امام نهم شيعيان فرزند حضرت علی بن موسی(ع) و خانم سبیکه(یا خیزران) در سال 195ه. ق در مدينه دیده به جهان گشودند. نام ایشان محمد معروف به جواد و تقي است.پس از شهادت جانسوز امام مهربان حضرت رضا(ع) در اواخر ماه صفر سال 203ه.ق مقام امامت در سن هشت سالگی به حضرت جوادالأئمه(ع) رسید. مأمون خليفه عباسي که همچون ساير خلفاي بني عباس ازپيشرفت معنوي ونفوذباطني امامان معصوم و گسترش فضايل آنها در بين مردم هراس داشت، سعي کردایشان را تحت نظارت خاص خويش قرار دهد. لذا اولین کاري که کرد، دختر خويش ام الفضل را به ازدواج حضرت امام جواد(ع)درآورد، تا مراقبي دايمي وازدرون خانه،برامام گمارده باشد. رنجهاي مستمر روحی که امام نهم از ناحيه اين مأمور خانگي برده اند بسیار مشهور است. اطلاعات تاریخی درباره زندگی امام محمد تقی(ع) چندان وسیع نیست؛ زیرا علاوه بر آن که محدودیتهای سیاسی همواره مانع از انتشار اخبار مربوط به امامان معصوم می گردید، تقیه و شیوه های پنهانی مبارزه که برای حفظ امام و شیعیان از فشار حاکمیت بود، عامل مؤثری در عدم نقل اخبار در منابع تاریخی است.
امامت در خردسالی
امام جواد(ع) نخستین امام از ائمه معصومین هستند که در خردسالی به مقام امامت رسیدند. پس از آن حضرت، امام علی النقی(ع) نیز در سنین کودکی متولی امر امامت شدند و بعدها امام عصر(عج) هم در حالی که بیش از پنج سال نداشتند، به مقام امامت رسیدند. زمانی که امام رضا(ع) به شهادت رسید، شیعیان آن حضرت به علت اینکه تنها فرزند وی ـ جوادالائمه(ع) ـ بیش از هشت سال نداشتند، در نگرانی و اضطراب عمیقی فرو رفتند. زیرا مسأله امامت برای شیعیان اهمیت بسیاری داشت. امام رضا(ع) در موارد بسیار و مناسبت های گوناگون، امامت فرزندشان را گوشزد و اصحاب خود را از این موضوع مطلع کرده اند. در واقع، استقرار اکثریت اصحاب امام رضا(ع) بر امامت حضرت جواد(ع) به استناد فرمایش های امام رضا(ع) بوده است. به عنوان مثال یکی از یاران امام هشتم(ع) می گوید: در خراسان در محضر امام رضا(ع) بودیم، یکی از حاضران به امام عرض کرد اگر پیشامدی برای شما رخ داد، به چه کسی مراجعه کنیم؟ امام فرمودند: به فرزندم ابوجعفر! در این هنگام آن شخص سن حضرت جواد(ع) را کم شمرد، امام رضا(ع) فرمودند: «خداوند عیسی بن مریم را در سنی کمتر از سن ابوجعفر، رسول و پیامبر و صاحب شریعت جدید قرار داد». همچنین شایان ذکر است وقتی که امام هشتم(ع) به سرزمین توس فراخوانده شد، هیچ یک از اعضای خانواده خود را به همراه نداشتند و در آنجا تنها زندگی می نمودند. در روایات تاریخی در رابطه با شهادت امام رضا(ع) چنین نقل می گردد که: امام نهم آن هنگام در مدینه اقامت داشتند و تنها برای غسل پدر و اقامه نماز به آن حضرت در خراسان حضور یافتند.
فردي از شيعيان كوفه (علی بن اسباط) در دوران کودکی امام نهم به حضور ايشان شرفیاب شد. وي می گوید: من با دقت به قد و قامت امام نگاه كردم و قیافه و حرکات ايشان را مشاهده نمودم تا در زمان بازگشت، شکل و شمایل امام جواد(ع) را بهتر برای یارانم بيان کنم. دقيقاً در همین هنگام که با این فكر به ايشان نگاه می کردم، آن حضرت رو به من کرده و فرمودند: «ای علی بن اسباط! خداوند کاری را که در مسأله امامت کرده، همانند کاری است که در مسأله نبوت انجام داده است. قرآن می فرماید: «و آتیناه الحکم صبیا- (مریم/12) ما به یحیای پیامبر در دوران کودکی فرمان [نبوت] دادیم» و گاهی در مورد انسانها می فرماید: «حتی اذا بلغ اشده و بلغ اربعین سنة(احقاف/15) تا زمانی که به کمال قدرت و رشد عقلی برسد و به چهل سالگی بالغ گردد» با توجه به این آیات همانگونه که ممکن است خداوند حکمت را به انسانی در کودکی بدهد، در قدرت اوست که آن را در چهل سالگی بدهد(كافي حديث3) و به این ترتیب امام هر گونه شک و ترديد را در مورد امامتشان از ذهن علی بن اسباط زدودند. امام جواد(ع) عابدترین فرد زمانش بود. محبّت و علاقه اش نسبت به خداوند متعال وصف نشدنی و خوف، خشوع و اخلاصش در طاعت و عبادت خداوند ستودنی است. ايشان با نشان دادن جلوه‌های علم و کرامت خود در زمان کودکی، ثابت کردند که امامت یک منصب الهی است.
گزیده ای از سیره امام جواد(ع)
هرچند در یادداشتی كوتاه نمي توان از تمامی ویژگی های سيره امام نهم سخن گفت، ولي در این مجال برخی از مهمترین خصوصیت های سیره امام بیان می گردد:
توكل: يكي از اصول اسلامي توكل است. كسي كه اهل توكل است خدا را وكيل خود مي سازد يا حتي خودش را به خدا واگذار و تفويض مي كند(غافر، آيه 44) امام جواد(ع) فرمودند:«آن كه به غير خداوند روي آورد، خداوند به همو واگذارش كند.» (بحارالانوار، ج 68)
منکر ستیزی و عمل همراه با شناخت: دوستي معروف و انكارمنكر، امري پسنديده و بلكه از ويژگي هاي انسان سالم و عاقل است. امام جواد(ع) فرمودند: هركه كار زشتي را نيك بشمارد؛ در آن كار شريك است.(بحارالانوار، ج75) همچنین يكي از آموزه هاي تربيتي كه امام جواد(ع) بر آن تأکید داشتند، عمل همراه با شناخت است. شناخت كار و موارد ورود و عمل به آن لازمه انجام هر كاري است. دراين باره امام می فرمایند: “كسي كه راه ورود به كاري را نشناسد، راه برون شدن از آن درمانده اش مي كند.”(بحارالانوار، ج 57)
تواضع و فروتني: امام جواد(ع) براي تشويق مردم به اخلاق پسنديده تواضع و فروتني و دست يابي به اين مكرمت اخلاقي مي فرمايد:« هر كه از نشستن درپايين مجلس خرسند باشد، خدا و فرشتگانش پيوسته بر او درود مي فرستند تا آن گاه كه برخيزد.» (تحف العقول)
مدارا كردن با مردم: از ديگر ویژگی های سیره امام جواد(ع) مدارا كردن با مردم است. اين كه نسبت به ديگران سختگير نبود و اگر خطا واشتباه قابل بخششي انجام دادند، آن را بخشيد. امام جواد(ع) مي فرمايند: «آن كه سازش و مدارا را ترك كند، ناگواري به او روي آورد.» (بحارالانوار، ج86)
صداقت با خدا و مردم: نخستين فرمان عقل، صداقت است. اين صداقت نسبت به خداوند مي بايست در اولويت باشد. برخي از مردم عادت كرده اند كه با همه صادق باشند ولي در رابطه با خدا، صداقت را كنار مي گذارند. در برابر مردم گناه را ترك مي كنند و مرتكب حرام نمي شوند ولي در نبود مردم، مرتكب گناه مي شوند. امام جواد(ع) نسبت به اين گونه بي صداقتي هشدار داده و مي فرمايند: «در ظاهر، دوست خدا و در باطن، دشمن خدا مباش». (بحارالانوار، ج 75)
شهادت امام جواد(ع)
شهادت امام جواد(ع) به دست ام فضل، در زمانی که امام از مدینه به بغداد نزد معتصم آمده بود به وقوع پیوست. ام فضل پس از شهادت امام، به پاس این عمل خود به حرم خلیفه راه یافت. وی در زندگی مشترک خود با امام جواد(ع) از دو جهت ناکام مانده بود: اول این که از آن حضرت دارای فرزندی نشد. دوم آن که امام نیز چندان توجهی به وی نداشت. به هر حال، ام فضل پس از مرگ پدر، امام را در بغداد مسموم کرد و رفتن وی به حرم خلیفه نشانی از آن است که این عمل به دستور معتصم انجام شده است. بالاخره امام جواد(ع) به شهادت رسیدند و حرم مطهر ایشان در شهر مقدس کاظمین امروز ملجأ و پناهگاه عاشقان امامت است .
http://shahrara.com/news/1391/7/25/pdf/11.pdf
