همه ما در صحبت های روزانه خود تکیه کلام هایی داریم، شاید بعضی از آنها جالب و خنده دار، بعضی از آنها مانند تعارفاتی که می کنیم رسمی، بعضی زیبا و حتی برخی از آنها زشت باشند! در این میان، قسم خوردن تکیه کلام برخی هاست و حتی متاسفانه تبدیل به لقلقه زبانشان شده است. عادت کرده اند برای پیش پا افتاده ترین موضوعات قسم بخورند و آن قدر این قسم خوردن برایشان عادی شده که حتی برای شوخی ها و دروغ هایشان هم ناخوداگاه سوگند می خورند و بی تفاوت به نتایج منفی آن هیچ تلاشی برای ترک این عادت زشت نمی کنند. قسم یا واژه فارسی آن «سوگند»، به عملی گفته می شود که فرد برای اثبات درستی ادعای خود به آن متوسل می شود و این کار را انجام می دهد تا طرف مقابل خود را در یک موضوع خاص مجاب کند. درواقع زمانی که فرد نتواند با استدلال، شواهد و مدارک طرف مقابل خود را در یک موضوع قانع کند، ناتوان می ماند و مجبور می شود سوگند بخورد.
به این واژگان دقت کنید؛ خداوکیلی، به قرآن، به خدا، به جان بچه ام، به ارواح خاک پدرم، وجداناً، به مکه ای که رفتم، به جوونی ام و …. حتماً شما هم بارها بارها در بازار، تاکسی، جمع خانواده و یا هرجای دیگر این کلمات را شنیده اید. اگر انسان به معنای برخی از این واژگان دقت بیشتری نماید متوجه می شود سوگند خوردن نابجا و فراوان خصوصاً زمانی که نام خدا، قرآن و معصومین در میان باشد عجب اشتباه بزرگی است.
با آنکه سوگند خوردن در احکام اسلامی به شدت نهی گردیده است برخی از ما آنقدر در گفتگوهای روزانه خود قسم می خوریم که دیگر هچ اعتباری برای آن باقی نگذاشته ایم. به برخی از کسبه دقت کنید! برای کمی سود بیشتر همه مقدسات را به زبان می آورند. و خدا نکند روزی که این همه قسم دروغ باشد. زیرا قسمِ دروغ گناه کبیره محسوب می شود و قَسمی که حتی راست باشد بازهم کراهت شدید دارد. مسلماً افرادی که دارای شخصیت های بهنجار هستند، اخلاق و رفتاری متعادل همراه با صداقت و انعطاف دارند که با روحیه منطقی خود مستندات را آماده می کنند و نیازی به اثبات خودشان از راه سوگند ندارند. درواقع این گونه افراد دارای عزت نفس هستند، خود ارزشمندی و اعتمادبه نفس بالایی دارند و حتی اگر مدرک و سند قاطعی درباره موضوع نداشته باشند اهل سوگندخوردن نیستند.
عادت به قسم خوردن اکتسابی است. پدر و مادری که برای کوچک ترین چیزی قسم می خورند یا فضایی که برای سوگند خوردن در جامعه وجود دارد می تواند کودکان را آموزش دهد. زیرا بچه ها رفتار پدر و مادرشان را زیرنظر دارند و از آنها پیروی می کنند. سوگند خوردن باعث ابهام و درآمیختگی حق و باطل، سره و ناسره، ابهام و شفافیت می گردد. اگر قرار باشد هر کسی به هر بهانه ای سوگند بخورد پس هنجارها و شاخص های جامعه، ارزش های اجتماعی و ملاک ها چه می شود؟
در جامعه ای که شیوع گناه و انحراف از رفتارهای اخلاقی و الهی وجود دارد، سوگند دروغ بیشتر خورده می شود. سوگند در شرایط بدبینی، سوءظن یا بدگمانی هم بین افراد رواج پیدا می کند. بر این اساس شاید بهتر باشد به تکیه کلام ها، عادت ها، سخنان و قسم هایی که گاهی وقت ها مثل نقل و نبات می خوریم بیشتر فکر کنیم. مسلماً اگر در کسب و کار و حرف و عمل خویش صادق باشیم دیگر نیازی به قسم خوردن نداریم!
خراسان – مورخ سه‌شنبه 1392/05/29 شماره انتشار 18481
http://khorasannews.com/News.aspx?type=1&year=1392&month=5&day=29&id=5034514
