مقدمه: فناورى اطلاعات و ارتباطات، بدون شک تحولات گسترده اى را در تمامى عرصه هاى اجتماعى و اقتصادى بشريت به دنبال داشته و تأثير آن بر جوامع بشرى بگونه اى است که جهان امروز به سرعت در حال تبديل شدن به يک جامعه اطلاعاتى است. جامعه اى که در آن دانائى و ميزان دسترسى و استفاده مفيد از دانش، داراى نقشى محورى و تعيين کننده است و رسانه ها و بخصوص اینترنت در افزایش آگاهی افراد جامعه نقش بسزایی دارد و می توان از این رسانه برای حل قسمتی از چالشها و مسائل مدیریت شهری استفاده بهینه نمود.
کاربرد وبلاگ در روابط عمومی
• تحقیق و توسعه، وبلاگ سازمانی، تبلیغ و اطلاع رسانی، رویکرد تعاملی با مخاطب – مشتری
• افکار سنجی و نظر سنجی ( کامنت خوانی )، رتبه در موتورهای جستجو، رابطه بین وبلاگ و سایت سازمانی
• همراه نویسنده ی این مقاله می توانید تصویر زندگی در شهر الکترونیک را در سالهای نه چندان دور تجربه کنید .عصر یک روز تابستان است و شما در حال عزیمت از منزل به محل کارتان هستید. حدود یک ساعت است که از منزل خارج شده‌اید ولی خیابان‌های شلوغ شهر، مسیر خانه تا محل کار را چند برابر کرده است با صرف یک ساعت برای انجام عملیات بانکی، دو ساعت معطل شدن در ترافیک، یک ساعت جست‌وجو برای خرید کفش دل‌خواه‌تان و مقداری معطلی برای پرداخت قبض‌های آب و برق روز، پر مشغله‌ای را پیش روی خواهید داشت. با یک محاسبه سرانگشتی خواهید دید که بخش عظیمی از اوقات روزانه خود را صرف کارهای تکراری، غیرضروری می‌کنید. با این اوصاف این سوال پیش می‌آید که آیا واقعا برای زندگی در یک شهر بزرگ حتماً باید بخش زیادی از وقت خود را صرف کارهای تکراری کنید؟ و بخش دیگری از آن را در صفوف اماکن عمومی و یا خیابان‌های شهر تلف کنید؟ آیا راه بهتری برای استفاده بهینه از زمان وجود ندارد؟ آیا نمی‌توان در شهرهای بزرگ بدون دغدغه روزمره به راحتی زندگی کرد؟ بد نیست قبل از اینکه به سوالات پاسخ دهید سری به شهر الکترونیک بزنید، شهری که به ظاهر با شهرهای سنتی ما متفاوت است. شاید پاسخ سوالات خود را در آنجا بیابید.
صبح زمانی که از خواب برمی‌خیزید، گزارش کاملی را از وضعیت سیستم‌های امنیتی، تسهیلات و وسایل منزل‌تان از منشی الکترونیکی منزل‌تان دریافت خواهید کرد. قبل از دوش گرفتن می‌توانید از طریق اینترنت به شبکه رادیویی دل‌خواه‌تان دسترسی داشته باشید و اخبار روزانه را بشنوید. هنگام ترک منزل بد نیست که به سیستم خرید خانه سری بزنید . البته این سیستم به‌طور خودکار موجودی مایحتاج منزل را کنترل می‌کند و در مواقع کمبود سفارش‌های لازم را ارسال می‌کند. پس از خرید ملزومات، قیمت آنها به طور خودکار از کارت اعتباری شما کسر خواهد شد.
وقتی اتومبیل‌تان را روشن می‌کنید به‌طور اتوماتیک آخرین وضعیت رفت و آمد در خیابان‌ها و ترافیک شهر را دریافت می‌کنید و بهترین مسیر برای رسیدن به محل کار برای شما برنامه‌ریزی می‌شود. هنگام رانندگی منشی الکترونیک شما، پیغام‌ها، قرارهای ملاقات و کارهای روزمره‌تان را بررسی کرده و فعالیتهای شما را برنامه‌ریزی می‌کند.
وقتی در شهر الکترونیک رانندگی می‌کنید به ندرت به ترافیک‌های سنگین برمی‌خورید. یک سیستم هوشمند کنترل ترافیک، رفت و آمدهای شهری را طوری تنظیم می‌کند که شما کمترین زمان‌های انتظار را پشت چراغ قرمز داشته باشید. اتومبیل‌ها نیز به یک سیستم کنترل هوشمند مجهز هستند به طوری که حداقل تخلفات شهری را شاهد خواهید بود. تصادفات در شهر الکترونیک حداقل خواهد بود. زمانی که در یک شهر الکترونیک تصادفی رخ می‌دهد اتومبیل به‌طور هوشمند یک پیغام به مرکز اتفاقات شهری ارسال می‌کند. یک سیستم موقعیتیاب جغرافیایی تصویر دقیق و مشخصات محل تصادف را مشخص می‌کند. مشخصات تصادف به همراه تصاویر محل تصادفات به اداره پلیس و اورژانس ارسال می‌شود و فوراً اقدامات لازم برای رسیدگی به تصادف و ارسال مجروحین به بیمارستان صورت می‌گیرد. وقتی که آمبولانس در حال عزیمت به محل تصادف است به‌طور خودکار پیغام‌هایی را به چراغ‌های راهنمای مسیر ارسال می‌کند تا با تنظیم آنها کمترین توقفات ممکن را در طول مسیر حرکت به سمت بیمارستان نیز وضعیت بیمار به بیمارستان مخابره می‌شود تا امکانات و تجهیزات لازم برای مداوای او قبل از رسیدن به بیمارستان فراهم شود.
هنگام ورود به شرکت سیستم هوشمند ورود و خروج شرکت، اطلاعات شما را کنترل و ساعت حضورتان را ثبت می‌کند. کارتابل الکترونیکی شما تمامی نامه‌های الکترونیکی‌تان را برای بررسی آماده می‌کند. نامه‌هایی که به زبان‌های دیگر نوشته شده‌اند به زبان فارسی ترجمه میگردد. ممکن است شما روز پرکاری داشته باشید، چند قرار ملاقات و جلسه تمامی ساعات کاری شما را پر کند. ولی شما برای شرکت در این جلسه‌ها اصلاً محل کار خود را ترک نمی‌کنید. سیستم کنفرانس تصویری محل کار، حضور شما ار در تمامی جلسات ممکن خواهد ساخت. تمامی صورتجلسات نیز به صورت اتوماتیک و تصویری ضیط و نگه‌داری خواهد شد.
در زمان استراحت بین کار، نماینده هوشمند خرید شما، لباس مورد نظرتان را بر اساس سلیقه و خواست‌تان جست‌وجو می‌کند و پیشنهادهای مناسب را برای انتخاب به شما ارایه می‌کند. برای بررسی وضعیت درسی فرزندتان می‌توانید از طریق سایت مدرسه مجازی عملکرد تحصیلی او را بررسی کنید و یا با معلمان او ارتباط برقرار کنید. منشی الکترونیکی شما طبق برنامه‌ای که پیش از این برایش مشخص کرده‌اید مقدمات سفر آینده شما را فراهم کرده است. در این حال می‌توانید کادوی تولد دوست‌تان را سفارش دهید.
قبل از جلسه با نمایندگی یکی از شرکت‌های تجاری، می‌توانید اطلاعات مفیدی در مورد شرکت مورد نظر، حیطه عملکردش، وضعیت بازار و زمینه فعالیت شرکت به‌دست آورید. اگر به شبکه پشتیبان تصمیم‌گیری شرکت دسترسی داشته باشید احتمالاً گزارش‌های آماری و اطلاعات مفید و مناسب دیگری نیز در این زمینه به‌دست خواهید آورد.
زمانی که کارهای روزمره‌تان به پایان رسید، سیستم هوشمند جست‌وجوی شما، اعلام می‌کند که تعدادی مقاله و اطلاعات جدید در ارتباط با موضوعات مورد علاقه شما یافته است. این سیستم اطلاعات جدید را به طور اتوماتیک به کتابخانه دیجیتال‌تان اضافه می‌کند.
اگر در زمان بازگشت به منزل بخواهید در پمپ بنزین سوخت‌گیری کنید، سیستم موقعیتیاب هوشمند اتومبیل‌تان نزدیک‌ترین پمپ بنزین را به شما پیشنهاد می‌کند. پس از سوخت‌گیری نیز می‌توانید با کارت اعتباری، هزینه بنزین را بپردازید. احتمالا اتومبیل شما به سیستمی مجهز است که طبق روند مصرف‌تان موجودی بنزین را بررسی کرده و زمان‌های سوخت‌گیری با برنامه‌ریزی می‌کند.
وقتی که به منزل می‌رسید، همه چیز مرتب است. سیستم‌های تهویه هوشمند هوای خانه را به نحو مطلوبی تنظیم کرده‌اند. تسهیلات و وسایل منزل همه طبق برنامه کار می‌کنند. شما یک روز پرکار را در شهر الکترونیک را در شهر الکترونیک پشت سر گذارده‌اید. کارهای مختلفی انجام داده‌اید ولی به ندرت درگیر کارهای تکراری شده‌اید. شما می‌توانید اوقاتی زیادی را که در شهرهای سنتی در خیابان‌های شلوغ و یا در صف بانک صرف می‌کردید، مشغول مطالعه، استراحت و تفریح شوید و یا به موضوعات مورد علاقه خود بپردازید.
• «شهر الکترونیک»، «شهر هوشمند»، «شهر مجازی» و … واژه‌هایی هستند که «شهروند الکترونیک» را به دنیای جدید و زندگی در شهرهای مدرن، دعوت می‌کنند، شهری که در آن می‌توان به طور آنلاین خرید کرد، حساب‌های خود را آنلاین پرداخت کرد، آنلاین جلسه برگزار کرد و حتی آنلاین سفر کرد.
شهر الکترونیک ما را از دنیای یک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیای دو بعدی می‌برد که دستاورد فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات دنیای اینترنتی است.
شهر الکترونیک، شهری ۲۴ ساعته است که امور شهری در تمام شبانه‌روز در آن جریان دارد. شهروندان می‌توانند از طریق اینترنت، در هر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و … موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند.
در شهر الکترونیک، پلیس همیشه در دسترس است. شهروندان می‌توانند ناامنی‌های به‌وجود آمده را گزارش دهند تا در اسرع وقت مورد بررسی قرار گیرد.
وقتی اکثر کارهای روزمره را بتوان از طریق اینترنت و در منزل انجام داد زندگی بسیار راحت‌تر خواهد شد. از آنجا که رفت‌وآمدهای شهری در شهر الکترونیک به حداقل می‌رسد، تاثیرات مخرب وسایل نقلیه بر محیطزیست نیز کاهش می‌یابد و محیطی زیباتر و طبیعی‌تر برای زندگی شهروندان به وجود خواهد آمد.
«کارت‌های هوشمند»، «بانکداری الکترونیک»، «آموزش الکترونیک»، «سلامت الکترونیک»، «تجارت الکترونیک»، «دولت الکترونیک» و … واژه‌هایی هستند که هر روزه به گوش ما می‌رسند، اما تمام اینها وقتی در شهری واحد کنار هم جمع می‌شوند، «شهر الکترونیک» را به‌وجود می‌آورند.
ارائه خدمات با سرعت و کارایی بالا در حوزه شهر، همزمان با کاهش هزینه‌ها و ترافیک، آلودگی‌ها و … در شهر الکترونیک متصور است. فراهم آوردن زیرساخت‌های ارتباطی، شبکهافزار، نرمافزار، انسانافزار، زیرساخت‌های امنیتی و توسعه نهادهای اطلاعاتی از جمله پیشزمینه‌های ایجاد شهر الکترونیک است.
شهرها، برحسب میزان استفاده از خدمات الکترونیک طبقه‌بندی می‌شوند. در برخی مناطق دنیا نظیر آمریکا، نمونه‌های موفقی از شهرهای الکترونیک وجود دارد. ایجاد شهرهای هوشمند یکی از مهم‌ترین اهداف فناوری اطلاعات است که شهرداری‌ها نقش عمده‌ای در تحقق آن دارند.
● حمل و نقل هوشمند
سیستم‌های حمل و نقل هوشمند (ITS) مجموعه‌ای از بهکارگیری فناوری‌های روز نظیر دوربین دیجیتال، سیستم‌های موقعیتیاب ماهواره‌ای (GPS) و الگوریتم‌های هوشمند مورد استفاده در کامپیوتر است که امروزه جایگزین سیستم‌های سنتی و دستی گذشته شده و راهکاری برای بهبود وضعیت ترافیک، افزایش ایمنی، کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی هواست.
در شهر دیجیتال، کنترل و برنامه‌ریزی چراغ‌های راهنمایی داخل شهرها، برای مدیریت، روانسازی و بهینه‌سازی جریان ترافیک، براساس حجم و میزان تراکم خودروها که توسط حسگرهای گوناگونی که در زیرسطح جاده و یا در حواشی آن نصب شده‌اند، سنجیده شده و برای پردازش و اخذ تصمیم، توسط ابزار ارتباطی نظیر فیبرنوری یا به صورت بیسیم به مراکز کنترل مرکزی ارسال می‌شود و در آنجا براساس اصول مدیریت ترافیک و محاسبات فازبندی چراغ‌ها توسط نرم‌افزارهای مربوطه و با در نظر گرفتن شرایط متفاوت، زمان بهینه توقف پشت چراغ و حرکت در شبکه معابر منطقه در وضعیت سبز، پردازش و دستورات لازم به دستگاه‌های کنترل‌کننده چراغ‌ها ارسال می‌شود.
هم‌اکنون در سراسر دنیا استفاده از سیستم کنترل هوشمند چراغ‌های راهنمایی به عنوان ابزاری برای کاهش میزان تاخیر در شبکه راه‌های شهری مطرح و در بیش از ۶۵ کلان شهر مهم جهان بیش از ۱۲ هزار تقاطع را تحت پوشش دارد. در تهران از حدود ۵ سال پیش، عملیات نصب و راه‌اندازی سیستم‌های کنترل هوشمند چراغ‌های راهنمایی شروع شده و در حال حاضر بیش از ۳۰۰ تقاطع مجهز به سیستم‌های هوشمند هستند.
در شهر الکترونیک، تمام خودروها به سیستم موقعیتیاب محلی (GPS) مجهز می‌شوند و در تمام طول مسیر از قدرت تشخیص موقعیت جغرافیایی خود برخوردار خواهند بود و به این ترتیب پلیس نیز توان مدیریت ترافیک را براحتی خواهد داشت.
علاوه براین، در چنین سیستمی اصولاً تصادفی رخ نمی‌دهد، زیرا در صورت احتمال بروز برخورد میان دو متحرک با اعلام خطر بموقع در یک کیلومتر قبل از محل پیش‌بینی تصادف، از بروز حادثه جلوگیری می‌شود. در واقع با این روش حوادث رانندگی تحت کنترل درآمده و حتی در صورت وقوع روی نمایشگر پلیس ثبت می‌شود و نیازی به اطلاعرسانی مجدد نیست.
بنابراین، علاوه بر افزایش سرعت رسیدن پلیس به محل حادثه، دیگر نیازی به کشیدن کروکی نخواهد بود و همین امر کار شرکت‌های بیمه را سهل‌تر از گذشته می‌کند.
همچنین، تصور کنید در شهر دیجیتالی، وجود سیستم هوشمند تا چه حدی می‌تواند خدمات اورژانسی را گسترش دهد. مثلاً، فردی را در نظر بگیرید که از یک طرف دچار عارضه قلبی شده و هر ثانیه برای او حکم مرگ و زندگی دارد و از سوی دیگر، مرکز اورژانس نمی‌تواند در مورد صحت هر تماس تلفنی اطمینان حاصل کند. در این شرایط، سیستم هوشمند به مرکز اورژانس این امکان را می‌دهد که به مجرد برقراری تماس تلفنی، محل سکونت تماسگیرنده و حتی نام مالک آن روی نمایشگر مرکز اورژانس حک شود. از سوی دیگر، محل حادثه نیز روی نمایشگر آمبولانس قرار می‌گیرد و سیستم اطلاعرسانی جغرافیایی (GIS) نیز به مرکز اورژانس اطلاع می‌دهد که نزدیک‌ترین آمبولانس به شخص حادثهدیده کدام است و کوتاه‌ترین مسیر تا مقصد و نزدیک‌ترین مرکز فوریت‌های پزشکی و بیمارستان نیز مشخص می‌شود.
بنابراین، با استفاده از سیستم ناوبری هوشمند در لوای طرح شهر هوشمند، اطلاعات مکانی، مسیر حرکت، سرعت و موقعیت مربوط به وسایل نقلیه از جمله وسایل نقلیه عمومی، پلیس، آتشنشانی، آمبولانس‌ها، اتوبوس‌ها و دیگر وسایل، قابل دریافت است. اهمیت این موضوع هنگامی بیشتر روشن می‌شود که توجه داشته باشیم سیستم‌های ناوبری مطلوب، آن دسته از سیستم‌هایی هستند که امکان تغییر نقشه و استفاده از نقشه‌های موجود و به روز کشور، قابلیت حمل و نقل و قیمت قابلقبول و مناسب داشته و در بازار نیز براحتی در دسترس باشند.
سیستم موقعیتیاب جهانی یا GPS در حملونقل شهر دیجیتالی، نقش اساسی ایفا می‌کند. نحوه کار سیستم مذکور این‌گونه است که هر جایی که بیشتر از ۴ ماهواره وجود داشته باشد، موقعیت قابل تشخیص است. در حال حاضر، در ایران از تمام ماهواره‌های جهان استفاده می‌شود. به بیان دیگر سیستم GPS از خدمات و اطلاعات ۲۴ ماهواره که به طور مداوم در حال چرخش در مدار زمین هستند استفاده می‌کند.
این ماهواره‌ها تنها برای ایران نمی‌چرخند بلکه تمام کشورهای جهان می‌توانند از خدمات آنها استفاده کنند و گیرنده GPS براحتی می‌تواند تمام اطلاعات را دریافت کند. GPS در واقع دستگاهی است که از طریق ماهواره قادر به موقعیتیابی است و هر چه تعداد ماهواره‌ها بیشتر باشد، دقت هندسی نقطه موردنظر، بیشتر خواهد بود. پس از انجام عملیات موقعیتیابی، اطلاعات دریافت شده روی نقشه‌های دیجیتالی ثبت می‌شود. به این ترتیب، شخص و خودروی وی، صاحب شخصیت مکانی می‌شوند.
● شهرسازی الکترونیک
به طور کلی اجرای طرح شهر هوشمند به این معناست که تمام خدمات موردنیاز ساکنان از طریق شبکه‌های اطلاعرسانی تامین شود. به این ترتیب دیگر نیازی به حرکت فیزیکی شهروندان برای دسترسی به خدمات دولت و نهادهای خصوصی نیست. به بیانی دیگر ادارات دیجیتالی جایگزین ادارات فیزیکی می‌شوند و سازمانها و دستگاه‌هایی همچون شهرداری، حمل و نقل عمومی و سازمان آب منطقه‌ای، خدمات خود را به صورت مجازی در اختیار مشترکین و مشتریان خود قرار می‌دهند. برای مثال فردی که به دنبال ساخت ساختمان و متقاضی دریافت مجوز از شهرداری است پس از ورود به شبکه اطلاعرسانی شهرداری، خدمات موردنیاز خود به همراه مشخصات زمین تحت مالکیت و ساختمان دلخواه خود را وارد شبکه می‌کند. سپس شهرداری الکترونیک براساس استانداردهای موجود، میزان مساحت قابل ساخت و طبقات ساختمان را به متقاضی اعلام می‌کند و در نهایت فرد متقاضی براساس مجوز شهرداری با ورود به شبکه مهندسان مشاور با یکی از شرکت‌های مشاور بر اساس طرح و قیمت مناسب به توافق می‌رسد.
در این مرحله، متقاضی حتی قادر است طرح ارائه شده از سوی مهندس مشاور را به صورت سه‌بعدی روی صفحه نمایشگر مشاهده و اصلاحات دلخواه خود را اعمال کند. این طرح پس از تایید از سوی شهرداری الکترونیک و صدور مجوز با ورود به شبکه امور پیمانکاران و با انتخاب بهترین پیشنهاد از لحاظ قیمت به مرحله عقد قرارداد رسیده و سپس به اجرا درمی‌آید. حتی ارائه گزارش کار از سوی پیمانکار به کارفرما نیز می‌تواند از طریق شبکه صورت پذیرد.
کل این فرایند در شبکه هوشمند می‌تواند در کمتر از ۲ ساعت به پایان رسد، در حالی که در شرایط عادی در شهر تهران مراحل یاد شده به ۱ تا ۲ سال زمان نیاز دارد و طبق آماری که همیشه از سوی مسئولان شهرداری منتشر می‌شود، بیشترین آمار مراجعه مردم به شهرداری تهران در رابطه با مسایل شهرسازی است که در واقع با استناد به سخنان شهردار تهران بیشترین نارضایتی هم در این حوزه وجود دارد، در شهر هوشمند بروکراسی اداری به نحوی بسیار چشمگیر کاهش می‌یابد و میزان رضایتمندی مردم نیز متقابلاً افزایش خواهد یافت. ضمن اینکه در سایه کاهش هزینه‌های اداری فضای جدید در جهت اشتغالزایی ایجاد می‌شود.
امروزه، اگر کسی در شهر مجازی تصمیم به اجرای پروژه‌ای صنعتی داشته باشد، کاری را که مهندسان مشاور در شهرهای حقیقی برای یافتن بهترین نقطه برای احداث کارخانه، ظرف یک سال انجام می‌دهند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اطلاعات مربوط به نزدیک‌ترین گسل، مسیل، طوفان‌ها، جنس خاک، شیب زمین، گاز، لوله‌های آب، کابل‌های برق، و مترو، فاضلاب و سایر اطلاعات زیرزمینی را به دست می‌آورند. در شهر هوشمند، علاوه بر اینکه شهروندان در شهر مجازی و در وزارتخانه‌ها و سازمانهای الکترونیک حرکت می‌کنند، قادرند خدمات جاری خود را همچون خریدهای روزمره از طریق شبکه انجام دهند.
● شهروند الکترونیک
با تمام این مسائل، در نهایت این «شهروند الکترونیک» است که باید در این شهر زندگی کند. شهروند الکترونیکی فردی است که با اطلاعات آشنایی داشته باشد و بتواند از خدمات شهر الکترونیک استفاده کند.
«مانوئل کاستلز» محقق اسپانیاییالاصل آمریکایی معتقد است: «شهر اطلاعاتی، نیازمند شهروندان اطلاعاتی است» تنها با این پیش‌نیاز باید پا به دنیای آنلاین گذاشت.
شهر الکترونيک
دسترسي الكترونيكي شهروندان به اماكن مختلف شهري به صورت شبانه روزي و هفت روز هفته، به شيوه اي باثبات، قابل اطمينان، امن و محرمانه شهر الكترونيكي نام دارد.
شهر الكترونيكي يك شهر بيست و چهار ساعته است و امور شهري در تمام شبانه روز در جريان است. شهروندان مي توانند از طريق اينترنت، هر زمان و در هر مكان به اطلاعات و خدمات آموزشي، تفريحي، تجاري، اداري، بهداشتي و غيره دسترسي پيدا كنند. در حقیقت دسترسي الكترونيكي شهروندان به سازمانها و اماكن مختلف شهر به صورت شبانه‌روزي و هفت روز هفته، به شيوه‌اي با ثبات، قابل اطمينان، امن و محرمانه شهر الكترونيكي نام دارد.
شهروند الکترونیک و زیر مجموعه‌های آن :
شهروندان در طول زندگی خود، نقش‌های متفاوتی ایفا می‌نمایند که در هر کدام از این نقش‌ها وظایفی بر عهده آن‌هاست.
شهروند الکترونیک، کسی است که توانایی انجام وظایف روزمره‌ای که ایفای نقش‌های متفاوت درطول زندگی برای وی بوجود می‌آورد را با کمک ابزارهای الکترونیکی داشته باشد.
تمامی انسان‌ها در طول زندگی خود، نقش‌های متفاوتی را ایفا می نمایند. برای هر یک از ما، در نقش فرزند، والدین، خویشاوندان دور و نزدیک، کاسب، تاجر، کارمند، مدیر، تولید کننده، دانش آموز، دانشجو، معلم ، استاد، رئیس دانشگاه و دهها نقش کوچک و بزرگ دیگر وظایفی متصور است که به صورت روزمره به آنها می‌پردازیم. ما تا به امروز این وظایف را به کمک روش‌های فعلی انجام می‌دادیم، اما امروزه ابزار الکترونیکی، انجام امور و ایفای وظایف شهروندی را بسیار ساده‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر نموده است.
به عنوان مثال، یک زن در یک خانواده نقش یک همسر و مادر را بر عهده دارد. بخش عمده‌ای از خریدهای خانه بر عهده مادر است، پرداخت قبوض، پیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان و دهها وظیفه ریز و درشت دیگر بر عهده وی گذاشته شده است. چنانچه این مادر بتواند برخی از این وظایف را با استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند وب سایت‌ها، پست الکترونیک و …به انجام رساند، طبعا صرفه‌جویی بسیاری در وقت و هزینه خانواده خواهد شد و این وقت و هزینه اضافه را صرف امور مهم دیگری خواهد نمود. این مادر در محل کار خود در نقش یک معلم، کارمند، مدیر و غیره است؛ در این نقش‌ها نیز وی می‌تواند با استفاده از ابزارهای الکترونیکی انجام امور را تسریع و کم هزینه‌تر نماید. این مادر/ کارمند نقش‌های اجتماعی متفاوت دیگری را نیز ایفا می‌نماید که در هر کدام از آنها ابزار الکترونیکی به نحوی می تواند به وی کمک نماید. وی وقتی یک شهروند الکترونیکی خواهد بود که بتواند این وظایف مختلف را با کمک ابزار الکترونیکی و با کیفیت و کمیت بسیار بهتری به انجام رساند.
مقوله های جدیدی چون تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک، سلامت الکترونیک، انتشارات الکترونیک، انتخابات الکترونیک و … هر یک در برگیرنده قسمتی از زندگی و فعالیتهای روزمره ما هستند. شهروند الکترونیک باید بتواند در قالب آنها به انجام وظایف خویش بپردازد.
شهروند الکترونیک به شهروندی گفته می شود که توانایی استفاده از خدمات برخط دولتها را در حد مطلوب داشته باشد. در واقع شهروندان الکترونیک همان کاربران جوامع اطلاعاتی هستند.
جایگاه شهروند الکترونیک در کشور
بر اساس آمار مستند، کشور ما در سال 2007 میلادی با 18 میلیون کاربر اینترنت، 53.7% از کل کاربران خاور میانه را به خود اختصاص داده است. تمامی این کاربران به طور قطع از یک سطح مهارت‌های پایه و اولیه‌ای برای استفاده از کامپیوتر و اینترنت بالاتر می‌باشند که البته می‌توانند جزو کاربران بسیار حرفه‌ای اینترنت باشند، ولی مساله بسیار مهم این است که آنها از حداقل دانش مورد نیاز برای استفاده از خدمات الکترونیک بهره‌مندند.
از سوی دیگر، ما تا به حال در بسیاری از بخش‌ها، کاربردهای مورد نیاز در حوزه‌های مختلف تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و … را شناسایی و ایجاد ننموده‌ایم که با استفاده از زیرساخت‌های فعلی فناوری اطلاعات کشور قابل پیاده‌سازی است. ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم که زیرساخت‌ها و بسترهای فنی، حقوقی، فرهنگی، اقتصادی و … فعلی امکان پیاده‌سازی بسیاری از خدمات الکترونیکی را فراهم نمی‌نماید. البته این مساله کم و بیش گریبانگیر تمامی کشورهاست. همچنین باید در نظر بگیریم که برخی از کاربردهایی که تا به حال ایجاد گردیده با اصول usability (قابلیت استفاده) سازگاری چندانی ندارند. به هر صورت هم اکنون کاربران اینترنت در ایران با کاربردها و خدمات برخط زیادی که قابلیت استفاده مطلوبی نیز داشته باشند روبرو نیستند و طبیعتا استفاده از این خدمات را نیز فرا نگرفته‌اند. بنابر این ما نمی‌توانیم این کاربران را شهروندان الکترونیک بنامیم.
اما از طرف دیگر وقتی به کاربردهایی usable که در کشور ایجاد گردیده، نگاه می‌کنیم، شاهدیم که این کاربران به سرعت استفاده از آن را فرا گرفته و به خوبی و به صورت بسیار فراگیر از آنها استفاده می‌نمایند. این مسئله نشانگر آن است که چنانچه به حرکتهای خود در ایجاد بسترها و کاربردها شتاب بیشتری بدهیم، قطعا از پتانسیل بسیار بالایی برخورداریم.
جایگاه شهروند الکترونیک در کشورهای دیگر
در برنامه 5 سالهای که اتحادیه اروپا به همین منظور تدوین نموده، عنوان شده که تمامی شهروندان اروپایی و حتی ناتوانان جسمی تا سال 2010 قادر به استفاده از خدمات دولت و شهرداری الکترونیک با استفاده از ارتباطات فناوری نوین اطلاعات خواهند بود. در این برنامه علاوه بر اهداف، مسائلی نظیر ریز برنامه‌ها، بودجه‌ها، آموزش‌ها و دیگر موارد مورد نیاز دیده شده است. به عنوان مثال، دولت نیوزلند علاوه بر هدف‌گذاری فوق عنوان نموده تا سال 2020 با توجه به فرصتهای فزآینده‌ای که فناوری شبکه و اینترنت به وجود می‌آورد، باید نوع اشتغال کارکنان دستگاه‌های دولتی و سازمانهای مرتبط با آنها تغییر یابد. اینها نمونه‌هایی از فعالیتهای دیگر کشورهای دنیاست، اما در کل بسیاری از کشورهای دنیا چه توسعه یافته و چه در حال توسعه برنامه‌ریزی‌هایی با توجه به مقتضیات اجتماعی، فرهنگی و فنی خود برای رسیدن به اهداف خدمات الکترونیکی خود انجام داده‌اند. که در این بین برخی کشورهای پیشتاز مانند انگلستان تا به حال دستاوردهای بسیار خوبی داشته‌اند، به گونه‌ای که این کشور تا پایان سال 2005 میلادی صدها نوع از خدمات خود را به صورت الکترونیکی ارائه داده است.
پرداختن به شهروند الکترونیک، می‌تواند چه مسائلی را به دنبال داشته باشد؟ شهرداری چه میزان می‌تواند برای عملیاتی شدن شهروند الکترونیک موثر باشد؟
اینترنت و دیگر ابزارهای ارتباطی جدید واژه‌گان و سبک‌های جدیدی در زندگی بشر بوجود آورده‌اند. استفاده از خدمات برخط منافع بسیاری مانند کاهش آلودگی هوا، کاهش ترافیک، کاهش مصرف سوخت، کاهش هزینه‌ها، تسریع در انجام امور و دهها منفعت دیگر در پی دارند که این موارد برهیچ کدام از ما پوشیده نیست. پرداختن به این مباحث فرصتهای جدیدی برای ما بوجود می‌آورد، در حالی که عدم توجه به آن علاوه بر از دست دادن فرصتها می‌تواند تبدیل به یک تهدید گردد. به عنوان مثال، واژگانی مانند WORK @ HOME با وجود این ابزارهای جدید ارتباطی معنی و مفهوم تازه‌ای یافته‌اند. از قدیم‌الایام خانه محل آسایش و فراغت از کار بوده، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی علاوه بر محل آسایش می‌تواند به دفتر کار ما نیز تبدیل گردد. شهروند الکترونیک باید بتواند با این مقوله‌های جدید به خوبی کنار آمده و به بهبود زندگی و اجتماع خود کمک کند.
در این میان، شهرداری‌ها به عنوان یکی از سازمان‌هایی که بیشترین تماس‌ها را با زندگی روزمره مردم دارند، نقش بسیار مهمی در این مورد ایفا می‌نمایند. ضمن اینکه پرداختن به خدمات برخط و مقوله شهروندان الکترونیک از بار مسوولیت‌های آنها نیز به شدت خواهد کاست. به عنوان مثال، سال‌هاست که در کشور سعی می‌شود معابر، ادارات و … برای جانبازان و معلولان جسمی حرکتی مناسب‌سازی گردد بحث شهروند الکترونیک می تواند به این گروه از جامعه کمک بسیاری نماید. در شهرهای امروزه، به دلیل ساختار سازمانها و چیدمان و مسایل ساختمانی، افراد با توانایی جسمی کم، جانبازان و معلولان از شانس برابری برای خدمات‌گیری بهره‌مند نیستند، ولی در شهرهای الکترونیک این افراد بدون نیاز به جابجایی و یا استفاده از ابزارهای خاص و پیشرفته حرکتی، توانایی استفاده مطلوب و برابر از خدمات را خواهند داشت.اگر در برخی از سازمانهای ما در حال حاضر به دلیل عدم رعایت مسایل استاندارد ساختمانی، راهی برای بالا رفتن افراد با توانایی کم موجود نیست و افراد برای پیگیری یک نامه باید پله‌های متعددی را با زحمت بسیار طی کنند، در شهر الکترونیک و با وجود گیشه‌های الکترونیک افراد با فشردن چند دکمه همان کار را در ظرف چند دقیقه و بدون زحمت انجام خواهند داد.
شهرداری‌ها به عنوان یکی از ارگان‌هایی که بیشترین خدمات را به شهروندان ارائه می‌نمایند، می‌توانند با الکترونیکی نمودن خدمات خود گامهای موثری در بوجود آوردن شهرها و شهروندان الکترونیک و همچنین تشویق دیگران به ارائه و استفاده از خدمات برخط بردارند.
عوامل و مواردی که می‌تواند در بهبود شهروند الکترونیکی موثر باشد؟
ایران، هم‌اکنون 18 میلیون کاربر اینترنت دارد، بنابراین از پتانسیل بسیار بالایی در ایجاد شهروندان الکترونیک برخورداریم و یکی ازنقاط قوت ما در سطح منطقه و بعضا” جهان همین مساله است.
عمده‌ترین مساله در ایجاد شهروندان الکترونیک فرهنگ‌سازی و تشویق شهروندان به استفاده از خدمات برخط ارایه شده توسط دولت و دیگر نهادهای ارائه دهنده خدمات است.
آموزش افراد جامعه اعم از کارمندان دولت، دانشجویان وغیره باعث ترویج فرهنگ استفاده از خدمات برخط خواهد شد. این آموزش‌ها می‌تواند از سطوح ابتدایی در دوران دبستان تا آموزش‌های عالی برای تربیت متخصصان این امر، آموزش‌های آزاد کوتاه و بلندمدت، آموزش‌های غیر مستقیم و یا حتی آموزش در کاربردهای خاص را در برگیرد. این آموزش‌ها باید توسط افراد متخصص و جهت نیل به اهداف مشخص سیاستگذاری و اجرا گردد. صرف آموزش‌های پایه کامپیوتر نمی‌تواند باعث حرکت افراد به این سمت شود، بلکه باید در این آموزش‌ها جهت‌گیری کاملا” به سمت استفاده برخط از خدمات باشد.
مساله بسیار مهم دیگر که می‌تواند به این فرهنگ کمک نماید، آموزش چگونگی استفاده از خدمات به جای بیان صرف وجود خدمات در تبلیغات است.
متاسفانه تاکنون به جز در موارد انگشت‌شمار ما در تبلیغات فقط سعی در اعلام ارایه خدمات نموده‌ایم که این به تنهایی برای تشویق شهروندان به استفاده از این خدمات نیست. به عنوان مثال در تبلیغات تلویزیونی به کرات از وجود یک خدمت الکترونیکی نام برده می‌شود، اما معمولا چگونگی استفاده از این خدمت در هیچ کجای این تبلیغات تلویزیونی و یا جای دیگر بیان نمی‌شود.
صرف وجود یک خدمت به صورت الکترونیکی اعلام گردد، برای استفاده شهروندان کافی نیست. بلکه باید بطور کاملاً واضح و عملی و از دید یک شهروند
چگونگی استفاده از آن خدمت به نحو بسیار شایسته در وب سایت، تلویزیون و یا هر رسانه دیگر مناسب آن خدمت آموزش داده شود.
ویژگیهای شهرالکترونیک و برای رسیدن به آن باید چه راهی را طی کرد؟
شهرالکترونیک در حقیقت مدل الکترونیک و مجازی فعالیت‌ها در یک شهر با همان روابط و کارکردها و با همان پیچیدگی‌ها و مسائل موجود در آن است.
در این شهر و در شکل آرمانی آن افراد باید توانایی انجام کلیه امور مربوط به خود را از هر مکان و در هر زمان با بهترین کیفیت داشته باشند.شهروندان در ادارات، منازل و حتی در سفر توانایی انجام و پیگیری امور و کارهای خود را به راحتی و بدون نیاز به مراجعه حضوری و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی داشته باشند. در این سیستم شهروندان از امکانات یکسان و برابر برای انجام امور برخوردار خواهند بود و برخلاف ساختار شهری فعلی که افراد زیادی عملا” به دلایل مختلف مانند بعد مسافت و فواصل متفاوت تا مراکز خدمات، محدودیت ساعت کار ادارات و غیره امکان استفاده برابر و یکسان از خدمات را از دست می‌دهند. این مشکل حتی به تراکم جمعیت در نقاط خاصی از شهرها و حتی در کلان مساله به شهرهای خاصی از کشورها انجامیده است. در شهر الکترونیک شهروندان خدمات مورد نیاز خویش را به سهولت و با صرف زمان و هزینه‌ای بسیار کمتر دریافت می‌نمایند.
اولین گام در رسیدن به این آرمان شهر عزم راسخ دولت و سپس شهروندان برای رسیدن به آن است.همچنین هماهنگی دستگاه‌های دولتی برای پیوستن به این جریان بسیار مهم است.
استفاده از سایتهای Usable ،Accusable و مبتنی بر استانداردهای جهانی برای ارایه خدمات دولتی یکی از مهم ترین گامها در تسهیل استفاده کاربران و زمینه ساز ایجاد شهرهای الکترونیک است. در این شهرها سایت‌ها و پورتال‌ها عملاً به محل تعامل شهروندان و ارائه‌دهندگان خدمات تبدیل شده و افراد در تماس مستقیم و مستمر با این ابزار می‌باشند. مطمئنا” اگر این ابزار قابل استفاده برای آحاد افراد جامعه نباشد، عملا” بحث شهروند و دولت الکترونیک به نقطه بن‌بست خواهد رسید.
مساله مهم دیگر تبیین خدمات ارایه شده و ایجاد یک طرح بلندمدت برای تغییر نوع تعامل افراد با سازمانها و دولت است.سازمانها و شهروندان هر دو باید توانایی و فرصت این تغییر شیوه را داشته باشند.این تغییرات نباید به گونه‌ای شتاب زده و بدون بررسی چالشها و فرصتها ایجاد شود، چرا که این تعویض‌ها و جابجایی‌ها باعث سردرگمی شهروندان و پرسنل سازمانها و عدم اعتماد به سرویس ارایه شده می‌شود. روند تغییر حرکت سازمانها به سمت الکترونیکی شدن باید طبق یک برنامه زمانبندی معقول و مطلوب و هماهنگ با یکدیگر و نیز دیگر مواردی چون فرهنگ‌سازی و آموزش به انجام رسد.
جایگاه شهر الکترونیک در کشور ما و فواید آن؟
حرکت به سمت شهرهای الکترونیک با توجه به افزایش جمعیت و تغییر ساختار روابط بین افراد امری اجتناب ناپذیر است.شهر الکترونیک و شهروند الکترونیک با توجه به اینکه بخشی از پروژه دولت الکترونیک می باشد و از منظر برخی صاحب نظران نقطه آغاز دولت الکترونیک می باشد بسیار مهم و یکی از ارکان اصلی دولت الکترونیک است. به دلیل اینکه جهان به سمت الکترونیکی شدن پیش می رود ما نیز برای تعاملات و ادامه حیات اجتماعی ،اقتصادی، سیاسی و…خویش ناگزیر به پیوستن به این جریان می باشیم و این امر بدون داشتن شهر الکترونیک و شهروند الکترونیک تقریبا” محال و غیرممکن است.
از مزایای شهرهای الکترونیک می توان به کاهش چشمگیر سفرهای درون و بین شهری اشاره نمود که خود پیامدهای بسیار خوبی را بدنبال خواهد داشت که از جمله آنها می توان به کاهش آلودگی های صوتی ،هوا ،کاهش مصرف سوخت ، صرفه جویی در وقت و هزینه شهروندان اشاره نمود.
از دیگر آثار ایجاد این شهرها می توان از کاهش فساد اداری ،کاهش هزینه های دولتی ، افزایش سرعت انجام کارها ،بالا رفتن کارایی کارمندان و سازمانها ،افزایش سطح رضایت شهروندان و همچنین امکان استفاده یکسان از خدمات دولتی و کاهش محرومیت مناطق دور افتاده به دلیل عدم دسترسی به مرکز در شرایط فعلی و… نام برد.
• فردي كه با فناوري اطلاعات آشنايي داشته باشد و بتواند از خدمات الكترونيكي استفاده کند.
• وبلاگ نويسي و حمايت شهرداري از آن تمريني براي شهروندان براي گذار از مرحله شهروندي سنتي به شهروندي الكترونيكي است
• آموزش های شهروند الکترونیکی را می توان از طریق شبکه وبلاگها به مردم ارایه داد مثلا فواید و کاربردهای خرید الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، بهره برداری از وب سایتهای دولتی و خدمات آنلاین ، انجام امور اداری از طریق اینترنت و دهها سرویس دیگر
آنچه که همگان بدان اذعان دارند این است که جهان در حال گذار از عصر صنعت و تولید محوری به‌سوی عصر اطلاعات و دانایی و دانش محوری است و براین اساس نیروی انسانی کارآمد در جامعه آینده، نیرویی است که از عهده تولید دانش و تبدیل آن به نوآوری برآید.
در جهان به‌شدت متحول و رقابتی امروز، فناوری‌های نرم و مزیتهای معنوی و فرهنگی به‌تدریج جایگزین فناوری‌های سخت و مزیتهای تکنولوژیک شده و فرایندها نیز به‌جای ساختارها مورد اقبال قرار گرفته‌اند. در همین راستا گفته می‌شود سازمانها و بنگاههایی که خواهان تحولات بنیادین هستند باید آینده‌نگاری را محور برنامه‌های خود قرار داده و به‌جای ساختارها بر فرایندها متمرکز شوند.
آینده‌نگاری (Foresight)، مفهوم گسترده‌ای است که ویژگیهای موج سوم مدیریت (تغییر برای انطباق با محیط آینده) در آن معنا می‌یابد؛ به‌طوری که در آینده‌نگاری جوامع و سازمانها با تعامل و هم‌اندیشی و به‌دور از هرگونه بخشی‌نگری به استقبال دگرگونیهای آینده می‌روند و می‌کوشند خود را نه‌تنها با محیط فعلی، بلکه با محیط آینده سازگار و هماهنگ سازند.
تمامی بنگاههای معتبر دنیا وکشورهای درحال توسعه به درستی از مفهوم آینده نگاری وآینده پژوهی استفاده می کنند و تقریباً سرلوحه برنامه ریزی و ترسیم تمامی فعالیتهای آنان می باشد،آنچه که به اشتباه در جامعه ما تصویر شده است مفهوم آینده نگاری می باشد ، هرنوع برنامه ریزی بلندمدت لزوماً آینده نگاری محسوب نمی شود ،درآینده نگاری به استقبال دگرگونیهای آینده می رویم، و از لحاظ مفهومی حتی با آرمان گرائی نیز متفاوت است زیرا آرمان گرائی روی عنصر “مطلوبیت ” تاکید دارد وآینده نگاری علاوه بر عنصرفوق برعنصر “امکان سنجی ” نیز تاکید دارد و تا زمانی در کنارتمامی مسائل و موارد موجود نگاه خود را از حالت صرفاً ” مد” به “رسالت” تغییر ندهیم ، ترقی خاصی اتفاق نمی افتد…..
درسالهای پیش با صرف اعتباری تقریباً هنگفت ، سند توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات دربسیاری از استانها تنظیم شده است ، آنچه که اهمیت دارد نوشتن سند توسعه IT از مفاهیم رسالتی و اجرائی بدور بوده است !. آنچه که به برداشت شخصی اتفاق افتاده این است که فرایند آینده نگاری برای تنظیم سند چشم انداز به هیچ وجه انجام نشده است. ماهیت این سند، بیشتر آرمانی است و سعی دارد با ترسیم آرمانهای مطلوب، مسیر را تسهیل کند. به همین علت می تواند تنها می تواند در فرایندهای آینده نگاری مورداستفاده قرار گیرد.حال سوال مهم این که وظیفه آینده نگاری این سند با کدام بخش یا سازمان می باشد ؟ و چگونه می توان از مستندات این سند استفاده نمود ؟ اگردرکنار این مسائل آینده‌نگاری را به مفهوم به‌استقبال آینده‌رفتن به‌صورت جمعی بدانیم، درفضائی که سازمانهای ما به یکدیگر پیوسته نمی باشند، صحبت از آینده‌نگاری بی‌معنا خواهد بود…..
بنابراین خیلی ساده می توان استدلال عدم رسالت صحیح در تدوین سند را اثبات نمود ، زیرا حداقل پیش نیازهای لازم مورد تاکید و اجرا حتی در سند هم نشده است…
واما……
پروژه ای که امروزه به محفل گفتگوی متخصصین حوزه فناوری اطلاعات راه پیدا کرده ، تدوین سند شهرهای الکترونیکی مانند شهررامسر می باشد ، پروژه ای که طی سالهای سالهای اخیر بارها و بارها مطرح گردید و در مقاطعی از زمان به عقد قراردادهائی نیز نزدیک شده است … ، البته انتخاب جائی مانندرامسر به عنوان پایلوت با توجه به ویژگیهای خاص منطقه ای وفرامنطقه ای کاملاً توجیه پذیر می باشد و درباب مقبولیت پروژه بایستی به همین نکته بسنده کنیم که کشور ما چاره ای جز حرکت به سمت استفاده از فناوری های روز و مخصوصاً IT ,ICT ندارد و به عبارتی دیگر بایستی امکان اضافه نمودن E در ابتدای فرآیندهای قابل ارائه دولتی و خصوصی در تمامی عرصه ها مهیا گردد.
پروژه هائی از این قبیل دارای حساسیت خاصی نیزمی باشند زیرا از طرفی هیچ سابقه مطمئنی در این زمینه وجود ندارد و تنها تجربه اقداماتی که برخی کشورها در این خصوص انجام داده اند می باشد که نمی توان با ترجمه و تغییر دادن نامها از آن استفاده مستقیم نمود ، ( البته مطالعه وبررسی آنها خالی از لطف نبوده و دیدگاه خوبی می تواند ارائه دهد) و از طرفی نمی توان با توجه به جدید بودن آن بی پروا برای آن هزینه نمود. شاید سوال مهمی که به ذهن خطور کند این باشد که چگونه پروژه را ترسیم کنیم که همانند سند توسعه فناوری اطلاعات استان دچار مرگ مغزی نشود !! ؟
قبل از ارائه پاسخی مشخص در این خصوص ، ابتدا تعریفی مقدماتی از شهر الکترونیکی ارائه دهیم :
” ارائه دسترسی الکترونیکی شهروندان به شهرداری و اماکن مختلف شهری به صورت شبانه روزی و هفت روز هفته، به شیوه ای باثبات، قابل اطمینان، امن و محرمانه شهر الکترونیک نام دارد. شهر الکترونیک یک شهر بیست و چهار ساعته است و امور شهری در تمام شبانه روز در جریان است. شهروندان می توانند از طریق اینترنت، هر زمان و در هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و غیره دسترسی پیدا کنند.
در شهر الکترونیک پلیس همیشه در دسترس است شهروندان می توانند ناامنی های بوجود آمده را گزارش دهند تا در اسرع وقت مورد بررسی قرار گیرد. به علاوه از طریق وب سایت های پلیس افراد نکات ایمنی را برای مواقع ضروری می آموزند. در مواقع آتش سوزی نیز امکان دسترسی به ایستگاه های آتش نشانی در حداقل زمان ممکن وجود دارد . بنابراین وقتی اکثر کارهای روزمره را بتوان از طریق اینترنت و در منزل انجام داد زندگی بسیار راحت تر خواهد شد. از آنجا که زمان تلف شده برای انجام کارهای روزمره در این حالت تا حد زیادی کاهش می یابد، می توان از این زمان به نحو بهتری استفاده کنید. از آنجا که رفت و آمدهای شهری در شهر الکترونیک به حداقل می رسد تأثیرات مخرب وسایل نقلیه بر محیط زیست نیز کاهش می یابد و محیطی زیباتر و طبیعی تر برای زندگی شهروندان به وجود خواهد آمد.
● چرا ایجاد شهر الکترونیک امری ضروری است؟
شهر الکترونیک مزایای بسیار زیادی دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود. این مزیت ها باعث می شوند که نتوان از ایجاد آن چشم پوشید.
▪ فراهم آوردن خدمات اینترنت با کیفیت و سرعت بالا برای شهروندان
▪ فراهم آوردن کانال های آموزشی متفاوت و محیط آموزشی مادام العمر
▪ بهبود کیفیت زندگی مردم
▪ ارائه خدمات یک مرحله ای به شهروندان
▪ تقویت رقابت تجاری شهر و ایجاد فرصتهای تجاری بیشتر توسط تجارت الکترونیک
▪ ارتباط بهتر سازمان ها و ارگان های مختلف شهری
▪ افزایش مشارکت مردم در اداره شهر
حال اگر در کنار تعاریف و مزایای فوق امکانات خاص شهر رامسر را اضافه نمائیم ، ضرورت انجام چنین پروژه هائی راحتی درسطح پایلوت دو چندان می کند .
اما درراستای تدوین ، نظارت و اجرا این پروژه چگونه حرکت کنیم !!!
در این مجال قصد بررسی نیازهای فیزیکی وحتی اجرائی چنین طرحی را نداریم و صرفاً در راستای تدوین سند اولیه بحث داریم و به قول معروف برای جلوگیری از آفت می خواهیم بذر را درست بکاریم .
قطعاً بهترین گزینه استفاده از آینده پژوهی و تشکیل یک سناریوی جامع بر اساس واقعیتها خواهد بود ، فرآیندی که کمتر در کشور شاهد آن بوده ایم ، بایستی بگونه سناریو را تدوین کنیم که از مدگرائی فاصله بگیریم و محور خود رامنطبق بر واقعیت قراردهیم ،(اتفاقی که در تدوین سندتوسعه فناوری اطلاعات اتفاق نیافتاد!!) .
در گامهای اولیه بایستی «برنامه‌ریزی‌ها» از رویکردهای عقلانی به الگوی تعاملی تغییر جهت یابد و سیاستگذاری نیز از الگوی تکنوبوروکراتیک به الگوی شبکه‌ای تغییر یابد تا آینده‌نگاری ممکن شود.
اجرای پروژه‌های آینده‌پژوهی سه کارکرد جنبی مهم دارد: تولید دانش نظری، فرهنگ‌سازی، و ایجاد شبکه میان سازمانها و فرهیختگان جامعه ، ایجاد مشارکت در گرو تعهد کسانی است که در این موضوع دخیل هستند. بعلاوه از دانش همه افراد نیز باید بهره گرفت و می توان گفت ” محور اصلی آینده نگاری (Foresight) موضوع مشارکت است. ” همچنین در این مسیر بحث سیاستگذاری نیز خیلی مهم است. برخی نهادها در حوزه سیاستگذاری باهم همپوشانی دارند و لازم است که برای جلوگیری از موازی‌کاری، تعامل بین این سازمانها را افزایش دهیم. در این صورت این سازمانها هم بهتر تصمیم می‌گیرند، هم بهتر جلب مشارکت می‌کنند و هم تعهد بیشتری در اجرا احساس می‌کنند.
● چند توصیه
بنابراین توصیه میگردد در تدوین سند شهر الکترونیکی بایستی :
۱) واقعیت ها در نظر گرفته شوند و مطابق با تحول ” دانش بنیان ” کشور طی ۲۰ سال آینده ، اقدام به تدوین نمود.
۲) به سازمانها و شرکتهایی که خواهان تحولات بنیادین هستند، کمک دهیم نگاه خود را از ساختارها برگیرند و به فرایندها بیاندازند (این فرآیند در توسعه فناوری اطلاعات به مراتب تاثیرگذارترخواهد بود)
۳) بگونه ای حرکت نکنیم که از انقلاب جهانی فناوری اطلاعات عقب بیافتیم . و تنها به فکر صرف هزینه و وقت و کسب تجربه نباشیم و بی برنامگی خود را هزینه پیشرفت ندانیم.
۴) تاکید خاصی بر جاذبه های سنتی ، دستی داشته باشیم ( آینده‌پژوهان اعتقاد بلیغ دارند که بشر ضمن پیشروی به سوی آینده، نوعی رجعت به گذشته، به سنتهای عصر کشاورزی را تجربه می‌کند. این بدان معناست که داشته‌های سنتی هر کشور از جمله صنایع سنتی و دستی آن در آینده منشاء بسیاری از فرصتهای کسب‌وکاری سودآور خواهند بود. )
۵) فراموش نکنیم که در جهان آینده، محیط زیست یک ثروت حیاتی محسوب می‌شود؛ هر جامعه‌ای که بتواند بهتر از این ثروت پاسداری کند، شاداب‌تر و پویاتر خواهد بود. ( از این زاویه نیز می‌توان نشان داد که کسب‌وکارهای نرم، به دلیل سازگاری بیشتر با محیط زیست، از محبوبیت بیشتری در آینده برخوردار خواهند بود.)
وبلاگ و هويت شهري
• وبلاگها توانایی ایجاد و تقویت هویت شهری را دارند
• تقریبا به نام هر شهر ایران چندین وبلاگ باز شده است که حاوی اطلاعات مفید تاریخی ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی راجع به آن شهر است
کاربرد شبکه های اجتماعی در مدیریت شهری
1- رصد و سنجش افکار عمومی
2- نظر سنجی و تحلیل محتوای شبکه ها
3- اطلاع یابی از مشکلات اجتماعی
4- انتشار شبکه ای اطلاعات و اخبار
5- مستند سازی رخدادها با تکنیک های جدید
6- استفاده از فناوری های شبکه سازی در وب سایتهای سازمانی
7- توجه به کاربر برای تولید محتوای در پایگاه های اطلاع رسانی سازمانی شهرداری
ويژگي هاي شبكه هاي اجتماعي
• هويت : هويت در شبكه هاي اجتماعي به سمت واقعي تر شدن پيش مي رود چون هيچ كس مايل نيست فرد ناشناس را به ليست دوستان خودش اضافه كند ، شما در ليست دوستانتان در فيس بوك با افراد واقعي طرف هستيد . اما مثلا در عصر وبلاگها اين مساله تا حد زيادي قابل پنهان كردن بود
• به اشتراك گذاري و يادگيري : افراد علاقمند هستند هر چه سريعتر اطلاعات يا محتوايي را كه توليد كرده اند به اشتراك بگذارند . اين محتوا ممكن است خبر ، فيلم ، عكس يا مقاله يا طنز يا ديدگاه شخصي يا تجربيات آنها باشد
• حلقه هاي مخاطبان : به جاي مخاطبان انبوه ، حلقه هايي كوچك و بزرگ از مخاطبان شكل مي گيرد.اين حلقه ها در جاهايي با يكديگر همپوشاني دارد . تاثير گذاري هر شبكه بر هر حلقه به تناسب تخصصي بودن يا گرايش خاص آن شبكه است
• چند رسانه اي : استفاده از چند رسانه اي ها در شبكه هاي اجتماعي ، قابليت جديدي است كه قدرت اين نوع رسانه ها را بالا برده است . فيلم ، صوت ، عكس ، انيميشن ، متن و گرافيك و لينك .
نظام اطلاعات مديريت شهري
توسعه روز افزون شهرنشيني و رشد جمعيت در كشور از عواملي هستند كه دامنه شهرها را بيش از پيش گسترش داده و پديداري شهرهاي بزرگ با جمعيت زياد را در پي داشته است. گرد آمدن مردمي با آداب و رسوم و فرهنگهاي مختلف، الزامات فرهنگي براي يك زندگي مناسب شهري، استانداردهاي‌مطلوب براي شهرنشيني، تغييرات سريع در علايق و رفتارهاي اجتماعي به دليل توسعه ارتباطات، پديدآمدن الگوهاي رفتاري مختلف در زمينه‌هاي مصرف و …، تهاجم فرهنگي، امكان جا به جايي سريع و …، همگي از عواملي هستند كه شهرها را به پديده هايي پيچيده و مركب از عوامل مختلف جامعه شناختي، اقتصادي و … بدل كرده است. بنابراين اداره چنين پديده‌هايي براي نيل به اهداف مطلوب به سادگي امكان پذير نيست. به اين دليل، پرداختن به مباحث مربوط به مديريت شهري جايگاهي در خور يافته‌است.
اهداف بنيادي نظام اطلاعات مديريت شهري:
الف ) شناخت انواع اطلاعات مورد نياز مديريت شهري در حوزه‌هاي جامعه شناختي و اقتصادي.
ب ) شناخت انواع آگاهي هايي كه شهرنشينان بايد از عملكرد، تصميمات و برنامه‌هاي شهرداريها داشته باشند تا مشاركت بهتري در مديريت شهري داشته باشند.
پ ) بررسي انواع كانالهاي ارتباطي شهرداريها با شهروندان، متناسب با انواع اطلاعات.
ت ) شناخت انواع اطلاعات علمي و فني پشتيبان مديريت شهري.
شهرهاي الكترونيكي برتر جهان
• اولين شهرهاي الكترونيكي دنيا برلين، بوستون ،تورنتو و دبي بوده اند كه هريك بر حسب اهداف خاصي ايجاد مي گردند.
برنامه ريزي شهري با كمك فناوري اطلاعات
ساختار اين نظام مبتني بر نظام برنامه ريزي از پايين به بالا خواهد بود و جداي از خواست توده هاي مردم ساكن شهر نيست .با اين فناوري و افزايش ارتباطات شبكه اي ، ميزان ارتباطات چهره به چهره كم شده و در نتيجه ميزان تردد كاهش مي يابد.
در برنامه ريزي نوين براي شهرهاي جديد، نيازمند تعريف واحد شهري هوشمند هستیم كه يك محدوده جغرافيايي را دربرمي گيرد كه ساكنان آن با يك شبكه محلي با هم در ارتباطند. و اين واحد شهري هوشمند با ساير واحدهاي ديگر نيز داراي ارتباط بوده و در نهايت يك سيستم يكپارچه شهري هوشمند ايجاد مي گردد.
تربیت شهروندی الکترونیک
شهرهای الکترونیک نیاز به شهروندان الکترونیک دارند که بتوانند علایق و نیازهای روزمره خود را در چنین فضایی برآورده و تأمین نمایند. ساکنان این شهر نیازی به استفاده از وسایل نقلیه برای اکثر کارهای خود ندارند و این امر سبب کاهش ترافیک، آلودگی هوا و حتی کوچک شدن دولت در نتیجه کاهش کارمندان اداری و عدم نیاز به دفاتر کاری و ادارات بزرگ می شود.
از سوی دیگر مدیریت زمان نیز از علل اصلی ایجاد چنین شهرهایی است. در شهر الکترونیک افراد می توانند در هر ساعت از شبانه روز خرید کنند، امور اداری خود را انجام دهند، قبوض آب و برق خود را پرداخت کنند، دفتر کار خود را به خانه انتقال دهند و … . ( برخورداری، 1387 )
بنابراین با توجه به ضرورت توسعه شهرها و دولتهای الکترونیک، تربیت شهروندانی دارای ویژگی های متناسب با این شهرها نیز یک اصل مهم و اساسی است. در مقوله آموزش شهروندی الکترونیک علاوه بر یادگیری نحوه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات باید یادگیرندگان با هنجارهای رفتاری این دنیای جدید نیز آشنا شوند. امری که تحقق آن در گرو اطلاع رسانی توسط رسانه های جمعی است و آموزش الکترونیک شهروندان در فضای مجازی از طریق رسانه اینترنت جلوه بیشتری دارد.
سواد تکنولوژیک یا توان بکارگیری موثر و بهینه ICT به عنوان یک ابزار مهم برای زندگی در دهکده جهانی نیاز همه شهروندان است. لذا در مقوله آموزش شهروندی الکترونیک باید آداب و قوانین ارتباطات دیجیتالی، امنیت دیجیتالی، مصونیت الکترونیکی، حقوق و مسئولیتهای الکترونیکی نیز گنجانده شوند.
استفاده از رسانه ها از جمله اینترنت و فناوری اطلاعات و ارتباطات در ارائه خدمات شهری به شهروندان در فضای مجازی و الکترونیک و آموزش نحوه استفاده از این خدمات و افزایش دسترسی مردم به اینترنت و در نهایت ایجاد شهر الکترونیک، از ملزومات جامعه امروزی به شمار می رود. شهر الکترونیک شهری بدون تعطیلی و با ارتباطات پر سرعت است که در آن شهروندان خواهند توانست کلیه امور اداری و آموزشی و حتی خریدهای خود را در فضای مجازی شهر الکترونیک انجام دهند و ضمن دسترسی به اطلاعات و خواسته های خود، از بار ترافیکی شهر، آلودگی هوا و بروکراسی اداری زائد و … بکاهند و مدیریت شهری را در حل چالشهای پیش روی یاری رسانند.
مدیریت شهری نیز باید نسبت به آماده سازی بسترهای مناسب برای ایجاد شهر الکترونیک اقدام نماید و ضمن آموزش شهروندان در جهت استفاده مناسب از فضای حکومت الکترونیک، نسبت به تربیت شهروندان الکترونیک اقدام نماید. شهر الکترونیک بدون شهروند الکترونیک، فاقد کارایی لازم خواهد بود و تنها راه عملی تربیت شهروند الکترونیک استفاده از رسانه های ارتباط جمعی نوشتاری، دیداری و شنیداری و فضای مجازی اینترنت است و با توجه به اینکه بستر شهر الکترونیک در اینترنت و تارنماهای آن قرار دارد، فلذا آموزش شهروندی الکترونیک نیز از این مسیر ممکن است نتایج بهتری را در پی داشته باشد.
نتیجه:
بنابراین با توجه به ضرورت توسعه شهرها و دولتهای الکترونیک، تربیت شهروندانی دارای ویژگی های متناسب با این شهرها یک اصل مهم و اساسی است. در مقوله آموزش شهروندی الکترونیک علاوه بر یادگیری نحوه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات باید یادگیرندگان با هنجارهای رفتاری این دنیای جدید نیز آشنا شوند. امری که تحقق آن در گرو اطلاع رسانی توسط رسانه های جمعی است و آموزش الکترونیک شهروندان در فضای مجازی از طریق رسانه اینترنت جلوه بیشتری دارد.
اصناف
شرکت ها
سازمان ها
دانشگاه ها
استارتاپ ها
مشاغل خانگی
