نویسنده: حميد ميرزا آقايی
يكي از معيارهايي كه كشورهاي توسعه يافته را از كشورهاي در حال توسعه مجزا مي‌كند، فرهنگ گروهي كار كردن است، در كشورهاي توسعه نيافته، افراد علاقه‌يي به فعاليت‌هاي گروهي ندارند و همين امر سبب مي شود علاوه بر صرف انرژي بيشتر، كارها با كيفيت پايين‌ترين انجام پذيرد. اصولا جهت رسيدن به يك جامعه كارآفرين، رشد فعاليت‌هاي گروهي نيز ضروري است و بدون چنين ويژگي، كارآفريني در جامعه فراگير نخواهد شد.
شركت مايكروسافت جهت تهيه متن برنامه ويندوز 2003 از پنج هزار برنامه نويس كمك گرفت به گونه‌يي كه اين تعداد افراد در يك كار گروهي، موفق به طراحي اين برنامه شدند. مهمتر از طراحي و توليد اين برنامه، بايد از هماهنگي و همبستگي‌هاي گروهي لازم براي رسيدن به اين هدف نام برد. حال ما با اين سوال روبرو خواهيم بود كه چگونه بايد يك گروه كاري موفق را سازماندهي كنيم و چه شرايط فرهنگي بايد بر اين گروه حاكم شود تا بتواند به اهداف مورد نظر خود دست يابد. براي رسيدن به اين هدف بايد از قدم‌هاي كوچك آغاز كرد تا در نهايت با كسب تجربيات لازم بتوان به تشكيل گروه‌هاي بزرگتر اقدام نمود. گروه‌هاي بزرگتري كه بتوانند زمينه‌ساز تحول در جامعه باشند. در اين مقاله تلاش مي‌شود فرصتي براي انديشيدن در اين خصوص پديد آيد. رشد و بسط فرهنگ گروهي كار كردن نيازمند انجام پژوهش‌هاي لازم در اين زمينه است زيرا فرهنگ جامعه ما با ديگر كشورها متفاوت است و لذا بعضي از دستورالعمل‌هاي ارايه شده در مقالات نويسندگان كشورهاي ديگر براي ما كارساز نخواهد بود. اميد است مطالعه اين مقاله بتواند توجه شما خواننده محترم را براي مدتي هر چند كوتاه به اين موضوع هدايت كند و زمينه‌يي براي شروع يك كار گروهي باشد. همچنين شما مي‌توانيد جهت آشنايي با موانع بر سر راه فعاليت‌هاي گروهي، در جامعه خويش به جست‌وجو پرداخته و به يافتن پاسخ اين سوال بپردازيد كه چه عواملي سبب مي شود كه فعاليت هاي گروهي در نيمه راه تداوم نيابد؟
براي تشكيل يك گروه كاري توجه به عوامل زير مي‌تواند مفيد واقع شود.
1 -ابتدا يك موضوع مورد علاقه بيابيد كه ممكن است مرتبط با كار و يا امور زندگي شما باشد و از اينكه در اين زمينه فعاليت مي‌كنيد لذت ببريد و حتي بتوانيد چندين سال در اين زمينه مطالعه و بررسي كرده و نتايج آن بتواند در شغل و يا زندگي شما اثرگذار باشد. فرض كنيد تصميم گرفته‌ايد در زمينه «حفظ محيط زيست» به بررسي بپردازيد، لذا اين موضوع مي‌تواند شروعي براي تشكيل يك گروه كاري در زمينه حفظ محيط زيست باشد. به خاطر داشته باشيد، موضوعي را انتخاب كنيد كه سبب ايجاد يك انگيزه قوي در شما شود. به گونه‌يي كه مشكلات نتواند به راحتي شما را از ادامه اين راه بازدارد.
2 -اكنون شما بايد به جست‌وجوي افراد علاقه‌مندي بپردازيد كه دوست دارند در رابطه با موضوع مورد نظر با شما همكاري كنند حتي اگر انتخاب اين افراد مدت زمان زيادي طول بكشد و به خاطر داشته باشيد اولين پايه تشكيل يك گروه كاري موفق، وجود افراد با انگيزه‌ها و علاقه‌مند به موضوع مورد بحث است.
3 -هنگامي كه گروه كاري خود را تشكيل داديد براي آن هدف و وظايفي را تعريف كنيد. براي مثال ممكن است يك گروه تشكيل دهيد كه هدف از آن «دستيابي به دانش IT» است. ابتدا هدفهاي مورد نظر را تعريف كنيد و آن موقع وظايف هر كسي را در گروه براي رسيدن به آن هدف تعيين كنيد ،به گونه‌يي كه هر كس بتواند در يك مدت زمان مشخص وظايف خويش را به انجام رساند و ارايه گزارش كند.
4 -تلاش كنيد يكي از اعضاي گروه شما اهل نوشتن و نويسندگي باشد تا بتواند نتايجي را كه در گروه به دست مي‌آيد به خوبي ثبت كند. اين مستندات سبب مي‌شود انديشه گروه آرام آرام به ديگران منتقل شده و مورد نقد و بررسي قرار گيرد و گهگاه لازم است اعضاي گروه نتايج فعاليت‌هاي خويش را به صورت يك مقاله در اختيار ديگران قرار داده و زمينه براي تبادل انديشه و افكار ميان علاقه‌مندان به موضوع فراهم شود.
5 -مسووليت گروه، كاري مشكل است لذا فردي كه مسووليت گروه را مي‌پذيرد بايد در برقراري ارتباط با ديگران،فردي موفق باشد. او بايد دانسته‌هاي خويش را در خصوص برقراري ارتباط موثر با ديگران افزايش دهد، به گونه‌يي كه بتواند در قلب ديگران نفوذ كند. انسانها زماني علاقه‌مندند با ديگران ارتباط صادقانه و خوبي برقرار كنند كه اين ارتباط از قلب‌ها آغاز شود و اصولا هيچ كس قادر نيست در قلب ديگران نفوذ كند، مگر آنكه از خصايل اخلاقي ارزشمندي برخوردار باشد. مسوول گروه بايد سختكوش‌تر، ثابت قدم تر و چه بسا مطلع‌تر از ديگران باشد و او بايد گوي سبقت را از بابت مطالعه و جست‌وجوگري از ديگر اعضاي گروه بربايد تا از اين طريق زمينه براي همبستگي بيشتر در گروه پديد آيد.
6 -حفظ احترام ميان اعضاي گروه از اصول اساسي حاكم بر گروه است. انسانها همه به دنبال تكامل و رشد شخصيت هستند و هنگامي كه افراد در گروه، كسب شخصيت كرده و مورد احترام واقع مي‌شوند، زمينه براي ارتقاي بهداشت رواني در بين اعضا، مهيا مي‌شود. به همين خاطر همبستگي ميان اعضا بيشتر شده كه اين خود سبب پايداري گروه مي‌شود.
7 -آموزش مستمر بايد در گروه تداوم يابد و هر كسي بايد بكوشد دانسته‌ها و علم و دانش خويش را در خصوص موضوعات مرتبط با گروه افزايش دهد و نتايج آن را به ديگران منتقل كند و هر كسي بايد تنها در فكر رشد ديگري در گروه باشد در غير اين صورت گروه در آينده از هم خواهد پاشيد. بايد اين نكته به خاطر سپرده شود كه اگر در جامعه يي هر كسي سعي كند جلوي رشد ديگري را مسدودكند تا از اين طريق رشد يابد، فرصت‌هاي لازم براي خلاقيت و رشد چنين جامعه‌يي بر باد خواهد رفت.
8 -يكي از نكاتي كه اعضاي گروه بايد به آن توجه كنند، انجام مطالعات در زمينه خلاقيت، نوآوري و كارآفريني است و همچنين لازم است اعضا با تكنيك‌هاي مورد نياز براي گروه نظير يورش فكري، تكنيك شش كلاه تفكر و ديگر تكنيك‌هاي خلاقيت آشنا شوند و در زمينه تكنيك‌هاي حل مشكل، بيشتر بدانند و در اين رابطه مطالعه و تمرين كنند.
9- صبر و انتقادپذيري از ويژگيهاي مهم فرهنگ فعاليت‌هاي گروهي است، اعضاي گروه بايد هميشه آماده پذيرش سخت‌ترين انتقادات بوده و در برابر ناملايمات صبر فراوان داشته باشند. انسانها از نظر خصوصيات شخصيتي متفاوتند. زماني كه انسانها در شروع فعاليت‌ها كنار هم قرار مي‌گيرند، بعضي از خصوصيات رفتاري غيرقابل تحمل به نظر مي‌رسند، درست مانند چرخ‌دنده‌هايي كه با يكديگر جفت نمي‌شوند و همين موضوع باعث برخورد چرخ‌دنده‌ها و اصطكاك ميان آنها مي‌شود. اما ميان انسان با چرخ‌دنده‌ها فرق بسيار اساسي وجود دارد. آدمي قادر است با گذر زمان كم‌كم خود را با شرايط تطبيق دهد، لذا در اينجا صبر بسيار، ضروري است.تحمل سختي‌هاي شروع كار و تحمل بعضي خصوصيات رفتاري انسانها سبب مي‌شود آرام‌آرام انسانهاي صبور به نتايج ارزشمندي دست يابند. صبر باعث مي‌شود آدمي از انجام رفتارهاي شتابزده وغيرمنطقي خودداري كرده و شاهد نتايج شيرين اعمال خود در آينده باشد.
10-گهگاه لازم است گروه از متخصصين مرتبط با موضوعات مورد بحث دعوت كرده و از نظرات آنان بهره‌مند شود. شركت در سمينارها، نمايشگاه‌ها و…مي‌تواند فرصتي براي ديدار با متخصصان و افراد صاحب‌نظر باشد.
11-اعضاي گروه بايد سعي كنند در عرصه پژوهش نيز وارد شوند تا بتوانند به نتايج ارزشمند دست يافته و در كنار آن به انتقال افكار نو پرداخته و راه‌حل‌هاي كاربردي و ارزشمند به جامعه ارايه كنند.
12-سيمونتون از محققان خلاقيت بيان مي‌كند كه فرد پس از ده سال درگير شدن در يك مساله و كسب تجربه و تخصص در آن زمينه، به خلاقيت واقعي دست مي‌يابد و لذا تداوم فعاليت‌هاي گروه در مدت زمان طولاني نتايج شگفت‌انگيز و ارزشمندي در پي خواهد داشت.
13-گروه مي‌تواند در بعضي مواقع جلسات خود را در مكانهاي تفريحي و فرح‌بخشي نظير مكانهاي سرسبز برگزار كند كه اين خود مي‌تواند انگيزه بيشتري براي تداوم بحث‌ها باشد.
14 -گروه بايد علم و دانش خويش را در رابطه با رايانه و اينترنت و زبان انگليسي ارتقا دهد و از اطلاعات روز برخوردار شود به گونه‌يي كه اعضا بتوانند از منابع خارجي بهره برده و از طريق و بلاگ‌ها و يا وب‌هاي ايجاد شده توسط گروه به انتشار نتايج فعاليت‌هاي خود بپردازند. اين اقدام سبب مي‌شود كه زمينه براي جذب علاقه‌مندان و تبادل نظر در سطحي بسيار وسيع‌تر و در مقياس فراملي پديد آيد كه اين خود زمينه‌ساز انتقال علم و دانش به داخل مرزهاي كشور است و اعتبار ملي را ارتقا مي‌دهد.
15-گروه بايد نتايج فعاليت‌هاي خود را براي علاقه‌مندان در همايش‌ها ارايه كند. اين اقدام باعث خواهد شد كه گروه بازخوردهاي ارزشمند از ديگران دريافت كرده و از طرفي بتواند با انگيزش بيشتر به نقد و بررسي و اصلاح فعاليت‌هاي خويش بپردازند.
16-لازم است اعضاي گروه در زمينه «روانشناسي گروه» مطالعه كنند. كسب اطلاعات در اين خصوص مي‌تواند زمينه‌ساز شناخت اعضاي گروه از يكديگر شده و زمينه براي همبستگي بيشتر شود.
بدون شك تشكيل گروه و ادامه فعاليت‌هاي آن همچون تولد موجودي است كه اگر تداوم يابد، آرام‌آرام رشد و تكامل يافته و به مرحله‌يي خواهد رسيد كه نتايج ارزشمندي از خود به جامعه ارايه مي‌كند و چه بسا زمينه‌يي براي وقوع خلاقيت و كارآفريني در جامعه و شروعي براي سازندگي در جامعه باشدو ذكر اين نكته لازم است كه بدانيم اگر اين گروه در فكر خدمت به جامعه نباشد بدون شك در نيمه راه از حركت باز خواهد ايستاد.
****
منبع : مقاله ” كار گروهي، شروع كار آفريني “- نويسنده : حميد ميرزاآقايي -قسمت اول- شنبه روزنامه اعتماد – شماره 407
