در ادبیات مدیریت شهری از این مهم به عنوان سیما و «منظر شهری» یاد می گردد. منظر شهری شامل گروهی از عوامل طبیعی و مصنوعی است که بر اثر ویژگی های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر شکل گرفته و قوام می یابند. منظر شهری یکی از عوامل کیفیی و مطلوبیت شهرها، واقعی و عینی بوده و حاصل مشاهده و درک نشانه های متنوع و ملموس شهر اعم از بناها، فضاها، فعالیت‌ها، صداها، بوها و… هنگام مواجه شهروندان با کالبد شهر است. در دانش طراحی شهری اصطلاح «سیمای شهر» اکثراً معادل با «منظر شهر» به کار برده می‌شود که در دو بخش تعریف می گردد:
اول: منظر عینی شهر: یعنی همه آنچه در سطوح افقی و عمودی شهر قابل رویت است که شامل درک محیط شهری و بدون هیچ‌گونه واکنش ذهنی (نظیر عکسبرداری ذهن) می باشد. برخی کارشناسان صرف مشاهده آنچه در شهر به چشم می‌آید را عنوان «منظر عینی شهر» داده اند.
دوم: منظر ذهنی شهر: بخش دوم (که البته همزمان و غیر قابل تفکیک از بخش اول می‌باشد) تصویر نقش بسته از محیط شهری در ذهن، با احساسات و عواطف و افکاری ناشی از مشاهده است. که آن را به دو بخش شامل «منظر ذهنی شهر» و «منظر ذهنی- ارزیابانه شهر» تقسیم می‌کنند.
با توجه به صنعتی شدن شهرها و زندگی مکانیکی که شهروندان را درگیر خود کرده است اهمیت موضوع سیما و منظر شهری و اثراتی که بر ذهن و روح آدمی دارد قابل توجه است. نابسامانی فضاهای شهری ریشه در عدم پاسخگویی مناسب به توقعاتی دارد که در طول تاریخ نسبت به شهرها ایجاد شده است. در سال های اخیر زندگی شهری مدرن عامل بروز بیماری های روحی و روانی ناشی از آلودگی های روانی و محیطی و افزایش میزان افسردگی و استرس در جوامع شهری شده است. در کنار این امر هر شهر به اقتضای باورها و علایق شهروندان خود نیازمند بهره مندی از معماری و فضاسازی شهری مناسب با نیازهای بومی است. خصوصاً در کشور ما که بحث معماری ایرانی اسلامی که ریشه تاریخی دارد و بسیار هنرمندانه، با شکوه و دارای پیام ها و مفاهیم متعالی است این امر باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. موضوع مهمی که مورد غفلت قرار گرفته و در حال حاضر بسیاری از شهرهای کشور در این رابطه دارای نظم، شاکله و ساختار مناسبی نیستند یا حداقل این که با استانداردها فاصله زیادی دارند.
منبع: روزنامه شهرآرا، یکشنبه 18 اردیبهشت 1401، شماره 3658
