اما نکته قابل توجه این است در ادوار مختلفی که شاهد برگزاری این رخداد جالب در فرآیند تبلیغات انتخاباتی بودیم اکثراً اصول آن توسط کاندیداها رعایت نمی گردد. که یکی از مهم ترین موارد آن خروج از آداب سخن گفتن است. خروج از دايره آداب سخن گفتن زماني تشديد مي شود که شخص از سوي طرف مقابل و مخالف استهزاء شود. اگر فرد در مناظرات اجتماعي در خود اين توان را نمي يابد که با مخالف به شيوه نيکو سخن گويد از همان آغاز نبايد وارد اين ميدان شود. از آن جا که جدل به هر حال گفت وگويي با قصد چيرگي و منصرف کردن شخص از نظر و رأي خود است مي توان آن را يک فرآیند جدی دانست. بنابراين بايد شخص جدل کننده در هنگام جدل بهترين برخورد و نيکوترين سخن را داشته باشد و از تمسخر کلامي و غيرکلامي بپرهيزد. خداوند متعال در قرآن(نحل:125و عنکبوت:46) برخورد و سخن نيکو را از جمله آداب جدال احسن با ديگران برشمرده و بدان سفارش کرده است. از ديگر آداب اسلامي جدال احسن، رفق و مداراست. بنابراين جدل کننده بايد هماره به گونه اي رفتار کند که به دور از خشونت باشد و نرمي و مدارا با مخاطب را در طول جدل مراعات کند. از آن جا که قرآن حاوي بهترين مطالب حق و استدلال هاي منطقي است بهتر است که شخص از قرآن براي جدال بهره بگيرد. همه ما در این دوره انتخابات هم شاهد ایجاد روندی عادلانه برای همه نامزدها در رسانه ملی بودیم تا بتوانند از طریق آن ضمن معرفی خود، اهم برنامه ها و رویکردهایشان را ارائه داده و زمینه مشارکت حداکثری را فراهم سازند. اما باید به این نکته اشاره کرد که کماکان اصول مناظره تا حدی که شایسته این جایگاه و کرامت مردم باشد از سوی برخی افراد لحاظ نمی گردد. فردی که خارج از سئوالات برای خود بیانیه می خواند، یا شخصی که به جای دفاع از خود و اثبات توانایی هایش به دنبال نفی طرف مقابل است، یا ازهمه بدتر اتهامات و دروغ هایی که برخی از افراد گفتند همه و همه بخشی از مواردی بود که با روح اخلاقی مناظرات و اصول علمی آن منافات دارد. در مکتب ما و نگاه اخلاقی و انسانی ایرانی ها هیچ گاه هدف وسیله را توجیه نکرده و نمی کند. پس با هر دلیلی فردی که می آید در جریان مناظرات دروغ پردازی می کند، به دیگران تهمت می زند و یا رقبای خود را با کلمات نامناسب می خواند و یا قصد تخریب آن ها را دارد هرگز بر مدار رفتار انسانی و اخلاقی حرکت نکرده است. باید بگوییم متأسفانه مناظرات این دوره از انتخابات ریاست جمهوری نیز بر همین روش مرسوم و نادرست پیشین خواهد بود اما باید رسانه ها و خردمندان جامعه برای تولید فکر و تضارب آرا زمینه ای فراهم آورند که اولاً آگاهی های عمومی نسبت به اصول مناظره افزایش یابد، ثانیاً اصول اخلاقی آن توسط عناصر مختلف اجتماعی تمرین شود تا در بزنگاه هایی همچون انتخابات از مشاهده فرآیندی هیجان برانگیز و اخلاق مدارانه لذت ببریم و ثالثاً فرهنگ نقدپذیری و بیان صادقانه مسائل از سوی نخبگان جامعه ایجاد شود. بدون شک سطح و اخلاق لازم برای مناظره در حد انتخابات ریاست جمهوری باید با کل کل هوادران سرخابی متفاوت باشد!
منبع: هفته نامه نخست، پنجشنبه 20 خرداد 1400، شماره 875
