جامعه امروز، تشنه انديشه هاي ناب امام خميني(ره) است. ابعاد نظري و عملي شخصيت امام چنان وسعتي دارد كه براي تبيين آن بايد كاري همه جانبه و براساس اصول علمي صورت بگيرد.
مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره) چند سالي است مشغول تدوين دانشنامه امام خميني(ره) است. حجة الاسلام دكتر رسول عبداللهي، سرپرست مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره) در قم نيز اخيراً از تدوين و چاپ چند جلد از اين دانشنامه در آينده اي نزديك خبر داده است.
به اين بهانه، گفتگويي با حجة الاسلام والمسلمين مهدي بخت آور، مدير تأليف دانشنامه امام خميني(ره) درخصوص روند پيشرفت كار دانشنامه داشته ايم كه مي خوانيد:
***
* مراحل اوليه آغاز تدوين دانشنامه امام خميني(ره) از چه سالي شروع شد؟
** قدمهاي اوليه آن از سال 79 برداشته شد، ولي به صورت جدي كار تدوين از سال 81 آغاز گرديد.
* در حال حاضر تدوين دانشنامه در چه مرحله اي قرار دارد؟
** تاكنون حدود 400 تا 450 پرونده علمي و اطلاعاتي براي مدخل ها تهيه و حدود 250 مقاله نوشته شده است.
* با روند موجود، پيش بيني مي كنيد تدوين نهايي آن چه مدت زمان ببرد؟
** با توجه به اينكه سقف مدخل ها افزايش يافته است و افزايش دو برابري مدخل ها با توجه به پيش بيني اوليه كه حدود 500 تا 600 مدخل بود و هم اكنون به حدود 1300 تا 1400 مدخل اين پيش بيني افزايش يافته است، احتمالاً 4 تا 5 سال ديگر هنوز كار دارد.
* اين افزايش مدخل ها به چه دليل بوده است؟
** البته، در نظام كلي مدخل ها تغييراتي به وجود نيامده است و محورهاي مقاله ها مشخص و طرح بتدريج كاملتر شده و به مرور زمان به بلوغ ساختاري رسيده است.
* ضرورت تدوين اين دانشنامه چه بوده است؟
** امام خميني(ره)، شخصيتي جامع به لحاظ علمي، فلسفي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي است كه نه تنها در ايران، بلكه در جهان اسلام و دنيا نقش تأثيرگذاري داشته اند. اين نياز احساس مي شد كه كليه اطلاعات پيرامون امام به صورت كاملاً دقيق، مستند و به شيوه دانشنامه نگاري تنظيم و تدوين شود تا مورد استفاده نسلهاي آينده و جوامع ديگر جهان كه دسترسي مستقيم به آثار امام ندارند، قرار بگيرد.
البته، امروز هم معاندان و مخالفان امام در برابر انديشه هاي ايشان موضع گرفته و به دنبال تحريف آن هستند و ضرورت حفظ و انتقال اطلاعات مستند و حقيقي پيرامون حضرت امام براي عرضه به مردم احساس مي شد.
* مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره) پيرامون تدوين اين دانشنامه در چند بخش فعاليت مي كند؟
** گروه دانشنامه در پنج بخش تخصصي تشكيل شده كه دو بخش علمي آن مربوط به آثار فقهي و اصولي امام است كه نه تنها به آثار مكتوب، بلكه اطلاعات شفاهي پيرامون فقه اصول امام را مورد بررسي قرار مي دهد يا به تعبيري مدخلهاي محتوايي. همچنين، در بخش فلسفه و كلام ايشان هم فعاليتهايي صورت مي گيرد. در مباحث پيرامون انقلاب و تاريخ آن، از شاگردان و ياران امام خميني(ره) براي گرفتن اطلاعات دقيق مساعدت گرفته شده، زيرا بخش مفهومي از مهمترين مباحثي است كه پيرامون آن 300 تا 400 مدخل پيش بيني شده است.
* روند تهيه مقاله ها به چه شكلي است؟
** براي هر مقاله روندي طولاني طي مي شود كه يكي از مهمترين اقدامها تهيه و جمع آوري كليه اطلاعات درباره مدخل مورد نظر است.
گروه پرونده سازي در دو مجموعه علمي و اطلاعاتي تمام مباحث پيرامون مدخل را جمع آوري و در اختيار مؤلف قرار مي دهند و مقاله با استناد از اين اطلاعات تأليف مي شود.
* آقاي بخت آور !با توجه به اينكه صحت و استناد منابع در دانشنامه اهميت و حساسيت بالايي دارد، در تدوين دانشنامه امام بويژه در گروه پرونده سازي، اين مهم تا چه ميزان مورد تأكيد است؟
** بسيار زياد !يكي از مهمترين ملاك ها در نگارش دايرة المعارف، مستند بودن منابع است كه بدون هيچ ارزشگذاري و دخل و تصرف از سوي مؤلف و يا ديگر دست اندركاران، اطلاعات را بدون غرض و به صورت واقعي منعكس كنند. اين مورد درباره امام خميني(ره) بايد بسيار دقت شود، به اين جهت گروه پرونده سازي از اهرمهاي اصلي دانشنامه است.
بهترين محققان در اين گروه فعاليت دارند، آنها اطلاعات را براساس اهميت و استناد رده بندي مي كنند.
* جمع آوري اطلاعات از منابع غيرمكتوب و مفهومي با توجه به حساسيت موضوع، تا چه ميزان اهميت دارد؟
** اين اهميت در جمع آوري مطالب مفهومي بيشتر مي شود، زيرا مفهوم بايد به صورتي انعكاس يابد كه مدنظر امام بوده كه قطعاً اين كار دشواري است.
* در بيان و تعريف برخي از موضوعات پيرامون تصميمات امام، مناقشات و اختلاف نظرهايي وجود دارد، براي انعكاس اطلاعات درست چه كرده ايد؟
** اين يكي از رسالتهاي مهم و بسيار دقيق و ظريف در تدوين دانشنامه است و بايد اطلاعات را به درستي منتقل كرد. البته، شناخت درستي اين اطلاعات نيز كار بسيار دشواري است. ما نيز سعي كرده ايم واقعيتها را كشف كنيم و در مواقعي كه احساس شود، روي موضوعي اختلاف نظر وجود دارد و به شرايط آن اشراف كامل و بدون اعمال سليقه وجود ندارد، سعي مي كنيم آن را عرضه نكنيم.
* اين مورد باعث نمي شود در آينده به اين اختلاف نظرها دامن زده شود؟
** زماني كه قرار است دانشنامه، نظري را به حضرت امام منتسب كند، بايد نقل قول امام(ره) باشد. اما در جايي كه احتمال مناقشه و اختلاف نظر است، سعي مي شود مطالب به صورتي انعكاس يابد كه خواننده و يا محقق اين احساس را داشته باشد كه نظر مطرح شده قطعي نيست.
البته، اين موارد در مباحث مفهومي اتفاق مي افتد و با اجماع آراء پيرامون گفته هاي ايشان، جوانب مختلف موضوع را منعكس مي كنيم. تأكيد مي كنم كه از هرگونه ارزشگذاري مستقيم كليه موضوعات كاملاً پرهيز شود.
* آيا مسايل تاريخي را عيناً و كامل مطرح مي كنيد؟
** بله، در مورد مسايل تاريخي سعي داريم مطالب عيناً و كامل مطرح شود تا در آن تحريف نشود، ولي در مباحث مفهومي كه برداشتهايي از افكار امام خميني(ره) است، به هيچ عنوان ارزشگذاري در مباحث به پيرامون آن صورت نمي گيرد، اما سعي داريم كليه اطلاعات را منتقل كنيم تا از بين نرود.
* كمتر از دو دهه از درگذشت امام خميني(ره) مي گذرد و بسياري از ياران ايشان در قيد حيات هستند. در تأليف و تدوين دانشنامه از نزديكان و ياران امام چه قدر كمك گرفته ايد؟
** يكي از بخشهاي مهم دانشنامه، پرداختن به ياران و نزديكان امام است كه اين مهم در 300 مدخل در بخش اعلام و شخصيتها با توجه به ارتباط آنان با امام خميني(ره) و نقش آنها در انقلاب مورد بررسي قرار گرفته كه مطالب دريافتي از سوي نزديكان و ياران امام در مدخل هايي بعد از معرفي آنان مطرح مي شود.
اخيراً هم ديداري با آية ا… هاشمي رفسنجاني داشتيم كه ايشان توصيه هاي رهگشايي به ما داشتند و تأكيد كردند به نزديكان و ياران امام در دوران قبل از انقلاب و زماني كه شخصيت ايشان در آن دوران شكل گرفته، پرداخته شود. تمام تلاش ما بر اين بوده است كه كليه ابعاد زندگي بنيانگذار انقلاب را مورد تأكيد قرار دهيم.
* در حال حاضر، چه تعداد از مدخل هاي شخصيتهاي مرتبط با امام تدوين شده است؟
** كليه مدخل هاي اعلام و شخصيتها بيش از 300 مورد است كه در چند رده با توجه به نزديكي ارتباط با امام طبقه بندي شده اند. تاكنون حدود 60 تا 70 مقاله نوشته شده و روند كار همچنان ادامه دارد.
* چند نفر درگير كار تدوين و تأليف دانشنامه هستند؟
** فرآيند كار دانشنامه طولاني است و در مجموعه افراد زيادي دخيل هستند.
براي مثال، در بخش پرونده سازي و گردآوري اطلاعات، حدود 80 نفر محقق خدمات پژوهشي ارايه مي كنند؛ البته سعي شده است در بخش مؤلفان از نزديكان امام كمك بگيريم.
* اين درخواست مساعدت از سوي آنان اجابت شده است؟
** البته، اين مورد با محدوديتهايي مواجه است كه تاكنون خيلي هم در اين زمينه موفق نبوده ايم، زيرا بسياري از نزديكان و ياران امام مشغله ها و دغدغه هاي بسياري دارند و فرصت آنان محدود است.
* پيش بيني شما از اين دانشنامه در چند جلد است؟
** پيش بيني اوليه ما 6 تا 7 جلد بود كه با افزايش مدخلها، اين تعداد به 8 جلد خواهد رسيد.
* دانشنامه منطق با استانداردهاي دايرة المعارف نويسي نوين تدوين و تأليف مي شود؟
** البته، اين دانشنامه در مورد يك شخصيت است و جنبه تخصصي صرف ندارد، اما تلاش مي شود با رعايت تمام اصول نگارشي و منطبق با شيوه هاي دانشنامه نويسي تأليف شود. قطعاً وجود چنين دايرة المعارف جامعي در مورد امام خميني(ره) اطلاعات درست حركت انقلاب را توسط بنيانگذار آن به دنيا منعكس خواهد كرد.
http://www.qudsdaily.com/archive/1386/html/11/1386-11-24/page4.html
