الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت که از گذشته در مسیر تدوین، تنظیم و برنامه‌ریزی قرار گرفته است، نیازمند مبانی نظری، کلید واژه‌های محتوایی، نکات قابل تأمل در زمینه های مختلف و گفتمان سازی است که مقام معظم رهبری همواره بر آن تأکید نموده اند. عمومی کردن گفتمان پیشرفت در سطح جامعه یکی از مهترین مسائلی است که با توجه به تأکیدات خاص رهبر معظم انقلاب بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و جزء لاینفک الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. بر این اساس اگر الگوی پیشرفتی که ما به دنبال تحقق آن هستیم در بین آحاد جامعه و به ويژه نخبگان رواج نیابد، در دامنه عمل نیز توفیق نخواهد داشت، به بیان دیگر لازمه اصلی تحقق این الگو مقوله رواج و گفتمان‌سازی عمومی و نخبگانی در سطح جامعه است. نظامی که اندیشه برگزیدگان و نخبگان آن بر مبنای الگوهای غربی شکل گرفته باشد و در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی دینی بر اساس الگوهای بیگانه فکر کند، نخواهد توانست فقط با تدوین و تنظیم یک الگوی پیشرفت اسلامی بر اساس یک سری مبانی نظری خاص به توفیق دست یابد، بلکه باید این مفهوم در بطن جامعه فرو رود.
اجرایی شدن گفتمان پیشرفت اسلامی موجب شود تا نخبگان، مسئولین، برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران به صورت یکپارچه به آن بپردازند و باب تحقق و اجرای آن را بگشایند. با توجه به نکات مذکور حوزه و دانشگاه در مسیر فرآیند گفتمان سازی دارای نقش، اثر و وظایف ویژه ای هستند. که عدم توجه به آن سبب در جازدن و یا پیروی از الگوهای نامتناسب و غیربومی توسعه غربی خواهد شد. بر این اساس مهمترین وظایف حوزه و دانشگاه در گفتمان سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به شرح زیر می باشد:
مشارکت در فرآیند تولید علم: حوزه و دانشگاه به عنوان بال های پژوهش، تحقیق و علم آفرینی در کشور باید به صورت مشترک و بر اساس شیوه ی مناسبی از تعاملات، برای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و سپس فرآیند گفتمان سازی آن به تولید علم بپردازند. این مشارکت سبب می شود دانش تولید شده حتی المقدور در دایره باورها و ارزش های اسلامی و بومی قرار گیرد.
تشکیل و تقویت کرسی های آزاد اندیشی در حوزه و دانشگاه: كرسي هاي آزادانديشي با هدف تضارب آراء و حاكم شدن فضاي عقلاني و علمي با رعايت اخلاق و منطقِ گفتگو و همچنين ايجاد فرصت قانوني و عادلانه براي طرح ديدگاه ها می بایست به صورت آزادانه در حوزه و دانشگاه به منظور تبیین مبانی نظری و ایجاد گفتمان مشترک در زمینه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تشكيل و تقویت گردند.
تشکیل حلقه ها و کانون های فکری الگوی پیشرفت: برای گفتمان سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت لازم است حلقه ها و کانون های تفکر و طراحی الگوهای عملی در دانشگاه ها و حوزه های علمیه و مراکز تحقیقاتی ایجاد گردد. که با ایجاد هماهنگی بین این حلقه ها و کانون های تفکر، شبکه فراگیر و منعطف الگو با مشارکت وسیع و مؤثر متخصصان و صاحب نظران شکل خواهد گرفت.
ایجاد تعاملات هدفمند، مستمر و برنامه ریزی شده بین حوزه و دانشگاه: همان طور که گفته شد برای گفتمان سازیِ الگوی پیشرفت می بایست فرآیند تولید علم بر اساس نیاز جامعه اسلامی ایرانی در حوزه و دانشگاه صورت پذیرد. از این رو لازم است حوزه و دانشگاه به یکدیگر فکر و ابتکار دهند و باهم تعاملات مستمر، برنامه ریزی شده و هدفمند داشته باشند.
افزایش ارتباط با سایر بخش های اثرگذار در فرآیند گفتمان سازی:از آن جا که دانشگاه ها و حوزه های علمیه بیشتر در زمینه تولید مبانی نظری توفیق دارند تا ارائه راهکارهای عملیاتی، لازم است برای گفتمان سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با نهادها و بخش های اثرگذار در سایر حوزه ها از قبیل؛ صنعتی، اقتصادی، رسانه و… که بیشتر ماهیت عملیاتی و اجرایی دارند در ارتباط باشند تا به برکت این ارتباط در فرآیند طراحی، تولید علم و سپس اجرای الگوی پیشرفت و گفتمان سازی توفیقات کار و ضمانت اجرایی آن افزایش یابد.
بهره گیری از هنر مدرن در چارچوب ارزشهای فطری: هنر مدرن در چارچوب غربی، به علت دوری از ارزش های فطری و با سوءاستفاده از محرک های حسی و جنسی(به جای ارزش های فطری)، در تلاش است با تأثیر بر روی ناخودآگاه مخاطبان، ایشان را به سمت اهداف مادی مد نظرخود سوق دهند. در نتیجه لازم است تا دانشکده های هنر ضمن ارتباط با حوزویان راهکارهای بهره گیری از هنر مدرن بر اساس فرهنگ و گفتمان انقلابی و اسلامی را تحصیل نمایند. زیرا در جامعه ما باید به این نکته توجه گردد که ما برای تحقق گفتمان پیشرفت اسلامی ایرانی، مجاز به سوء استفاده ای از جنس سوءاستفاده ی هنر مدرن غربی نیستیم؛ زیرا طبق ارزش های اسلامی، هدف وسیله را توجیه نمی کند.
مشارکت نخبگان حوزه و دانشگاه در نظام عملیاتی فرآیند گفتمان سازی: متأسفانه یکی از اشکلاتی که باعث می شود کشور ما از لحاظ فناوری به آنچه شایستگی دارد نرسد عدم دخالت نخبگان و اندیشمندان حوزه و دانشگاه در فرآیندهای عملیاتی است. به بیان دیگر علم در حوزه و دانشگاه تولید می شود ولی به فناوری تبدیل نمی شود. لذا همیشه ما در جنبه های تئوریک به مراتب قوی تر از جنبه های کاربردی بوده ایم. این امر بدان دلیل است که معمولاً نظامهای صنعتی، اقتصادی و… که دانش تولید شده را مورد بهره برداری قرار می دهند علی رغم بهره مندی از مهارت بالا به میزان نخبگان حوزه و دانشگاه آگاهی ندارند لذا ضرورت دارد در فرآیند گفتمان سازی، به منظور اثر بخشی بیشتر نخبگان نه تنها در تدوین و تحقیق بلکه در اجرا و نظارت بر تحقق آن نیز فعال باشند.
آسیب‌شناسی و آینده پژوهی در فرآیند گفتمان سازی: تأکید بر آسیب شناسی و مطالعات آینده‌پژوهی با رویکرد تمدن سازی اسلامی در کشور از مهمترین وظایف حوزه و دانشگاه در فرآیند تحقق گفتمان الگوی پیشرفت است. با عنایت به تأکیدات مقام معظم رهبری در مقوله تمدن‌سازی نوین اسلامی و همچنین پررنگ‌تر بودن مباحث اسلامی در الگوی پیشرفت، موضوع آینده‌پژوهی می‌تواند به عنوان یکی از وظایف اصلی مراکز علمی کشور مورد توجه قرار گیرد.
سخن پایانی اینکه در گفتمان سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، باید بر چهار عرصه فکر، علم، معنویت و زندگی تکیه شود که اندیشمندان و صاحب نظران حوزه و دانشگاه در این باره نقش بسیار مهمی می توانند ایفا کنند. از این رو سرمایه‌گذاری عمده بر روی نخبگان جوان و مستعد حوزه و دانشگاه و اهتمام به ایجاد بستر‌های لازم برای تربیت نیروی علمی مورد نیاز کشور در جهت گفتمان سازی الگوی اسلامی ایرانی اهمیت فراوانی دارد.
پایگاه خبری تحلیلی الف – کد مطلب: 200338
وظایف حوزه و دانشگاه در گفتمان سازی الگوی پیشرفت
مهدی یاراحمدی خراسانی، 8 مهر 92
تاریخ انتشار : دوشنبه ۸ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۰۹:۴۹
