انتخاب در اينجا به معناي آن است که يک کنشگر عاقل، بهصورت نسبي از مزايا و معايب هر دو گزينه آگاه است، يعني ميداند که الان چه مي‌کند و ميداند که انتخاب لذت آني در زمان حال، چه زياني براي فرد در آينده دارد و با علم به اين دو گزينه «انتخاب» مي‌کند. نوع ديگر تنبلي «تنبلي اجتماعي» است. تنبلي اجتماعي گاه محصول تنبلي افراد جامعه و برآيند تنبلي آنها است. يعني وقتي جمع کثيري از افراد، بيعمل و لذتطلب هستند، در سطح جامعه نيز اين فرآيند مشاهده ميشود. اين نوع از تنبلي، پيامدهاي متعدد دارد. کاهش سطح بهرهوري اداري، عدم اقبال بهکار طولانيمدت و سخت و … از اين موارد است. اما بعد ديگر تنبلي اجتماعي، حالتي است که افراد در سطح فردي رفتاري نسبتاً مطلوب دارند، اما اين رفتار در سطح جمعي به نتيجه مطلوب منتج نميشود كه دليل آنهم ناهماهنگي در سطح نهادهاي اجتماعي است. «تنبلی اجتماعی» یکی از مهمترین ویژگی‌های رفتاری ناپسند است. این مساله بویژه در عدم تمایل به درس خواندن در مدارس و دانشگاه‌ها، در کار اداری کارمندان، در تمایل زیاد به استخدام در دستگاه دولتی و عدم تمایل برای کسب تخصص و مهارت و کارآفرینی، در وجود تعطیلی هاي فراوان سالانه و در موارد فراوان دیگر موجود است. به عقیده کارشناسان بسياري از رفتارهاي نامناسب اجتماعي بر جريان تنبلي اجتماعي حرکت مي کند. يکي از حوزه هاي جدي اين رفتار، حوزه روابط کار است. موضوع کار به عنوان منبع امرار معاش و کسب درآمد و رفاه از يک سو و از طرف ديگر پرورش روحيه خودباوري، اميد به آينده و اعتماد به نفس از طرف ديگر، يکي از مهم ترين نيازمندي های انسان را تشکيل مي دهد. بدون شک نيازها و توقعات دروني انسان بر محيط اطراف او اثرگذارند. کنش‌هاي دروني، انسان را به سوي خواسته هايش هدايت مي‌کند. کار يکي از عرصه‌هاي بروز اين کنش هاي دروني است. افراد موفق کساني هستند که کار و شغل خود را از روي رغبت بر مي گزينند و اين اصل در کنار ويژگي مهم تلاش و پشتکار، که ريشه اي انکار ناشدني در علاقه دارد، مي‌تواند دروازه هاي موفقيت را به روي فرد باز کند. تنبلی اجتماعی مانع پیشرفت ملی است و هیچ پیشرفت و توفیقی در جوامع بشری بدون طراحی اهداف چالشی و تلاش برای رسیدن به آن محقق نمی شود. اگر می خواهیم کشور در مدار رشد و توسعه قرار گیرد باید روحیه تلاش و کار مضاعف و هدفمند در جامعه ترویج یابد. هر چند برخی از ابعاد تنبلی اجتماعی ریشه در فناوری دارد اما ریشه های فرهنگی این موضوع از ضرورت ایجاد بسترهای پرورشی و فرهنگ سازی در جهت مقدس انگاشتن کار و تلاش و توسعه آن در بین آحاد جامعه خبر می دهد.
منبع: روزنامه شهرآرا، 15 آبان 1401، شماره 3802
