خلاصه کننده : محسن خانی- مقدمه: این کتاب برای تفهیم بهتر اصول «مطالعه کار» (work Study ) که در مسئولیتهای روزمره شما مؤثر بوده و شما را در کنترل انجام کار و بهبود کارآیی کارگران یاری می نماید، نوشته شده است. این کتاب ، سرپرستان را در برخورد با تغییرات سریع محیط کارخانه و تغییرات تکنولوژیکی یاری می نماید. دانستن این نکته حائز کمال اهمیت است که ، اگرچه «مطالعه کار» بوسیله یک دپارتمان تخصصی انجام می شود ولی کاربرد مؤثر آن در حیطه نظارت و کنترل سرپرست است .
باسمه تعالی
شناسنامه کتاب
نام کتاب ……………………………………………………………………….الفبای مطالعه کار
تألیف ……………………………………………………………………………….استانلی اوگلی
ترجمه ………………………………………………………………………..گروه مهندسی صنایع
تیراژ ………………………………………………………………………………..سه هزارجلد
ناشر ……………………………………………………………….انتشارات جهاددانشگاهی صنعتی شریف
تاریخ چاپ ………………………………………………………………چاپ اول شهریورماه 1361
چاپ دوم اردیبهشت ماه 1366
چاپ وصحافی …………………………………………………………………چاپخانه علامه طباطبایی
باسمه تعالی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 3
فصل 1- مطالعه کار و کارآیی تولید 4
فصل 2- مطالعه کار چیست ؟ 5
فصل 3- عوامل انسانی 5
فصل 4- دستور العمل کلی « مطالعه کار» 6
فصل 5- تکنیکهای اصلی و ارتباط بین آنها 7
فصل 6- «مطالعه روش» چیست ؟ 8
فصل 7- روش سئوال کردن 8
فصل 8 – تکنیکهای عمده مورد استفاده در« مطالعه روش» 9
فصل 9- «زمان سنجی » چیست ؟ 10
فصل 10- تکنیکهای عمده متداول در«زمان سنجی» 10
فصل 11- تعیین «ضریب عملکرد» 11
فصل 12- روش انجام «زمان سنجی » باکرنومتر 12
فصل13- بیکاریهای مجاز 13
فصل 14- بیکاریهای مجاز جهت استراحت و رفع نیازهای شخصی 13
فصل 15- بیکاریهای مجاز ناشی از فرآیند عملیات 14
فصل 16- بیکاریهای مجاز ویژه 14
فصل 17- بیکاریهای مجاز ناشی از سیاست مدیریت 15
فصل 18- مسائل اجرائی استاندارهای زمانی 15
فصل 19- عوامل مؤثر بربازده (ستاده) 16
فصل 20- تغییرات تدریجی و اثرات آن 16
فصل 21- «مطالعه کار» و آموزش تحلیلی 17
فصل 22- تعادل خط تولید و مشکلات آن 18
فصل 23- وسعت حوزه عملکرد «مطالعه کار» 18
نتیجه 20
مقدمه
به کلیه سرپرستان
این کتاب برای تفهیم بهتر اصول «مطالعه کار» (work Study ) که در مسئولیتهای روزمره شما مؤثر بوده و شما را در کنترل انجام کار و بهبود کارآیی کارگران یاری می نماید، نوشته شده است. این کتاب ، سرپرستان را در برخورد با تغییرات سریع محیط کارخانه و تغییرات تکنولوژیکی یاری می نماید.
دانستن این نکته حائز کمال اهمیت است که ، اگرچه «مطالعه کار» بوسیله یک دپارتمان تخصصی انجام می شود ولی کاربرد مؤثر آن در حیطه نظارت و کنترل سرپرست است .
فصل اول
مطالعه کار و کارآیی تولید
گزارشات متعددی که از وضعیت اقتصادی کشور در روزنامه ها ، تلویزیون و رادیو منتشر می شود ، تأکید بر وجود ارتباط اساسی بین سطح زندگی و کارآئی تولید صنایع دارد.
منظور از کارآیی تولید چیست ؟
کارآئی تولید بصورت نسبت بین «داده » و «ستاده» و یا به عبارت ساده تر ، نسبت بین مقدار محصولات تولید شده و کلیه منابعی که در جریان تولید مورد استفاده قرار گرفته اند تعریف می شود. همه ما علاقمند به افزایش کارآئی تولید هستیم ولی مسئولیت اصلی این کار برعهده مدیریت است. استفاده از تکنیکهای « مطالعه کار» مدیریت را در امر افزایش کارآئی تولید یاری می نماید ، چون دستورالعمل سیستماتیک آن ، نکات و حقایق بسیاری را جهت اقدامات مؤثر روشن می نماید.
روشهای اصلی افزایش کارآئی تولید کدامند ؟
در این زمینه شش عامل عمده وجود دارد که تحت دو عنوان زیر مورد بحث قرار می گیرند.
الف – مطالعه فرآیند (Process Study ) که شامل زمینه های تحقیق و گسترش است .
ب- مطالعه کار( work Study )که شامل زمینه های عملی است .
الف – مطالعه فرآیند:
1- بهبود فرآیند اصلی.
2- بهبود ماشین آلات و تجهیزات.
3- کاهش تنوع محصولات و استاندارد کردن نوع محصولات .
سه عامل فوق جزء برنامه های دراز مدت است و نیاز به هزینه زیاد دارد.
ب- مطالعه کار:
1- بهبود روشهای انجام عملیات
2- برنامه ریزی بهتر و بهبود روشهای کنترل
3- افزایش میزان کار مفید کلیه کارکنان.
سه عامل اخیر نسبتاً سریعتر حاصل می شود و نیاز به هزینه قابل توجهی ندارد.
بین «مطالعه کار» و «مطالعه فرآیند» تفاوت بسیار زیادی وجود دارد. تأکید « مطالعه کار » بر استفاده هرچه مؤثرتر از منابع موجود است که نتیجتاً کمکی است در جهت فراهم نمودن قسمتی از سرمایه لازم برای سیاستهای بلند مدت .
فصل دوم
((مطالعه کار )) چیست ؟
«مطالعه کار تکنیک های مطالعه روش و زمان سنجی را در بر می گیرد و برای تأمین حداکثر استفاده ممکن از نیروی انسانی ، تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز برای انجام یک کار مشخص ، انجام می شود.»
مطالعه کار تکنیکی است تحلیلی در مسائل و مشکلات کارآئی تولید که جهت بهبود سریع کارآئی تولید و افزایش میزان کار مفید ، انجام می شود.
اهداف مطالعه کار عبارتند از :
الف – مؤثرین استفاده از تجهیزات و مواد اولیه.
ب- مؤثرترین استفاده از نیروی انسانی
ج- عملکرد مطلوب مجموعه تجهیزات ، مواد اولیه و نیروی انسانی .
فصل سوم
عوامل انسانی
عوامل انسانی غیرقابل پیش بینی ترین جنبه مطالعه کار است ولی در عین حال از جنبه هائی است که به هیچ وجه نباید از آن غفلت شود.
باید دانست که انجام تغییرات در روش انجام کار درصورتی مورد قبول نیروی انسانی درگیر در آن کار واقع میشود که مزایای حاصل از انجام آنها مشهود باشد. از طرف دیگر ، تغییراتی وجود دارند که این چنین نیستند (مزایای حاصل از انجام آنها مشهود نیست) و نتیجتاً در مقابل این گونه تغییرات مقاومت هایی می شود ، و شرایطی بوجود می آید که مانع پذیرش کامل روش جدید و نیز موجب از بین رفتن بعضی از مزایای این روش خواهد شد.
اولین عکس العمل هر شخص در این موقعیت بدین شکل بروز خواهد نمود : «این مطالعه برای من چه نفعی دارد ؟» افراد بدرجات مختلف دارای ویژگیهایی زیر می باشند :
الف – جویندگی (Acquisitiveness )
ب- ابتکار (خلاقیت ) (Constructiveness )
ج- کنجکاوی (Curiosity )
فصل چهارم
دستورالعمل کلی ((مطالعه کار))
هنگام انجام مطالعه کامل کار ، دستورالعمل هشت مرحله ای زیر توسط متصدیان مطالعه کار مورد استفاده قرار میگیرد:
1- انتخاب (Select )- انتخاب کاری که باید مورد مطالعه قرار گیرد.
2- ثبت (Record ) – ثبت کلیه جزئیات واقعی روش موجود با مشاهده مستقیم آنها.
3- بررسی (Examine ) – بررسی دقیق و منتقدانه اطلاعات جمع آوری شده.
4- طرح و تدوین (Develop ) – طرح و تدوین بهترین روش با در نظر گرفتن شرایط واقعی نه کاذب.
5- زمان سنجی (Measure ) – اندازه گیری حجم کار مورد نیاز در روش جدید و محاسبه زمان استاندارد انجام آن کار .
6- تعریف (Define ) – تعریف روش جدید و تعیین زمان مربوطه بطوریکه برای همیشه مشخص و معین باشد.
7- اعمال (Install ) – اعمال روش جدید بر مبنای استانداردهای تعیین شده و زمان مجاز آن .
8- ابقاء (Maintain ) – ابقاء استانداردهای جدید بوسیله روشهای صحیح کنترل .
«امکان کوتاه کردن این دستورالعمل وجود ندارد و هیچیک از مراحل را نمی توان حذف کرد.»
فصل پنجم
تکنیکهای اصلی و ارتباط بین آنها
در فصل دوم گفته شد که « مطالعه کار » تکنیکهای « مطالعه روش» و « زمان سنجی » را در بر می گیرد . این تکنیکها کدامند ؟ و رابطه آنها با یکدیگر چیست ؟
« مطالعه روش » برای بهبود روشهای اجرای عملیات انجام میشود .
« زمان سنجی » برای تعیین زمان اجرای عملیات انجام می شود.
مطالعه روش به منظور کاهش حجم کار مورد نیاز برای عملیات از طریق بررسی دقیق روش موجود و طرح و تدوین روشهای ساده تر و مؤثرتر ، انجام می شود. زمان سنجی جهت تشخیص و کاهش زمانهای غیرمؤثر و سپس تعیین زمان استاندارد برای عملیاتیکه مطابق این روش معین انجام گیرند ، انجام می شود.
« مطالعه روش» و « زمان سنجی » هر دو شامل تکنیکهای مختلفی هستند که در فصول بعدی مورد بحث قرار خواهند گرفت.هدف از « مطالعه روش « دست یافتن به موارد زیر است :
الف – بهبود فرآیند ها و روشهای تولید
ب- بهبود استقرار تجهیزات در کارگاه و مناطق کاری
ج – بهبود طرح ماشین آلات و تجهیزات
د- استفاده بهتر از مواد اولیه ، تجهیزات و نیروی انسانی.
هـ- صرفه جوئی در بکاربردن نیروی انسانی و کاهش کارهای پرزحمت ، خسته کننده و غیرضروری .
و- ایجاد و توسعه محیط فیزیکی بهتر برای کار .
هدف از «زمان سنجی » دست یافتن به موارد زیر است :
الف – بهبود برنامه ریزی و کنترل
ب- برنامه ریزی مفید نیروی انسانی برای ماشین آلات
ج- شاخص قابل اطمینان برای اندازه گیری کارآئی نیروی انسانی .
د- مبنای قابل اطمینانی برای کنترل هزینه نیروی انسانی .
هـ- اجرای سیستمهای دستمزد تشویقی مناسب و عادلانه .
و هدف از ترکیب این دو تکنیک افزایش کارآیی تولید است .
فصل ششم
((مطالعه روش )) چیست ؟
« مطالعه روش » بصورت زیر تعریف می شود :
ثبت سیستماتیک و بررسی دقیق و منتقدانه روشهای فعلی و پیشنهادی انجام کار ، بمنظور طرح و بکاربردن روشهای ساده تر و مؤثرتر و کاهش هزینه ها. در صورتیکه روی روش انجام عملیاتی مطالعه تحلیلی انجام شود می توان آن را بهبود بخشید. در انجام این مطالعه لازم است که توالی سیستماتیک و منظم دستورالعمل آن رعایت گردد.
این دستورالعمل شامل شش مرحله از هشت مرحله دستورالعمل مطالعه کار که در فصل 4 مطرح شد ، بوده و به شرح زیر می باشد :
1 – انتخاب 2- ثبت3 – بررسی 4- طرح و تدوین 5- اعمال 6- ابقاء
فصل هفتم
روش سؤال کردن
در طول بررسی فعالیتهای فعلی و طرح و تدوین روش های جدید شیوه خاصی برای سؤال کردن بکار گرفته میشود و این شیوه از الگوی معینی برای بررسی موارد زیر پیروی می کند :
منظور – « چه» فعالیتی عملاً انجام می شود ؟ حذف قسمتهای غیرضروری کار
مکان – «کجا» آن کار انجام می شود ؟ ترکیب کارها تا آنجا که امکان دارد.
توالی – « کی » آن کار انجام می شود ؟
شخص – « چه کسی » آن فعالیت را انجام می دهد ؟ ترتیب مجدد توالی عملیات برای کسب نتیجه مفیدتر
روشها – «چگونه» آن فعالیت انجام می شود ؟ ساده تر کردن عملیات
فصل هشتم
تکنیهای عمده مورد استفاده در
((مطالعه روش))
حال به برخی تکنیهایی که هنگام انجام مطالعه روش مورد استفاده متصدیان مطالعه کار قرار می گیرند اشاره میشود.
الف – نموار نخی (String diagrams )
این نمودار عبارت است از نقشه یا ماکت کارگاه یا کارخانه که در روی آن از رشته های نخ برای مشخص کردن و ا ندازه گیری مسیر حرکت کارگران ، مواد و تجهیزات استفاده شده می شود.
ب- تجزیه و تحلیل فیلم (Film analysis )
بررسی تک تک عکس های فیلم یک عملیات .
ج- سایکلوگراف (سیکل نما) Cyclegraph
روشی برای ثبت مسیر حرکت است یعنی معمولاً با استفاده از یک منبع روشنایی مسیر حرکت بر روی عکس رسم میشود.
د- جدول فعالیتهای چندگانه (Multiple activity chart )
جدولی است که در آن فعالیتهای بیش از یک موضوع (کارگر ، ماشین ، تجهیزات) روی یک محور زمانی مشترک ثبت شده و ارتباط بین آن فعالیتها را نشان می دهد.
هـ – نمودار جریان (Process chart )
نمودار جریان عبارت است از نمایش گرافیکی توالی عملیات .
فصل نهم
((زمان سنجی )) چیست ؟
زمان سنجی بصورت زیر تعریف می شود :
« بکار گیری تکنیهائیکه به منظور تعیین زمان لازم جهت انجام عملیاتی خاص توسط کارگر واجد شرایط و در سطح عملکرد مطلوب ، طرح شده اند.« زمان سنجی » نیز مانند « مطالعه روش » میسر خواهد بود. برای انجام موفقیت آمیز زمان سنجی دستورالعمل سیستماتیکی شامل شش مرحله زیر باید بکار گرفته شود.
1- انتخاب 2- ثبت 3- زمان سنجی 4- بررسی 5- جمع بندی 6- تعریف
فصل دهم
تکنیکهای عمده متداول در ((زمان سنجی))
تکنیکهای عمده متداول در زمان سنجی بشرح زیر می باشند :
الف – زمان سنجی با کرنومتر Tim Study
در این روش برای تعیین هر چه دقیقتر زمان انجام فعالیتی مشخص و در سطح عملکرد تعریف شده ، عملیات مورد مشاهده مستقیم قرار گرفته و با کرنومتر زمان سنجی می شود.
ب – مطالعه تولید Production study
این روش عبارت است از زمان سنجی پیوسته بوسیله کرنومتر و در مدتی طولانی ، که غالباً در طول یک شیفت یا بیشتر ادامه پیدا می کند.
ج- زمان های از پیش تعیین شده برای حرکات (Predetermined motion/time standards )
در این روش هر عملیاتی به حرکات بسیط مورد نیاز برای انجام آن تجزیه شده و سپس باتوجه به ماهیت حرکت و شرایط انجام آن ، زمان از پیش تعیین شده ای به هر یک از حرکات اختصاص داده می شود. از جمع زمان های لازم برای انجام حرکات ، زمان نرمال انجام عملیات تعیین می شود . سپس با اضافه کردن بیکاریهای مجاز لازم ، زمان استاندارد حاصل می شود.
د- اطلاعات ترکیبی Synthetic data
در این تکنیک با ترکیب زمانهای جزئی که قبلاً از طریق زمان سنجی مستقیم بدست آمده است ، زمان استاندارد یک عمل یا یکسری عملیات تعیین می شود .
هـ – تخمین تحلیلی Analytical estimation
در این روش زمان انجام یک عملیات در سطح عملکرد مطلوب بر مبنای معلومات و تجربیات عملی در مورد اجزاء کاری مربوطه ، تخمین زده می شود.
فصل یازدهم
تعیین ((ضریب عملکرد))
منظور از تعیین « ضریب عملکرد» چیست ؟
تعیین ضریب عملکرد به شرح زیر تعریف می شود :
قضاوت زمان سنجی در مورد میزان سرعت و کارآیی اپراتور در انجام یک جزء یا اجزاء کار که این قضاوت باتوجه به تصور کلی زمان سنج از ضریب عملکرد طبیعی انجام می شود.
در طول مطالعه و تعیین ضریب عملکرد برای هر یک از اجزاء کاری ، عوامل خارج از کنترل و عوامل تحت کنترل کارگر ، هر دو باید در نظر گرفته شوند .
عوامل تحت کنترل کارگر :
الف – تغییر در الگوی حرکات لازم برای انجام کار .
ب- تغییر در سرعت انجام کار .
ج- تغییرات ناشی از مهارتهای کارگر.
د- تغییرات ناشی از نقطه نظرات ذهنی کارگر.
عوامل خارج از کنترل کارگر
الف – تغییر در کمیت مواد اولیه مورد استفاده
ب- تغییر در بازدهی ابزارها و تجهیزات
ج- تغییر در شرایط محیط کار مانند ، نور ، درجه حرارت و غیره .
فصل دوازدهم
روش انجام (( زمان سنجی )) با کرونومتر
بطور خلاصه دستورالعمل متداول زمان سنجی با کرنومتر به شرح زیر است :
1- متصدی مطالعه کار در صورت امکان باید قبل از شروع زمان سنجی اطلاعات زیر را بدست آورد :
الف – مشخصات کار .
ب- مشخصات کیفیت کار
ج- نقشه ها
د- موارد مورد استفاده
هـ- ابزارها و تجهیزات مورد استفاده و غیره .
2- سپس باید با سرپرست کارگاه برای حصول اطمینان از موارد زیر تماس بگیرد :
الف – همه چیز برای انجام زمان سنجی آماده می باشد.
ب- اپراتور انتخاب شده برای مطالعه آگاه بوده و توجیه شده است .
ج- اپراتور انتخاب شده از نحوه انجام کار اطلاع کافی دارد که بتواند این عملیات را در خلال مشاهده بصورت رضایت بخش انجام دهد.
3- سپس متصدی مطالعه کار ، زمان سنجی می کند.
4- اطلاعات ثبت شده باید با دقت بررسی شده و زمان نرمال برای کلیه عملیات محاسبه گردد.
5- هر گونه بیکاری مجاز لازم باید به این زمان نرمال افزوده شده و نتیجه نهائی نیز به عنوان « زمان استاندارد» به سرپرست ارائه شود.
فصل سیزدهم
بیکاریهای مجاز
چرا بعد از بدست آوردن زمان نرمال باید زمان بیکاریهای مجاز را به آن اضافه کنیم ؟ لزوم اضافه کردن زمان بیکاریهای مجاز ، ناشی از این واقعیت است که متصدی مطالعه کار تا این مرحله فقط کارهای مفیدی را که بوسیله کارگر انجام می شود محاسبه کرده است و چیزهائی از قبیل زمانهای غیرمؤثر کارگر و ماشین ، مواقع استراحت و غیره از نظر دور بوده است.
بنابراین جهت قابل استفاده بودن زمانها در عمل ، قبل از ارائه زمان استاندارد (جمع زمانی که طی یک کار باید در سطح عملکرد استاندارد و قابل قبول ، انجام شود ) افزودن زمان بیکاریهای مجاز به آن ضروری می باشد.
فصل چهاردهم
بیکاریهای مجاز جهت استراحت
و رفع نیازهای شخصی
این بیکاری مجاز تحت عناوین « بیکاریهایی جهت رفع خستگی » ، « بیکاریهای جهت استراحت » یا « بیکاری مجاز خستگی » نیز شناخته می شود و بصورت زیر تعریف می شود :
زمانی است علاوه بر زمان نرمال که درصدد دادن فرصتی به کارگر جهت برطرف نمودن اثرات جسمانی و روانی ناشی از کار در شرایط خاص و نیز رفع نیازهای شخصی است . مقدار زمان بیکاری مجاز به ماهیت کار مورد نظر بستگی خواهد داشت .
این نوع بیکاریهای مجاز به دو دسته تقسیم میشوند :
1- بیکاریهای مجاز ثابت 2- بیکاریهای مجاز متغییر
1- بیکاریهای مجاز ثابت
این نوع بیکاری مجاز در کلیه کارهای تکراری برای مرتفع نمودن نیازهای فردی ، زمان صرف چای و استراحت طبیعی در نظر گرفته می شود .
2- بیکاریهای مجاز متغییر
احتیاجات فیزیکی هر یک از اجزاء کاری عملیات مختلف می تواند با یکدیگر متفاوت باشد. بیکاریهای مجاز متغییر برای بر طرف کردن این تفاوتها در نظر گرفته می شود.
فصل پانزدهم
بیکاریهای مجاز ناشی از فرایند عملیات
چنانچه در زمان کار ماشین یا زمانی که صرفاً در کنترل فرآیند عملیات می باشد (یعنی کوشش و مهارت کارگر تأثیری در کم یا زیاد کردن زمان آن ندارد) ، کارگر کاری برای انجام دادن نداشته باشد ، این نوع بیکاری برایش پیش می آید. وقتی که کارگران اجباراً و خارج از کنترل خود ، به دلایلی دچار بیکاری شوند، برای جبران آنچه که به علت این بیکاری از دست می دهیم ، در محاسبه زمان بیکاری مجاز باید به این بیکاری توجه داشته باشیم.
فصل شانزدهم
بیکاریهای مجاز ویژه
این نوع بیکاری مجاز برای در برگرفتن فعالیتهایی که در همه سیکلها انجام نمی شوند ولی وجود آنها برای انجام صحیح کار ضروری می باشد ، در نظر گرفته می شود . این نوع بیکاریهای مجاز تحت سه عنوان اصلی زیر دسته بندی می شوند :
1- بیکاریهای مجاز برای کارهای پریودیک
2- بیکاریهای مجاز تصادفی
2- بیکاریهای مجاز احتمالی
فصل هفدهم
بیکاریهای مجاز ناشی از سیاست مدیریت
این نوع بیکاری مجاز به شرح زیر تعریف می شود :
نوع بیکاری مجاز علاوه بر بیکاریهای مجاز دیگر می باشد که لازم آن ناشی از طبیعت کار مورد نظر بوده و با اختیار و صلاحدید مدیریت در نظرگرفته می شود.
دانستن این نکته حائز اهمیت می باشد که محاسبه این نوع بیکاری مجاز جزء مطالعه کار نمی باشد و فقط در شرایط خاص و معینی باید با نهایت دقت در نظر گرفته شوند.این نوع بیکاری مجاز در چه مواردی در نظر گرفته می شود. :
وقتی که بر اثر تغییرات تدریجی بین دو استاندارد زمانی تفاوتهائی ایجاد می شود و زمانیکه اتحادیه ها اصرار بر حفظ روشهای فعلی انجام کار و تجربه کارگران در آن روشها دارند، در این صورت ممکن است مدیریت بیکاری مجاز را تحت عنوان «بیکاری مجاز ناشی از سیاست مدیریت » در نظر بگیرد.
فصل هیجدهم
مسائل اجرائی استانداردهای زمانی
در فصل سوم « عوامل انسانی در مطالعه کار » را مورد بحث قرار دادیم و اثرات آنها را عمدتاً روی کارگران بررسی نمودیم . باید توجه داشت که این عوامل ، اثرات مشابهی بر روی سرپرستان نیز دارند.
چرا در مورد سرپرستان چنین است ؟ بعضی از دلایل به شرح زیر می باشند:
الف – سرپرستان افرادی هستند که شدیداً تحت تأثیر انجام «مطالعه کار » قرار می گیرند . چون بحث بر سرکاری است که سالها مسئول آن بوده اند.
ب – ممکن است سرپرستان احساس کنند که اگر انجام دادن « مطالعه کار » منجر به افزایش کارآیی کارگران شود اعتبار سرپرست کاهش خواهد یافت.
ج- اگر سرپرستان تصور کنند که « تمام متصدیان مطالعه کار افراد بیکاره و مزاحمی می باشند» کارگران که نقطه نظرهایشان متأثر از سرپرستان است نیز در مقابل انجام « مطالعه کار» عکس العمل منفی نشان خواهند داد.
فصل نوزدهم
عوامل مؤثر بر بازده (ستاده)
اکنون عوامل دیگری را که ممکن است بربازده (ستاده) مؤثر باشند مورد بررسی دقیق قرار می دهیم . سرپرستان باید این عوامل را بشناسند و بدانند که چنانچه مشکلی پیش آید در چه مواردی خودشان می توانند دست به اقدام صحیح بزنند ، و در چه مواردی باید از متخصصین بخشهای دیگر کمک بگیرند. این عوامل معمولاً تحت دو عنوان اصلی زیر مورد بحث قرار می گیرند :
1- طبیعت حرکات یا روشها
2- آهنگ حرکات
1- طبیعت حرکات یا روشها :
الف – تسهیلات تهیه شده
ب- آموزش کارگران
ج – تغییر در مواد اولیه
د- تفاوتهای فردی Individual differences
2- آهنگ حرکات
در اینجا عوامل به سه دسته تقسیم میشوند :
الف – مهارت ب – کوشش ج – شرایط کاری
فصل بیست
تغییرات تدریجی و اثرات آن
تغییرات تدریجی به شرح زیر تعریف می شود :
تغییرات تدریجی عبارت است از تغییراتی که پس از مطالعه روش و تدوین روش مطلوب ، تعیین حجم کار و ارائه زمان استاندارد ، در روش انجام عملیات رخ می دهد.
تحت شرایط عادی ، پاره ای تغییرات اجتناب ناپذیر در روش انجام هر عملیاتی اتفاق خواهد افتاد.تغییرات جزئی و کوچکی وجود دارند که جلب توجه نمی کنند یا اثرات آنها بطور کلی روی تمام عملیات ، مهم محسوب نمی شود.
مشکل وقتی شروع می شود که چند تغییر کوچک روی می دهد و مجموع این تغییرات موجب می شود تا ارتباط منطقی میان زمان استاندارد تعیین شده برای انجام عملیات و حجم کار مورد نیاز برای انجام آن از بین برود.
عدم آگاهی سرپرستان از شرایطی که تحت آن شرایط زمان استاندارد تعیین شده است. موجب می شود که تغییرات عمده و بزرگ نیز از نظرشان دور بماند.
فصل بیست و یک
(( مطالعه کار )) و آموزش تحلیلی
در سالهای اخیر اکثر شرکتها اقدام به تأسیس بخش های آموزش نموده اند که این بخش ها در رابطه با «برنامه های آموزش کارگران « فعالیت می نمایند.
سرپرستان باید از اصول روشهایی که در تهیه این برنامه آموزشی بکار می رود آگاه باشند ، بخصوص هنگامیکه کارگران برای عملیاتی یا زمان استاندارد مشخص ، آموزش داده می شوند و این عملیات باید بوسیله همین سرپرستان کنترل شود.
چرا لازم است سرپرستان این آگاهیها را داشته باشند؟
الف – موفقیت یک برنامه آموزشی تا حدود زیادی بستگی به درک و پذیرش این برنامه توسط سرپرست مربوطه دارد.
ب- در طول تهیه برنامه آموزشی سرپرست باتوجه به تجربیات عملی که دارد می تواند کمکهای ارزشمندی بکند.
ج – گرفتاریها و آگاهیهای سرپرست از آموزش کارگران اغلب می تواند شک و اختلاف نظر روی زمینه هائیکه تصور می رود آموزش باید در آن زمینه ها باشد را بر طرف کند.
فصل بیست و دوم
تعادل خط تولید و مشکلات آن
متعادل کردن خط تولید بدین ترتیب تعریف می شود :
مرتب کردن توالی یکسری عملیات پیوسته و پی در پی (عملیاتی که روی قطعه یا محصولی انجام می شوند و آنرا تکمیل می کنند با زمانهای استاندارد تقریباً متساوی ، بطوریکه کار با سرعتی مطلوب از عملیاتی به عملیات بعدی جریان یابد.
از تعریف فوق معلوم می شود که دو عامل کلیدی و جود دارد که در متعادل کردن خط تولید مؤثر می باشند:
1- زمان های مساوی عملیات
2- سرعت مطلوب بازده
فصل بیست و سوم
وسعت حوزه عملکرد ((مطالعه کار))
حال با جمع بندی مطالبی که در فصول قبل مطرح شد وسعت حوزه عملکرد «مطالعه کار» مورد بررسی قرار میگیرد. موضوعاتی که در فصول قبل مطرح شد تأکید بر لزوم ارتباط بین بخش « مطالعه کار« با سایر بخشهای مؤسسه دارد.
1- طراحی کارخانه
در اینجا می بینیم که مطالعه کار با بررسی موارد ذیل می تواند بر روی طرح کارخانه اثر بگذارد:
الف – سیستمهای حرارتی ، نور و تهویه .
ب- قابل دسترس بودن ماشین آلات و تجهیزات
ج- حرکت کارگران ، مواد و تجهیزات
د- ابزارآلات ، قید و بندها Jigs and fixtures
هـ : طرح استقرار میزهای کار ، الگوی حرکت و غیره
2- مطالعه روش
برخی از تکنیک ها عبارتند از :
الف – تهیه جداول فرآیند (انسان ، مواد ، ماشین آلات )
ب – تهیه جدول فعالیتهای دست چپ و راست
ج- روش سؤال کردن (چه ، چرا ، کجا ، کی )
3- استانداردهای زمانی
4- ایمنی
5- طرحهای تشویقی
6- روابط انسانی
اکنون می دانیم که سوء تفاهم ، عدم همکاری و عدم کنترل چه اثراتی برروابط صنعتی دارد و نیز می دانیم که برای ایجاد هر تغییری در شرایط کار ، افراد ذیربط باید تا حدی در جریان کارها قرار بگیرند و نسبت به آنچه می گذرد آگاه باشند.
7- امور کارکنان
برخی مسایلی را که بخش امور کارکنان دائماً با آنها روبروست بیان کردیم مانند :
الف – تخصیص نیروی انسانی
ب- استخدام
ج- روابط انسانی
د- روابط صنعتی
8- آموزش
در مورد تدوین برنامه آموزش تحلیلی و لزوم بحث ، مشورت و توافق با کلیه افراد ذیربط جهت تدویل برنامه آموزشی و نیز مراجعه دقیق به نظرات و عکس العمل هائیکه افراد بروز می دهند ، بحث کردیم.
نتیجه
در این کتاب سعی شده است که به خواننده درک عمیقتری از « مطالعه کار » و تکنیکهای آن داده شود و نیز نشان داده شده است که چگونه روشهای سیستماتیک « مطالعه کار » می تواند در حل مسائل تولید مفید واقع شود.
اگر شما سرپرست یک کارگاه باشید ، باید با مطالعه این کتاب نسبت به نقش مهم خودتان در کاربرد مؤثر تکنیکهای « مطالعه کار آگاه و مطلع شده باشید.
و اگر مدیر یک مؤسسه باشید ، باید شناختی کافی نسبت به اینکه « مطالعه کار » ابزاری مفید برای تسلط شما برامور میباشد و اطلاعاتی که از این طریق حاصل می شود شما را در تصمیم گیری ها و کنترل بهتر در زمینه های مختلف تولید ، یاری می نماید . پیدا کرده باشید.