارد و آن آموزش و تبلیغات است. بسیاری از آموزش‌ها می‌تواند در مسجد انجام شود؛ چه آموزش احکام نماز و قرآن و وضو به کوچک‌ترها باشد و چه آموزش مسائل تربیتی و حتی موضوعات علمی که بزرگ‌ترها به آن‌ها احتیاج دارند. مسجد فقط جایگاه جمع‌شدن افراد برای شنیدن روضه نیست. گاهی می‌توان مردم را پای سخنان یک روان‌شناس یا مدیر موفق در مساجد نشاند. مگر فقط مراکز علمی مثل دانشگاه‌ها یا مراکز فرهنگی نظیر فرهنگ‌سراها و مراکز مشاوره هستند که برای آموزش یا پیدا‌کردن پاسخ پرسش‌های خود باید به آن‌ها مراجعه کرد؟ آیا نمی‌توان بعضی‌از شب‌ها از متخصصان علوم و حوزه‌های مختلف در مساجد دعوت کرد تا به مخاطبان مسجد آموزش دهند؟ این کار همواره با صرف هزینه‌های گزاف همراه نیست؛ چرا‌که در بسیاری از مواقع در بین مسجدی‌ها چنین افرادی وجود دارند. استفاده از یک استاد علوم‌تربیتی، پزشک، معلم، مدیر موفق و… در مساجد نه‌تنها برای مسجدی‌ها، بلکه برای آن‌هایی که ممکن است معمولا به مسجد نروند نیز مفید است؛ زیرا کم‌کم آن‌ها را به مسجدرفتن علاقه‌مند می‌کند.
• اشاعه فرهنگ دینی: بهترین راهکار برای اشاعه فرهنگ دینی استفاده از مسجد بوده به‌عنوان مرکزی که محل تجمع تمام معارف دینی است و می‌تواند در این راستا مؤثر واقع شود.
• به‌کارگیری جوانان: اگر می‌خواهیم جوانان را که مهم‌ترین سرمایه انسانی ما هستند، به مسجد جذب کنیم باید از خودشان استفاده کنیم. گاهی می‌توان در مسجد میدان را به جوانان داد و از آن‌ها کمک گرفت؛ در اموری مثل بحث‌های علمی، مداحی‌ها، روضه‌خوانی‌ها و… .
• برگزاری جشن‌ها و جلسه‌های مهم: باید به یاد داشته باشیم که مسجد جایگاه عزاداری نیست و می‌توان جشن‌هایی را نیز با حفظ شأن و رعایت حدود اسلامی مسجد در آن برگزار کرد.
• نقش اقتصادی: نقش اقتصادی مساجد نیز درخور توجه است. از صدر اسلام افراد نیازمند به مسجد می‌رفتند و به آن‌ها کمک می‌شد. هماکنون نیز صندوق‌های قرض‌الحسنه‌ای که در مساجد شکل گرفته‌اند و به مردم نیازمند از‌طریق آن‌ها کمک می‌شود، یکی از کارکردهای مهم مسجد است؛ چرا‌که علاوه‌بر کمک به مسلمانان حس نوع‌دوستی و وحدت آن‌ها را نیز بیشتر می‌کند. از طرفی مردم با اعتماد کامل از این صندوق‌ها وام دریافت می‌کنند؛ زیرا می‌توانند بدون پرداخت مبلغی اضافی باعنوان سود، بدهی‌های خود را به مسجد پرداخت کنند.
خاستگاه حکومت نبوى، «مسجد» بوده است. در هیچ سندتاریخى براى رسول خدا دارالاماره یا مقرّ حکومتى ذکر نشده است. روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در کشورهای اسلامی بوده است متأسفانه مسئله آموزش در مساجد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه هایی از قبیل: آموزش احکام و قرآن، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و… برگزار گردد. با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی برای انجام رسالت رسول خدا(ص)، منشأ تحولات و خدمات، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می رفته است. در حال حاضر نیز مساجد در زمینه های مختلف دارای فعالیتهای گسترده می باشد و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده تری از سوی تمامی اقشار جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین باوری در سطح جامعه می باشد. مسجد پایگاهي سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و عبادی است که باید مکانی برای حفظ انسجام مردمی باشد. این امرمستلزم تلاش مسئولان، مردم و به ويژه جوانان است. مساجد به‌عنوان «منبر معارف اجتماعی و سیاسی» و همچنین «کانون موعظه و پرورش اخلاق» هستند. شهرها باید به جایگاه واقعی خود بازگردند که برای تحقق این مهم ملزم به تجهیز مادی و معنوی مساجد هستیم. در این راستا جذب افراد و اقشار مختلف جامعه به مسجد اهمیت ویژه‌ای دارد. مساجد ما نباید به انزوا کشیده شوند؛ بلکه باید پایگاهی فعال و پویا برای تدبیر امور و حفظ وحدت و انسجام ملت مسلمان باشند و برای این منظور، همکاری همه اقشار جامعه از مسئولان گرفته تا مردم و به‌خصوص جوانان شهر ضرورت دارد.
منبع: خبرگزاری فارس
http://markazi.farsnews.com/news/13960530000213
تاریخ: ۰۹:۲۳ – ۱۳۹۶/۰۵/۳۰
کدخبر: ۱۳۹۶۰۵۳۰۰۰۰۲۱۳
