وندالیسم اجتماعی

مقدمه
زندگی در جامعه نیازمند رفتارها و هنجار های اجتماعی است. قوانین بخشی از نظم موجود در اجتماع را تأمین می کنند اما همیشه نمی توانند به تنهایی زمینه زندگی مسالمت آمیز انسان ها را در کنار یکدیگر فراهم سازد بلکه شعور اجتماعی افراد است که بدون وجود قانون نیز آنها را به  رعایت ارزش ها و هنجارهای جامعه در این زمینه وا می دارد.اگر هر شخص خود را در برابر آنچه انجام می دهد مسئول بداند حتی اگر قانونی برای توبیخ و تشویق او در نظر گرفته نشود بازهم در وجدان خویش  احساس جوابگویی  دارد و حتی در خلوت هم کاری خلاف هنجارهای اجتماعی انجام نمی دهد. اما متاسفانه بسیاری از افراد بدون توجه به حق مساوی همه مردم در بهره مندی از امکانات و آسایش، به راحتی حاضر می شوند به منظور تخلیه روانی خود دست به هر نوع خرابکاری در اجتماع بزنند. این پدیده را وندالیسم اجتماعی می گویند.
تعریف وندالیسم اجتماعی
وندالیسم در لغت به معنای هرج و مرج طلبی ضد شهری و تخریب اموال عمومی است و در متون جامعه شناسي، به مفهوم داشتن نوعي روحيه بيمارگونه که موجب تمايل به تخريب آگاهانه و ارادي اموال، تأسيسات و متعلقات عمومي است. شاید بد نباشد ریشه این پدیده و دلیل نام گذاری آن را در تاریخ جستجو کنیم . براساس متون تاریخی وندال نام یک قوم خونخوار و وحشی در قرن پنجم میلادی است که از نژاد ژرمن-اسلاو بودند و به سرزمین های آباد اطراف خود حمله کرده و موجب تخریب و تجاوز به آن سرزمین می شدند به همین علت بعدها در جامعه شناسی، تمایل به تخریب اموال عمومی وندالیسم نام گرفت.
انواع وندالیسم
وندالیسم انواع مختلفی دارد. در واقع هرکاری که به آسایش اجتماعی مردم و اموال عمومی آسیب بزند وندالیسم اجتماعی است مانند شکستن شیشه های ماشین ها وساختمان ها، شکستن صندلی اتوبوس یا پاره کردن روکش های صندلی ها، آسیب زدن به درختها و نوشتن یادگاری روی انها، نوشتن یادگاری بر روی آثار باستانی،آسیب رساندن به صندوق صدقات، فحاشی و درگیری خیابانی، ویراژ در خیابان با اتومبیل، پنچر کردن یا خط انداختن بر ماشین های مدل بالا، همه و همه جزو همان وندالی گری های اجتماعی است که متأسفانه در جامعه شیوع پیدا کرده و برای برخی افراد مانند انجام یک کار مفتخرانه و راهکاری برای کسب هویت در جمع دوستانشان می باشد. متاسفانه هنوز بسیاری از شهروندان یاد نگرفته اند که زندگی اجتماعی باید همراه با تعامل اجتماعی و رعایت  هنجارهایش باشد. خیلی ها فکر می کنند می توانند دور از دید قانون و یا سایر شهروندان به اموال عمومی آسیب بزنند و بهانه شان نیز این است که اینها دولتی اند و دولت دوباره می تواند این امکانات را فراهم کند. درحالی که نمی دانند تهیه کوچکترین اقلام برای یک مملکت خرج ها و هزینه های سنگینی را بر دوش دولت متحمل می کند و در واقع فرصت سرمایه گذاری را تبدیل به هزینه برای بازسازی وسایل زندگی اجتماعی می کند. درگیری های فیزیکی و فحاشی های خیابانی هم از دیگر پدیده های وندالی گری است. افراد بی توجه به حقوق یکدیگر در خیابان ها می تازند و به محض کوچکترین پیشامد به سرعت به فحاشی به هم و درگیری فیزیکی در مرحله بعدی متوسل می شوند. آسیب رساندن به آثارباستانی هم از تهدیدهای وندالیسم است. متاسفانه برخی افراد می پندارند با حک کردن نام خود بر آثارباستانی می توانند نشانی از خود در تاریخ بگذارند در حال که فکر نمی کنند این کار چه اثر زشتی هم در فرهنگ متمدن ایرانی و هم در زیبایی آثاری که شاید یادگاران هزاران سال پیش باشند می گذارد. آثارباستانی هزاران سال در برابر جنگ ها و سیل و طوفان و  زلزله و بلایای طبیعی مقاومت کرده اند اما یک میخ در دست یک نوجوان یا جوان خط بطلانی بر همه آنها می کشد! وندالیسم به این موارد محدود نمی شود. نمونه ها و مصداق های زیادی را می توان برای وندالیسم برشمرد که متأسفانه آسیب های مادی و معنوی زیادی را به بار می اورد.
عوامل  وندالیسم وراههای جلوگیری از آن
متأسفانه بیشتر وندال ها شخصیت ضد هنجارهای اجتماعی دارند و برایشان درک قانون و اجرای آن ناممکن است. این افراد به علت برخی اختلالات شخصیتی خود را همیشه برحق می دانند و شاید بتوان گفت آسیب به نظم اجتماعی و وسایل عمومی برایشان نوعی عادت و کارروزمره به حساب می رود که نمی توانند آن را کنار گذارند.البته وندال ها همه این گونه نیستند  و علت های دیگری نیز در تشویق افراد به وندالی گری وجود دارد و در اصل می توان گفت قرار گرفتن افراد در برخی شرایط خاص باعث چنین برخوردهایی می شود. وندالیسم از دوران کودکی درخانه ریشه می گیرد و در سالهای بعد به جامعه کشیده می شود.کودکی که درخانه تمام وسایل را خراب می کند یا به درودیوار می کوبد و یا بردیوارها نقاشی می کشد اما کوچکترین توبیخی نمی شود این عادت در وجودش نهادینه شده و فکر میکند می تواند چنین رفتاری را در تمام شرایط و جوامع از خود بروز دهد و این چنین می شود که یک وندال به راحتی روی صندلی اتوبوس یا صندلی های کلاس نقاشی می کشد و بعضاً حرفهای نامربوط می نویسد و یا در مدرسه به خود حق شکستن شیشه ها و خراب کردن شیرهای آب و آزار دادن همکلاسیهایش را می دهد در در جامعه بزرگتر هم از آسیب رساندن به اموال عمومی و نظم اجتماعی دریغ نمی کنند. عصبانیت و عدم کنترل هیجانات نیز یکی دیگر از عوامل وندالی گری است. بسیار پیش آمده که اشخاص هنگام استفاده از یک وسلیه عمومی مثل تلفن بخاطر خشم خود مشت ها را گره کرده و خشم خود را بر سر آن خالی می کنند. یا در خیابان بخاطر عدم کنترل روی اعصاب به سرعت باهم به مشاجره و بحث می پردازند پس یکی از مهمترین راههای جلوگیری از وندالیسم همین کنترل هیجانات روانی است. اما راهکارهای مبارزه با وندالیسم و جلوگیری از شیوع آن چیست؟
1.تربیت خانوادگی: پایه و اساس شخصیت فرد در خانواده شکل می گیرد بنابراین خانواده باید از همان دوران کودکی شخص را نسبت به اطرافش مسئولیت پذیر بار بیاورند و به او یاد بدهند که همان قدر که خودش حق بهره بردن از نعمات و امکانات را دارد دیگران نیز چنین حقی دارند.
2.فرهنگ سازی: فرهنگ سازی با روش های گوناگونی انجام می شود؛چاپ بروشور و کتاب، تهیه فیلم، برگزاری برنامه های ویژه آگاه سازی مردم دررابطه با همین پدیده و آسیب های اجتماعی آن و هر مرکز آموزش رسمی و غیررسمی می تواند این کار را برعهده بگیرد.البته ناگفته نماند که برنامه های سمعی بصری در صداوسیما یکی از مهمترین نقش ها را در این زمینه می توانند ایفا کنند.
3.افزایش مشارکت مردمی: دخالت دادن مردم در امور مربوط  به مدیریت شهر یا کشور باعث ایجاد حس تعهد و تعلق در آنها می شود و نمی توانند به راحتی از کنار یک خرابکاری بگذرند و یا خودشان منشأ آن باشند زیرا شهرکنونی را حاصل مشارکت خودشان می دانند و هیچ کس حاضر نیست چیزی را که از آن خود می داند از بین ببرد.

http://www.khorasannews.com/Page.aspx?pageid=16&type=1&year=1391&month=7&day=17#