اصطلاح پولشويي یا تطهیر پول براي شرح فرآيندي مورد بهره برداری قرار مي گيرد که در آن پول به صورت غيرقانوني يا اصطلاحاً کثیف در اثر نوعی فعالیت نامطلوب مثل؛ قاچاق، رشوه، اخاذي، کلاهبرداري و … در چرخه اي از فعاليت های پولی و مالی تطهیر یا شسته شده و به صورت قانوني و مشروع نشان داده می شود. در جریان پولشويي اشخاص يا سازمان‌ها اقدامات و فعاليت‌هاي غيرقانوني را صحيح جلوه داده و درآمدهاي حاصل شده را داراي منشأ قانوني می دانند. پولشويي يکي از شريان‌هاي تجارت مجرمانه جهاني تلقي مي‌شود؛
زيرا ناشي از فعاليت‌هاي اقتصادي ناسالم بوده و نقش اساسي آن، ترغيب يا تسهيل فعاليت بزهکاران يا تقويت جرايم سازمان‌يافته است. شايد پولشويي به عنوان يک جرم بدون قرباني به نظر برسد و هيچ يک از حالت‌هاي ناخوشايند مانند احساس بي‌اطميناني يا ترس و استرس ناشي از جرايمي چون قتل، سرقت و ساير جرايم سازمان‌يافته، درباره آن صدق نکند اما اين پديده تهديدي جدي عليه اقتصاد ايران و جهان محسوب شده و سبب مي‌گردد فعاليت اقتصاد خصوصي، دولتي و تعاوني از مسير اصلي خود خارج و به يک جریان ناسالم بدل گردد. پولشویی دارای آثار و تبعات منفی فراوانی در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و یا حتی سیاسی است. پیامدهایی مانند توسعه فساد و ارتشا در سطح جامعه، تضعیف بخش خصوصی، کاهش اعتماد به بازارهای مالی، از بین رفتن تعادل بازار، کاهش درآمد دولت، تقویت منابع و شبکه مالی مجرمین از مهمترین این پیامدهاست. تبعات منفی پولشویی موجب شده تا حاکمیت کشورها و مراجع بین المللی در صدد مبارزه با آن برآیند و با تصویب قوانین و مقررات لازم و اجرایی کردن آن ها، از وقوع این جرم پیشگیری نموده و یا در صورت وقوع، متخلفان را شناسایی و به مراجع قضایی معرفی نمایند. در هر حال عدم جامعیت و مانعیت قانون مبارزه با پولشویی، واگذاری نظارت بر امر مبارزه با پولشویی به یک نهاد غیرقضایی، عدم پیش‌بینی راهکاری مؤثر درخصوص جرائم سازمان‌یافته، عدم پیش‌بینی ضمانت اجرایی کافی برای اجرای صحیح و موثر قانون و عدم تناسب جرم پولشویی با مجازات مقرر در قانون از خلأها و چالش‌های قانون مبارزه با پولشویی است.
علی رغم اطلاعاتی که در این زمینه در جامعه عرضه گردیده است کماکان اصطلاح پولشويي در کشور ما در میان عموم مردم خیلی شناخته شده نیست؛ يعني برخی شهروندان نسبت به مفهوم آن بي‌اطلاع هستند و حتي ممکن است تعبيري مثبت از آن داشته باشند؛ اما در ادبیات حقوقي، پولشويي پديده‌اي ناهمگون با اجتماع و اقتصاد و از نظر اقتصادي مضر است. پولشويي را معمولاً عارضه‌اي ثانوي و متقارن با جرم مستند مانند قاچاق، سرقت، کلاهبرداري، تحصيل مال نامشروع از طريق اختلاس و ساير جرايم سازمان‌يافته مي‌دانند. با آشکار شدن تهديدهاي جهاني ناشي از پولشويي، دلايل مبارزه با آن نيز افزايش يافته است. با توجه به متنوع بودن روش هاي كسب سود از اعمال خلاف، بالطبع شيوه هاي تطهير پول نيز پيچيده و متنوع خواهد بود. به عبارت ديگر شيوه هاي پول شويي، به عواملي چون نوع خلاف انجام شده، نوع سيستم اقتصادي و قوانين ومقررات كشوري كه در آنجا خلاف صورت گرفته و نوع مقررات كشوري كه درآنجا پول تطهير مي شود، بستگي دارد. برخی از مهمترین روش های پولشویی به شرح زیر می باشد:
• استفاده از مؤسسه های مالی و اعتباری راحت ترین راه پولشویی استفاده از نهادهای مالی رسمی می باشد. در این روش وجوه نقد حاصل از عملیات مجرمانه، نزد هر نوع نهاد مالی و اعتباری رسمی سرمایه گذاری می گردد؛ این نهادهای مالی رسمی ممکن است داخلی یا خارجی باشند.
• پولشویان از طریق عملیات صادرات و واردات صوری، فعالیت های تجاری خاص را در کشوری که پول های کثیف را در آن بدست آورده اند، آغاز می کنند و به موازات این فعالیت، فعالیت های مشابهی را در کشوری که پول های کثیف خود را در آن سرمایه گذاری کرده اند دنبال می کنند و از این طریق به خرید و فروش کالا و خدمات به شکل ظاهری و صوری می پردازند. همچنین سرمایه گذاری در بازار مسکن و خرید زمین و مستغلات، بازار هنر و ورزش از دیگر روش های مورد استفاده پولشویان است.
• یکی دیگر از شیوه های مورد استفاده مجرمان، سرمایه گذاری در مشاغلی است که در حال ورشکستگی است. به این صورت که در یک کسب و کار مشروع ولی در حال ورشکستگی سرمایه گذاری کرده و سپس اسناد و مدارک و دفاتر آن را دستکاری می کنند تا اینطور نشان دهند که شرکت سودآور است. وجوهی که باید پاکسازی شوند از این طریق به جریان می افتند و به گونه ای جلوه داده می شوند که انگار منافع مشروع حاصل از معاملات و فعالیت های شرکت هستند.
• در حالت دیگر پولشویان با استفاده از فناوری های نوین مخابراتی و رایانه ای و شیوه های نوین تجارت الکترونیکی به صورتی اقدام می نمایند که نه تنها هویت مبادله کنندگان به سختی قابل شناسایی است بلکه رد گیری جریان وجوه را نیز با دشواری های خاص همراه می کند.
• شرکت های چند ملیتی بین المللی یکی از راه های متداول پولشویی است. این شرکت ها از مهمترین واحدهای تشکیل دهنده اقتصاد جهانی به شمار می روند؛ به طوری که فرآیند انتقال اموال و سرمایه گذاری در این کشورها، حد و مرز جهانی نمی شناسند. هدف این شرکت ها جهانی شدن سریع و حوزه فعالیت آن ها در زمینه تجارت، پول و سرمایه، تولید و استفاده گسترده از ثروت های طبیعی کشورهای در حال توسعه و فقیر می باشد.
• روش دیگر استفاده از سازمان های خیریه می باشد. در این روش پول های بدست آمده از داد و ستد مواد مخدر و سایر راه های غیر قانونی در مؤسسات خیریه غیرواقعی جمع می شوند؛ زیرا این مؤسسات توانایی دریافت هدایا از اقصی نقاط جهان را دارند.
سخن پایانی این که وقتی مردم شاهد پولشویی در یک جامعه هستند نسبت به نظام مالی بی اعتماد می شوند؛ چراکه پولشویی موجب بی ثباتی و اخلال در بازارهای مالی می گردد. هر قدر اقتصاد از شرایط رقابتی فاصله بیشتری داشته باشد، بستر برای گسترش فعالیت های پول شویی آماده تر و گسترده تر خواهد شد. بدین ترتیب کشورهایی که در آن منشاء پول مورد سئوال نباشد و دارای اقتصاد زیرزمینی، نظام اداری ناسالم و ناکارآمد و نظام مالی غیرشفاف اند و فاقد سیستم نظارتی قوی باشند، استعداد بیشتری برای پول شویی دارند و منابع حاصل از فعالیت های غیرقانونی به سهولت می توانند وارد چرخه اقتصادی آن کشورها شده و پول شویی عملیاتی گردد. تقویت نگرش صحیح به مال حرام و به تعبیر برخی حقوقدانان پول کثیف، موجب مبارزه جامع‌تری با پولشویی می‌شود. بنابراین یکی از بهترین راهکارهای مبارزه با پولشویی و حرام‌خواری برنامه‌های فرهنگی و مذهبی به‌ویژه در گلوگاه‌های ارتکاب جرم است. یکی از اقدامات اساسی دیگر برای مقابله با پولشویی شناسایی مشاغلی است که ممکن است از سوی پولشوها مورد سوء استفاده قرار بگیرد. برای مقابله با پولشویی باید کاملا جدی بود. به طور مثال سیستم بانکی، صرافی ها و بنگاهای خیریه از جاهایی است که می تواند مورد سوءاستفاده پولشوها قرار بگیرد. لذا این موارد باید مورد توجه دولت قرار بگیرد.
منبع: روزنامه رسالت مورخ 14 تیر 95 شماره 8700
http://www.resalat-news.com/Fa/?code=233486
