نقش اپلیکیشن‌ها در ترویج سبک زندگی غربی

طبق اعلام رسمی گمرک جمهوری اسلامی در سال گذشته یک میلیون و947 هزار و500 دستگاه گوشی وارد کشور شده که در مقایسه با سال 90 حدود نیم میلیون افزایش داشته است. نکته قابل توجه آنکه این آمار به گوشی‌های قاچاق اشاره ای ندارد و جالب تر آنکه این افزایش واردات در دوران افزایش شدید قیمت ارز رخ داده است. گروه گزارش ویژه مشرق- در جنگ نرم، یکی از راهکار های استحاله کردن جامعه تغییر در سبک زندگی افراد آن می باشد. هجمه به منش و روش زندگی افراد و سوق دادن آن ها از سبک زندگی عادی و سنتی خود به مدل مد نظر، موجب ایجاد تحولی اساسی در اعتقادات قلبی و ذهنی انسان عام جامعه می‌شود.

                                                                                                                     
یکی از مواردی که اثرگذاری زیادی در تغییر سبک زنگی افراد یک جامعه دارد،
ورود و بسط پیدا کردن تکنولوژی های رسانه ای می‌باشد.

امروزه به دلیل هیمنه ی جهانی مکتب لیبرالیسم و متفوق بودن آن بر تمامی شقوق نظام های اجتماعی، زندگی تمام ابناء بشر در حال لیبرالیزه شدن می‌باشد. در ایران اسلامی نیز پدیده لیبرالیسم و نفوذ آن در بخش های گوناگون زندگی مردم متاسفانه مشاهده می شود. یکی از مواردی که اثرگذاری زیادی در تغییر سبک زنگی افراد یک جامعه دارد، ورود و بسط پیدا کردن تکنولوژی های رسانه ای می‌باشد. بطوریکه هر یک از آن ها به تنهایی تبعات گسترده فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی را در هر جامعه ای ایجاد خواهد کرد.

                                                                                                                        

تکنولوژی های رسانه‌ای را می‌توان هر نوع وسیله ی مدرنی تلقی کرد که توانایی انتقال پیام به مخاطب را داشته و موجب ایجاد دگرگونی های فراوانی در مختصات فکری افراد می شود. مهمترین پدیده ای که این ابزار های رسانه ای و در حین حال سرگرم کننده با تغییر در سبک زندگی مردم، باعث گسترش آن می شوند، ایندیویژوالیسم (Individualism)یا تفردگرایی می‌باشد.
این تکنولوژی ها موجب شده، انسان با گذر از جمع گرایی که به معنای ارتباط بین اعضای خانواده و در گامی بالاتر ارتباط با جامعه می‌باشد، به تفرد گرایی سوق پیداکند؛ اگرچه، روند ایندیویژوال شدن در کشوری مانند ایران در نسبت با دیگر کشور های توسعه-یافته به علت میزان ضریب نفوذ تکنولوژی و روحیه جمع گرایی انسان ایرانی، از نرخ رشد کمتری برخوردار است. در میان تکنولوژی های رسانه ای ظهور گوشی های هوشمند(Smartphone) و ورود آن ها به عرصه جهانی موجی از تحولات گوناگون فردی و اجتماعی را رقم زد. گوشی های هوشمند در نسبت با گوشی های قدیمی تر از امکانات ویژه ای برخوردار می باشند و همان طور که از نامشان پیداست، هوشمندی آن ها موجب شده افراد بدون در نظرگرفتن جنبه ارتباطی آن، کامپیوتری جیبی و همیشه همراه در اختیار داشته باشند و عدم وجود آن را به مثابه یک خلاء ابزاری برای خود بپندارند.

مدت زمان زیادی از عمر گوشی های چند صد گرمی نمی‌گذشت که ورود گوشی های صفحه رنگی و سپس گوشی های هوشمند، طی تحولاتی شتابان زندگی تمامی انسان ها را تحت تاثیر قرارداد و توانست جایگاه ویژه ای بین مردم کشورها و جوامع مختلف پیدا کند.این گوشی ها با داشتن توانایی ها و قابلیت های پیشرفته و قدرت بالای محاسباتی به عنوان کامپیوتر‌ شخصی کوچک و همیشه همراه موفق به بر طرف کردن ده ها نیاز کاربر شدند. یکی از خصوصیات مهم این گوشی ها امکان نصب برنامه ها و بازی های متنوع می باشد، که با نصب ‌آن ها می‌توان انواع و اقسام نیاز های روزمره را برطرف کرد.

شرکت اپل(Apple) از پیش قراولان ساخت و عرضه گوشی های هوشمند می‌باشد. در روز ۹ ژانویه سال۲۰۰۷ (۱۹ دی ۱۳۸۵) اپل اولین گوشی هوشمند خود تحت عنوان آیفون (iPhone)‏ را رونمایی کرد. اپل با معرفی سیستم‌عامل”iOS”  و نصب آن بر روی آیفون به خوبی توانست در سراسر جهان جایگاه ویژه‌‌ای به دست آورده و خود را یکه تاز این میدان کند. از سوی دیگر شرکت گوگل با روانه کردن سیستم عامل اندروید به بازار جهانی و قرارداد با کمپانی های ساخت گوشی به رقابت سنگین با سیستم عامل شرکت اپل پرداخت.

به مرور زمان رشد روز افزون فروش گوشی های هوشمند و استقبال جهانی از آن سود هنگفتی را نصیب کمپانی های سازنده این گوشی ها کرد. در این باره مؤسسه “IHS” با ارائه نتایج تحقیقات خود پیش بینی کرد در سال جاری میلادی 900 میلیون تلفن هوشمند در جهان فروخته خواهد شد و همچنین روند فروش تلفن‌های هوشمند تا سال ۲۰۱۷ میلادی در جهان به ۱.۷ میلیارد دستگاه در سال خواهد رسید.در حال حاضر استقبال از محصولات تولیدی شرکت های معروف نظیر اپل و سامسونگ به حدی رسیده است که ارائه هر محصول جدید و لوکس از طرف این شرکت ها موجب ایجاد صف های طویل برای خریداری جدیدترین مدل گوشی های هوشمند می‌شود.

     

اما چه عواملی باعث شده تا با گذشت کمتر از یک دهه از ورود گوشی های هوشمند به دنیای ارتباطات شرکت های سازنده آن ها بتوانند میلیون ها نفر کاربر را از آنِ خود کرده و موجب تحولات چشم گیر در سبک زندگی جهانیان شوند.به طور قطع، آسانی‌ ارتباط، هوشمندی و کارآمدی این دستگاه ها عامل مهمی برای جذب افراد به سمت آن ها می‌باشد، اما دلیل اصلی که می‌توان آن را عامل اقبال چشمگیر مردم به این گوشی ها دانست، جنبه ابزاری و سرگرمی آن هاست. هم اکنون دو سیستم عامل رایج شرکت های اپل و گوگل با ارائه میلیون ها برنامه کاربردی و بازی های سرگرم کننده (Application & Game)  توانسته اند مخاطبان زیادی را به سمت و سوی خود جلب کنند.

چه عواملی باعث شده تا گوشی های هوشمند بتوانند میلیون ها نفر کاربر را از آنِ خود کرده
و موجب تحولات چشم گیر در سبک زندگی جهانیان شوند.

شرکت گوگل با ارائه سرویس گوگل پلی (Google Play)‏ با پخش محتوای چندرسانه‌ای به فروش آنلاین موسیقی، فیلم، کتاب و اپلیکیشن‌ها و بازی‌های اندرویدی می‌پردازد. همچنین این سرویس با ارائه تعداد زیادی از برنامه های مجانی که در گوشی های هوشمند توسط  اپلیکیشن “Play Store”در دسترس می‌باشد، طرفداران زیادی را برای خود دست و پا کرده است.این شرکت تا قبل از ارائه گوگل پلی در سال 2012 این سرویس را تحت دو امکان اندروید مارکت (Android Market) و گوگل موزیک (Google Music) ارائه می کرد. طبق آخرین آمار شرکت گوگل هم اکنون بیش از 700,000 اپلیکیشن از طریق این شبکه قابل استفاده می‌باشد.

شرکت اپل نیز سیستم مشابهی را برای کاربران خود مهیا کرده است. این کمپانی با ایجاد آی تیونز استور (iTunes Store)‏ به عنوان فروشگاه رسانه‌ای دیجیتال آن‌لاین که مبتنی بر نرم افزار نوشته شده، اجازه استفاده از امکانات ویژه آن را به کاربران خود می‌دهد.آی تیونز استور در سال 2010 میلادی در ایالات متحده آمریکا، محبوب‌ترین فروشگاه موزیک شناخته شد؛ و هم‌اکنون بیش ۲۸ میلیون آهنگ، ویدیو و نرم‌افزار را به کاربران ارائه می‌دهد و در آن به مانند گوگل پلی نرم افزار ها و دیگر ابزار های سرگرم کننده مجانی نیز وجود دارد.بخش خرید این سیستم از پر درآمد ترین بخش های شرکت اپل محسوب می شود که کارشناسان به دلیل سود زیاد حاصل از دانلود اپلیکیشن ها آن را به یک گاو شیرده برای این کمپانی تشبیه کرده اند.

حال  به خوبی می‌توان دلیل استقبال مردم در اقصی نقاط دنیا، از گوشی های هوشمند و دیگر سیستم هایی از این دست را مورد فهم قرار داد. گوشی های هوشمند و دستگاه هایی نظیر فبلت و تبلت از جهات مختلف قابل تامل می‌باشد؛ اما عیان ترین کاربرد این وسایل برای بشر مدرن و متمدن که خود را مترقی ترین نسل انسان ها در طول تاریخ می‌داند، وجه اسباب بازی بودن آن ها می باشد.
اسباب بازی بودن گوشی های هوشمند و دیگر وسایل هم خانواده آن، موجی از غفلت را در میان مردم جهان ایجاد کرده است. باید این حقیقت تلخ اما واقعی را پذیرفت، که مدیران جهانی به خوبی توانسته اند بشر را تحت لوای استفاده از تکنولوژی های روز سرگرم کرده و با تزریق نفهمی به جهانیان و استعمار دیگر ملت ها به درآمد های هنگفت دست پیدا کرده اند.
تبلیغات گسترده و پر زرق و برق در این باره، ایجاد احساس نیاز کاذب به کاربران جهانی و رونمایی چند ماه یک بار از گوشی های جدید بدون ایجاد تغییرات اساسی، اصلی ترین حربه کلان سرمایه داران می‌باشد که توانسته اند ذهن و قلب میلیون ها کاربر را در اختیار خود بگیرند.

برای اثبات این ادعا استناد به گزارش رسمی شرکت اپل کافی است. در مارس ۲۰۱۲ به هنگامی که چونلی فو از چین ۲۵ میلیاردمین اپلیکیشن را دانلود کرد، شرکت اپل 10 اپلیکیشن پرفروش آیفون را معرفی نمود. بازی های کودکانه اما سرگرم کننده بیشترین رکورد دانلود از آی تیونز  آپ استور‌ (iTunes App Store) را داشته و در کنار آن اپلیکیشن شبکه های اجتماعی، هوا شناسی، عکاسی، فیلم و موزیک که غالباً جز برنامه های سرگرم کننده محسوب می‌شوند نیز، در بالاترین رده¬های دانلود قرار گرفته اند.

                                          

 

      

و هم اکنون که تعداد دانلود ها از آپ استور به بیش از پنجاه میلیاردمین بار رسیده، دسته بندی و نوع رکورد ها چندان تغییر چشمگیری نداشته است.

تعداد دانلود ها از آپ استور به بیش از پنجاه میلیاردمین بار رسیده!

به واقع بشری که اصل و اساس تمدن را بر پایه اومانیسم و امیال نفسانی پایه ریزی کرده، “من حقیقی” خویش را که از نور الهی گرفته شده فراموش نموده و با میدان دادن به “من مجازی”، خود را در ورطه غفلت فرو می برد. باید پذیرفت که بشر امروز علی رغم پیشرفت و تعالی مادی با پر و بال دادن افراط گونه به امیال نفسانی، حقیقت هستی و هدف آفرینش خود را فراموش کرده است.
نکات ذکر شده دلیل بر زیر سوال بردن مطلق این دستگاه ها و در کل تکنولوژی نمی‌باشد، ولیکن نمی‌توان از این واقعیت انکار ناپذیر گذشت که اکثر کاربران با عدم حُسن استفاده از این وسایل تنها به دنبال سرگرمی می‌باشند که این خود ناشی از یک غفلت بزرگ است. گذشته از این مسئله و غفلت بشر، این میدانگاه عظیم موقعیتی مناسب برای پیش برد اهداف مدیران جهانی محسوب می‌شود.مدیران یهودی جهان درست در زمانی می‌توانند خواسته های خود را بر دیگران تحمیل کنند که توده هدف در غفلت و سرگرمی باشد،‌ تا در پس آن غفلت بتوانند اهداف خود را به پیش ببرند. در اصول شیطانی تصرف قلب ها و سیادت بر ذهن¬ها با اغواگری صورت می‌گیرد، امری که هم اکنون راهبران جهانی به خوبی به آن واقف هستند.

تولید و عرضه صد ها هزار اپلیکیشن که هر کدام به تنهایی آثار گسترده فرهنگی بر کاربران این دستگاه ها خواهد داشت؛ به طور مستقیم بر سبک زندگی افراد موثر می‌باشد. کاربران بیشتر اوقات شان را با همراه همیشگی خود که همواره متنوع ترین سرگرمی ها را ارائه می‌دهد، سپری می‌کنند. بدین ترتیب موجی از تفرد گرایی در میان جهانیان ایجاد شده است، امری که یکی از دلایل اصلی فروپاشی نظام خانواده محسوب می‌شود.در ایران اسلامی نیز، این پدیده به امری رایج و مرسوم تبدیل شده و خرید و فروش گوشی های هوشمند از طرفداران بیشماری در کلان شهرها برخوردار است. و همانند کشور های غربی، به هنگام عرضه ابتدایی محصولات برندهای معروف، بسیاری از مردم در صف خرید این وسایل هوشمند قرار می گیرند.

کمتر از بیست سال قبل حتی بسیاری از خانه های مسکونی از داشتن تلفن ثابت محروم بودند اما به مرور زمان و با گسترش زیر ساخت های مخابراتی و ورود سیستم تلفن همراه به داخل کشور، این روند اندک اندک دچار تغییر و تحول شد. در سال 1373 هجری شمسی با ورود سیم‌کارت به ایران توسط شرکت مخابرات، خشت اول برای تحول در سبک ارتباطی و زندگی فردی و اجتماعی مردم گذاشته شد. شاید کمتر کسی در آن دوران تصور می کرد پس از دو دهه ضریب نفوذ  تلفن همراه از خطوط ثابت بیشتر و دلایل استفاده از گوشی موبایل از جنبه مکالمه ای صرف خارج شود. هم اکنون تعداد سیم‌کارت های موجود در جامعه چند برابر تعداد خط های ثابت بوده و تنها اپراتور همراه اول با بیش از 50 میلیون مشترک توانسته است تحولی عظیم را در سیستم ارتباطی رقم بزند.

مقوله تلفن همراه محصور به گسترش راه های ارتباطی نشد بلکه پس از مدتی با ورود نسل های بعدی اپراتور های همراه، سیم‌کارت-ها ویژگی اصلی خود را از دست دادند. روند نزولی قیمت ها موجب شد ارزش سیم کارت ها به حداقل برسد و طولی نکشید  که تمامی مردم با داشتن حداقل یک سیم کارت از سیستم ارتباطی همراه برخوردار شدند؛ اما پیشرفت سریع گوشی ها بر جنبه ارتباطی تلفن همراه غلبه کرد.
هم اکنون در ایران اسلامی بورس خرید و فروش گوشی های هوشمند و تبلت ها از داغ ترین بازارهای اقتصادی محسوب می‌شود که از نوجوانان تا بزرگسالان را مشغول خود، و حتی بسیاری را دچار اعتیاد به داشتن بهترین و جدیدترین گوشی هر چند به قیمت بسیار گزاف کرده است.
طبق اعلام رسمی گمرک جمهوری اسلامی در سال گذشته یک میلیون و 947 هزار و 500 دستگاه گوشی وارد کشور شده که در مقایسه با سال 90 حدود نیم میلیون افزایش داشته است. نکته قابل توجه آنکه این آمار به گوشی¬های قاچاق اشاره ای ندارد و جالب تر آنکه این افزایش واردات در دوران افزایش شدید قیمت ارز رخ داده است که نشان می‌دهد کشش ایرانیان به گوشی های هوشمند علی رغم سه برابر شدن قیمتشان، بسیار زیاد است.
حال آنکه استفاده از این گوشی ها چندان ضروری و واجب نبوده و افراد می‌توانند با گوشی های هوشمندی که در سال های قبل تهیه کرده اند نیز نیازهای روزمره خود را برطرف نمایند اما متاسفانه این مسئله در جامعه ایرانی به یک اسراف تبدیل شده، به طوریکه از جمله معضلات سبک زندگی انسان ایرانی به شمار می‌رود.
با مروری بر سخنان حکیمانه امام خامنه ای در نوروز سال 1388 می‌توان عمق نگاه و ابراز نگرانی ایشان از این مسئله را مورد بررسی قرار داد؛ امری که با وجود گذشت چهار سال از سوی مسئولین مربوطه هیچگاه مورد بررسی و تامل قرار نگرفت.
ایشان در جمع زائران حضرت رضا علیه السلام فرمودند: «بايد خودمان را اصلاح كنيم. بايد الگوى مصرف جامعه و كشور اصلاح شود. ما الگوى مصرفمان غلط است. چه جورى بخوريم؟ چه بخوريم؟ چه بپوشيم؟ تلفن همراه توى جيبمان گذاشته‌ايم؛ به مجرد اينكه يك مدل بالاتر وارد بازار مي‌شود، اين را كأنّه دور مى‌اندازيم و آن مدل جديد را بايد بخريم؛ چرا؟! اين چه هوس‌بازى‌اى است كه ما به آن دچار هستيم؟ …»
امام خامنه ای با بیان کردن قید “هوس”، هشدار خود مبنی بر “اسراف” و عدم رعایت “حد اعتدال” در این حوزه را گوشزد فرمودند، که متاسفانه تا کنون توجه ویژه ای به آن نشده است.
حال اگر نگاه اسراف گونه به این مسئله را کنار بگذاریم و فرض را بر عدم اسراف بگیریم، برآوردهای میدانی نشان می‌دهد که نحوه استفاده از این گوشی ها و تبلت ها در میان ایرانیان از کاربرد صحیح برخوردار نیست و بیشتر جنبه سرگرمی در آن پر رنگ تر است.
از سوی دیگر واردات بالای این دست وسایل و دسترسی آسان و رایگان مردم جامعه به انواع اپلیکیشن ها که هر کدام در نوع خود یک پیام فرهنگی و اجتماعی برای کاربر دارد، زنگ خطری جدی در راستای تغییر سبک زندگی ایرانی اسلامی‌ می‌باشد.

عدم نظارت و دقت براین برنامه ها و نبود سیستمی کارآمد برای هدفمند کردن آن ها موجب شده است هر نوع اپلیکیشنی به آسانی در اختیار مخاطبان قرارگیرد، و کاربر بدون توجه به محتوا و عواقب، به استفاده از آن بپردازد، حال آن که ممکن است اپلیکیشن منافی عفت مندی و حیامندی جامعه اسلامی باشد. اپلیکیشن های فراوانی در حوزه سبک زندگی لیبرالیستی برای گوشی های هوشمند ارائه شده است که متاسفانه هر یک از آن ها اثرات سوء و منفی بر کاربران در پی خواهد داشت.

اپلیکیشن های فارسی در میان ایرانیان جایگاه ویژه ای دارد، اما بر این برنامه ها نیز به مانند دیگر اپلیکیشن ها نظارتی وجود ندارد و محتوای آن ها مورد بررسی دقیق قرار نمی گیرد. همین امر موجب شده بعضاً نرم افزار هایی خلاف واقع ساخته شده و با در اختیار کاربران قرار گرفتن به تحریفات گسترده دست بزند. در این باره می توان به خبری که پایگاه اطلاع رسانی “hopeitw”  درباره تحریف متن نرم افزاری قرآن افشاء کرد، اشاره داشت.

خبری مبنی بر آنکه یک نرم ‌افزار تحريف شده قرآنی که شامل متن عربی و ترجمه انگليسی می باشد، در بازار محصولات ديجيتالی منتشر شده که قابل خرید از فروشگاه آمازون (Amazon)و قابل دانلود از بخش آی تیونز پايگاه اينترنتی شرکت اپل است. بر اساس اطلاعات منتشر شده متن عربی اين نرم‌ افزار قابل نصب بر تمامی گوشی های هوشمند می‌باشد.

متاسفانه ایجاد بستر کاملاً آزاد و ساخت انواع اپلیکیشن‌ها توسط افراد مختلف و یا شرکت های گوناگون و قرار دادن آن ها در فضای سایبر موجب شده تا هرگونه نرم افزاری بدون کوچک ترین نظارتی در اختیار کاربران  قرار گیرد.در میان برنامه های فارسی نیز، بدون شک این مسئله وجود دارد و اگر تا کنون به هیچ یک از آن ها اشاره نشده است دلیل بر آن است که هیچ سازمان مشخصی برای نظارت بر محتوای این اپلیکیشن ها وجود نداشته و در واقع این حوزه بدون متولی است.
برای نمونه در حوزه اپلیکیشن های کتاب، قرآن، مفاتیح، رسالات مراجع و دیگر نرم افزارهایی از این دست که کنترل و ارزیابی بر آن ها صورت نمی گیرد، احتمال تحریف وجود دارد. در این میان برخی از مراکز رسمی خود با ساخت اپلیکیشن های صحیح و معتبر بخشی از نیاز کاربران ایرانی را برطرف کرده اند.
باید پذیرفت ورود بی محابا و کنترل نشده تکنولوژی به کشور موجب شده تا بسیاری از مسائل در حوزه سبک زندگی تحت الشعاع قرارگیرد. سالانه خروج میلیون ها دلار از کشور و ورود انواع گوشی ها و تبلت ها، آن هم بدون داشتن نیاز واقعی به جز در مواردی خاص، کاربران ایرانی را همچون دیگر مردمان  جهان در غفلتی عمیق فرو برده است. غفلتی که جدا از ضرر هنگفت مالی و فشار بر بودجه کشور، تبعات سنگین فرهنگی و بعضاٌ امنیتی برای کاربران ایرانی به وجود می آورد.
به این جهت لازم است مرکزی واحد، برای بررسی ابعاد و تبعات فرهنگی و اقتصادی گوشی‌های هوشمند و هم خانواده های آن تشکیل شود تا با تدبیری مناسب برای این واقعیت تلخ اندیشه کرد که چگونه می‌توان کاربر ایرانی را از هوس وصف ناپذیر به داشتن گوشی های لوکس که کاربرد حیاتی در زندگی فرد ندارد، باز داشت و یا چگونه می‌توان سطح درک کاربر ایرانی را به سطحی بالاتر از انجام بازی های کودکانه و صرفاً برای زدن رکورد ارتقاء داد و چگونه می‌توان با از بین بردن آثار سوء نظیر ایجاد روحیه تفرد گرایی در جوانان، بر طرف کردن مشکلات تحریفی در اپلیکیشن های فارسی و ایجاد آگاهی از تبعات امنیتی نظیر روشن بودن دائم جی پی اس و اینترنت و جاسوسی از آن ها و … به مخاطراتی که جامعه ایرانی را تهدید می‌کند، پایان داد.