شوخی کردن پدیده پیچیده ای است که می تواند در زندگی اجتماعی اثرات متفاوتی به همراه داشته باشد. از یک سو می تواند باعث نزدیکی و صمیمیت بین گروه های انسانی گردد و از سوی دیگر ممکن است باعث آزار دیگران و یا حتی کاهش علاقمندی و ارتباط بین آنها شود. بر اساس تحقیقات معمولاً زن ها از شوخی کردن برای افزایش و بهبود ارتباطات اجتماعی خود استفاده می کنند در حالی که مردها از شوخی کردن برای پوشاندن ناکامی ها و ضعف های خود بهره می برند. راه و رسم درست شوخی کردن از جمله مسائل مهم در ارتباطات اجتماعی است تا آن جا که در کتاب های اخلاقی هم دستورالعمل هایی برای آن ذکر شده است. اصل مزاح خوب است و نه تنها خوب بلکه در زندگی سرد و ماشینی امروز نیاز ضروری نیز هست.
نکته مهم اینجاست که چگونه، کجا و چطور باید مزاح کنیم. شوخی به معنای بی ادبی، حرف لغو و بیهوده، سخن بی جا و نیش دار نیست بلکه مزاحی که باعث آبروریزی یا فاش شدن اسرار دیگران شود، گناه نابخشودنی است. بعضی افراد با انجام شوخی های سبک با دیگران قدر و منزلت خود را در جامعه از دست می دهند. برخی هم می خواهند جایگاه خود را حفظ کنند و مزاح نمی کنند و انسانی خشک از آب در می آیند.
اما در این میان افرادی هم هستند که در عین شوخ طبعی، محبوبیت و جایگاه اجتماعی قابل قبولی نیز دارند. شوخی باید به حق و منطقی باشد و شرایط زمان و مکان، سن، جنسیت و روحیات شخص مقابل در آن رعایت گردد. بسیاری از کینه ها و برخوردها ابتدا از یک شوخی بی جا آغاز شده و کم کم به جاهای باریکی کشیده است. نکته دیگر اینکه در شوخی باید رعایت اعتدال را نمود. همچون نمک غذا که اگر زیاد باشد، از شوری آنرا نمی توان خورد و اگر به اندازه باشد، لذیذ و قابل استفاده است. به بیان دیگر شوخی بیش از حد به لودگی می کشد و باعث کاهش شخصیت و اعتبار انسان و افزایش کینه و دشمنی می گردد.
شوخی نباید ذره‌ای لطمه‌ی جسمی(حتی درد موقت) یا روحی از خود به جای بگذارد وگرنه اسمش دیگر شوخی نیست! شوخی را نباید وارد حیطه مسایل جدی کرد وگرنه پس از مدتی فاعل شوخی مجبور است مدام «قسم» بخورد تا مخاطبش حرف جدی وی را به خاطر سابقه‌اش، شوخی قلمداد نکند! در شوخی هرگز نباید دست روی نقطه ضعفی گذاشت که می‌دانیم باعث رنجش طرف مقابل می شود چون مهم‌ترین حرف‌ها گاهی در پس شوخی‌ترین کلام ها نهفته هستند! خصوصاً نباید دست روی جبریات گذاشت مثلاً نباید روی قد یک شخص شوخی کرد چون میزان قد دست خودش که نیست و به احتمال قوی این شوخی‌ها داغ دل وی را از وضعیتش تازه می‌کند.
شوخی می تواند مثبت و یا منفی باشد. در حالت مثبت هدف نشاندن لبخند بر لب‌هاست که اغلب با رعایت حد و مرز ادب و حفظ احترام طرف مقابل نکته‌هایی هم در آن وجود دارد. جنبه مثبت و خوب شوخی، شاد کردن دل دیگران است. و شوخی منفی، گفتاری غیراخلاقی است که در آن حرف‌های زشت یا دروغی نهفته باشد و موجب اهانت و تحقیر کسی شود و یا به مسخر‌گی بینجامد، این نوع شوخی نه تنها موجب شادمانی کسی نمی‌شود بلکه فرد را خوار و زبون جلوه می‌دهد. و نکته پایانی جمله مشهور باید با هم بخندیم نه اینکه خدایی نکرده به هم بخندیم!
خراسان – مورخ سه‌شنبه 1391/11/24 شماره انتشار 18339
http://www.khorasannews.com/News.aspx?id=4709154
