محرم و صفر، هنگامه عزاداری و تفکر و تأمل درباره قیام امامی است که برای احیای دین جدش و ترویج امر به معروف و نهی از منکر همه داشته‌هایش را یک جا در راه خدا قربانی کرد تا اسلام را زنده نگاه دارد. سبط نبی مصداق ثقلین، قرآنِ ناطق و عترت پیامبر(ص) است که «خونش خون‌های همه ملت‌های اسلامی را به جوش می‌آورد». انقلاب حسینی خواست خداست و در تحقق خواست خدا هیچ شک و شبه ای وجود ندارد.
بر همین اساس نه یزدیان توانستند نام حسین(ع) و ارزش‌های حسینی را در کربلا محاصره و محدود کنند و نه دیگر طاغوتیان زمان می‌توانند کاروان سید الشهدا و عَلَم مبارزه با ظلم و ستم را در عاشورای ۶۱ هجری دفن کنند. در کشور ما نیز با فرارسیدن محرم مردم برای برپایی مجالس عزاداری سر از پا نمی‌شناسند. اما این مراسم همواره در معرض آسیب‌هایی از منظر ظاهری و محتوایی به شرح زیر قرار دارد که می‌بایست برای حفظ شأن آن در جهت شناسایی و کاهش این آسیب‌ها اقدام کرد.
آسیب های ظاهری: برخی از مهم‌ترین آسیب‌های که شکل و قالب عزاداری‌ها را تهدید می‌کند، عبارتند از:
۱-عدم توجه به شعور و آگاهی و اکتفا به شور و هیجان: ماندگاری شور مجالس عزاداری در صورتی تضمین می‌شود که مفهوم قیام عاشورا که با فطرت ظلم ستیز آدمی همخوانی دارد، در دایره شعور و آگاهی آحاد جامعه خصوصاً جوانان تبیین شود. هرچند هیجان حاصل از سینه زنی‌ها و زنجیرزنی‌ها قابل توجه و در جای خود ارزشمند است اما باید بدین نکته توجه شود که رسیدن به معنای واقعی قیام حسینی و شعور حاصل از آن اهمیت بیشتری دارد. لذا باید با پرهیز از اکتفای صرف به مداحی در مجالس عزاداری، خطبای آشنا به ابعاد مختلف اسلامی نسبت به تبیین قیام عاشورا به شیوه‌ای که برای مردم گیرا و قابل درک باشد اقدام نمایند.
۲-استفاده از موسیقی‌های لهوی و اقدامات نامعقول: استفاده از موسیقی‌های لهوی و حرام و یا آهنگ‌هایی که بیشتر حالت طرب و شادمانی دارند با روح مجالس عزاداری امام حسین(ع) منافات دارد.
۳- برخورد کاسب‌کارانه با مجالس عزاداری: یکی دیگر از آسیب‌های عزاداری‌ها برخورد کاسب‌کارانه با مجالس سوگواری امام معصوم(ع)است، متأسفانه عده‌ای با معارف، مدایح و مراثی اهل‌بیت(ع) همانند کالا برخورد کرده و بدان نگاه کاسب‌کارانه دارند، البته قاعدتاً حساب این دسته از افراد با آنانی که تنها برای خدا در این راه تلاش می‌کنند و مردم از سر ارادت به خاندان عصمت و طهارت به آنها هدیه می‌دهند جداست.
آسیب‌های محتوایی: این آسیب‌ها که محتوای مجالس عزاداری را تهدید کند، عبارتند از:
۱- طرح مسائل غلوآمیز: عده‌ای برای مقدس جلوه دادن خود با طرح مسائل غلوآمیز در عزاداری‌ها موجب وهن باورهای مردم می شوند. این در حالیست که قیام سرخ حسینی حقیقتی ماندگار است که نیاز به غلو ندارد. بی شک غلو کردن در عزاداری ها سبب تخریب چهره منطقی شیعه می‌شود.
۲-پادشاه انگاری اهل‌بیت(ع) و بیان مطالب موهن: یکی از آسیب‌هایی که مجالس عزاداری را تهدید می‌کند بیان مطالبی است که در شأن دربار پادشاهان طاغوتی است نه امام معصوم(ع). مثلاً عده‌ای به ظاهر برای عرض ارادت در عزاداری می‌گویند: «من سگ کوي زينبم» یا مطالب تحقیرآمیز و موهن دیگری از این جنس. مسلماً تواضع و محبت به اهل‌بیت پیامبر(ص) بسیار پسندیده است اما به طور حتم این امر با ذلیل کردن خویش منافات دارد. چرا که اهلِ‌بیت(ع) از پیروان خود می‌خواهند پیرو آن ها و مومن و صالح باشند نه ذلیل و فرومایه.
۳-اکتفا به طرح جنبه ملکوتی سیمای معصومین(ع): معصومین(ع) دو جنبه دارند؛ یکی جنبه ملکوتی که براین اساس معصوم اند، ولایت تکوینی و علم غیب و سایر مواردی از این دست دارند و دیگر جنبه زمینی که الگوی زندگی و بشری هستند مثل سایر انسان ها:«قل انما انا بشر مثلکم». متأسفانه در حالی که باید در مجالس عزاداری به هر دو بعد توجه شود، بسیاری تنها به جنبه ملکوتی پرداخته و از ذکر خصایص رفتاری آنها همچون مهربانی، زهد، سخاوت و … سخنی نمی‌گویند.
۴-طرح معارف اهل‌بیت(ع) بر مبنای خواب و مکاشفه: برخی افراد در مجالس عزاداری، معارف اهل‌بیت(ع) را تنها در قالب خواب و مکاشفه مطرح می‌کنند. خواب و مکاشفه براي خود بيننده حجت نيست تا چه رسد به ديگران. به بیان دیگر هرچند ممکن است برخی رویاها صادق باشند ولی قطعاً حجت شرعی نخواهند داشت. طرح مبانی معرفتی اهل‌بیت(ع) بر مبانی سست خواب و مکاشفه که راهی برای اثبات و نفی آن نیست بی شک حربه ای خواهد شد برای شیادان و افرادی که با سواستفاده و دروغ پردازی از این راه به دنبال آسیب رساندن به چهره واقعی شیعیان هستند.
۵-افراط و تفریط در مناسبات دین و سیاست: مجالس عزاداری در ارتباط با مسائل سیاسی گاهی دچار افراط و تفریط می‌شود. قاعدتاً نه آنهایی که می‌گویند ما تنها می‌خواهیم گریه کنیم و کاری به سیاست نداریم، در مسیر اعتدال و معنای واقعی مجلس عزای امام حسین(ع) هستند و نه آنهایی که مجلس عزاداری را جایی برای تسویه حساب‌های سیاسی و یا کانون‌های حزبی می‌پندارند.
سخن پایانی اینکه در آسیب‌شناسی مراسم عزاداری سیدالشهدا(ع) معمولاً با دو نظریه افراطی و تفریطی مواجهیم؛ اول نظریه افراطی؛ که بیان می‌دارد به جهت آن که عزاداری امری مقدس است نباید نقد شود بلکه می‌بایست به مردم اجازه داد به هر صورتی که می‌خواهند عزاداری کنند. که قاعدتاً این نظر صحیح نیست. زیرا اگر عزاداری آسیب شناسی و آسیب زدایی نشود، در مرور زمان بدعت‌های غلطی در آن وارد می‌شود که سبب تحریف می‌شود. دوم؛ نظریه تفریطی که طی آن عده‌ای چنان بی محابا به نقد مجالس عزاداری، مداحان و خطبا می‌پردازند که ممکن است مردم را از اصل برپایی مجالس دلسرد کنند. باید آسیب شناسی به گونه‌ای باشد که ضمن روشنگری با پرهیز از افراط و تفریط اصل عزاداری و حرمت برپاکنندگان مجالس ذکر مناقب و مصائب اهل‌بیت(ع) را حفظ کنند.
منبع: خبرگزاری بین المللی ایکنا
کد: ۳۶۴۸۱۲۷
http://khorasan.iqna.ir/fa/print/3648127
