سبک هرم وارونه يکى از کاراترين روش انتقال اطلاعات است. بايد دانست که اکثر خوانندگان (مخاطبان) روزنامه، حدود نيم تا يک‌ساعت از وقت خود را بيشتر صرف خواندن روزنامه نمى‌کنند. خواننده معمولاً خواندن خبر را با تيتر شروع مى‌کنند، اگر آن خبر را مرتبط به کار و زندگى خود دانست، به خواندن بقيه خبر ادامه مى‌دهد.این شیوه‌ای کلاسیک و سنتی برای نوشتن خبر است. خبرنگار خوب می‌تواند با استفاده از این شیوه خبری را در چهار یا پنج پاراگراف منتقل کند، عناصر کلیدی خبر را بالای خبر بیاورد و عناصر دیگر را به ترتیب اهمیت در ادامه خبر بنویسد. در صورتی که دبیران به فضای بیشتری نیاز داشته باشند، می‌توانند ته چنین خبری را حذف کنند.
پاراگراف اول، یعنی پاراگراف لید، حیاتی است. باید به این سووالات جواب بدهد.
- چه اتفاقی افتاده؟
- چه کسانی درگیر ماجرا بوده‌اند؟
- چه موقع اتفاق افتاده است؟
- کجا اتفاق افتاده است؟
- من از کجا می‌دانم؟ (منبع خبر)
اگر به چه کسی، چه چیزی، چه موقع، کجا، چرا و چه گونه در دو پاراگراف اول جواب ندهید بقیه خبر باید دست و پا بزنید تا مطلب را خواندنی نگه دارید.
در لید فقط اطلاعات کلیدی می‌آید. جزییات را برای پاراگراف‌های پایینی نگه دارید. اسم اشخاص را – مگر این که آدم‌های مهمی باشند – و سمت‌های طولانی را در لید نیاورید. منبع خبر را باید در لید بیاورید چون در همان لحظه اول منبع به خوانندگان می‌گوید که خبر چه قدر موثق است و اعتبار دارد. گاهی اوقات می‌توانید منبع را در پاراگراف دوم هم بیاورید. اما بهتر است از آوردن منبع بعد از پاراگراف دوم خودداری کنید.
پاراگراف دوم بهتر است به سووالاتی جواب بدهد که در پاراگراف اول به آنها اشاره نشده است. مثل چرا و چه گونه این اتفاق افتاده است.
و بعد از خودتان این سووال کلیدی را بپرسید: (به بخش “چرا این خبر برای من مهم است؟ خب که چی؟” رجوع کنید.
نمونه سبک هرم وارونه
در ارائه اخبار روش‌هاى گوناگونى به‌کار گرفته شده است که برخى رانده و مهجور شدهاند و برخى ديگر همچنان در ارائه آگاهى‌ها مورد بهره‌گيرى قرار مى‌گيرند. امروزه کارآمدترين و رايج‌ترين سبک ارائه و تنظيم خبر، سبک هرم وارونه، نام گرفته که مورد توجه و استفاده اکثر رسانه‌هاى خبرى در ارائه اخبار است. در سبک هرم واونه، چکيده ‘مهمترين مطلب’ رويداد، در ابتداى خبر و کم‌ارزش‌ترين مطلب در انتهاى قرار مى‌گيرد و هر قسمت با توجه به ميزان اهميت آنها از بالا به پائين تنظيم مى‌شود.
سبک هرم وارونه يکى از کاراترين روش انتقال اطلاعات است. بايد دانست که اکثر خوانندگان (مخاطبان) روزنامه، حدود نيم تا يک‌ساعت از وقت خود را بيشتر صرف خواندن روزنامه نمى‌کنند. خواننده معمولاً خواندن خبر را با تيتر شروع مى‌کنند، اگر آن خبر را مرتبط به کار و زندگى خود دانست، به خواندن بقيه خبر ادامه مى‌دهد.
تحقيقات موجود نشان مى‌دهد که تعداد خوانندگان خبر با تعداد پاراگراف‌ها رابطه معکوس دارد. يعنى هرچه خبر طولانى‌تر باشد، تعداد خوانندگان کمتر است. اکثر خوانندگان روزنامه، تيتر خبر را مى‌خوانند ولى تعداد خوانندگان با افزايش تعداد پاراگراف‌ها کمتر مى‌شود. بديهى است، اين رابطه به کيفيت رويداد و نحوه گزارش خبر بستگى دارد.
مزاياى سبک هرم وارونه
تنظيم خبر به سبک هرم وارونه که رايج‌ترين روش تنظيم خبر در رسانه‌هاى خبرى است، داراى مزايائى است که اين سبک را نسبت به ساير روش‌‌ها در ارائه خبر رايج‌تر و مطلوب‌تر ساخته است.
۱. در ليد، چکيده مهمترين مطلب ارائه مى‌شود.
۲. از نظر خواننده (مخاطب)، زمان کمترى براى دريافت مهمترين مطلب لازم است.
۳. خواننده (مخاطب) را خسته نمى‌کند.
۴. حس کنجکاوى خواننده را از جنبه نياز خبرى به‌سرعت ارضاء مى‌کند.
۵. متن خبر بر پايه ارزش مطالب تنظيم مى‌شود.
۶. خواننده (مخاطب)، را به خواندن خبر ترغيب مى‌کنند.
۷. از لحاظ تصحيح، تيترنويسى و ماکت‌بندى (صفحه‌آرائي) کار را ساده مى‌کند.
کاستى‌هاى سبک هرم‌وارونه
در قبال مزاياى سبک هرم وارونه در ارائه اخبار، کاستى‌هائى نيز به چشم مى‌خورد که البته در مقايسه با نکات مثبت آن چندان مهم تلقى نمى‌شود اين کاستى‌ها عبارتند از:
۱. در بسيارى از موارد، از آنجا که در ليد، چکيده مطلب بيان مى‌شود و اطلاعات مهم جديدى دوباره به خواننده عرضه نخواهد شد، احتمال دارد خواننده را از خواندن بقيه خبر باز دارد.
۲. در بعضى موارد، خصوصاً در مورد خبرهاى طولاني، آنچه در ليد گفته مى‌شود، دوباره در متن خبر هم تکرار مى‌شود.
۳. اعمال نظر خبرنگار در برجسته کردن مطالب بيشتر از سيار سبک‌ها است.
۴. در مواردى ممکن است به‌علت خلاصه شدن مطلب يا حذف مطالبى توسط سردبير، برخى از اطلاعات از متن خبر حذف شود.
موارد استفاده از سبک هرم وارونه
امروز سبک هرم وارونه به‌صورت رايج ترين روش در تنظيم و ارائه خبر در رسانه‌هاى خبرى در آمده است. اکثر مطالب خبرى روز مانند مصاحبه‌هاى خبري؛ سخنرانى‌ها، خبر سمينارها، کنفرانس‌ها و… با روش هرم وارونه تنظيم مى‌شود. روش تنظيم خبر به سبک هرم وارونه اختصاص به روزنامه ندارد، نگاهى به صفحات خبرى مجله‌ها و توجه به بخش اخبار راديو و تلويزيون نشان مى‌دهد که سبک هرم وارونه تقريباً به‌عنوان روش منحصربه فرد در ارائه و تنظيم اخبار در آمده است. يکى از دلايل عمده فراگير شدن سبک هرم وارونه، سرعت در پخش و انتشار اخبار از طريق رسانه‌هاى خبرى و فرصت کوتاه مخاطبان در دريافت پيام‌هاى خبرى است.
كاربرد سبك هرم وارونه:
روزنامه نگاران از سبك هرم وارونه براي تنظيم خبر هاي مربوط به سمينارها، سخنرانيها و اخبا روزمره بهره مي گيرند.متأسفانه برخي از خبرنگاران در هنگا م مصاحبه، ناخودآگاه سؤالات خود را به همان شيوه كه در سبك هرم وارونه مرسو م است مطرح مي كنند، يعني مهمترين سؤالها را در همان آغاز مصاحبه مي پرسند، در حالي كه اين شيوه باعث مي شود كه حركت و سمت و سوي مصاحبه به سوي يك مصاحبه بسته برود و مصاحبه شونده از همان آغاز گفت وگو با گارد بسته شروع كند و تا انتها اين وضعيت نامطلوب را حفظ نمايد.
مطلوب اين است كه مصاحبه گر با سوالات معمولي و نه چندان مهم، مصاحبه شونده را به اصطلاح گرم كند. و در عين حساس نكردن او، به تدريج پرسشهاي كليدي خود را مطرح سازد. طبعاً نكاتي كه به آنها اشاره شد و در مصاحبه ها ي اختصاصي كاربرد دارند و در مصاحبه هاي عمومي و كنفرانسهاي مطبوعاتي بايد اصلي ترين پرسشها را به دليل كمبود وقت و نيز پيشگيري از طرح آنها به وسيلة خبرنگاران روزنامه هاي رقيب، در ابتدا مطرح ساخت.
نمونه سبک هرم وارونه
نمونه اول:
لید تهران – خبرگزارى جمهورى اسلامي: براساس مصوبه دولت و به‌منظور افزايش سرمايه‌گذاري، تقويب و جلب مشارکت کارکنان دولت در بخش تعاون، ماهانه ۳۰۰۰ ريال از حقوق آنان کسر و به حساب تعاونى‌ها واريز مى‌شود.
پاراگراف ۲ اين مصوبه در جلسه ماهانه شوراى معاونان وزارتخانه‌ها به رياست معاون رئيس‌جمهورى ديروز مورد بررسى قرار گرفت و مقرر شد در اين زمينه بخشنامه‌اى توسط وزارت تعاون به دستگاه‌هاى دولتى صادر شود.
پاراگراف ۳ براساس اين مصوبه، با توافق کارکنان ماهانه مبلغ ۳۰۰۰ ريال از محل کمک هزينه عائله‌مندى قانون نظام هماهنگ پرداخت، کسر و به حساب اتحاديه تعاونى مصرف کارکنان دولت و شرکت‌هاى تعاونى دستگاه‌هاى مربوطه واريز مى‌شود.
پاراگراف ۴ بدين ترتيب با افزايش سرمايه و توان مالى شرکت‌هاى تعاوني، امکان سرمايه‌گذارى در فعاليت‌هاى توليدى از طريق تعاونى‌ها فراهم خواهد شد.
نمونه دوم:
ليد بانکوک (تايلند)-رويتر: يکى از سرنشينان هواپيماى خطوط هوائى بلغارستان در مسير تايلند-ويتنام با استفاده از چترنجات در آسمان ويتنام از هواپيما بيرون پريد.
به گفته مقامات خطوط هوائى بلغارستان، هنگامى که هواپيمائى ايرباس ۳۰۰ خطوط هوائى ‘جي.اس.اس’ در مسير بانکوک به شهر هوشى‌مينه (ويتنام) در حال پرواز بود، يکى از مسافران، خدمه هواپيما را با تهديد وادار به باز کردن يکى از مسافران، خدمه هواپيما را با تهديد وادار به باز کردن يکى از درهاى هواپيما کرد.
يک مقام خطوط هوائى بلغارستان گفت مسافر ياد شده که به‌نظر مى‌رسيد تبعه ويتنام باشد، ضمن پخش اعلاميه‌هائى خود نيز به وسيله چتر نجات بر فراز خاک ويتنام به بيرون از هواپيما پريد.
مقامات هواپيمائى بلغارى گفتند در اين حادثه به کسى آسيب نرسيده است.
نمونه سوم:
تقاضا براي نفت اوپك در سه ماهه دوم سال ميلادي جاري صد هزار بشكه در روز كاهش خواهد يافت.بر اساس تازه ترين گزارش دبيرخانه اوپك، در حالي كه تقاضاي جهاني براي نفت در سه ماهه اول سال جاري با صد هزار بشكه افزايش به ۵۵/۶۵ ميليون بشكه در روز خواهد رسيد، درخواست براي نفت اوپک کاهش خواهد يافت و به سطح ۳/۲۳ ميليون شبکه در روز مي رسد.به اين ترتيب روند كاهش سهم اوپك از بازار جهاني آنچنان ادامه خواهد يافت. ميانگين تقاضا براي نفت خام اوپك در سال جاري ۶۲/۲۴ ميليون بشكه در روز پيش بيني شده است كه از ميانگين سال گذشته كمتر است.همچنين دبير خانه اوپك در مورد تقاضاي جهاني نفت در سال جاري پيش بيني هايي كرده است.
ترتيب ارائه ساير مطالب در سبک هرم وارونه
در نگارش مطالب بعد از ‘ليد’ در سبک هرم وارونه بايد اين نکته را در نظر داشت که چند پاراگراف بعد از ليد توضيحات بيشترى راجع به همان مطلب اصلى ليد را ارائه مى‌دهد و پس از اين توضيحات مطلب مهم بعدى مطرح مى‌شود.
فرض کنيد رويدادى مانند يک سخنرانى يا مصاحبه خبرى شامل مباحث گوناگون باشد و بخواهيم آن را به‌صورت هرم وارونه تنظيم کنيم. اين مطالب را به A،B،C،D،E نشان مى‌دهيم. فرضاً در بين اين مطالب مختلف، مهمترين مطالب با توجه به ارزش‌هاى خبرى و با درنظر گرفتن مسائل ديگر، مطلب D باشد و مى‌خواهيم آن را در ليد خبر مطرح کنيم. بنابراين در مرحله اول چکيده مهمترين مطالب به موضوع D را در ليد مى‌نويسيم و در پاراگراف‌‌هاى بعد توضيحات بيشتر در ارتباط با همين موضوع را که به d۱ d۲ d۳ نشان مى‌دهيم. همچنين فرض کنيد مطلب مهم بعد B باشد که با عبارت ربط‌‌دهنده به مطالب بالا مرتبط شده و توضيحات خود را نيز به‌دنبال دارد. به همين ترتيب ضمن رعايت هماهنگى بين موضوعات، مطالب ارائه شده همراه با توضيحات بيشتر (جزئيات مطلب) به‌دنبال هر قسمت مربوطه با توجه به اهميت درنظر گرفته شده نوشته مى‌شود. به دو شکل زير توجه کنيد:
هرم وارونه در رسانه‌ها
يكي از تاثيراتي كه رسانه‌ها بر مخاطب دارند،تاثيرپذيري است. اينكه اين تاثيرپذيري تا چه حدي مثبت يا منفي است،محور اين گزارش نيست. اين گزارش نگاهي كاملاً متفاوت و به‌نوعي برعكس دارد. اين بار قرار است تاثير مخاطب بر رسانه‌بررسي شود. تاثيري كاملاً متفاوت كه شايد تا به‌حال دستمايه گزارش چنين صفحاتي نشده باشد. «نيويوركر» اين گزارش را «هرم وارونه»مي‌نامد.
اگر يك مطلب و يا فيلم بر روي نوع تصميم‌گيري شما تاثيرگذار باشد،امري عادي صورت گرفته اما اگر تفكر شما تاثيرگذار بر كل مجموعه باشد،مي‌توان گفت رويدادي غيرمنتظره‌صورت گرفته است.
هرم وارونه !
«در دنياي رسانه نوين امروزي بسياري از آيتم‌هاي رايج جلوه‌يي معكوس دارد. يكي از اين جلوه‌ها تاثير مخاطب بر رسانه است. اگرچه اين مورد آنطور كه بايد و شايد هنوز مورد بررسي اساتيد و مسوؤولان قرار نگرفته اما رويدادي است اجتناب‌ناپذير. بايد به اين نگرش بها دهيم كه اين مخاطبان هستند كه مي‌توانند در سالهاي آينده خواسته خود را به رسانه‌ها القا كنند.
هم‌اكنون هم در بسياري از كشورهاي جهان مي بينيم كه اين مخاطبان هستند كه با انعكاس اخبار و خواست‌هاي خود روندي محسوس به يك رسانه مي‌بخشند. به عنوان مثال در روسيه كه هنوز بافت كمونيستي خود را حداقل در بخش رسانه حفظ كرده است،مردم تاثيرپذيري زيادي از رسانه دارند اما رسانه‌هاي روسيه آنچنان كه بايد و شايد خواست مردم را در نظر نمي‌گيرند! در مقابل در فرانسه مردم مي‌توانند نظرات خود را به رسانه انتقال دهند و اين رسانه‌ها اعم از ديداري ، شنيداري و نوشتاري سلايق مردم را تاحدود زيادي در نظر مي گيرند . در سالهاي قبل از دهه 90 ميلادي در تلويزيون فرانسه شاهد پخش برنامه‌هاي زيادي از ماهواره امريكا بوديم ولي مردم فرانسه كه تمايلاتي ضد امريكايي داشته و دارند به رسانه‌يي چون تلويزيون اعلام كردند پخش چنين برنامه‌هايي هيچ ضرورتي ندارد. در نتيجه دولت فرانسه به تلويزيون اين كشور اعلام كرد كه اين برنامه‌ها را تا حد امكان تقليل دهد و حالا شاهد آنيم كه تلويزيون فرانسه حتي در شبكه‌هاي برون‌مرزي خود چيزي از فرهنگ امريكا نشان نمي‌دهد. اين همان هرم وارونه است!»
پوشش نقاط ضعف
«هر رسانه‌يي در هر كجاي دنيا داراي نقايصي است. نيازي نيست بگوييم كه ايده‌آل بودن در سطح بين‌المللي شايد براي هيچ رسانه‌يي روي ندهد اما اين نقاط ضعف شدت كم يا زيادي دارند. به عنوان مثال هستند رسانه‌هايي كه در نگاه مردم كارهاي خبري را به حد عالي انجام مي‌دهند ولي كارشناسان هيچ نگاه تحليلگرانه‌يي از اين رسانه‌ها نمي‌بينند. بنابراين آن رسانه را فاقد تاثيرگذاري لازم مي‌دانند. «آلن‌رس‌س» كارشناس رسانه در اين باره مي‌گويد آنچه در نگاه مردم تاثيرگذار است عمق يك خبر است. اما آنچه در رسانه تاثير دارد گسترش ابعاد يك خبر است. چنين آيتم‌هايي بسيار متفاوتند و باعث دوگانگي نظرهاي دو طرف مي‌شود.
بايد بدانيد كه گستردگي ابعاد يك خبر وارزش آن براي يك رسانه همان تاثير مخاطب بر رسانه‌است. چيزي كه «پوشش نقاط ضعف» ناميده مي‌شود. چنين مرزي اگر براي رسانه تعريف شده باشد،مي‌توان اميدوار بود كه رسانه به استاندارد جهاني خود نزديك شده است. استانداردي كه بهبود نقاط ضعف خود را مديون فشار مخاطب مبني بر برطرف كردن آن است.
بهترين نمونه براي چنين كاري را مي‌توانيد در «نيويورك پست» سال 1980 ببينيد . در آن سالها «نيويورك‌پست» روزنامه‌يي صرفاص تجاري بود اما ديدگاه مردم امريكا انتظار ديگري از اين روزنامه داشت و همين انتظار باعث شد تا اين روزنامه به جايگاه اصلي خود دست پيدا كند.»
«نيويوركر»گزارش كوتاه خود را به اينجا ختم مي‌كند. اما آيا واقعاص چنين فشاري از سوي مخاطبان به رسانه‌هاي ما نيز وارد مي‌آيد تا آنها را به سمت پيشرفت رهنمون سازد؟!
هرم وارونه در فكر و عمل
نويسنده: ابراهيم حسن زاده
سبك فرانسوي و آمريكايي در نگارش مقاله و پايان نامه، دو سبك متفاوت است. در سبك فرانسوي هرم در شكل طبيعي آن ساخته مي شود. به اين معنا كه نخست به تبيين موضوع و مسئله، ضرورت، اهداف و مانند آن پرداخته مي شود و هرم با قاعده اي بزرگ و مناسب ساخته مي شود تا راس در نوك آن درجاي خود بروز مناسبي پيدا كند. در حقيقت هدف در هرم، آن سطح بالاو راس هرم است و همه قاعده براي تثبيت آن راس است.در سبك آمريكايي كه از آن به هرم وارونه ياد مي شود، راس و قاعده جابه جا مي شود و به ظاهر شكل منطقي خود را از دست مي دهد؛ زيرا به طور طبيعي مي بايست قاعده ساخته و راس بر آن پايه گذاري شود، ولي از آن جايي كه هدف گذاري بسيار مهم تر و اساسي مي باشد، نخست هدف نهايي معرفي مي شود و سپس اندك اندك قاعده ساخته و تبيين مي شود.مقالات و فيلم ها براساس هرم وارونه تدوين مي شود. اين سبك جاذبه هايي نيز دارد، زيرا شخص را در همان وهله اول مجذوب و ميخكوب خود مي كند. شايد بسياري از كساني كه فيلم هاي هاليوودي را ديده اند، در همان پنج دقيقه اول چنان مجذوب مي شوند كه مي خواهند در ادامه داستان فيلم را ببينند.
تفاوت هاي فكري و عملي
بايد دو مقام فكر و عمل را از هم اين گونه جدا كرد. در مقام فكر بويژه در حوزه روشنگري ها، مي بايست هرم وارونه را بهترين شيوه ارايه تفكر قرار داد؛ زيرا بيان راس و هدف نهايي و غايي به شخص كمك مي كند تا موقعيت خود را نسبت به هدف دريابد و براي آن برنامه ريزي منطقي داشته باشد.
اما در مقام عمل مي بايست از هرم طبيعي مبتني بر ساخت قاعده براي رسيدن به راس استفاده كرد. به اين معنا كه آن دورنمايي كه در هرم وارونه فكري به نمايش درآمده است، مي بايست بر اساس هرم طبيعي در عمل به آن رسيد و به راس دست يافت.
تفاوت هاي مكي و مدني سوره ها
قرآن نيز از همين تفاوت ها استفاده كرده است. از آن جايي كه هدف اصلي و راس هرم اسلام، معرفت الله است تا انسان با شناخت آن، مسير متاله و خدايي شدن را به عنوان هدف آفرينش خويش بشناسد، آموزه هاي قرآني در مكه مبتني بر تبيين راس هرم بوده و لذا همه آموزه هاي آن در چارچوب معرفت شناسي و تبيين و روشنگري آفرينش هستي، انسان و مانند آن هدف اصلي سوره هاي قرآني كه در مكه نازل شده، تبيين راس هرم بوده و اصلابه حوزه قاعده سازي نپرداخته و يا كمتر پرداخته است.در سوره هاي مدني، بيش ترين توجه به قاعده سازي هرم است. از اين رو شريعت در آن اصالت مي يابد و فقه و حقوق بيش ترين مباحث آيات را تشكيل مي دهد. البته از آن جايي كه همه اين هرم مي بايست راس را مورد توجه قرار دهد، هر بخشي از شريعت كه ارايه مي شود ناظر به راس، اندازه گيري شده و راس به عنوان هدف در آن تبيين مي شود تا كسي كه سرگرم قاعده سازي است چشم انداز اصلي و راس را فراموش نكند و همه چيز قاعده را براساس آن سامان دهي و اندازه گيري نمايد.از اين رو در همه آياتي كه مرتبط با شريعت است، فلسفه آن بيان مي شود تا دانسته شود كه اين شريعت چه نسبتي با راس دارد و تا چه اندازه دست يابي به راس هرم را آسان مي كند.
آن چه در آيات مكي به عنوان اساس و اصول تبيين و فكر آن ارايه شده، در جامعه مدني پي ريزي و ساخته مي شود. بنابراين، در آيات مكي همواره بر معرفت تكيه مي شود و فكرهاي بلند تبيين و روشن مي گردد تا هدف، جلوه خوب و كاملي بيابد و در آيات مدني شريعت با همان توجه به راس هرم تبيين مي شود و در مقام عمل پي ريزي مي گردد.
تناسب فكر و عمل
در آموزه هاي قرآني چون هرم خاصي به عنوان سبك زندگي ارايه مي شود تا بشر براساس آن خود را متاله سازد، يك دستگاه كامل ارايه شده است.دراين دستگاه كه از آن به دين ياد مي شود، انسان به عنوان محور قرار مي گيرد تا خدائي (متاله) شود و در مقام خلافت الهي قرار گيرد. براي رسيدن به اين مقصد و مقصود آفرينش مي بايست از مقام عبوديت به ربوبيت برسد و اين عبوديت نيازمند انسان عاقل متفكري است كه هدف را به طور كامل بداند و راه را بشناسد و از همه ابزارها بهره گيرد.از آن جايي كه دنيا داراي دو ظرفيت متضاد براي انسان است، لازم است تا حق از باطل باز شناخته شود. اين حق نيز داراي مراتب و سطوح گوناگوني است كه از حق به معناي خدا آغاز مي شود و تا حقوق طبيعي و حقوق عقلايي و اخلاقي ادامه مي يابد. آگاه سازي نسبت به حق، كاري است كه معرفت شناسي انجام مي دهد.
شناخت جنبه هاي ظاهري حق و باطل، در اشكالي چون ايمان و كفر، استكبار و استضعاف و مانند آن بروز و ظهور اجتماعي مي يابد.
آموزه هاي اسلامي به گونه اي است كه هم فكر انسان را روشن مي سازد و هم عمل آدمي را به گونه اي سامان مي دهد كه آن حق شناخته شود؛ چرا كه اسلام براين باور است كه ارتباط تنگاتنگي ميان فكر و عمل است و تناسب دراين دو مي تواند انسان را به هدف و راس هرم برساند.
ازنظر اسلام، ذكرالهي موجب افزايش ثروت وتوانمندي آدمي است؛ چرا كه ذكرالهي به معناي شناخت يابي وبه ياد آوردن اسماي الهي است كه شخص مي بايست خود را بدان متخلق كرده و مظهر آن شود. هراسمي از اسماي الهي موجب مي شود تا انسان در زندگي جهت خويش را فراموش نكند.
اين كه خداوند نماز را ذكرالله مي داند، از آن روست كه اسماي الهي را به ياد آدمي مي آورد و او را براي همانند شدن برمي انگيزاند. نماز به عنوان يكي از مصاديق ذكرالله موجب مي شودتا انسان درمقام عمل ومعاملات و زندگي اجتماعي از فحشاء ومنكر باز داشته شود. شخصي كه نماز مي خواند به ياد مي آورد كه خداوند مالك، رب، محاسب ومعاقب است و اين زندگي درمسير هدفي چون آخرت ومعاد درحركت است. چنين شخصي درمقام عمل كار خويش را محاسبه مي كند و از هرچيزي كه خلاف عدالت و اخلاق و هنجارهاي اجتماعي و عقلاني وعقلايي است پرهيز مي كند. اين گونه است كه عبادت وي درزندگي اجتماعي و عمل خودنمايي مي كند و او را از زشتي بازمي دارد و جلب رحمت الهي مي شود و زندگي اش دراثر تقواي الهي بهبود مي يابد.
لزوم توجه به هرم طبيعي و وارونه درمقام علم و عمل
درمقام علم برماست كه ازهرم وارونه استفاده كنيم واگر مي خواهيم بياموزيم، به جاي احكام و شريعت نخست به سراغ اصول دين ومعرفت برويم ومتمركز در آيات مكي شويم واگر مي خواهيم به كسي نيز چيزي بياموزيم به جاي شريعت مي بايست به سراغ معرفت برويم.جوانان ما وهمه مردم جهان اكنون تشنه معرفت اسلامي هستند و بايد اين آموزه ها، تبليغ و آموزش داده شود. بنابراين آموزش هايي كه بعضاً درحوزه هاي علميه رايج است خلاف اين سنت خداوندي و پيامبر(ص) است؛ زيرا سال ها وقت طلبه خارجي به احكام بله زير ساخت فهم شريعت چون ادبيات عرب، اصول فقه و فقه استدلال گرفته مي شود، درحالي كه او و نيز مخاطب خارج از كشورش، تشنه معرفت هاي اسلامي هستند.
دانشجويان ايراني و بلكه جامعه ايراني نيز اكنون تشنه اين معارف است و هنوز اين معارف را نياموخته وي را سرگرم احكام وشريعت مي كنيم و اين گونه است كه نمي توانيم مانند بهشتي و يا مطهري باشيم. در مقام عمل وجامعه سازي بايد پس ازتثبيت معارف و ايجاد انگيزه و ارايه چشم انداز بلند متاله شدن و خدايي گشتن فرد و جامعه، شريعت را با تمام زيرساخت هاي آن تبيين و ارايه كرد و چون پيامبر (ص) مدني وار در مدينه به ساخت جامعه اسلامي همت گماشت.
به نظر مي رسد كه درجهان آموزش و نيز تبليغ به بيراهه مي رويم و آن چه اكنون بدان نياز داريم هرم وارونه است كه بر راس و معارف ومعرفت تاكيد دارد؛ زيرا كسي كه شناختي نسبت به هدف ندارد؛ هيچ انگيزه اي براي ساخت وعمل يعني همان شريعت نخواهد داشت.
سبک هرم و ارونه و سایر سبک‌های خبرنویسی
شیوه‌های نوشتن خبر درمطبوعات را سبک‌های خبرنویسی می‌گویند. به عبارت دیگر وقتی یک خبرنگار خبر خود را انتخاب کرد باید با مناسب‌ترین شیوه آن را تنظیم نماید موضوع اساسی در تنظیم خبر و استفاده از سبک‌های خبرنویسی این است که یک خبرنگار باید بداند خبر را برای خوانده شدن ـ و نه فقط برای چاپ شدن ـ می‌نویسد. درحقیقت شما باید طوری خبر خود را تنظیم و طوری از مناسب‌ترین سبک خبرنویسی استفاده کنید که خواننده روزنامه بدون اینکه متوجه شود مجبور به خواندن خبر گردد.با این مقدمه به سراغ سبک‌های خبرنویسی می‌رویم که مرسوم‌ترین این سبک‌ها عبارتند از:
سبک‌های هرم وارونه
در این سبک نگارش خبر، قاعده هرم حاوی جذاب‌ترین و در بسیاری از مواقع حاوی مهم‌ترین بخش خبر است و کم‌ارزش‌ترین مطلب که حاوی بی‌اهمیت‌ترین بخش‌های ماجراست در نوک هرم قرار می‌گیرد.در واقع در سبک هرم وارونه مطالب با توجه به میزان اهمیت آنها از بالا به پایین تنظیم می‌شوند.
داستانی در مورد چگونگی پیدایش این سبک در روزنامه‌نگاری وجود دارد. بر اساس این قصه پس از کشف تلگراف، روزنامه‌نگاران و به ویژه روزنامه‌نگاران آمریکایی هنگام بروز جنگ داخلی آمریکا به هنگام مخابره خبر از ترس قطع ارتباط تلگرافی ابتدا اصل مطلب را مخابره می‌کردند و سپس اگر ارتباط قطع نمی‌شد، سایر جزییات خبر را مخابره می‌کردند. برای راحتی استفاده از این سبک بهتر است شما تصور کنید همواره جنگ است و شما مجبورید ابتدا اصل خبر را بگویید.
مزایای سبک هرم وارونه
الف ـ مزایای سبک هرم وارونه برای خوانندگان
1ـ این سبک به شیوه طبیعی نقل قول وقایع توسط مردم نزدیک است و لذا مردم و خوانندگان با آن ارتباط بهتری پیدا می‌کنند.
2ـ تکلیف خواننده با خبر در همان پاراگراف‌های اول مشخص می‌شود و او می‌تواند اگر تمایل به دانستن خبر نداشت وقت خود را صرف خواندن بقیه مطلب نکند.
ب ـ مزایای سبک هرم وارونه برای خبرنگار
1ـ چون اصل مطلب در لید می‌آید کار تیتر زدن هم برای خبرنگار آسان می‌شود.
2ـ اگر به دلیل تراکم صفحه قرار باشد بخشی از مطلب حذف شود به راحتی می‌توان بخش‌های انتهایی را که از اهمیت کمتری برخوردارند حذف کرد.
معایب سبک هرم وارونه
1ـ خبرنگار از دید و نظر خود مهم‌ترین بخش خبر را انتخاب می‌کند و لذا او بر روی تنظیم خبر، اعمال نظر می‌کند.
2ـ خواننده چون لید را خوانده از خواندن مابقی مطالب منصرف می‌شود.
3ـ آنچه در لید آمده یک بار دیگر در متن خبر تکرار می‌شود.
لید
به اولین عبارات خبر یا همان پاراگراف اول خبر ـ مخصوصاً در سبک هرم وارونه ـ که خواننده را هدف قرار داده و او را غافلگیر می‌کند «لید» می‌گویند. لید در واقع خلاصه مهم‌ترین مطلب خبر است که در یک یادو جمله خواننده را در جریان اصلی‌ترین بخش خبر می‌گذارد و او را به خواندن بقیه خبر ترغیب می‌کند.لید بر حسب اینکه کدام یک از عناصر خبری را در خود جا داده باشد نام آن عنصر را به خود می‌گیرد.
انواع لید
لید «که»: نام فرد یا نهاد عامل رویداد در آن می‌آید.
ـ لید «چه»: موضوع رویداد در آن مطرح می‌شود.
ـ لید «کجا»: مکان رویداد مطرح است.
ـ لید«چه وقت»: حاوی زمان رویداد است.
ـ لید «چگونه»: توصیفی است و نحوه وقوع خبر را توصیف می‌کند.
علاوه بر این چند نمونه لید دیگر هم در خبرنویسی رایج شدهاند که به طور مختصر به آنها اشاره خواهیم کرد.
1ـ لیدهای استنباطی: در این لیدها غالباً استنباط روزنامه‌نگار از یک رویداد، عنصر اصلی را تشکیل می‌دهد و شامل لیدهای تک موضوعی و تلفیق می باشد.
لید تک موضوعی به سه صورت مستقیم، عمقی و تشریحی ارایه می‌شود که با مثال به آنها اشاره می‌کنیم.
ـ لید تک موضوعی مستقیم: مثل «رهبر معظم انقلاب از دولت‌های اسلامی انتقاد کرد».
ـ لید تک موضوعی عمقی: مثل «کنگره آمریکا امروز لایحه مقابله با خشونت را که به موجب آن پلیس فدرال در کلیه نقاط دنیا مستقر و به دستگیری مجرمان می‌پردازد ـ با حداقل آرای لازم ـ تصویب کرد
ـ لید تک موضوعی تشریحی: مثل «بن‌لادن فرمانده القاعده در حالی که دست راستش تکان نمی‌خورد و از دو ماه قبل لاغرتر به نظر می‌آمد در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی الجزیره با همان صراحت لهجه همیشگی بر ادامه مبارزه با آمریکا تأکید کرد».
2ـ لید پرسشی: مثل «مردم اصفهان می‌پرسند بالاخره متروی اصفهان کی راه‌اندازی می‌شود؟».
3ـ لید دارای پس‌زمینه: مثل «ده سال قبل بود که عراق روستای حلبچه را بمباران شیمیایی کرد و حالا پزشکان خبر از شهادت زنجیره‌ای مجروحان شیمیایی در ایران می‌دهند».
4ـ لید مبتنی بر نقل قول: مثل «واشنگتن بر خلاف مصالح مرم مظلوم افغانستان کماکان به حضور نظامی خود در این کشور ادامه می‌دهد. وزیر امور خارجه ایران در یک کنفرانس خبری ضمن اعلام این خبر گفت: …».
5ـ لید متعارض: مثل «رییس‌جمهور آمریکا از مبارزه با تروریسم حرف می‌زند اما دستور حملات تروریستی به اقصی نقاط دنیا را صادی می‌کند».
سبک تاریخی
در این روش تنظیم خبر بر خلاف سبک هرم وارونه مطالب با توجه به ارزش آنان نوشته نمی‌شوند بلکه به همان صورتی که به لحاظ زمانی تحقق یافته‌اند در قالب خبر ارایه می‌شوند.
در این سبک روزنامه‌نگار به داوری نمی‌پردازد و کاری ندارد که کدام بخش ماجرا مهم‌تر است تا آن را در پاراگراف اول (لید) خبر ارایه کند. از این سبک بیشتر برای تهیه گزارش‌ها، مقالات تحقیقی و نوشتن صورت جلسات رسمی استفاده می‌شود.
معایب سبک تاریخی خواننده باید وقت زیادی را صرف خواندن خبر نماید تا مهم‌ترین مطلب را به دست آورید.
ـ به دلیل طولانی بودن و عدم ترغیب خواننده به خواندن، ادامه مطلب او را خسته می‌کند.
ـ صفحه‌آرایی این گونه خبرها مشکل است.
سبک تاریخی به همراه لید
همانطور که از نام این سبک برمی‌آید این شیوه تلفیقی از دو سبک هرم وارونه و سبک تاریخی است و برای پوشش اخبار شهری و حادثه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تنظیم خبر به این روش ابتدا چکیده مهم‌ترین مطالب با کمک سبک هرم وارونه در لید خبر نوشته می‌شود و سپس به کمک سبک تاریخی ماجرا به همان صورت اتفاق افتاده است شرح داده می‌شود.
سبک تاریخی به همراه لید در بسیاری از مواقع به داستان شبیه می‌شود. روزنامه‌نگار حرفه‌ای در این سبک باید از هر تکنیک هنری برگرفته از نقاشی، سینما، داستان‌نویسی و … برای افزودن به کشش دراماتیک بهره گیرد.
سبک پایان شگفت‌انگیز
این سبک یکی از جذاب‌ترین شیوه‌های تنظیم خبر است. چرا که قفل ماجرا در پایان خبر باز می‌شود و خواننده را شگفت‌زده می‌کند. از سبک پایان شگفت‌انگیز بیشتر در رویدادهایی که خود دارای چاشنی شگفتی و استثناء هستند استفاده می‌شود. به مثال زیر دقت کنید:
«پلیس تهران، سارق فروشگاه شهروند را بازداشت نکرد».
نادر که به عنوان جوان‌ترین سارق شهر معروف شده، هنگامی که همراه پدر و مادر خود برای خرید به فروشگاه شهروند رفته بود از فروشگاه خارج نشد. دو ساعت بعد وقتی پلیس و نگهبانان فروشگاه پس از به صدا در آمدن آژیر خطر خود را به محوطه داخلی فروشگاه رساندند نادر را که هراسان به هر طرف می‌دوید یافتند.
پلیس تنها به یک دلیل این سارق جوان را بازداشت نکرد. او سه ساله بود و از فرط خستگی در فروشگاه به خواب رفته بود».
