حبِ آب

باور هم نکنيم فرقي ندارد چون زماني که به جيره بندي و محدوديت هاي ناشي از کمبود آب برسيم نه تنها مجبوريم باور کنيم بلکه با تمام وجود آن را لمس خواهيم نمود و مجبور به تحمل سختي هايش مي شويم. آدمي به دليل نياز بدن از يک سو و همچنين طروات، شادابي و آباداني که آب برايش به ارمغان مي آورد حبِ آب دارد. اما چه مي شود که ديگر حتي حبابي از آب هم در بسياري مناطق باقي نمانده است. حجم آب در کره زمين ثابت و در مداري بسته به طور دايم در حال گردش است. همچنين تنها ٣ درصد از کل آب هاي کره زمين که براي مصارف انساني مانند کشاورزي و صنعت و شرب مناسب است شيرين مي باشد از اين مقدار نيز سه چهارم در يخ هاي قطبي و خارج از دسترس انسان است. بنابراين درصد بسيار کمي از آب دنيا براي ما قابل استفاده مي باشد. پيش بيني محققان دانشگاه کلرادو، حاکي است که ذخاير آب شيرين جهان هر سال کاهش مي يابد و تا ٢٥سال ديگر نيمي از جمعيت جهان با مشکل کمبود آب شيرين مواجه خواهند بود. مطالعات نشان مي دهد اکنون يک سوم جمعيت دنيا در نقاطي زندگي مي کنند که آب کافي ندارند. در نواحي روستايي وضع به مراتب وخيم تر است. تنها ٢٩درصد مردم به منابع آب دسترسي دارند و تعداد کساني که از تاسيسات بهداشتي استفاده مي کنند، حتي به ١٣درصد هم نمي رسد.
مجمع عمومي سازمان ملل متحد يادآور مي شود، نيمي از مردم جهان سوم حتي براي نوشيدن به آب پاکيزه دسترسي ندارند و با وجود اين که سه چهارم بيماري هاي انساني به دليل فقدان آب سالم، مي باشد، معهذا ٧٥ درصد مردم جهان سوم از داشتن آب بهداشتي محروم اند. اين اوضاع و احوال جهاني است. اما در کشور ما بحران جدي تر است.  بر اساس شاخص هاي بين المللي؛ هرگاه ميزان برداشت آب يک کشور، بيشتر از 40 درصد کل منابع آب تجديدپذير آن باشد، اين کشور با بحران شديد آب مواجه است . ايران هم‌اکنون 70 درصد کل آب تجديدپذير کشور را مورد استفاده قرار داده است. بسياري از شهرهاي کشور در معرض خشکسالي قرار دارند و وضعيت بارندگي در آن ها اسفبار است. اسفبارتر از ميزان بارش ها نحوه  مديريت آب و همچنين مصرف آب و برق و ساير انرژي هاست. اکنون کل چرخه ي انرژي در کشور با اشکالات جدي مواجه است. از توليد و مديريت بگيريد تا مصرف و بهره برداري، هم مسئولين در رفتار و تصميمات خود نياز به اصلاحات جدي دارند و هم مردم. مگر مي شود در برخي از مواردِ مصرفي ما نه تنها چندين برابر بيشتر از ميانگين استاندارد جهاني مصرف کنيم بلکه حتي از کشوري نظير چين با آن همه جمعيت هم بيشتر مصرف نماييم. اين يک فاجعه  رفتاري است که نه توجيه عقلي دارد و نه شرعي. در ديني که به ما توصيه مي کند اسراف نکرده و آن را گناهي کبيره معرفي مي نمايد ما کماکان بي محابا مصرف مي کنيم و حتي گران شدن سرسام آور هزينه هاي آب و برق هم نتوانسته در کنترل رفتار مردم تأثير قابل توجهي بگذارد. علاوه بر اين در کارهايي همچون کشاورزي، صنعت، فولاد و موارد ديگري که نياز فراوان به آب و برق دارند ما بدون بهره گيري از سيستم هاي دانشي روز و فناوري هاي مصرف و پردازش آب و برق چندين برابر استاندارد آن مصرف مي کنيم و هيچ فکري هم براي آيندگان نداريم. ميزان متوسط بارندگي سالانه در اروپا حدودا ٧٥٠ميلي متر، در آسيا ٥٠٠ميلي متر، در ايران ٢٥٠ميلي متراست؛ بنابراين در مقايسه با کشورهاي پرباران، ايران از حداقل ريزش هاي جوي برخوردار است با توجه به تقسيم بندي هاي اقليمي، کشور ما جزء مناطق خشک و نيمه خشک محسوب مي شود و تامين آب در چنين اقليمي واقعا دشوار و پرهزينه است. در هر حال ما موظف هستيم، هيچ قطره آبي در هيچ گوشه اي از اين کشور بيهوده هدر نرود لذا بايد درچگونگي مصرف آب و در فعاليت هاي شخصي و روزانه در راستاي صرفه جويي از آب پاکيزه مسئولانه و دل سوزانه عمل کنيم. با رشد جمعيت و گسترش شهرنشيني مصارف آبي افزايش مي يابد. از سوي ديگر اعداد و ارقام حکايت از گران بودن هزينه هاي تامين آب دارد.
مطالعات علمي نشان مي‌دهد که از کل ۴۳۰ ميليارد مترمکعب آب ورودي کشور، چيزي در حدود ۷۰ ميليارد مترمکعب صرف کشاورزي مي-شود ولي بخش عمده‌اي از آب قبل از اينکه به زمين زراعي برسد هدر رفته و ۷۰درصد نزولات آسماني از طريق تبخير اتلاف مي شود. به عقيده برخي از کارشناسان کشور ايران بيشتر از مشکل کمبود آب با  مديريت نامناسب منابع آبي مواجه است. درحال حاضر با مصرف ۹۰ ميليارد متر مکعب آب در بخش کشاورزي حدود ۱۰۰ ميليون تن انواع محصولات کشاورزي توليد مي‌شود که با افزايش بهره‌وري آب، مي‌توان با نيمي از حجم آب ياد شده عملکرد را به بيش از دوبرابر ارتقاء داد و براي جمعيتي بالغ بر ۲۵۰ ميليون نفر در کشور غذا توليد کرد. براي تغيير يک رويه غلط و اصلاح ضررهاي ناشي از آن، بايد به وجود اشتباه در اين سيستم اذعان کرد و آن را پذيرفت. خطري که اکنون وجود دارد اين است که عده‌اي از سياستگذاران آبي کشور حاضر به پذيرش شرايط بحراني آب نيستند و سعي در عادي جلوه دادن آن دارند. ادامه اين رويه ما را در آينده در شرايطي بارها بغرنج تر از مذاکرات هسته‌اي قرار خواهد داد. در آينده، اين نه آمريکا و عربستان و فرقه‌هاي مذهبي تندرو و…، بلکه آب خواهد بود که بيشترين چالش را به همراه خواهد داشت. ما بايد بپذيريم که دولت و ملت در مديريت و مصرف آب دچار اشکلات رفتاري جدي هستيم. در سال هاي اخير برخي آموزش هاي عمومي همچون رعايت قوانين رانندگي، مصرف انرژي خصوصاً آب و برق و ساير موارد اين چنيني از دوران مدرسه در کشور آغاز شده است که امري بسيار مناسب مي باشد. بايد اين رويکرد را در کشور گسترش دهيم که ريخت و پاش و اسراف و تبذير در رابطه با هر چيزي که حتي فراوان هم باشد امري ناپسند است چه رسد به مقوله اي همانند آب و برق و ساير موارد انرژي که با حيات بشري در ارتباط است. 

منبع: روزنامه رسالت مورخ دوشنبه 25 تیر 1397 شماره9263

http://www.resalat-news.com/newspaper/item/28818