گردآوي: مهدي ياراحمدي خراسانی
برنامه ريزي و پيش بيني
v فرآيندي است که نعيين مي کند سازمان به آنجايي که مي خواهد برسد، چگونه برسد.
v يکي از وظايف اوليه مديريت است چرا که ديگر وظايف مديريت بستگي به اين دارد که چگونه برنامه هاي سازمان، به اهداف خود دست مي يابند.
اهميت برنامه ريزي
v پاره اي از دلايل که حاکي از برنامه ريزي در عمليات مديريتي است به قرار زير است:
§ برنامه ريزي در تجارت نوين ضروري است.
§ برنامه ريزي چگونگي اجراي کار را تحت الشعاع قرار مي دهد.
§ تمرکز داشتن بر روي اهداف
§ از بين بردن عدم اطمينان و تغييرات
§ برنامه ريزي کنترل را آسانتر مي کند.
§ برنامه ريزي کمکي است در فرآيند تصميم گيري
فرآيند برنامه ريزي
v فرآيند برنامه ريزي کليه سازمانها بر مبناي رسالت و »دموريت سازمان ( Mission ) استوار است.
v اهدافي خاص مبتني بر رسالت و برنامه هايي که مي تواند به دتيابي اين اهداف بيانجامد به صورت ذيل است:
§ رسالت (Mission)
§ اهداف (Objectives)
• اهداف سازمان داراي پنج ويژگي است:
w اهداف سازمان بايد به صورت مکتوب براي تمامي اعضاي سازمان نوشته شود و همه از آن آگاه باشند، تا بدانند که چه انتظاري از آنها مي رود.
w اهداف بايد محدوده زماني داشته باشد نمي تواند نامحدود باشد. کارکنان بايد از زمان تحقق اهداف مطلع باشند و فرجه زماني را بدانند.
w اهداف بايد مشخص و قابل اندازه گيري باشد.
w اهداف بايد واقعي و دست يافتني باشد.
w تحقق اهداف، مشارکت و حمايت همه جانبه را مي طلبد.
مديريت بر مبناي هدف
v مديريت بر مبناي هدف MBO (Management By Objective) از طريق ترکيب اهداف فردي و سازماني اعمال مي گدد و براساس اين نظريه مشارکت توأم رئيس و مرئوس در تبديل اهداف کلي به اهداف فردي، تأثير مثبتي بر عملکرد کارکنان دارد.
v فرآيند مديريت بر مبناي هدف شامل مراحل زير است:
§ برنامه هاي بلند مدت توسط مديران سطح بالا بعد از انطباق اهداف و منابع تعيين مي گردد.
§ اهداف کوتاه مدت توسط سازمان که در برگيرنده بازاريابي، بهره وري، سود و غيره است تعيين مي گردد.
§ تعيين برنامه هاي عملياتي
§ ارزيابي
§ انتخاب عمليات صحيح
فرآيند مديريت بر مبناي هدف
تعيين اهداف و برنامه هاي بلند مدت
تعيين اهداف کوتاه مدت سازمان
تعيين برنامه هاي عملياتي
ارزيابي نتايج
انتخاب عمليات صحيح
برنامه ها
v عملياتي هستند جهت کمک به سازمان براي دستيابي به اهداف.
v يک برنامه جامع بايد متضمن شرايط زير باشد:
§ چه فعاليتي جهت دستيابي به اهداف لازم است.
§ چه زماني فعاليت ها بايد انجام گيرد.
§ چه کسي مسئول چه کاري است.
§ کجا فعاليت ها بايد انجام شود.
§ کي عمليات بايد به انجام برسد.
انواع برنامه
v برنامه هاي سازمان معمولاً به دو قسمت تقسيم مي شوند:
§ برنامه هاي جاري؛ شامل:
• سياست ها
w در واقع فکر و عمل را جهت آينده سازمان کاناليزه مي کند. معمولاً مکتوب نيست و کمتر مدوم مي باشند و متأثر از رفتار مديران است.
• رويه ها
w رويه ها بيانگر طريقه انجام کار در سازمان ها هستند، در واقع خود رويه ها نوعي از برنامه ها هستند که اين برنامه ها راهنماي عملياتند.
• قوانين و مقررات
w قوانين در واقع ساده ترين نوع برنامه ها هستند.
§ برنامه هاي يکباري؛ شامل:
• برنامه هاي اجرايي يا طرح ها
w برنامه ها اصلي جهت اجرا شدن به برنامه هاي ريزتري تقسيم مي شوند که برنامه اجرايي يا طرح ناميده مي شوند يک برنامه کلي براي به اجرا درآمدن بايد به برنامه هاي کوچکتر تقسيم شود تا از به اجرا درآمدن برنامه اصلي شکل بگيرد.
• بودجه ها
w در واقه برنامه هاي عددي هستند، بودجه بندي در وهله اول ممکن است براساس اعتبار و پول باشد. يا براساس ساعت کار مورد نياز باشد. سوم براساس نيروي انساني مورد نياز باشد و چهارم براساس تعداد ساعات کار ماشين.
w نوع ديگري از بودجه که در واقع ترکبي از بودجه متغير و بودجه برنامه اي است، بنام بودجه بر مبناي صفر ناميده مي شود.
پيش بيني
v عدم توفيق بسياري از سازمان ها ناشي از فقدان پيش بيني و يا پيش بيني غلطي بوده که برنامه ريزي متکي به آن بوده است.
v پيش بيني آينده و امکانات و موانع در امر برنامه ريزي ضروري است.
v مديران براي برنامه پيش بيني آنده اطلاعات مربوط به گذشته و حال را مورد استفاده قرار مي دهند تا بتوانند به گمان هايي دست يابند که نشان دهد در آينده چه اتفاقي خواهد افتاد.
v پاره اي از رويدادهاي آينده جهت پيش بيني دقيق که رشد و موفقيت سازمان را در برخواهد داشت بقرار زير است:
§ توسعه اقتصادي
§ پيش بيني تکنولوژي
§ پيش بيني رقابتي
§ پيش بيني اجتماعي
تكنيك هاي پيش بيني
v تکنيک هاي کيفي
§ نظر هيأت اجرايي
§ نظرات فروشندگان
§ انتظارات مصرف کنندگان
§ روش دلفي
v تکنيک هاي کمي
§ روش هاي اقتصاد سنجي
§ بررسي آماري
