تاثیر متقابل طراحی فضاهای اداری و مبلمان اداری

نکاتی در طراحی فضای اداری

امروزه با روند روبه رشد آگاهی در بین مدیران ارشد ادارات دولتی ، شرکت ها ، اعم از خصوصی و دولتی ، در زمینه تاثیر فضاهای اداری بر راندمان و کارآئی بهتر کارمندان ، مجالی ایجاد شده است تا معماران و طراحان صنعتی و صاحبان دانش صنعت مبلمان اداری اندکی دقیق تر به موضوع طراحی فضاهای اداری و تاثیر آن بر مبلمان اداری بیاندیشند و به مسائل ایجاد شده پیرامون نکاتی که ذهن کارفرمایان را مشغول می کند پاسخ های قانع کننده تری بدهند.

از جمله این موارد می توان به مصادیق زیر اشاره نمود :
1- تاثیر منفی مبلمان اداری پیش ساخته موجود در SHOWROOM های سطح شهر بر عاملی به نام پرت فضایی که ناشی از عدم انطباق این نوع مبلمان اداری با فضای موجودمی باشد.
2- ایستائی مبلمان اداری پیش ساخته شده و ترکیب زیبائی شناسی آن و همچنین خصوصیات ارگونومی آن که همانا جزء مهمترین فاکتورهای آرامش فیزیکی و روانی کارمندان است.
3- ناتوانی در تجهیز فضاهای اداری خاص توسط شرکت هایی که توانائی طراحی مبلمان اداری را بر اساس فضاهای موجود ندارند.
از این رو با توجه به مطالب ارائه شده در ابتدا به ذکر گذشته ای از تاثیر متقابل فضاهای اداری و صنعت مبلمان اداری بر یکدیگر پس از انقلاب صنعتی می پردازیم .
پس از انقلاب صنعتی در اروپا شرایطی بوجود آمد که حتی مبلمان منازل نیز تحت تاثیر تغییرات حاصل از انقلاب صنعتی قرار گرفت. عده ای با تفکرات موجود با این شرایط دست به تولید صنعتی مبلمان زدند در حالی که عده ای دیگر مانند جان راسکین و ویلیام موریس به اصالت تولیدات دستی اعتقاد داشتند و اینان رهایی آدمی از بند صنعت را در رجوع به گذشته و بازگشت به اصول گوتیک و قرون وسطائی می دانستند اما تولیدات این گروه چون کاردست بود آنچنان گران می شد که فقط ثروتمندان توانائی خرید آن را داشتند.
اما قابل تامل ترین تغییرات در طراحی فضاهای اداری و بالاخص مبلمان اداری < همزمان با ورود فلسفه اومانیسم ( انسان گرائی ) یا به عبارت بهتر با ورود مدرنیسم به هنر و بالاخص معماری رخ داد در این زمان بود که معماران و طراحان صنعتی به عرصه تولید و طراحی مبلمان توجه بیشتری نشان دادند. فردی مانند لوکوربوزیه ابتداٌ به کاوش پیرامون تناسبات بدن انسان پرداخت که در حقیقت خواص ارگونومیک مبلمان اداری امروز ما نیز تا حدودی از تناسبات این معمار بزرگ الهام گرفته است.
درست در زمانی که در اروپا افرادی مانند لوکوربوزیه و میس وندروهه به تبیین فضاهای Universal space و سپس flat space ، ( به عبارت بهتر فضاهایی با دیوارهای پرده ای curtain wall می پرداختند ) معمار بزرگی به نام فرانک لویت رایت نیز از این امر فارغ نبود و با تعریف جدید خود از نوعی فضا به نام open space ، برای اولین بار فضای اداری کارخانه واکس سازی جانسون را با استدلالات خود بنیان نهاد و جالب تر اینکه این معمار علاوه بر فرم انتزاعی که به این بنا و ستون های آن داده است مبلمان اداری شامل میزهای پرسنلی و بخش مدیریتی آن را نیز خود طراحی کرده است و نکته دیگر اینکه حتی صندلی های موجود در این فضا نیز طرح رایت است .
معماری مانند میس وندروهه علاقه وافری به استفاده از متریال های جدید بالاخص فلز و شیشه در نمای برج های شیشه ای خود داشت و این امر را در طراحی مبلمان اداری برخی از این بناها وارد کرد آنچنان که در طراحی قسمت اداری ساختمان سیگرام در نیویورک ، این امر یعنی استفاده از شیشه و فلز و ترکیب این دو هم در نمای اصلی ساختمان و هم در طراحی مبلمان اداری این شرکت بزرگ بر اساس فضاهای تعریف شده قابل رویت است .یعنی این چنین نبوده است که این معمار میزهای پیش ساخته ای را خریداری نموده و موجبات پرت فضایی را موجب شود بلکه بر اساس فضاهای تعریف شده، مبلمان مورد نیاز را طراحی و حتی خود بر نحوه ساخت آن نیز نظارت داشته است .
البته نباید از این موضوع نیز غافل شد که خود میس هنگامی که بر مدرسه باهاوس در آلمان ریاست می کرد و حتی قبل از او والتر گریپیوس نیز موجبات این تفکر را فراهم نموده بودند . هر قدر که میس در طراحی فضاها و مبلمان اداری به صورت راست گوشه عمل می کرد معمار بزرگ فندلاندی که استاد استفاده از متریال چوب در ساختمان و طراحی فضاهای اداری و آموزشی و میزهای اداری است به فرم های آلی و استفاده از منحنی های خاص خود می پرداخت کما اینکه این امر در طراحی غرفه نمایشگاهی فنلاند بسیار مشهود است و یا در طراحی بخش فضاها و مبلمان اداری شهرداری ساینتسالو به وضوح دیده می شود .
همانطور که در قسمت ابتدائی توضیحاتی داده شد تاثیر مدرنیسم بر طراحی فضاها و مبلمان اداری غیر قابل انکار است .
ورود متریال های جدید و ترکیب آن نیز تاثیرگذاری خاص خود را دارد . اما این بدان معنا نیست که مبلمان کلاسیک موجود در بازار قابلیت عرضه نداشته باشد . ممکن است این سوال پیش آید که بازگشت به اصول مبلمان قدیم آیا حکایت از ورود خزنده پست مدرن به این حوزه دارد یا عملا دوره گزار است و این صنعت ( مبلمان اداری ) همچنان با معیارهای موجود در مدرنیسم رو به جلو می تازد. اما نکته ای که در این میان نباید از ذهن دور نمود اهمیت تاثیر طراحی مبلمان اداری بر روح و روان و آرامش کارمندان و افزایش راندمان و کارائی آنان است .
امروزه به تعبیری طراحی فضاهای اداری و مبلمان اداری نه فقط یک هنر بلکه علمی است که اگر مبتنی بر اصول ارگونومیک انسانی نباشد حال هرچه زیبا و هرچه ارزان باشد جز ضرر و زیان چیزی را عاید روسای ادارات و شرکت ها نمی کند گو اینکه امروزه رشته هائی در شاخه معماری که به تبیین و طراحی فضاهای اداری و مبلمان اداری می پردازند نیز در مدارس معماری معتبر دنیا وجود دارد. با توجه به کمبود فضاهای موجود در سطح شهرهای بزرگ دنیا مانند نیویورک ، لندن و کلان شهری مانند تهران و ……. بررسی فضای موجود و طراحی مبلمان اداری بر اساس فضای موجود می تواند کمک بسیار بزرگی برای جلوگیری از پرت فضاهای در دسترس باشد به عبارت دیگر کارفرمایان محدود به بازدید از SHOWROOM های سطح شهر نشوند بلکه حتی ایده های خود را نیز در طراحی فضاها و مبلمان اداری مدنظر خود دخیل دارند و این جاست که شاید عدم جوابگویی میزهای از پیش ساخته شده و دپو شده در انبارهای صاحبان صنعت مبلمان اداری ایران بیشتر چشمگیر شود و این همان مسیری است که در اروپا و امریکا طی شده و امروزه به ایران رسیده است . یعنی جوابگویی بهتر و به صرفه تر طراحی مبلمان اداری بر اساس فضاهای اداری و خواص ارگونومیک که متاسفانه در بسیاری از این طرح ها دیده نمی شود و این عاملی است که امروزه بسیاری از صاحبان این صنعت را با چالش مواجه کرده است.
و آخر اینکه صنعت مبلمان اداری ایران گرچه نوپاست اما قابلیت مقایسه با نمونه های خارجی خود را دارد و اگر این تفکر در بین مسئولین امر بوجود آید که با حمایت از صنعت مبلمان اداری چه سودآوری هایی اعم از جلوگیری از خروج ارز و نیز افزایش راندمان و کارائی پرسنل اداری نصیب کشور می شود آن روزها دور از انتظار نخواهد بود که بازار مبلمان اداری ایران خالی از جنس های بی کیفیت چینی شود و حتی این صنعت ( مبلمان اداری ) به صنعتی سودآور و قابل صادرات تبدیل گردد.

نکاتی در طراحی فضای اداری
فضای اداری اغلب به عنوان حیطه یک فعالیت با حدودش تعریف می‌شود. ممکن است این فضا فعالیتهای متعدد و متفاوتی را در برگیرد. فعالیتهایی که بطور همزمان و یا درپی هم انجام می‌گیرند و حدود آنرا مجموعه‌ای از دیوارهای حجیم و با خط موجود در کفسازی تعیین می‌کند.
امروزه سهولت و سرعت درانجام وظایفی که همواره در حال تغییر است، در طراحی نقش تعیین کننده را بر عهده دارد. فعالیتهای اداری می‌بایست به منظور ابقای خود تغییر کند. به همین ترتیب می‌بایست مراحل طراحی براساس این تغییرات و نیز بر اساس قوانین موجود برای کارمندان و روابط کاری میان آنها تغییر کند،‌ بنابراین در جهت تطبیق این فعالیتهای نوین باید فضاها وسیع‌تر فرض شوند.
الگوهای جدید، قدیمی‌ها را با شکست مواجه کرده‌اند. فضاهای کار و فعالیت، اهداف ساده‌ای را دنبال می‌کنند و برای انجام آن فعالیتها مناسب هستند. فضاهای انفرادی، فضاهایی که به مذاکرات آرام اختصاص یافته، ‌سالنهای کنفرانس مجهز به سیستمهای مداربسته در کتابخانه‌ها، سالنهای کنفرانس و بوفه همگی فضاهایی هستند که بیشترین فعالیتها در آنها صورت می‌گیرد. این موضوع بحث اقتصادی بودن را مطرح می‌سازد، فضاهای فعالیت می‌بایست مناسب باشد تا بتواند از یک برنامه‌ریزی خوب پشتیبانی کند و فضاهای بزرگ نباید برای تمامی مدت روز بی‌استفاده باقی بمانند.
می‌بایست برای فعالیتها و ارتباطات محیط کار بهترین هماهنگی را پدید آورد. فضاها،‌ بلوکهای ساختاری را شکل می‌دهند که به منظور پدید آوردن دفاتری با جانمایی مناسب می‌بایست با هم متناسب در نظر گرفته شوند. این فضاها بطور همزمان قوطی‌هایی را شامل می‌شوند که فعالیتها بواسطه آنها جای خود را پیدا می‌کنند.
فضایی که توسط یک شخص اشغال می‌شود،که ابعاد آن بر اساس رده‌بندی شغلی، سلول و جز اصلی ساختار فضایی یک ساختمان اداری است. اتاق‌ها و سالن‌های کار از یک و یا ترکیب چند سلول حاصل می‌شوند تا خود در مرحله بعدی با هم ترکیب شده و قسمت های مختلف ارگانیسم را به وجود آورند. فضای مور نیاز یک اتاق کار متاثر از عوامل زیر می‌باشد.
– شخص یا اشخاص اشغال کننده و وضع آنها
– چگونگی و مقدار مبلمان
– نوع کاری که در فضا انجام می‌گیرد.
– عوامل دیگری نظیر شبکه واحد‌ها، ساختار نیزبر فضای اتاق کار اثر خواهند داشت.
دفترهای عمومی باید به نحوی طراحی گردند که فردیت و آزادی نسبی هر کارمند به خطر نیافتد و فعالیت هر شخص موجب مزاحمت برای دیگران نگردد. از یک دفتر عمومی، کارمندانی استفاده می‌کنند که کارشان در ارتباط با یکدیگر است و یا کار مشترکی را انجام می‌دهند. همچنین کارمندانی که فعالیت و مراجعان آنها باعث ایجاد صدا و مزاحمت برای دیگران نشود. در دفترهای عمومی بزرگ فضاهای بدون استفاده و تلف شده به حداقل می‌رسد.
در سالن‌های کار عمومی میزها باید به نحوی در کنار هم قرار گیرند که باعث مزاحمت برای یکدیگر نگردند و هر شخص حریم خصوصی معینی داشته باشد. در کنار این سالن‌ها اتاق خصوصی برای رئیس بخش و اتاق جلسات قرار می‌گیرد. می‌توان برای هر سالن سرویس بهداشتی و آبدارخانه نیز طراحی نمود.
استفاده از دیواره کوتاه و پانل‌های جداکننده بین میزها حریم شخصی کارمندان را حفظ کرده و مانع از اختلال در عملکرد می گردد. این سیستم برای به اشتراک گذاری اطلاعات و تجهیزات بسیار موفق عمل می‌کند.
استاندارد مکانیکی میزهای اداری
استاندارد میزهای اداری از نظر مکانیکی

مبلمان اداری – میزها- قسمت دوم- الزمات ایمنی مکانیکی
1 هدف و دامنه کاربرد
هدف از تدوین این استاندارد تعیین الزامات ایمنی مکانیکی میزهای اداری و میز کنفرانس می باشد.
یادآوری: در این استاندارد دو واژه میزکنفرانس و میز اداری معادل در نظر گرفته شده اند و به منظور سهولت در نگارش استاندارد فقط واژه میز اداری بکار برده می شود.
میزهای اداری دارای قسمت انبارکردن (فایل یا کمدهای بایگانی ) باید مطابق استاندارد فایل و کمد بایگانی نیز باشد.
2 مراجع الزامی
مدارک الزامی زیر حاوی مقرراتی است که در متن این استاندارد به آنها ارجاع داده شده است . بدین ترتیب آن مقررات جزئی از این استاندارد محسوب می شود .در مورد مراجع دارای تاریخ چاپ و / یا تجدید نظر ،اصلاحیه ها و تجدید نظرهای بعدی این مدارک مورد نظر نیست . معهذا بهتر است کاربران ذینفع این ستاندارد ، امکان کاربرد آخرین اصلاحیه ها و تجدید نظرهای مدارک الزامی زیر را مورد بررسی قرار دهند .
در مورد مراجع بدون تاریخ چاپ و/یا تجدید نظر آخرین چاپ و/یا تجدید نظر آن مدارک الزامی ارجاع داده شده مورد نظر است .
استفاده از مراجع زیر برای کاربرد این استاندارد الزامی است :
9698 سال 1387 – 1-2 استاندارد مبلمان اداری- میزها-قسمت اول- ابعاد به شماره 1
2-2 استاندارد مبلمان اداری – میزه ا- قسمت سوم -روشهای آزمون برای تعیین پایداری و استحکام ساختار
9698 سال 1387 – مکانیکی به شماره 3
3 الزامات عمومی طراحی
میز باید بگونهای طراحی شود که ریسک آسیب به استفاده کننده به حداقل برسد.
اعضاء یا عناصر نگهدارنده باید در مکانی قرار گیرند که حرکات استفاده کننده را محدود نکند.
عناصر یا اجزاء نگهدارنده در قسمت میانی زیر سطح کار باید یا قابل رویت بوده و یا در جایی قرار گیرد که ریسک ایجاد آسیب بر پاهای استفاده کننده به حدا قل برسد . این الزامات زمانی برآورده می شود که بطور  مثال عناصر نگهدارنده میانی در کمتر از 100 میلیمتر یا بیشتر از 450 میلیمتر از لبه جلویی میز قرار گرفته باشد.
تمام قسمتهای میز که استفاده کننده در طول استفاده مورد نظر با آن تماس پیدا می کند باید بگونه ای طراحی شود که آسیبهای فیزیکی و خسارت به اموال به حداقل برسد.
الزامات زمانی رعایت می شود که:
• تمام لبه ها و گوشه ها عاری از تیزی بوده و گرد یا پخ شده باشد.
• به منظور اجتناب نقاط از فشار زیاد به دست استفاده کننده در اثر تماس طولانی با سطح کار، لبه ها و گوشه های سطوح بالایی با شعاع حداقل 2 میلیمتر گرد شوند.
• قسمتهای متحرک و قابل تنظیم بگونه ای طراحی شوند که ریسک آسیبها و عملکرد یا بازشدن شدن غیرعمدی به حداقل برسد.
• فاصله ایمن بین قسمتهای متحرک قابل دسترس، کوچکتریا مساوی 8 میلیمتر یا بزرگتریا مساوی 25 میلیمتر در هر موق عیتی در حین حرکت باشد . این مقررات برای تمام قسمتهای متحرکی که به هم مربوطند به استثنای درها و لولاهای آن و قطعات بازشونده 1 بکار برده میشود.
• دستگیره ها بگونه ای طراحی شوند که در طول استفاده موجب گیر کردن انگشت نشوند.
• انتهای پایه ها و اعضاء توخالی بسته شده یا درپوش دار شوند.
4 الزامات ایمنی ساختاری
1-4 توالی آزمون
9698 آزمون شود. – میز باید با توالی زیر بر اساس آزمونهای استاندارد ملی شماره 3
• پایداری(انتخابی)
• استحکام تحت نیروی افقی
• استحکام تحت نیروی عمودی
• خستگی تحت نیروی افقی
• خستگی تحت نیروی عمودی
• پایداری
• آزمون سقوط
2-4 الزامات آزمونهای ساختاری
طراحی ساختاری تمام میزها باید بگونه ای باشد که مطابق حداقل الزامات ایمنی باشد . این موضوع با اثبات وجود استحکام ساختاری کافی، برآورده می شود.
6 استاندارد ملی – 2 تا 5 – این الزامات هنگامی برآورده می شود که بعد از انجام آزمونهای تعیین شده در بند 59698 شرایط زیر برقرار باشد: – شماره 3
• هیچگونه شکستگی در اعضاء اعم از اعضاء بهم پیوسته یا اعضاء ترکیب شده وجود نداشته باشد.
• قطعات مونتاژ شده بهم پیوسته بعد از آزمون شل نشوند.
• هیچکدام از قطعات اصلی تغییر شکل عمده نداشته باشند.
• میز بتواند پس از برداشته شدن بارهای آزمون عملکرد مناسبش را انجام دهد.
• پیچهای تنظیم عملکرد مناسبشان را داشته باشند.
1 -runners
3-4 مقررات پایداری
9698 میز واژگون نشده – 1 استاندارد ملی ایران شماره 3 – در طول انجام آزمون پایداری تعیین شده در بند 5یا روی کشوها نیافتد و تمام پایهها پس از برداشتن بارها به زمین برگردد.