مرکب شکیبایی
دکتر مهدی یاراحمدی خراسانی
انسان از بدو تولد تا زمان مرگ همواره با مصیبت ها، دردها، محدودیت ها، مشکلات، کمی ها و کاستی های فراوانی دست و پنجه نرم می کند و برای رسیدن به اهداف، آرمان ها و آرزوهایش با چالش های بسیاری روبرو می شود تا جایی که در نهایت بسیاری از خواسته هایش برآورده نمی شود و ناکام می ماند. این خصلت دنیا و زندگی آن است که با راحتی بیگانه است و آدمی را به شدت تحت فشار قرار می دهد. علامه طباطبایی در المیزان برای تفسیر آیه شریفه ی «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کَبَدٍ» می فرماید: «انسان از آغاز زندگى حتى از آن لحظهاى که نطفه او در قرارگاه رحم واقع مىشود، مراحل زیادى از مشکلات و درد و رنج‌ها را طى مىکند تا متولد شود، و بعد از تولد در دوران طفولیت، و سپس جوانى، و از همه مشکل‌تر دوران پیرى، مواجه به انواع مشقّت‌ها و رنج‌ها است، و این است طبیعت زندگى دنیا، و انتظار غیر آن داشتن اشتباه است و این معنای آیه است که انسان را در سختی و دشواری آفریدیم.» پس فرزند آدم همواره متحمّل سختى و ناراحتى می‌شود تا از دنیا بیرون رود و در این میان به تعبیر امیرالمومنین (ع): «هركه بر مركب شكيبايى نشيند، به خطّ پايان پيروزى رسد» و می تواند نهایتاً در زندگی آرامش و آسایش بیشتری داشته باشد. صبر در واقع بازداشتن نفس از اظهار بى قرارى و بی تابی در فراز و فرودهای زندگی است به گونه ای که آدمی از دایره منطق خارج نگردد و همواره رضای خداوند مهربان را در نظر داشته و شاکر او و نعمت ها و حکمت هایش باشد. شاید نتوان صفتی مهم‌تر از صبر و شکیبایی در زندگی فردی و اجتماعی انسان یافت؛ چرا که وجود این صفت در انسان به معنای آن است که او خود را از خشم و عجله و واکنش‌های عصبی، احساسی و مانند آن، که موجب پشیمانی است، صیانت می‌کند. البته اگر واقع بینانه تر بخواهیم به این موضوع بپردازیم رسیدن به قدرت صبر و شکیبایی در طول زندگی به آسانی صورت نمی گیرد و مستلزم یک آمادگی ذهنی و روانی است که با تمرین و خویشتن داری در طول زمان در رفتار آدمی متجلی می شود و به عنوان یک خصلت و عادت در امور جاری انسان قرار می گیرد. بنا به فرموده پیامبر اکرم(ص) «کسی که صبر را با رضا و دعا جمع کرده باشد، خیر دنیا و آخرت را نصیب خود کرده است.» البته مبانی نظری و توصیه های اخلاقی و آموزه های دینی در این رابطه فراوان است که کمابیش همگان از آن آگاه هستند و یا حداقل شنیده اند. نکته مهم در این راستا کسب توانایی برای رسیدن به مقام صبر است که به راحتی محقق نمی شود. گاهی انسان از خود می پرسد مگر چند بار متولد می شوم یا چند بار فرصت زندگی دارم که در آن همواره باید درگیر حل و فصل مشکلات و سختی ها باشم و به ناچار بسیاری از آرزوهای خود را نادیده بگیرم؟ این یک سئوال جدی و حق آدمی است که بداند به راستی این فرصت زندگی که می تواند شیرین و لذت بخش باشد چرا باید با این میزان درد و رنج عجین گردد و در بسیاری موارد ناکام بماند. شاید برای عارفان و زاهدان و بندگان برگزیده خداوند این مسائل به راحتی قابل درک و هضم باشد ولی انسان های عادی بعضاً در درک این واقعیت و پذیرش آن با چالش های زیادی مواجه اند که گاهی امیدواری و شادمانی آن ها را کاهش می دهد. قاعدتاً برای گذر از این تردیدها و مشکلات باید انسان علاوه بر مسائل مادی به عوالم روحی و فرامادی توجه بیشتری داشته باشد. در گام اول قبول کند این ها واقعیت زندگی است و تغییری در آن ایجاد نخواهد شد. دوم بپذیرد این محدودیت ها فراگیر است و هر چند نسبت آن برای افراد متفاوت است اما همگان درگیر آن هستند و گام بعدی این است که پرهیز از بی قراری و حلاوت شکیبایی و تلاش در مسیر اهداف را جایگزین تردیدهای بی نتیجه گرداند.
منبع: روزنامه شهرآرا، شنبه 28 بهمن ماه 1402، شماره 4158
