چه فرقی با ژاپن داریم

با این مقدمه خبر اخیر را برای یکی دوستانم که مدتی است در ژاپن اقامت کرده فرستادم و درخواست کردم که یادداشتی در این مورد بنویسد و یا در این مورد اظهارنظر و کمک کند تا مطلبی را مطابق معمول در الف آماده و منتشر کنیم.
آنچه که وی بعد از یک سال و نیم زندگی در آن کشور برایم ارسال کرد از آنچه تصور داشتم متفاوت و در برخی موارد متضاد بود! و بنظرم مناسب آمد تا بینندگان الف از بخشی از آنچه برایم ارسال شده مطلع باشند. در پاسخی که به زبان گفتار نوشته شد و برایم ارسال شده آمده است:

… اما درباره خبر عذرخواهی آبه در پارلمان باید به این چندتا نکته حتما توجه داشت:
1- سيستم سياسي در ژاپن پارلمانيه شبيه انگلستان، يكي از وجوه اين سيستم اينه كه نخست وزير و اعضاي دولت خودشون معمولا نماينده اند و مهم ترين كارشون اينه كه اكثر ايام كاري رو در مجلس باشند و به سوالات نماينده هاي مخالف پاسخ بدهند، و معمولا هم اینقدر اين جلسات ادامه پيدا مي كنه كه يكي از طرفين قانع بشه.
شاهدش هم اينه که مثلا اينجا ايامي كه مجلس فعاله تلويزيون از صبح تا عصر داره نشون مي ده كه نخست وزير يا وزرا يا باهم دارن به سوالات نماينده هاي مخالف جواب مي دن، براي همين مثلا وزيري مثل خارجه كه مهم تره، پنج تا معاون پارلماني داره كه همشون نماينده مجلس هستن و تو بحث ها از وزير دفاع مي كنن، نتيجه اش در مورد سوال شما اينكه مشاجرات و بحث هاي پارلماني داغ، اينجا خيلي معموله و طرفين معمولا از صبر و حوصله خوبي برخوردارن!

2- ادب، به خصوص احترام هاي هاي كلامي و كارهايي مثل تعظيم كردن در ژاپن بسيار زياد رعايت مي شه (اين هم يك كار آموزش يافته است يعني لزوما برخواسته از قلب نيست بلكه به بچه از كودكي احترام گذاشتن رو به مثابه يك عادت ياد مي دن. در حالي كه ممكنه از كسي خوشش نياد و عليه اش كار كنه و يا قلبا متنفر باشه ولي خب تو ظاهر خم و راست مي شه، اين البته باعث مي شه كشف ديدگاه واقعي يه ژاپني نسبت به خودت كار زمان بر و پيچيده اي باشه) و دقيقا عكسش احترام نگذاشتن كاملا به چشم مياد و يك موضوع حساسيت برانگيزه!

3- ظاهرا نماينده اي كه سوال كرده يك خانم بوده، فرهنك ژاپن يك فرهنك مردسالاره و بازهم عليرغم اينكه به طور علني عليه زنان صحبت نمي شه ولي خودم به شخصه موارد زيادي رو ديدم يا شنيدم كه نشون اينه كه مردهاي ژاپني زن ها رو پست تر مي دونن و تحقير مي كنن، صحبت هاي آبه در اين مورد هم قابل توجه هستش.

4- ژاپن يك فرهنك يك دست داره و رسوخ به اين فرهنك بسيار بسيار كار سختيه، گام اول ورود به لايه هاي دروني اين فرهنك، دانستن زبان ژاپني است كه فراگيري آن سال ها زمان مي بره، بعد از آن شما لازم داري كه سال ها تو این جامعه بموني و با سيستم آموزشي اش بزرگ بشي، كارهايي كه از من و امثال من بر نمياد، اما بعد از حدود يك سال و نيم خواندن و برانداز كردن ژاپن، فكر مي كنم اين فرهنك وجوه منفي مهمي هم داره (مثل عوارضي كه نظم آهنين اينجا بر روان فرد و جامعه داره) ولي از حمايت يك سيستم نمايش، يا به قول دیپلمات ها، ديپلماسي عمومي قوي برخورداره، فكر كنم هنوز عكس جمع آوري آشغال هاي استاديوم جام جهاني توسط تماشاگران ژاپني يادت باشه و احتمالا تا ٢٠ سال ديگه ياد همه بمونه، اين نمونه اي از آن خوب نمايي ژاپني ها است، نمي گم دروغه مي گم همه واقعيت نيست.
شما همين الان تو اينترنت سرچ كن ببين تصاويري كه از ژاپن وجود داره چيه؟ تقريبا تو هيج رنكينگ يا ليستي از زيبايي ها و ديدني ها نيست كه ژاپن اگه اول نباشه لااقل جز ده تاي اول هست.
زيباترين جاده دنيا، قشنك ترين باغ كل دنيا، معابد باستاني و جذاب، باغ هاي ديدني، ١٠٠ جايي كه بايد ديد و … اما من فرصت كردم و خيلي از اين ها رو ديدم و به شما مي گم كه تو واقعيت اغراق شده و اين ناشي از همين سيستم ديپلماسي عمومي زيبانمایي ژاپنه، در واقع خيلي افراد كه نتونستن به عمق اين فرهنك نفوذ كنند، تو ظاهر زيباش گرفتار موندن و ديگران رو هم به اين ظاهر زيباسازي شده دعوت مي كنن!
حالا خبري كه شما ديدي رو هم من همين جور تحليل مي كنم، آبه كه داره از يك نخست وزير معمولي در ژاپن به يك شخصيت تاريخ ساز تبديل مي شه (از اين جهت شبيه اردوغان در تركيه) تو يک جلسه پارلمان از پرحرفی و سوال بي ربط يه نماينده ی دست چندم زن خسته شده و گفته خوب سوالت رو بكن!، مخالفان هم كه در واقع از اصل با لوايح امنيتي آبه مخالفن اين رو سر دست گرفتن و گفتن بي ادبي شده، آبه هم گفته که اون نماینده زن سوال کردن را طولش داد و بي ربط حرف زد البته من هم نبايد تند واكنش نشون مي دادم …!

حالا اين ماجرا رو رسانه هاي خارجي ژاپن به يكي از افتخارات سيستم سياسي و فرهنگي ژاپن تبديل مي كنند، كه اي چه نشسته ايد كه در سرزمين نهايت توسعه يافتگي بالاترين مقام اجرايي در حضور جمع از يك نماينده عذرخواهي كرد و چه و چه و چه!
مي دونم كه تو شرايطي كه کشور ما داره و سابقه تذکر رهبری مبنی بر رعایت ادب توسط مسئولین وجود داره، يک نمونه خوب براي كار خبري پيدا شده ولي نتيجه تمركز بر اين خبر بدون دید کامل، شاخص نمايي ژاپن و مدل توسعه اش براي مردمي است كه همين جوري و بطور پیش فرض، احساس حقارت در برابر خارجي (البته نه مثلا عرب ها، هندي ها و چيني ها …) تو فرهنك عامه اش داره بالا مي ره اين خواهد بود كه: هان ببين آن ها چه بزرگ اند و ما چه کوچک!
نمی دونم از نوشته من چی برداشت می کنی، البته مي دونم كه حرف مهم و بدردبخوري نزدم ولي خب به قول مولا: هذه شقشقت هدرت/ يا علي

اکنون، هدفم از نوشتن و انتشار این مطلب تنها شناساندن ژاپن برای مخاطبین نیست، خوشبختانه از این ببعد با دیدن چنین اخباری از ژاپن، درک بهتری از موضوع خواهیم داشت. اما سوال اینجا است که خوب، ما در ایران چه کنیم؟! این توجه را به مخاطبین می دهم که قرار نیست با خواندن این مقاله فقط به مسئولین سیاسی چشم بدوزیم و تنها از آن ها مطالبه کنیم،  بنظرم همه ما باید در آنچه در این کشور انجام می دهیم پاسخ گو باشیم. که بنظرم بسیاری از ما قطعا نیستیم!
از نظر سنی تقریبا معاصر با امام خمینی (ره) نبوده ام، اما بنظرم هر آنچه از او خوانده ام در یک جمله خلاصه می شد که بارها و بارها فریاد زد: “همه ما مسئولیم…!” و چند روز بیشتر از سخنان آیت الله خامنه ای نگذشته که تذکر دادند: “اگر راه امام را گم کنیم یا فراموش کنیم یا خدای نکرده عمداً به کنار بگذاریم، ملّت ایران سیلی خواهد خورد.”

منبع: الف