تلخيص: مصطفي مظهري: خداشناسي پايه واساس دين: اميرالمومنين علي عليه السلام مي فرمايد:اول و ابتداي دين خداشناسي است))هرچيزي نقطه شروع و پايه و اساسي داردوهنگامي به صورت سازماني محكم وپابرجا و مفيد درميآيد كه از همان نقطه آغاز شده باشدوبرروي همان پايه قرار گرفته باشد.دين هم كه سازمان وسيع فكري و اعتقادي و اخلاقي و عملي است يك نقطه شروع ويك ركن اساسي دارد كه اگر ازآن نقطه آغاز شود و برروي آن اساس بنا شده ،محكم وپابرجاو مفيد خواهد شد آن نقطه شروع و آن پايه اساسي معرفت ذات اقدس الهي و شناسايي حضرت احديت است.
يادخدا،تنها مايه آرامش جان
قرآن كريم مي فرمايد:بدان كه تنها باذكر خدا و يادخداست كه جان آرام مي گيرد و قلب احساس آسايش مي كند حضرت علي عليه السلام مي فرمايد:( خداوند ذكر خودش ويادخودش را مايه جلا و روشني دلها قرار داده به اين وسيله گوش،باز و چشم بيناودل ،مطيع و آرام مي گردد)
راه سعادت:
استاد مطهري در اين كتاب انتهاي سعادت را اينطور بيان مي كند:منتهاي سعادت همين است كه آدمي در ناحيه عقل و فكر داراي محكم ترين اطمينان ها ودرناحيه احساسات و قلب داراي پاك ترين نيتها ودرناحيه عمل داراي نيكوترين عملها باشد.زندگي پاك و پاكيه و سعادت بخش همين است.
اركان سعادت بشر
قرآن كريم در سوره كوچكي كه به نام (سوره عصر)ناميده مي شود ضمن تاكيد بايك قسم مي فرمايد:بشر جز باداشتن چهار خصلت زيانكار و بدبخت است:اول ايمان،دوم عمل درست وصحيح،سوم تشويق و واداركردن افراد يكديگررا به حق،چهارم تشويق و توصيه افراد يكديگر را به خويشتن داريو استقامت و صبر)اينها چهار ركن و چهار ستون كاخ سعادت بشر است.
انسان، مربي خود
انسان اين فرق را با ساير امور تربيت پذير دارد كه مربيان خارجي براي تربيت وي كافي نيست،هركسي بايد درخودش حالت(مربي گري)نسبت به خودش پيداشود،دوشخصيت پيداكند:ازيكنظرفرمانده باشد واز يك نظر فرمان پذير،ازيك نظر پند دهند باشد وازيك نظر پندپذير،ازيك نظر ملامت كن باشد واز يك نظر ملامت پذير.ازيك نظر حساب كش باشد واز نظرديگر حساب ده .
خصوصيات حق از نظر علي(ع)
علي عليه السلام مي فرمايد:از خصوصيات حق اين است كه به نفع احدي جاري نمي شود مگر آن كه عليه اونيز جاري مي شود وعليه كسي جاري نمي شود مگر آن كه به نفع اونيز جاري مي شود)يعني حقي كه ورميان مردم جريان دارد متعادل است،يك طرفي نيست،دوطرفي است،چنين نيست كه مثلا بعضي صرفا به عهده ديگران حقوقي داشته باشند ولي خودشان از ديگران حقي برعهده نداشته باشند مثلا پدران ومادران برفرزندان حقوقي دارندكه واجب الرعايه است ولي نبايد چنين تصور كرد كه اين حقوق يكطرفي است اولا نيز حقوقي برپدران ومادران دارند بلكه درمرحله اول حقوق فرزندان تعلق مي گيرد و درمرحله دوم پدرومادر.
تقوا و روشن بيني
قرآن كريم مي فرمايد:اگر پاك وپرهيزكاربود.باشيدخداوند به شما روشن بيني مي دهد وبر بصيرت شما مي افزايد.
كتاب مقدس ماقرآن به موجب اين آيه وآيه هاي ديگر صريحا بين تقوا و پرهيزكاري از يك طرف و روشن بيني و افزايش نور بصيرت از طرف ديگر رابطه مستقيم قائل است،يعني به هراندازه آدمي پاك تروپرهيزكارتروبي غرض تر ودرمقابل حقايق تسليم ترباشد نور افكن عقل و فكرش روشن تر و نافذتر است.
قلب سليم
قلب سليم يعني دلي كه هيچ نوع بيماري از قبيل كينه و حسادت وساير صفات برنداشته باشد،دلي كه گواهي دهد كه جهان را صاحبي باشد (خدا)دلي كه حس كند لغو و بيهوده درجهان وجود ندارد و هيچ گونه نيكي درآن گم نمي شود و بي پاداش نمي ماند و هيچ ظلم و بدي خاموش نمي شود و بدون كيفرنمي ماند.قلب سليم و صفات عالي انساني مانند خداشناسي و محبت و انصاف و عدالت و راستي و درستي وكمالات فاضله علمي و عملي و اعمال صالحه كه سرمايه هاي زندگي عالم آخرت مي باشند موجب سعادت و خوشبختي انسان درهمين زندگاني دنيا نيز مي باشند.
رعايت جنبه هاي معنوي و اخلاقي در انفاق
ائمه اطهار عليه السلام خوي و عدالتشان اين بودكه مخفيانه به اين وآن كمك كنند،همه براي اين بود كه افراد محتاج احساس ذلت و خواري درخود نكنندو روحيه و شخصيتشان درهم سكشته نشود.اين گونه عمل است كه اثرش يك عرصه بلكه يك برهزار است كه خدا مي فرمايد:مثل كساني كه درراه خدابخشش مي كنند مثل دانه كندمي است كه به زمين پاشيده مي شود و ازآن بوته اي داراي هفت خوشه (پديد)مي آيد كه هرخوشه اي صددانه داشته باشدوخدا براي هركس كه بخواهد از اين هم بيشتر قرار مي دهد.(بقره 261)
صبر و ظفر
صبرو حوصله است كه دوست قديمي ظفر است،دراثر صبر و حوصله است كه نوبت ظفر مي رسد.اگر صبر و اسقامت و حوصله باشد بي استعداد ترين افرادهم ولو دريك زمان طولاني به هدف خود خواهند رسيد همان طوري كه مولي علي عليه السلام فرمود:آدم با حوصله ظفر را به چنگ خواهد آورد ولو بعد از يك زمان طولاني .
روحيه سالم
أقرآن كريم آمده كه خسران و بدبختي آنجاست كه آدمي در ناحيه معني و روح ببازد باختن اثرات و ثمرات زندگي چندان اهميت ندارد زندگي اگر باشد هميشه اثرات و ثمرات دارد ولي خداي ناخواسته اگرآدمي مثلا اميد ورجاءخود را ببازد واز دست بدهد اهميت فوق العاده دارد.بالاتر ازآن هنگامي است كه ايمان و معرفت خود را ببازد زيراايمان است كه منبع ايمدورجاءاست ايمان است كه توكل و اعتماد و اميدوراي مي آورد آدم با ايمان هيچوقت خودش را تك و بيمددكار و بي غمخوار نمي بيند هميشه در نماز مي گويد:خدا يا تورا مي پرستم و ازتومدد مي خواهم.
روحيه اجتماعي مومن
زنده بودن اجتماع به اين است كه درافراد آن اجتماع روح اجتماعي و حس اجتماعي و عاطفه اجتماعي وجود داشته باشد يعني همان طوري باشد كه امام صادق عليه السلام فرمود:خودت را همواره به جاي ديگران بگذاري وبراي آنها همان را بپسندي كه براي خود پسندي و همان را كراهت داشته باشي كه براي خويشتن كراهت داري.
خداوند مارا موفق بدارد كه درپرتوتعليمات بلندآسماني داراي روحي اجتماعي بشويم و هميشه سرافراز و سربلند زندگي كنيم.
