معمولا مطالعات پيرامون مديريت، رفتار سازماني يا نوآوري و توسعه يك محصول جديد؛ با اين سوال آغاز مي شو د: تكنولوژي چيست؟ تكنولوژي به عنوان يك ساخت، تعريف گسترده اي از نقطه نظرات و ديدگاه هاي مختلف از نمود انساني است كه در مديريت، علم، سازمان ها و در واقع همه جوانب زندگي ما، جلوه مي يابد. بنابراين، تلاش جهت تعريف تكنولوژي به عنوان يك ضرورت اجتماعي، اقتصادي و سازماني يك ديدگاه چند وجهي و چند خاصيتي است. از نظر جامعه شناسان، تكنولوژي مساوي با ايده ها و نوآوري هاي جديد است. انسان شناسان، تكنولوژي را يك محصول فرهنگي مي دانند كه مردم از آن براي مقابله با محيط استفاده مي كنند. نهايتا از ديدگاه مديريتي، محققان، تكنولوژي را اين گونه تعريف مي كنند: اطلاعات اختصاصي ثابتي كه ويژگي ها و مناسبات اجرايي روند طراحي و توليد محصول را مورد توجه قرار مي دهد.
تكنولوژي پزشكي تنها به عنوان قسمتي از تكنولوژي كه در برگيرنده همه موارد تسهيل كننده و تقويت كننده امر درمان و سلامت است، مورد بحث قرار مي‌گيرد[1].
تعريف تكنولوژي پزشكي
بنابراين تكنولوژي پزشكي را به عنوان همه يا هر يك از موارد زير تعريف مي كنيم: دانش، سيستم، اطلاعات، مواد، كالا، خدمات، رسوم، رويه ها و هر چيز ديگري كه توانمند كننده و تسهيل كننده عملكردهاي حرفه اي مراقبت سلامت باشد و موجب دستيابي به اهداف شود[2].
تكنولوژي پزشكي شامل موارد زير است[1]:
o ابزارها و سيستم هاي پزشكي
o داروها و فرآورده هاي مشابه
o تكنولوژي اطلاعات
o وسايل يك بار مصرف
o خدمات و اعمال پزشكي و جراحي
o استراتژي و سياست هاي مرتبط با تكنولوژي
o قوانين و روال كاري و اداري
o آموزش تكنولوژي
از نظر فيزيكي، تكنولوژي پزشكي به معناي عام تكنولوژي است. در اين ديدگاه، تكنولوژي پزشكي به صورت ابزار، تجهيزات، سيستم ها، وسايل يك بار مصرف و داروهاي به كار رفته در عرصه كلينيكي بررسي مي شود كه همه اين ها، ابعاد فيزيكي دارند و مشتريان و خريداران اغلب با اين ها مواجهند. تكنولوژي پزشكي با اين تعريف، قابل ارزيابي و سنجش و قيمت گذاري مي شود. بنابراين، با اين تعريف كار سازمان هايي كه ارائه خدمات پزشكي را پشتيباني مي كنند (مانند بيمه گران شخص ثالث) راحت تر مي شود، زيرا قادر خواهند بود تكنولوژي را مورد سنجش و ارزيابي و قيمت گذاري قرار دهند. اما هنگامي كه تكنولوژي پزشكي فقط به صورت اهداف فيزيكي ديده شود، تنها يكي از ابعاد نقش آن در سيستم مراقبت سلامت مورد بررسي قرار گرفته است. با چنين تعريف محدودي نمي توان درك دقيقي از اتفاقاتي كه در سيستم مراقبت سلامت مي افتد داشت . براي اين كه كسي قدرت اداره كردن را پيدا كند، بايد توانايي درك موقعيت سازمان را داشته باشد. پس بايد ديدي وسيع تر نسبت به كار تكنولوژي داشته باشيم تا بتوانيم مديريتي معقول برقرار كنيم[1].
ابزارها، سيستم ها و تجهيزات؛ محصولاتي هستند كه كاركنان بهداشتي و مجريان و مديران را جهت بهينه شدن عملكرد و اهداف حرفه اي شان توانمند مي كنند. اين تكنولوژي ها شامل تكنولوژي هاي تشخيصي مانند ماموگرافي، سي تي اسكن، سونوگرافي و پزشكي هسته اي و تكنولوژي هاي درماني مانند شيمي درماني و راديوتراپي و تكنولوژي هاي قابل كاربرد در خانه است[3].
هسته تكنولوژيك سازمان مراقبت سلامت، تقابل بيمار با كاركنان بهداشتي است كه در اين تقابل تنها يكي از محصولات تكنولوژي مورد استفاده قرار مي گيرد؛ اما براي رسيدن به اهداف خاص بايد فرايندي چند مرحله اي را در نظر داشت كه تكنولوژي در تمامي اين مراحل حاضر است. فرايند ارائه مراقبت سلامت در قالب هسته تكنولوژيك در شكل1 نمايش داده شده است، اين شكل فرايندي عمومي را نشان مي دهد و بر روي نقش تكنولوژي پزشكي تاكيد دارد. در قلب اين شكل، خدمات كلينيكي قرار دارند كه در تقابل با جامعه و زيربناهاي آن هستند. خدمات پشتيباني كلينيكي، مانند آزمايشگاه ها و داروخانه ها؛ خدمات اجرايي را تقويت مي كنند. نهايتا بقيه قسمت‌هاي فرايند را شبكه‌هاي صنعتي سازنده كالا و خدماتي مثل داروسازي و كامپيوترها و … تشكيل مي‌دهند[1].
جزء مديريت
عبارت مديريت تكنولوژي ، جامع است و آن دسته از عملكرد ها و فعاليت هايي را كه در هدف “انجام شدن كارها” واقع شده اند مشخص مي كند[4]. بنابراين تكنولوژي پزشكي منبع و سرمايه اي براي تهيه كنندگان و نهادهاي پشتيبان مراقبت سلامت است. مديريت اين منبع به صورت كلينيكي، اجرايي، مديريتي و تنظيمي؛ جنبه غالب در مديريت تكنولوژي پزشكي)MMT( است. مديريت تكنولوژي پزشكي)MMT( ، كل سازمان مراقبت سلامت را به صورتي كه در شكل 1 نشان داده شده، تحت نظر دارد. براي اين كهMMT بتواند به وظيفه اش عمل كند، بايد در زمينه آموزشي كه تجارت و موسسات پزشكي را به هم مرتبط مي كند، قرار گيرد[1].Your browser may not support display of this image.
MMT چيست؟
مديريت تكنولوژي پزشكي،MMT ، يك قاعده پديدار و ارتباطي بين تجارت و حوزه هاي قاعده مدار مراقبت سلامت است. در تلاقي قواعد تجارتي و علوم پزشكي (مشاغل پزشكي، پرستاري، داروسازي و غيرهMMT ) به عنوان فضاي ذهني پديدار مي شود كه در آن قواعد اين دو حوزه به هم ملحق مي شوند [1].
وظايف و فعاليت هاي اصلي مديريت تكنولوژي پزشكي[1]
o طراحي و يكپارچگي تكنولوژي
o پياده سازي تكنولوژي پزشكي
o نظارت، پايش و هوشمندي
o تجارتي كردن تكنولوژي پزشكي
o ارزيابي و سنجش
o بازاريابي تكنولوژي پزشكي
o بررسي بهره وري تكنولوژي
o مديريت منابع تكنولوژيك
o يكپارچگي مديريت تكنولوژي پزشكي با مديريت كل سازمان مراقبت سلامت
o ارزيابي فعاليتMMT
o طراحي و يكپارچگي تكنولوژي: اين فعاليت ها، فعاليت هاي طراحي هستند كه منجر به ايجاد طرحي براي تكنولوژي پزشكي مي شوند. تلاش هاي طراحي معمولا با شناسايي نيازهاي مصرف كننده بالقوه شروع مي شوند (مانند سازمان ارائه مراقبت سلامت.) مرحله بعدي، پيش بيني چگونه به دست آوردن تكنولوژي پزشكي، تخصيص منابع و شناسايي مصرف كنندگان تكنولوژي در سازمان است. فعاليت طراحي از مراحل متعدد مرتبطبه هم تشكيل شده است.
o پياده سازي تكنولوژي پزشكي: شامل مراحلي است كه منجر به پذيرش، تطابق، و اجرا و پياده سازي تكنولوژي پزشكي مي شود. اين وظيفه نه تنها با محصولات فيزيكي و سيستم ها بلكه با دانش و اطلاعات نيز مرتبط است. كه البته ما دانش و اطلاعات را جزء كامل كننده تكنولوژي پزشكي مي دانيم. آموزش و توسعه، اجزاي حياتي اجرا و پياده سازي هستند.
o نظارت، پايش و هوشمندي: اين فعاليت ها از دو كانون اصلي تشكيل مي شوند. كانون اول، نظارت داخلي بر تكنولوژي پزشكي است كه پذيرش شده و به اجرا در آمده است. نظارت و ارزيابي هوشمندانه از روند تكنولوژي در داخل سازمان، جزء ضروري ارزيابي تكنولوژي پزشكي توسط مديران مراقبت سلامت است. كانون دوم نظارت و پايش تكنولوژي پزشكي در خارج از سازمان است. اين فعاليت ها، فعاليت هاي پويشي هستند و سازمان با اين فعاليت‌ها مي تواند با محيط پيرامون خود ارتباط برقرار كند و در واقع به نوعي “پنجره اي رو به جهان” هستند. چنين نظارتي در عملكرد استراتژيك سازمان هاي مراقبت سلامت نيز جز ضروري است. اين پايش به آن‌ها اجازه مي دهد كه با جمع آوري اطلاعات براي يك تصميم گيري صحيح يا كسب تكنولوژي پزشكي معيني، در رقابت حضور يابند و سازمان را حفظ كنند. بنابراين، نظارت شامل تبادل داده ها با فروشنده ها، رقبا، مقالات پزشكي و … در محيط خارجي مرتبط با سازمان مي شود. مسلم است كه هرچه محيط پويا تر باشد؛ فعاليت هاي نظارتي هم بايد پيشرفته تر و تطابق يافته تر باشند تا سازمان بتواند به بهترين نحو با محيط پيرامون خود مرتبط شود.
o بررسي بهره وري تكنولوژي: شامل فعاليت هايي است كه ميزان بهره برداري ها از تكنولوژي پزشكي را مي سنجند. بهره برداري از تكنولوژي پزشكي بررسي روش مصرف تكنولوژي و نقش آن در ارائه مراقبت سلامت است.
o مديريت منابع تكنولوژيك: فعاليت يا وظيفه اي است كه هدفش مديريت آن دسته از منابع است كه در سازمان ها براي استفاده از تكنولوژي پزشكي مورد نيازند. اين مديريت شامل منابع انساني (متخصصين و ساير پرسنل)، منابع مالي و تسهيلات و تجهيزات فيزيكي (علاوه بر تكنولوژي پزشكي) مي شود. ايجاد ارتباط بين مديريت اين منابع و مديريت تكنولوژي پزشكي اهميت بسياري دارد .MMT در فضاي تهي عمل نمي كند؛ بلكه در كنار گروهي از منابع مديريت شده كه اجرا و عملكرد تكنولوژي پزشكي را تسهيل مي كنند، عمل مي كند.
o يكپارچگيMMT با مديريت كلي سازمان: اين فعاليت به ميزان يكپارچگيMMT با مديريت جامع سازمان در سيستم ارائه مراقبت سلامت مربوط مي شود.
o ارزيابي فعاليت:MMT اين فعاليت نيز، مشابه ارزيابي و بررسي اجزاي تكنولوژي پزشكي، تمام حوزهMMT را بررسي و ارزيابي مي كند. اثربخشي مديريت تكنولوژي پزشكي، به وسيله سيستم نظارتي مبتني بر معيارهاي موفقيت، ارزيابي مي شود.
در واقع همانطور كه در شكل 2 نشان داده شده است،MMT با مديريت سيستم‌هاي مختلف ارتباط مستقيم دارد.
در اصل،MMT ابزارهاي روش شناسي و نظري به كار گرفته توسطMOT را به حوزه اختصاصي از پزشكي و مراقبت سلامت توسعه مي دهد و فضاي ذهني در فاصله بين تجارت و پزشكي ايجاد مي كند.Your browser may not support display of this image.
MMT و سيستم هاي اطلاعاتي
سيستم هاي اطلاعاتي و تكنولوژي اطلاعات در زمينه هاي پزشكي،MMT را به عنوان يك تخصص در اختيار دارند.[1]
1. سيستم هاي اطلاعاتي و تكنولوژي اطلاعات چگونهMMT را در سازمان هاي پزشكي و موسسات پزشكي تحت تاثير قرار مي دهند؟
2. مديريت سيستم هاي اطلاعات پزشكي و تكنولوژي اطلاعات چگونه روي اثربخشي ارائه پزشكي تاثير مي گذارد؟
3. چگونهMMT انتخاب سيستم هاي اطلاعاتي و تكنولوژي اطلاعات`، كاربرد آن‌ها و به كارگيري سودمند و موثر آن‌ها را درسازمان هاي پزشكي تحت تاثير قرار مي دهد؟
اين سوالات، به وسيله فيلترMMT نقطه اتصالي بين سيستم هاي اطلاعاتي به عنوان قاعده دانشگاهي و اثر آن روي محيط پزشكي ايجاد مي كنند. با اين حال، سيستم هاي اطلاعاتي به عنوان يك زمينه دانشگاهي، به مسائل ديگري كه تاكنون در حوزه هايي غير از پزشكي مراقبت سلامت به كار رفته توجه دارند. چنين كاربردها و حوزه هاي مسئله اي، امروزه، مي توانند باMMT يكي شوند و به محيط پزشكي منتقل شوند. براي مثال، محققان سيستم هاي اطلاعاتي روي ساختار نرم افزاري، كارايي پروژه نرم افزار و ارتباط بين توليدكنندگان نرم افزار و مصرف كنندگان نهايي، تحقيق مي كنند. اين مسائل به طور تجربي در بخش هاي توليدي و خدمات مالي و كمتر در سازمان هاي مراقبت سلامت، مورد مطالعه قرار گرفته اند.
MMT و بازاريابي
MMT با قواعد تجارتي قديمي نيز در ارتباط است. در واقع پارامترهاي ارتباط دهنده بسياري بينMMT و بازار وجود دارند. بازاريابي، به عنوان يك قاعده تجارت، چنين پارامترهايي را از قبيل ارتقا، ارزش گذاري، خواص محصول، مديريت فروش و برخورد با مشتري بررسي مي‌كند. همه اين‌ها تا وقتي كه فضاي ذهني جديد با تكنولوژي پزشكي درگير است، مستقيما با MMT ارتباط دارند. تكنولوژي پزشكي نيز مثل هر تكنولوژي ديگري در محيط مراقبت سلامت، توسط شبكه هاي صنعتي توليد، ارتقايابي و بازاريابي مي‌شود. محصولات، ابزارها، سيستم ها، داروسازي ها و خدمات قويا به سازمان هاي پزشكي، پزشكان و متخصصين ديگر مراقبت سلامت عرضه مي‌شوند و بسياري از اين تكنولوژي ها توسط همين خريداران اداره مي شوند[1].
بنابراين،MMT حوزه قاعده مداري است كه خود را متوجه جوانب بازاريابي تكنولوژي پزشكي مي كند و موضوعاتي را كه متوجه “چارچوب” قاعده مدار بازاريابي هستند بررسي مي كند. اما،MMT به عنوان يك تخصص نيز در بازاريابي قابل بررسي است.
MMT| و بازاريابي نه تنها مورد توجه محققان بلكه مورد توجه كاركنان مشاغل در توليد يا مصرف تكنولوژي پزشكي نيز هست. سازنده‌هاي تكنولوژي پزشكي (ابزارها، داروها و سيستم‌ها) بايد كاملا متوجه باشند كه تكنولوژي آن‌ها در سازمان‌هاي مراقبت سلامت چگونه كسب مي شود، چگونه مصرف مي‌شود و چگونه اداره مي شود. در سوي ديگر فرايند، مديران و متخصصان مراقبت سلامت نيز بايد متوجه ارتباط بين بازاريابي و تكنولوژي پزشكي باشند[1].
برخي سوالات تحقيقي ايجاد شده در رابطه بينMMT و بازاريابي در زير آورده شده است:
1. چه ارتباطي بين بازاريابي تكنولوژي پزشكي توسط صنعت آن و مديريت اين تكنولوژي توسط سازمان هاي مراقبت سلامت و متخصصين پزشكي وجود دارد؟
2. اثر بازاريابي تكنولوژي پزشكي روي موفقيت و بقاي بلند مدت سازمان هاي مراقبت سلامت چيست؟
محققين “چارچوب” قاعده مدار بازاريابي به ديگر موضوعات تحقيقي كه تا محيط پزشكي گسترده مي شوند، نيز علاقمندند. اين موضوعات شامل موارد زير هستند: ارتباط هاي بازاريابي و ساير حوزه هاي مالي مثلRD 2، منابع خارجي، بازاريابي و بازاريابي استراتژيك.
حوزه مهم و اصلي ديگر در تحقيقات اين “چارچوب” توسعه محصول جديد و بازاريابي آن است. بايد متوجه باشيم كه در مورد “چارچوب” بازاريابي، مثل ساير “چارچوب ها” ارتباطMMT با “چارچوب”؛ محدود به كاربرد آن در مراقبت سلامت نمي شود. اين ارتباط از گسترش مشكلات تحقيقي تا كاربردهايشان در پزشكي فراتر رفته است. حتي مشكلات بازاريابي و سوالات تحقيقي درMMT ادغام مي شوند يعني سر و كار داشتن با موضوعات و مشكلاتي كه در محيط پزشكي اصلي و هميشگي هستند اين موضوع، به طور واضح در دومين سوال تحقيقي بالا ذكر شده است. ارتباط مطالعه شده، بين يك موضوع بازاريابي و موقعيت و بقاي سازمان مراقبت سلامت است. اين موضوع فقط محدود به بازاريابي تكنولوژي در سازمان هاي مراقبت سلامت و چگونگي اصلاح اين فرايند نمي شود. امروزه بيشتر توجه به سمت اثرات بازاريابي (ارتقا، ارزش گذاري، كيفيت محصول و خواص ديگر بازارياب) روي سازمان ها يا متخصصان پزشكي است[1].
تكنولوژي پزشكي چگونه خود را با اين محيط در حال تغيير وفق مي‌دهد؟ همكاري هاي تكنولوژي پزشكي از هزينه هايش بسيار مهم تر است. تكنولوژي پزشكي منجر به موسسه اي شدن پزشكي، تخصص هاي پزشكي، نيروهاي اجتماعي قدرتمند كه توسعه آن را شكل مي دهند و به برخي تغييرات ساختاري كوچك (مثل پزشكي از راه دور) شده است. تكنولوژي پزشكي به طور سنتي، راه حلي براي هر آنچه كه مانع پزشكي بوده، است نه دليل اين موانع.
مزايايي كه از تكنولوژي پزشكي حاصل مي‌شو د ناشي از مديريت تكنولوژي پزشكي‌است. وقتي كه يك تكنولوژي پزشكي جديد به سازمان ارائه‌دهنده مراقبت سلامت معرفي مي شود، به خودي خود براي سازمان و بيمارانش ارزش توليد نمي‌كند. لازم است كه تكنولوژي تطابق يافته، مديريت شده و براي ايجاد ارزش جهت دهي شود. در عبارتي كلي تر، اين جنبه اثربخشي كاربرد تكنولوژي است. اگر چه به طور همزمان، جوانب اطمينان يابي از كاربرد كارايي تكنولوژي نيز وجود دارد، مزاياي اقتصادي آن و بازگشت آن به سرمايه، نيز تعديل پذير و قابل محاسبه است.
منابع
