اين موضوع كه قرار است نتايج مصاحبه دانشگاه‌ها به سازمان سنجش رفته و سنجش از بين چند برابر مصاحبه شونده تعدادي را به دانشگاه معرفي كند اين شائبه پيش مي‌آيد كه سازمان سنجش مي‌خواهد ملاحظاتي در معرفي داشته باشد.
دكتر جعفر توفيقي در گفت‌وگويي تفصيلي با خبرنگار صنفي آموزشي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، به بررسي آزمون دكتري پرداخت و گفت: وزارت علوم در درجه اول بايد عنوان مي‌كرد كه روش فعلي چه نقطه ضعف و اشكالاتي داشت و ارائه روش جديد چه اهداف و نتايجي را دنبال مي‌كند، تنها در اين صورت مي‌توان ارزيابي و نقد ارائه كرد. اما واقعيت اين است كه وزارت علوم گزارش مكتوب و منسجمي از ارزيابي و نواقص آزمون موجود و اينكه طرح جديد چه مشكلاتي را حل مي‌كند ارائه نكرده است.
وي تاكيد كرد: بهتر بود كه وزارت علوم در ابتدا روش فعلي را ارزيابي و نقطه ضعفي احتمالي را با سياست غيرمتمركز حل و فصل مي‌كرد.
طرح جديد آزمون دكتري مغاير با استقلال دانشگاه‌هاست
وي با تاكيد بر اينكه اتخاذ چنين سياست و روندي، مغاير با طرح استقلال و دادن اختيارات بيشتر به دانشگاه‌هاست، اظهار كرد: اين در حاليست كه رويكرد جهاني و دانشگاه‌هاي تراز اول و معتبر دنيا به سمت دادن اختيارات بيشتر به دانشگاه‌ها در مباحث مختلفي همچون جذب عضو هيات علمي، برگزاري آزمون‌ها، پذيرش دانشجو و غيره است.توفيقي با بيان اين موضوع كه طرح جديد آزمون دكتري همانند ساير تصميمات وزارت علوم در چند سال گذشته به سمت تمركزگرايي بيشتر است، تصريح كرد: طرح جديد آزمون دكتري خلاف سياست‌هاي كلي كشور و تجربيات جهاني است و از اين زاويه مورد چالش و نيازمند توجه است.
روش جديد مشكل پذيرش سليقه‌اي دانشجوي دكتري را حل نخواهد كرد
به گفته وي، مهمترين نكته‌اي كه وزارت علوم قصد برگزاري آزمون متمركز دكتري را دارد اين است كه دانشگاه‌ها در پذيرش دانشجوي دكتري به صورت سليقه‌اي عمل و فارغ‌التحصيلان خودشان را پذيرش مي‌كنند و در واقع اين موضوع مهمترين نواقص اعلام شده از سوي وزارت علوم است. اما بايد عنوان كرد كه در روش جديد اين مشكل حل نخواهد شد.
توفيقي افزود: در روش جديد نيز بنا بر اين است كه امتحان متمركزي برگزار و چندين برابر ظرفيت به دانشگاه‌ها معرفي شود تا دانشگاه‌ها پس از انجام مصاحبه و ارائه نمره، نتايج را به سازمان سنجش برگردانند تا سازمان سنجش قبولي‌هاي نهايي را اعلام كند. با اين حساب در اين روش نيز بايد مصاحبه توسط دانشگاه انجام و نمره ارائه مي‌شود. بنابراين ملاحظه مي‌شود كه مصاحبه با دانشگاه است و اگر دانشگاهي بخواهد سليقه‌اي را اعمال كند مثل روش قبل مي‌تواند اين موضوع را اعمال كند.وزير اسبق علوم ادامه داد: سازمان سنجش نيز اگر بخواهد امانت و استانداردهاي كيفيت را رعايت كند چاره‌اي جزء معرفي نهايي قبول شدگان براساس نمرات ارائه شده از سوي دانشگاه را ندارد.
وي در ادامه يادآور شد: در روش قبلي آزمون دكتري نيز يك امتحان توسط دانشگاه برگزار و بر اساس نمرات كتبي از سه برابر ظرفيت براي مصاحبه دعوت به عمل مي‌آمد و پس از مصاحبه توسط اعضاي هيات علمي از ميان اين سه برابر، نتايج نهايي اعلام مي‌شود. در واقع اگر دانشگاه‌ها مي‌خواستند اعمال نظر داشته باشند در همين روش جديد نيز اين فرصت را دارند كه البته استنباط بنده اين نيست كه دانشگاه‌ها چنين اعمال نظري را مي‌كردند.
دليل امتحان متمركز اين است كه سازمان سنجش مي‌خواهد ملاحظاتي در معرفي داشته باشد
وزير اسبق علوم اظهار كرد: يكي از آفت‌هاي سيستم‌هاي متمركز اين است كه دانشگاه‌ها نخواهند فهميد كه پس از انجام مصاحبه، سازمان سنجش بر اساس چه اصول و معيارهايي دانشجو را غربال و از بين چند برابر ظرفيت چه افرادي را به دانشگاه معرفي مي‌كند. در واقع اگر سنجش بخواهد صرفا براساس ملاك‌هاي علمي شامل نمره امتحان كتبي، نمره سوابق تحصيلي و نمره مصاحبه عمل كند خود دانشگاه‌ها هم مي‌توانند اين كار را انجام دهند.
وي تصريح كرد: دليل اينكه امتحان متمركز مي‌شود احتمالا اين است كه سازمان سنجش مي‌خواهد ملاحظاتي در معرفي داشته باشد. چون اگر واقعا نمره ملاك بود نمرات كتبي مشخص است و دانشگاه‌ها پس از مصاحبه، مي‌توانند ارزيابي را انجام و خود نتايج را اعلام كنند نه آنكه اسامي را دوباره به سنجش بفرستند.
وزير اسبق علوم افزود: اعلام‌هاي متمركز بر خلاف ظاهر، مشكلاتشان كمتر از سيستم‌هاي غير متمركز نيست. بنابراين بهتر است كه اگر مشكلي در سيستم‌هاي غيرمتمركز تشخيص مي‌دهيم در همان پارادايم غيرمتمركز آن را حل كنيم.
پذيرش دانشجو دكتري در همه دانشگاه‌هاي درجه يك دنيا استاد محور است
در روش فعلي يك انتخاب كور و غيرهدفمند اتفاق خواهد افتاد
استاددانشگاه تربيت مدرس در ادامه سخنان خود با بيان اينكه پذيرش دانشجوي دكتري معمولا در همه دانشگاه‌هاي درجه يك دنيا استاد محور است، اظهار كرد: استاد دانشگاه با لحاظ ملاحظات كيفي، سليقه‌اي و نمونه‌هاي پژوهشي به دانشجو پذيرش مي‌دهد و در يك انتخاب دوطرفه و مصاحبه حضوري استاد و دانشجو با يكديگر راجع به زمينه‌هاي پژوهشي، خصوصيات اخلاقي و شخصيتي گفت وگو و همديگر را انتخاب مي‌كنند، چرا كه استاد و دانشجو چهار سال مي‌خواهند زندگي شبانه روزي داشته باشند و اين موضوع يك تجربه جاي افتاده در دنيا است.
توفيقي با اذعان به اين نكته كه متاسفانه در روش فعلي يك انتخاب كور اتفاق خواهد افتاد، افزود: بدين معنا كه بعد از اين كه دانشگاه مصاحبه‌اش را انجام دهد، ديگر انتخاب‌ها كاملا تصادفي است و معلوم نيست كه سازمان سنجش با چه معيارها و ملاكي و چه دانشجوياني را به چه دانشگاههايي معرفي خواهد كرد. چه بسا افرادي كه در دانشگاه نمره كمتري گرفته‌اند توسط سازمان سنجش معرفي شوند.
روش جديد با روح و هويت دوره‌هاي دكتري در اكثر دانشگاه‌هاي درجه يك دنيا مغير است
وي اضافه كرد: در روش جديد دانشجو نمي‌داند كه به سمت چه استادي مي‌رود و برعكس آن. مهمترين نقطه ضعف روش جديد اين است كه انتخاب‌ها كاملا غيرهدفمند و ناشناخته خواهد بود و مغاير با روح و هويت دوره‌هاي دكتري در اكثر دانشگاه‌هاي درجه يك دنيا است.
امتحان متمركز مشكل طرح سوال و طراحان با سلايق و سرفصل‌هاي گوناگون را خواهد داشت
داوطلبان به سمت دانشگاههايي مي‌روند كه اساتيد آنها نقش تعيين كننده در طراحي سوالات را دارند
به گفته وي؛ زماني كه امتحان متمركز برگزار مي‌شود، مشكل طرح سوال و طراحان سوال با سلايق و سرفصل‌هاي گوناگون حرف اول را خواهد زد. هرچند كه عنوان مي‌شود از دروس پايه امتحان گرفته مي‌شود، اما با اين وجود سليقه استاد مبني بر روش روشي و مباحثي چون تاكيد بر موضوعي، دخيل است.
وي افزود: بنابراين ما دچار يك ناهمگوني در طراحي سوالات متمركز خواهيم بود و داوطلبان بيشتر به سمت دانشگاههايي گرايش مي‌يابند كه اساتيد آنها نقش درجه اول و تعيين كننده در طراحي سوالات را دارند.
روش جديد آزمون دكتري وزارت‌علوم را درگير موجي از كارهاي اجرايي پيچيده مي‌كند
وزير اسبق علوم با اشاره به روش جديد آزمون دكتري و با بيان اينكه اين مسئله وزارت علوم را درگير حجم زيادي از كارهاي اجرايي خواهد كرد، اظهار كرد: برخلاف سياست‌هاي رايج كه انتظار مي‌رفت وزارت علوم از تصدي‌گري‌هاي اجرايي به سمت فعاليت‌هاي سياست گذاري، نظارت و ارزيابي برگردد، اما اين روش وزارت‌علوم را درگير موجي از كارهاي اجرايي پيچيده مي‌كند و آن را از كارهاي اصلي خود مبني بر سياست گذاري و برنامه ريزي كلان و ارتقاي كيفيت غافل خواهد كرد و همچنين دانشگاه‌ها را از انگيزه‌هاي كافي بازخواهد داشت.
به گفته وزير اسبق علوم، متاسفانه وقتي اشكالي در يك فرايند ملاحظه مي‌كنيم سريع تصميم به متمركز كردن گرفته و تصور مي‌كنيم كه با اين اقدام عيب و ايراد آن برطرف مي‌شود، در حالي كه سياست كلي ما بايد واگذاري اختيارات، عدم تمركز و حل مشكلات باشد و بايد با همان روند عدم تمركز و واگذاري اختيارات مشكلات روش قبلي را برطرف كرد.وي با اشاره به اجرايي شدن طرح آزمون نيمه متمركز دكتري از امسال، گفت: انتظار مي‌رفت كه با يك فاصله و فرصتي به دانشگاه‌ها اين موضوع برنامه‌ريزي مي‌شد.اين استاد شيمي دانشگاه با بيان اينكه عنوان مي‌شود در روش جديد دانشجو از سردرگمي درمي‌آيد، گفت: ما اين تجربه را قبلا داشتيم اينكه يك دانشجو بتواند به چند دانشگاه مراجعه و آنجا مصاحبه و پذيرش بگيرد. دانشگاه‌ها را سردرگم مي‌كند كه نمي‌داند چه دانشجويي به آنها مراجعه مي‌كند.
