در طول تاریخ، بسیاری از مؤمنانِ دل‌باخته و عاشق با توجه به ارادت و علاقه خاصی که به خاندان پیامبر(ص) دارند، محل سکونت خود را در مجاورت مضجع شریف معصومان برگزیده‌اند و بدین ترتیب، شهرهای مذهبی که مدفن امامان معصوم یا امامزادگان هستند رونق یافته‌اند. بدون شک، پایتخت معنوی ایران اسلامی نیز که به برکت وجود امام هشتم(ع) شکل گرفته است یکی از مهم‌ترین شهرهای مذهبی جهان است. بعد از آنکه مأمون، خلیفه ملعون عباسی، حضرت غریب الغربا(ع) را به شهادت رساند، هرگز در افکار پلیدش تصور نمی‌کرد روزی مرقد شریف حضرت ثامن‌الحجج(ع) ملجأ و مطاف میلیون‌ها انسان آزاده گردد که همواره گرداگرد حرم مطهرش طواف می‌کنند و فریاد «رضا، رضا!» سر می‌دهند. مشهد مقدس به برکت وجود امام معصوم، همواره در مسیر پیشرفت قرار داشته و از آن روز تا‌کنون، بیشترین تلاش‌ها برای رونق و آبادانی آن صورت پذیرفته است اما مسلما آنچه اتفاق افتاده با دستیابی به نقطه مطلوب و تحقق آنچه در شأن زائران و مجاوران ارض اقدس رضوی است فاصله زیادی دارد.
در میان تلاش‌هایی که برای توسعه و پیشرفت شهر صورت می‌گیرد، برخی نظراتی مطرح می‌کنند که اگر‌چه در ظاهر نشان از دغدغه‌ای خیرخواهانه دارند، در عمل، پیشنهادی برای پیشرفت شهر ندارند. هیچ عقل سلیمی تأیید نمی‌کند که توسعه مشهد مقدس بدون در نظر داشتن آموزه‌های دین و اقتضائات مذهبی و معماری اسلامی صورت پذیرد. قاعدتا نیازها و لازمه‌های توسعه برای شهری که فلسفه وجودی‌اش مضجع شریف امام معصوم است با شهری گردشگری در امیرنشین‌های حوزه خلیج فارس تفاوت‌هایی اساسی دارد ولی این امر به معنای بستن راه‌های سرمایه‌گذاری یا ندید گرفتن فناوری‌های روز نیست. شهری که سالانه قریبِ ٣٠ میلیون زائر از سراسر دنیا دارد از نظر امکانات زیارت آسان و توأم با آرامش، فضای اقامتی، مسائل ترافیکی، حمل و نقل عمومی، فضای سبز، سوغات و محصولات فرهنگی متناسب، مراکز خرید، بسترها و موقعیت‌های تفریحی و غنی‌‌سازی اوقات فراغت مسافران و زائران و مواردی از این دست، باید در بالاترین سطح ممکن باشد، امری که قطعا انجام تمام و کمال آن از عهده سازمان‌های محلی مشهد یا برخی امور کلان آن حتی از توان دولت به‌تنهایی خارج است و باید با حمایت بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران اقتصادی صورت پذیرد. خوشبختانه فراوان دیده شده است که خیلی از آن‌ها منافع بالاتر از مسائل اقتصادی را هم دنبال می‌کنند. مشهدِ عالم آل محمد از دیرباز می‌خواهد مرجعیت علمی جهان اسلام را داشته باشد.
این مهم علاوه بر پیش‌نیازهای نرم‌افزاری، در حوزه سخت‌افزار هم به پیشرفت نیاز دارد. شهری که داعیه اثرگذاری در جهان اسلام را دارد باید بر اساس اقتضائات بومی و مذهبی خود توسعه یابد، فناوری‌های روز را به کار گیرد، و معنویت، شادمانی، امید، اشتغال جوانان و پویایی اجتماعی آن در بالاترین حد ممکن باشد. شهر مذهبی پویا و زنده است. فقط کافی است بر اساس گفتمان اسلامی-ایرانی، ترجمه‌ای صحیح از پیشرفت در بلاد مذهبی صورت پذیرد.
منبع: روزنامه شهرآرا مورخ چهارشنبه 23 خرداد 1397 شماره 2568
