مقدمه: یکی ازمعظلاتی که بهداشت عمومی و محیط زیست را تهدید می کند.زباله های بیمارستانی می باشد که به علت دارابودن عوامل خطرناک سمی و بیماری زا از جمله مواد:پاتولوژیک ، دارویی و شیمیایی و رادیو اکتیو از حساسیت خاصی برخوردار است و مورد خاص مردم ومسئولین.براساس برآوردها حدود ۶۳۰ نوع ماده شیمیایی و دارویی در بیمارستان مصرف می شود که ۳۰۰ نوع آن سمی بوده .در ایران بیش از ۸۰۰ بیمارستان ،۷۰۸۹ واحد بهداشتی درمانی ،۱۶۲۸۵ خانه بهداشت و ۳۷۰۱ آزمایشگاه فعال وجود داردکه روزانه بالغ بر ۲۸۵ تن پسماند تولید می کنند که دفع آنها مدیریتی صحیح و منطبق با اصول مهند سی و بهداشت می طلبد.(طبق آمار سال ۱۳۸۲).درکشور حدود۸۵/۴%زباله های عفونی بدون هیچ عملیات بی خطر سازی در زمین دفن می شود. ۳/۶۳%سوزانده می شودو ۱۸/۲% هم به صورت تلنبار رها می شود.هیچ یک از روشهای فوق به دلیل عواقب زیست محیطی و بهداشتی مورد تایید مجامعه علمی بین المللی نیست . ازاین رو به نظر می رسدکه کمبودهای جدی در این زمینه وجود داردکه باید هرچه سریعتر نسبت به بر طرف نمودن آن ها اقدام شود.
مدیریت زباله‌ها، به‌خصوص زباله‌های بیمارستانی، یکی از معضلات جوامع مدرن بشری می‌باشد. در سالهای اخیر، مشکل از بین بردن زباله‌های پزشکی با پیدایش سوزن و سرنگ یکبار مصرف و دیگر اقلام مشابه، دوچندان شده است. مدیریت غیراصولی زباله‌های بیمارستان، مشکلات زیادی برای محیط به همراه می‌آورد. این زباله‌ها نه تنها تهدیدی برای کارکنان بیمارستان بلکه برای تمامی انسان‌هایی است که با آن سروکار دارند.
رویه کنونی مدیریت زباله در بسیاری از بیمارستان‌ها این است که تمام زباله‌ها از زباله‌های اداری، عمومی، پسماندهای غذایی، ساخت‌وساز گرفته تا مواد شیمیایی خطرناک، هنگام تولید، جمع‌آوری، انتقال و در نهایت نابودسازی با هم آمیخته می‌شوند. در نتیجه، زباله‌هایی که از بیمارستان خارج می‌شوند، بالقوه آلوده کننده و خطرناک هستند. کارگرانی که با زباله‌ها سروکار دارند(کارمندان بیمارستان، کارگران شهرداری و زباله جمع‌کن‌ها) در معرض بیشترین خطر قرار دارند. عموم جامعه گروه دومی هستند که در معرض خطر قرار دارند و این خطر به سه طریق آنها را تهدید می‌کند: تماس با سطل‌های زباله شهرداری؛ قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های شیمیایی و بیولوژیکی موجود در آب و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های شیمیایی به‌جامانده از سوزاندن زباله‌ها.
اینکه در نهایت چه شیوه‌ای برای پردازش و نابودی زباله‌ها به کار گرفته می‌شود زیاد مهم نیست، آنچه که حیاتی است جداسازی زباله‌ها(ترجیحا از مبدا) پیش از پردازش و انهدام آن‌هاست.
مدیریت زباله‌ها، به‌خصوص زباله‌های بیمارستانی، یکی از معضلات جوامع مدرن بشری می‌باشد. در سالهای اخیر، مشکل از بین بردن زباله‌های پزشکی با پیدایش سوزن و سرنگ یکبار مصرف و دیگر اقلام مشابه، دوچندان شده است. مدیریت غیراصولی زباله‌های بیمارستان، مشکلات زیادی برای محیط به همراه می‌آورد. این زباله‌ها نه تنها تهدیدی برای کارکنان بیمارستان بلکه برای تمامی انسان‌هایی است که با آن سروکار دارند.
رویه کنونی مدیریت زباله در بسیاری از بیمارستان‌ها این است که تمام زباله‌ها از زباله‌های اداری، عمومی، پسماندهای غذایی، ساخت‌وساز گرفته تا مواد شیمیایی خطرناک، هنگام تولید، جمع‌آوری، انتقال و در نهایت نابودسازی با هم آمیخته می‌شوند. در نتیجه، زباله‌هایی که از بیمارستان خارج می‌شوند، بالقوه آلوده کننده و خطرناک هستند. کارگرانی که با زباله‌ها سروکار دارند(کارمندان بیمارستان، کارگران شهرداری و زباله جمع‌کن‌ها) در معرض بیشترین خطر قرار دارند. عموم جامعه گروه دومی هستند که در معرض خطر قرار دارند و این خطر به سه طریق آنها را تهدید می‌کند: تماس با سطل‌های زباله شهرداری؛ قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های شیمیایی و بیولوژیکی موجود در آب و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های شیمیایی به‌جامانده از سوزاندن زباله‌ها.
اینکه در نهایت چه شیوه‌ای برای پردازش و نابودی زباله‌ها به کار گرفته می‌شود زیاد مهم نیست، آنچه که حیاتی است جداسازی زباله‌ها(ترجیحا از مبدا) پیش از پردازش و انهدام آن‌هاست.
مدیریت زباله های بیمارستانی:
بیمارستان ها و مراکز درمانی مهمترین مراکز تولید زباله های خطرناک به شمار می آیند. در بیمارستان ها روشهای درمانی مختلفی مانند ـ شیمی درمانی ، دیالیز ، جراحی ، جراحی ترمیمی ، قطع عضو، خارج کردن اندامهای داخلی بدن «Ampotation » کبالت تراپی ، آزمایشهای شیمیایی و …. روی بیماران انجام می گیرد . همین نکته می رساند که دفع زباله های خطرناک به عنوان زباله های شهری و طبق قوانین مربوط به آن اصلا بهداشتی نبوده زیرا باعث آلودگی های ثانویه خواهد شد. با اعمال یک مدیریت صحیح در نحوه ی جمع آوری مواد زائد از داخل بخشها و توجه به امر تفکیک در محل ، نگهداری موقت در محل ذخیره و حمل نهایی به شکل صحیح می توان قسمت اعظم زباله های تولیدی در داخل بیمارستان را همانند زباله های خانگی جمع آوری و دفع نمود.
بیمارستان ها و مراکز درمانی مهمترین مراکز تولید زباله های خطرناک به شمار می آیند. در بیمارستان ها روشهای درمانی مختلفی مانند ـ شیمی درمانی ، دیالیز ، جراحی ، جراحی ترمیمی ، قطع عضو، خارج کردن اندامهای داخلی بدن «Ampotation » کبالت تراپی ، آزمایشهای شیمیایی و …. روی بیماران انجام می گیرد . همین نکته می رساند که دفع زباله های خطرناک به عنوان زباله های شهری و طبق قوانین مربوط به آن اصلا بهداشتی نبوده زیرا باعث آلودگی های ثانویه خواهد شد. با اعمال یک مدیریت صحیح در نحوه ی جمع آوری مواد زائد از داخل بخشها و توجه به امر تفکیک در محل ، نگهداری موقت در محل ذخیره و حمل نهایی به شکل صحیح می توان قسمت اعظم زباله های تولیدی در داخل بیمارستان را همانند زباله های خانگی جمع آوری و دفع نمود.
*جمع‌آوری و انتقال بی‌خطر
پس از روشن شدن مزایای جداسازی، باید سامانه‌های داخلی و خارجی مطمئنی برای جمع‌آوری و انتقال زباله ایجاد نمود. اگر زباله از همان آغاز تولید، تفکیک شود، اما کارگران هنگام جمع‌آوری آنها را مخلوط کنند؛ یا اگر بیمارستان‌ها زباله‌ها را تفکیک کنند و در محفظه‌های جداگانه برای نابودی نهایی قرار دهند، اما ماموران شهرداری هنگام جمع‌آوری آنها را مخلوط کنند؛ در حقیقت کاری انجام نشده است. اگرچه ممکن است امنیت کارگران افزایش یابد، اما هزینه نهایی برای محیط و جامعه یکسان است. به علاوه نگرانی اصلی مدیران بیمارستان و مسئولان شهرداری در مورد استفاده مجدد از ابزار پزشکی، ظروف و تجهیزات پس از دورریزی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اقلامی که قابلیت استفاده غیرقانونی مجدد دارند یا باید پس از استعمال غیرقابل استفاده شوند(شکستن سوزن، سوراخ کردن کیسه سرنگ و …)، یا برای بازیافت قانونی توسط فروشنده‌ها یا سامانه‌ای تحت نظارت نگهداری شوند.
شتابی که کشورهای نقاط مختلف جهان در سوزاندن زباله به عنوان راه‌حل‌نهایی این مسئله دارند ظلمی در حق جامعه، سلامت عمومی مردم آن و محیط است. سوزاندن به دو دلیل عمده یکی از پرکاربردترین شیوه‌های از بین بردن زباله بوده است. نخست اینکه همواره تصور بر این بوده که سوزاندن بهترین روش موجود است. دوم اینکه سوزاندن برای بیمارستان‌ها مقرون به صرفه است، زیرا حجم زباله‌ای که باید در محل دفن زباله دفن شود را بسیار کاهش می‌دهد. زباله در دمای بسیار بالایی سوزانده می‌شود که ذراتی مملو از گازهای اسیدی، فلزهای سنگین، ترکیبات سمی و دی‌اکسین در هوا منتشر می‌کند. خاکستر زیادی نیز توسط زباله‌سوز تولید می‌شود. مخالفت شدید عمومی با سوزاندن زباله‌ها از یک‌سو و نظارت سختگیرانه بر آلودگی محیطی از سویی دیگر موجب خاتمه دادن به کار زباله‌سوزها در بسیاری کشورهای صنعتی شده است. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، فن‌آوری‌های گوناگون دیگری برای سوزاندن زباله در بیمارستان‌ها موجود است که برخی از آنها عبارتند از:
اتوکلاو با بخار: اتوکلاو با بخار پرکاربردترین و کارآمدترین فن‌آوری از بین بردن زباله‌های پزشکی است. مناسب‌ترین اتوکلاوها به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا هم‌زمان، هم خطرات زیستی و هم زباله‌های معمولی بیمارستانی را مدیریت کنند؛ اما مناسب ضایعات آسیب‌شناسی، زباله‌های شیمی‌درمانی و زباله‌های رادیواکتیو در سطح پایین نیستند. برای نابود کردن چنین زباله‌هایی، می‌توان آنها را در کوره سوزاند یا دفن کرد.
پردازش شیمیایی: در سامانه‌های پردازش شیمیایی، یک ماده شیمیایی ضدمیکروب، مانند هیپوکلریت سدیم، دی‌اکسیدکلر، یا اسیدپراستیک، زباله‌های پزشکی را آلایش‌زدایی می‌کند. اغلب سامانه‌های پردازش شیمیایی، که هم‌اکنون استفاده می‌شوند، در دمای محیط کار می‌کنند.
پرتوهای مایکرویو: در پرتوهای مایکرویو، زباله‌های پزشکی به صورت دسته‌ای یا پیوسته، وارد سامانه‌ای می‌شوند که در آن با بخار یا آب مرطوب‌شده و با پرتوهای مایکرویو در دمای آلایش‌زدایی حرارت داده می‌شوند.
زباله های بیمارستانی بدون شک یکی از منابع آلوده کنند محیط زیست به شمار می رود. به همین علت یکی از مسائل اساسی مدیریت در بیمارستان چگونگی جمع آوری ، نقل و انتقال و نگهداری موقت و دفع نهایی زباله ها می باشد به نحوی که خطری افراد عادی را تهدید نمی کند. پیرو همین اصل مطالعه ای بر نحوه ی مدیریت پسماندها در بیمارستان امام رضا(ع) در شهر کرمانشاه در بهار و تابستان ۱۳۸۷ انجام گرفت.
در این مطالعه سعی شدکه نحو ه ی جمع آوری اولیه در بخشها ، انتقال به جایگاه موقت، وضعیت جایگاه ،نحوی انتقال به محل دفع نهایی و وزن زباله های تولید شده زباله های تولیدی به ازای هر تخت در یک شبانه روز، درصد های هر نوع زباله به تفکیک بررسی شود.طی بررسی های انجام شده متاسفانه با وجود دو کارشناس بهداشت محیط ،مدیریت زباله ها رضایت بخش نبود.به طوری که در همه مراحل مربوط به زباله ها نقایصی مشاهده شد. زباله سوز بیمارستان هم فعال بوده ولی شرایط استاندارد را از نظر محل ، حرارت و دودکش ندارد و حتی فاقد ارتفاع استاندارد و فیلتر می باشد و در اثر احتراق ناقص دودو ذرات معلق در فضا بخش شده که با توجه به مسکن مسکونی بودن منطقه بسیار خطرناک است جایگاه موقت جمع آوری نیز وضعیت مشابهی داردو قابل توجه اینکه مامورین شهرداری درهمین محل وبدون هیچ پوشش حفاظتی اقدام به جداسازی زباله هامی کنند.علاوه بر وضعیت زباله های بیمارستانی ، بهداشت محیط عمومی بیمارستان نیز در وضعیت مناسب و مطلوبی قرار نداردو نیازمند بازنگری های جدی می باشد.
روش های پیشنهادی برای دفع زباله هابه روش صحیح
▪ زباله های معمولی: به طور روزانه از طریق شهرداری
▪ زباله های عفونی ، شیمیایی ، نوک تیز و برنده : براساس قانون مدیریت پسماندهابا هماهنگی ارگانهای ذیربط و یا پس از بی خطر نمودن باید تحویل شهرداری شود.( سوزاندن ـ گند زدایی ـ خرد کردن)
▪ اعضا و اندام قطع شده یا جنین : در گورستان به روش مخصوص خود.
▪ زباله های رادیواکتیو: طبق ضوابط سازمان انرژی اتمی ایران.
▪ زباله های پاتولوژیک : سوزاندن
▪ خون و فرآوردهای آن : دفع در فاضلاب ـ گند زدایی یا دفن.
بهترین راه حل مسئله زباله های بیمارستانی از نظر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی بی خطر سازی زباله ها با استفاده از فناوری های غیر سوز در مبدا تولید است.
اهمیت مطالعه در باب زباله های بیمارستانی :
با توجه به اینکه نقش بیمارستان تنها توجه به مسائل درمانی نمی باشد ونیز با توجه به پیوستگی میان دو امر مهم درمان و بهداشت ، تفکیک کردن این دو موضوع امکان پذیر نمی باشد و با به کار گیری تمام امکانات درمانی و بهداشتی باید وسایل فراهم آورد که در راه ارتقا ء بهداشت و سلامت عمومی جامعه موثر باشد.لذا با استفاده از افراد آموزش دیده و متخصص در زمینه های مختلف و به خصوص بهداشت می توان در بالا بردن کیفیت خدمات و بهره برداری صحیح از بیمارستان گام های موثری برداشت. در حال حاضر عفونتهای بیمارستانی یکی از دلایل عمده مرگ و میر بیماران بستری می باشد.که به طور مستقیم و غیر مستقیم سبب افزایش چشمگیر هزینه های بیمارستانی و ایجاد مخاطرات بهداشتی نیز می گردد.
در امریکا در سال ۱۹۹۵ میلادی درمان عفونتهای بیمارستانی هزینه ای معادل ۵/۴ میلیون دلار بر پیکره بهداشت و درمان تحمیل کرد.
در کشورهای ما طی سالهای اخیر اقداماتی موثر در جهت تشکیل و فعالیت کمیته های بهداشت و کنترل عفونتهای بیمارستانی صورت گرفته است و ولی به دنبال اهمیت موضوع و تازگی کار برنامه ریزی دقیق تر و آموزش بیشتری لازم است.
از آنجایی که برخورداری از اطلاعات علمی شرط لازم جهت بهبود کیفیت هر فرآیندی می باشد بر آن شدم تا با دست یابی به آخرین منابع علمی موجود در این زمینه ،مجموعه مناسبی را گردآوری نمایم.
اهداف مطالعه:
ـ برقراری سیستم جدا سازی و تفکیک زباله های عفونی در مبداتولید به صورت ۱۰۰ %
ـ تعیین میزان زباله های تولید شده در بیمارستان
ـ تعیین میزان زباله های عفونی و عادی
ـ تعییت میزان زباله به ازای هر تخت در یک شبانه روز
ـ شناسایی سیستم فعلی جمع آوری ، حمل و نقل زباله در بیمارستان
ـ بررسی وضعیت زباله سوز و میزان کارایی آن.
سوابق بیمارستان:
بیمارستان امام رضا (ع) کرمانشاه در سال ۱۳۶۹ احداث و در سال ۱۳۸۴ به بهره برداری رسیده است .این بیمارستان مساحتی حدود m۲۰۰۰/۱۲۰ دارد که m۲ ۰۰۰/۶۰ آن زیر بنا و m۲ ۰۰۰/۶۰ دیگر محوطه را به خود اختصاص داده است. پرسنل این مرکز طبق پست سازمانی ۱۲۰۰ نفر بوده و ۶۴۵ تخت در این بیمارستان فعال می باشد. و شامل بخش های زیر می باشد:
پس از روشن شدن مزایای جداسازی، باید سامانه‌های داخلی و خارجی مطمئنی برای جمع‌آوری و انتقال زباله ایجاد نمود. اگر زباله از همان آغاز تولید، تفکیک شود، اما کارگران هنگام جمع‌آوری آنها را مخلوط کنند؛ یا اگر بیمارستان‌ها زباله‌ها را تفکیک کنند و در محفظه‌های جداگانه برای نابودی نهایی قرار دهند، اما ماموران شهرداری هنگام جمع‌آوری آنها را مخلوط کنند؛ در حقیقت کاری انجام نشده است. اگرچه ممکن است امنیت کارگران افزایش یابد، اما هزینه نهایی برای محیط و جامعه یکسان است. به علاوه نگرانی اصلی مدیران بیمارستان و مسئولان شهرداری در مورد استفاده مجدد از ابزار پزشکی، ظروف و تجهیزات پس از دورریزی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اقلامی که قابلیت استفاده غیرقانونی مجدد دارند یا باید پس از استعمال غیرقابل استفاده شوند(شکستن سوزن، سوراخ کردن کیسه سرنگ و …)، یا برای بازیافت قانونی توسط فروشنده‌ها یا سامانه‌ای تحت نظارت نگهداری شوند.
شتابی که کشورهای نقاط مختلف جهان در سوزاندن زباله به عنوان راه‌حل‌نهایی این مسئله دارند ظلمی در حق جامعه، سلامت عمومی مردم آن و محیط است. سوزاندن به دو دلیل عمده یکی از پرکاربردترین شیوه‌های از بین بردن زباله بوده است. نخست اینکه همواره تصور بر این بوده که سوزاندن بهترین روش موجود است. دوم اینکه سوزاندن برای بیمارستان‌ها مقرون به صرفه است، زیرا حجم زباله‌ای که باید در محل دفن زباله دفن شود را بسیار کاهش می‌دهد. زباله در دمای بسیار بالایی سوزانده می‌شود که ذراتی مملو از گازهای اسیدی، فلزهای سنگین، ترکیبات سمی و دی‌اکسین در هوا منتشر می‌کند. خاکستر زیادی نیز توسط زباله‌سوز تولید می‌شود. مخالفت شدید عمومی با سوزاندن زباله‌ها از یک‌سو و نظارت سختگیرانه بر آلودگی محیطی از سویی دیگر موجب خاتمه دادن به کار زباله‌سوزها در بسیاری کشورهای صنعتی شده است. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، فن‌آوری‌های گوناگون دیگری برای سوزاندن زباله در بیمارستان‌ها موجود است که برخی از آنها عبارتند از:
اتوکلاو با بخار: اتوکلاو با بخار پرکاربردترین و کارآمدترین فن‌آوری از بین بردن زباله‌های پزشکی است. مناسب‌ترین اتوکلاوها به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا هم‌زمان، هم خطرات زیستی و هم زباله‌های معمولی بیمارستانی را مدیریت کنند؛ اما مناسب ضایعات آسیب‌شناسی، زباله‌های شیمی‌درمانی و زباله‌های رادیواکتیو در سطح پایین نیستند. برای نابود کردن چنین زباله‌هایی، می‌توان آنها را در کوره سوزاند یا دفن کرد.
پردازش شیمیایی: در سامانه‌های پردازش شیمیایی، یک ماده شیمیایی ضدمیکروب، مانند هیپوکلریت سدیم، دی‌اکسیدکلر، یا اسیدپراستیک، زباله‌های پزشکی را آلایش‌زدایی می‌کند. اغلب سامانه‌های پردازش شیمیایی، که هم‌اکنون استفاده می‌شوند، در دمای محیط کار می‌کنند.
پرتوهای مایکرویو: در پرتوهای مایکرویو، زباله‌های پزشکی به صورت دسته‌ای یا پیوسته، وارد سامانه‌ای می‌شوند که در آن با بخار یا آب مرطوب‌شده و با پرتوهای مایکرویو در دمای آلایش‌زدایی حرارت داده می‌شوند.
زباله های بیمارستانی بدون شک یکی از منابع آلوده کنند محیط زیست به شمار می رود. به همین علت یکی از مسائل اساسی مدیریت در بیمارستان چگونگی جمع آوری ، نقل و انتقال و نگهداری موقت و دفع نهایی زباله ها می باشد به نحوی که خطری افراد عادی را تهدید نمی کند. پیرو همین اصل مطالعه ای بر نحوه ی مدیریت پسماندها در بیمارستان امام رضا(ع) در شهر کرمانشاه در بهار و تابستان ۱۳۸۷ انجام گرفت.
در این مطالعه سعی شدکه نحو ه ی جمع آوری اولیه در بخشها ، انتقال به جایگاه موقت، وضعیت جایگاه ،نحوی انتقال به محل دفع نهایی و وزن زباله های تولید شده زباله های تولیدی به ازای هر تخت در یک شبانه روز، درصد های هر نوع زباله به تفکیک بررسی شود.طی بررسی های انجام شده متاسفانه با وجود دو کارشناس بهداشت محیط ،مدیریت زباله ها رضایت بخش نبود.به طوری که در همه مراحل مربوط به زباله ها نقایصی مشاهده شد. زباله سوز بیمارستان هم فعال بوده ولی شرایط استاندارد را از نظر محل ، حرارت و دودکش ندارد و حتی فاقد ارتفاع استاندارد و فیلتر می باشد و در اثر احتراق ناقص دودو ذرات معلق در فضا بخش شده که با توجه به مسکن مسکونی بودن منطقه بسیار خطرناک است جایگاه موقت جمع آوری نیز وضعیت مشابهی داردو قابل توجه اینکه مامورین شهرداری درهمین محل وبدون هیچ پوشش حفاظتی اقدام به جداسازی زباله هامی کنند.علاوه بر وضعیت زباله های بیمارستانی ، بهداشت محیط عمومی بیمارستان نیز در وضعیت مناسب و مطلوبی قرار نداردو نیازمند بازنگری های جدی می باشد.
روش های پیشنهادی برای دفع زباله هابه روش صحیح
▪ زباله های معمولی: به طور روزانه از طریق شهرداری
▪ زباله های عفونی ، شیمیایی ، نوک تیز و برنده : براساس قانون مدیریت پسماندهابا هماهنگی ارگانهای ذیربط و یا پس از بی خطر نمودن باید تحویل شهرداری شود.( سوزاندن ـ گند زدایی ـ خرد کردن)
▪ اعضا و اندام قطع شده یا جنین : در گورستان به روش مخصوص خود.
▪ زباله های رادیواکتیو: طبق ضوابط سازمان انرژی اتمی ایران.
▪ زباله های پاتولوژیک : سوزاندن
▪ خون و فرآوردهای آن : دفع در فاضلاب ـ گند زدایی یا دفن.
بهترین راه حل مسئله زباله های بیمارستانی از نظر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی بی خطر سازی زباله ها با استفاده از فناوری های غیر سوز در مبدا تولید است.
اهمیت مطالعه در باب زباله های بیمارستانی :
با توجه به اینکه نقش بیمارستان تنها توجه به مسائل درمانی نمی باشد ونیز با توجه به پیوستگی میان دو امر مهم درمان و بهداشت ، تفکیک کردن این دو موضوع امکان پذیر نمی باشد و با به کار گیری تمام امکانات درمانی و بهداشتی باید وسایل فراهم آورد که در راه ارتقا ء بهداشت و سلامت عمومی جامعه موثر باشد.لذا با استفاده از افراد آموزش دیده و متخصص در زمینه های مختلف و به خصوص بهداشت می توان در بالا بردن کیفیت خدمات و بهره برداری صحیح از بیمارستان گام های موثری برداشت. در حال حاضر عفونتهای بیمارستانی یکی از دلایل عمده مرگ و میر بیماران بستری می باشد.که به طور مستقیم و غیر مستقیم سبب افزایش چشمگیر هزینه های بیمارستانی و ایجاد مخاطرات بهداشتی نیز می گردد.
در امریکا در سال ۱۹۹۵ میلادی درمان عفونتهای بیمارستانی هزینه ای معادل ۵/۴ میلیون دلار بر پیکره بهداشت و درمان تحمیل کرد.
در کشورهای ما طی سالهای اخیر اقداماتی موثر در جهت تشکیل و فعالیت کمیته های بهداشت و کنترل عفونتهای بیمارستانی صورت گرفته است و ولی به دنبال اهمیت موضوع و تازگی کار برنامه ریزی دقیق تر و آموزش بیشتری لازم است.
از آنجایی که برخورداری از اطلاعات علمی شرط لازم جهت بهبود کیفیت هر فرآیندی می باشد بر آن شدم تا با دست یابی به آخرین منابع علمی موجود در این زمینه ،مجموعه مناسبی را گردآوری نمایم.
اهداف مطالعه:
ـ برقراری سیستم جدا سازی و تفکیک زباله های عفونی در مبداتولید به صورت ۱۰۰ %
ـ تعیین میزان زباله های تولید شده در بیمارستان
ـ تعیین میزان زباله های عفونی و عادی
ـ تعییت میزان زباله به ازای هر تخت در یک شبانه روز
ـ شناسایی سیستم فعلی جمع آوری ، حمل و نقل زباله در بیمارستان
ـ بررسی وضعیت زباله سوز و میزان کارایی آن.
سوابق بیمارستان:
بیمارستان امام رضا (ع) کرمانشاه در سال ۱۳۶۹ احداث و در سال ۱۳۸۴ به بهره برداری رسیده است .این بیمارستان مساحتی حدود m۲۰۰۰/۱۲۰ دارد که m۲ ۰۰۰/۶۰ آن زیر بنا و m۲ ۰۰۰/۶۰ دیگر محوطه را به خود اختصاص داده است. پرسنل این مرکز طبق پست سازمانی ۱۲۰۰ نفر بوده و ۶۴۵ تخت در این بیمارستان فعال می باشد. و شامل بخش های زیر می باشد:
▪ بخش عفونی + ارولوژی ۲و۱ + داخلی ۲و۱ + ccu و post ccu + آنکولوژی + ENT + ICU + جراحی عمومی + ارتوپد + زنان ۲و۱ + زایشگاه + NICU + اطفال ۲و۱ + PICU + اتاق های عمل ۲۰ گانه + اورژانس + پیوند + دیالیز + VIP + آزمایشگاه
اهمیت بهداشتی مدیریت مواد زائد در مراکز درمانی:
بیمارستان ها هم به عنوان مهمترین بخش ارائه خدمات درمانی و هم به عنوان بزرگترین متولی آموزش نیروی انسانی ماهر در زمینه بهداشت و درمان جایگاه ویژه ای دارند.
در اداره ی بیمارستان مدیریتی قوی و سازنده عمل می کند که علاوه بر احاطه کامل ، بر استانداردها و ضوابط بهداشت محیط به صورت عام ومدیریت مواد زائد به صورت خاص سعی در افزایش کارآرایی خدمات و حفظ سلامت پرسنل و بیماران و محیط زیست بنماید.
اهمیت این مسئله آنچنان زیاد است که در اغلب کشور هایی پیشرفته قوانین خاصی برای مسئولان موسسات درمانی تدوین شده و هرگونه تخطی از آن مسلتزم برخورد قاطع و محدود کننده می باشد. در کشور ما هنوز چنین قوانین مد ونی که خط مشی مسئولان را مشخص و تبیین کند وجود ندارد و این شهرداریهاهستند که متولی دفع زباله های بیمارستانی هستند در صورتی که هیچ دانشی در این خصوص ندارند.
در بیمارستان ها بیش از سایر اماکن عمومی سهل انگاری در امر نگهداری ،حمل و نقل و دفع و زباله ها می تواند مخاطره آمیز باشد.یکی از عواقب این موضوع که متاسفانه کمتر به آن توجه می شود عفونتی بیمارستانی nosocomial infectia می باشد که میتوانددر اثر بی دقتی در نظافت بیمارستان و جابجایی و حمل غلط زباله اتفاق بیفتد.
در هر حال یکی از اصول ترین راههای پیشگیری و کنترل بیماریهای عفونی در مراکز درمانی تعهد مدیریت و اعمال قوانین بهداشتی در جهت بهینه سازی مدیریت مواد زائد جامد می باشد.
اولین قدم کارآمد در رسیدن به این اهداف والا و بزرگ استفاده از فرد یا افراد آموزش دیده وکار آمدبه منظور نظارت و کنترل در امور به زائدات بیمارستان می باشد.
استفاده و بهره گیری از ست های درمانی یکبار مصرف راهکاری مطمئن در جهت کاهش موارد عفونت بیمارستانی می باشد نظر به اینکه پس ازاستفاده و بی خطر سازی می توان این زائدات را تا ۸۰ % درصد کاهش حجم دادهم مسئله حجم زباله های تولیدی را پوشش خواهد داد.
یکی از ارکان مهم در امر مدیریت زباله های بیمارستانی ایجاد پیوستگی و ارتباط مناسب بین عناصر موثر تشکیل دهنده ی سیستم در مراکز درمانی می باشد.
آموزش ادواری کارکنان به منظور روزآمد کردن دانش آنها ، جمع آوری و دفع زائدات ، بهبود فرآیند ها ،جایگزینی وسایل و مواد،آماده کردن تجهیزات فنی و ایمنی برای کارگران بخش خدمات و ….. بخش اعظم پیوستگی و ارتباط درونی بیمارستانی را تشکیل می دهد.
از آنجایی که بخش عمده زائدات بیمارستانی کرمانشاه و اکثر بیمارستان های ایران در حال حاضر توسط نیروی خدمات شهری جمع آوری می شود.بنابراین ارتباط مطلوب و مناسب بین مدیریت مواد زائد در داخل بیمارستان و سیستم مدیریت خدمات شهری اهمیت به سزایی دارد. سیستم خدماتی بهداشتی و درمانی برای تامین حفظ و ارتقا سلامت و اعاده ی آن هنگام بیماری افراد جامعه سازماندهی شده است.
بیمارستا نها که بخش اعظم سیستم درمانی را تشکیل می دهند٬ لازم است الگوی نظافت و سمبل پاکیزگی و بهداشت باشند. به منظور تامین هدفهای اساسی و بنیادی بیمارستان و ایجاد محیطی سالم وبی خطر معیارها و راهکارهای علمی حفظ ،وارتقا و بهداشت بیمارستان الزامی است.بالابردن سطح بهداشت بیمارستان از جنبه های انسانی ،اقتصادی و بهداشتی حائز اهمیت است.پژوهش حاضر سعی بر بررسی مدیریت مواد زائد در بیمارستان امام رضا(ع) را دارد و بنا ،براین است که میزان زباله های تولید شده به تفکیک ،وضعیت نگهداری ،حمل و دفع آنها را به صورت مشاهده ای و آماری و مصاحبه مورد بازبینی قرار داده و نکاتی را برای مدیریت بهترآن بیان کند.
با توجه به وجود اشکالاتی در مراحل مختلف مدیریت زباله،بالاخص مرحله امحاءو زباله سوزی لازم به نظر می رسد جلسه های آموزشی ـ توجیهی در این خصوص برگزار شودهمچنین مدیریت موظف به رفع عیوب گردد. زیرا رفع عیوب فعلی باعث بازده اقتصادی در آینده خواهد شد. زباله های درمانی و بهداشتی در زمره مواد زائد خطرناک طبقه بندی شده لذا تکنولوژی جمع آوری و دفع اینگونه مواد ضوابط خاصی و نیاز به نظارت متخصصین کار آمد دارد.
*منبع:مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد
بیمارستان ها هم به عنوان مهمترین بخش ارائه خدمات درمانی و هم به عنوان بزرگترین متولی آموزش نیروی انسانی ماهر در زمینه بهداشت و درمان جایگاه ویژه ای دارند.
در اداره ی بیمارستان مدیریتی قوی و سازنده عمل می کند که علاوه بر احاطه کامل ، بر استانداردها و ضوابط بهداشت محیط به صورت عام ومدیریت مواد زائد به صورت خاص سعی در افزایش کارآرایی خدمات و حفظ سلامت پرسنل و بیماران و محیط زیست بنماید.
اهمیت این مسئله آنچنان زیاد است که در اغلب کشور هایی پیشرفته قوانین خاصی برای مسئولان موسسات درمانی تدوین شده و هرگونه تخطی از آن مسلتزم برخورد قاطع و محدود کننده می باشد. در کشور ما هنوز چنین قوانین مد ونی که خط مشی مسئولان را مشخص و تبیین کند وجود ندارد و این شهرداریهاهستند که متولی دفع زباله های بیمارستانی هستند در صورتی که هیچ دانشی در این خصوص ندارند.
در بیمارستان ها بیش از سایر اماکن عمومی سهل انگاری در امر نگهداری ،حمل و نقل و دفع و زباله ها می تواند مخاطره آمیز باشد.یکی از عواقب این موضوع که متاسفانه کمتر به آن توجه می شود عفونتی بیمارستانی nosocomial infectia می باشد که میتوانددر اثر بی دقتی در نظافت بیمارستان و جابجایی و حمل غلط زباله اتفاق بیفتد.
در هر حال یکی از اصول ترین راههای پیشگیری و کنترل بیماریهای عفونی در مراکز درمانی تعهد مدیریت و اعمال قوانین بهداشتی در جهت بهینه سازی مدیریت مواد زائد جامد می باشد.
اولین قدم کارآمد در رسیدن به این اهداف والا و بزرگ استفاده از فرد یا افراد آموزش دیده وکار آمدبه منظور نظارت و کنترل در امور به زائدات بیمارستان می باشد.
استفاده و بهره گیری از ست های درمانی یکبار مصرف راهکاری مطمئن در جهت کاهش موارد عفونت بیمارستانی می باشد نظر به اینکه پس ازاستفاده و بی خطر سازی می توان این زائدات را تا ۸۰ % درصد کاهش حجم دادهم مسئله حجم زباله های تولیدی را پوشش خواهد داد.
یکی از ارکان مهم در امر مدیریت زباله های بیمارستانی ایجاد پیوستگی و ارتباط مناسب بین عناصر موثر تشکیل دهنده ی سیستم در مراکز درمانی می باشد.
آموزش ادواری کارکنان به منظور روزآمد کردن دانش آنها ، جمع آوری و دفع زائدات ، بهبود فرآیند ها ،جایگزینی وسایل و مواد،آماده کردن تجهیزات فنی و ایمنی برای کارگران بخش خدمات و ….. بخش اعظم پیوستگی و ارتباط درونی بیمارستانی را تشکیل می دهد.
از آنجایی که بخش عمده زائدات بیمارستانی کرمانشاه و اکثر بیمارستان های ایران در حال حاضر توسط نیروی خدمات شهری جمع آوری می شود.بنابراین ارتباط مطلوب و مناسب بین مدیریت مواد زائد در داخل بیمارستان و سیستم مدیریت خدمات شهری اهمیت به سزایی دارد. سیستم خدماتی بهداشتی و درمانی برای تامین حفظ و ارتقا سلامت و اعاده ی آن هنگام بیماری افراد جامعه سازماندهی شده است.
بیمارستا نها که بخش اعظم سیستم درمانی را تشکیل می دهند٬ لازم است الگوی نظافت و سمبل پاکیزگی و بهداشت باشند. به منظور تامین هدفهای اساسی و بنیادی بیمارستان و ایجاد محیطی سالم وبی خطر معیارها و راهکارهای علمی حفظ ،وارتقا و بهداشت بیمارستان الزامی است.بالابردن سطح بهداشت بیمارستان از جنبه های انسانی ،اقتصادی و بهداشتی حائز اهمیت است.پژوهش حاضر سعی بر بررسی مدیریت مواد زائد در بیمارستان امام رضا(ع) را دارد و بنا ،براین است که میزان زباله های تولید شده به تفکیک ،وضعیت نگهداری ،حمل و دفع آنها را به صورت مشاهده ای و آماری و مصاحبه مورد بازبینی قرار داده و نکاتی را برای مدیریت بهترآن بیان کند.
با توجه به وجود اشکالاتی در مراحل مختلف مدیریت زباله،بالاخص مرحله امحاءو زباله سوزی لازم به نظر می رسد جلسه های آموزشی ـ توجیهی در این خصوص برگزار شودهمچنین مدیریت موظف به رفع عیوب گردد. زیرا رفع عیوب فعلی باعث بازده اقتصادی در آینده خواهد شد. زباله های درمانی و بهداشتی در زمره مواد زائد خطرناک طبقه بندی شده لذا تکنولوژی جمع آوری و دفع اینگونه مواد ضوابط خاصی و نیاز به نظارت متخصصین کار آمد دارد.
*منبع:مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد
