مقدمه
تحقيق مانند هركار ديگري، دانشي است كه مستلزم شناخت اصول و قواعد و روشهاست وپژوهشگر با فراگرفتن و قبول كردن آن اصول، علاوه بر اعتبار بخشيدن به دستاوردهاي تحقيقاتي خويش و دستيابي به نتايج جديد و مفيد در ساية جستجو و كاوش مستمر و بي‌وقفه، چه بسا به ترميم خطا های پيشين خود يا ديگران نيز توفيق يابد.
در نظامهاي آموزشي و پژوهشي دانشجويان و فارغ‌التحصيلان دوره‌هاي كارشناسي ارشد و دكتراي تخصصي به عنوان پژوهشگر شناخته مي شوند. اين دوره ها در نظام واحدي آموزش عالي در ايران پس ازگذراندن تعدادي واحد درسي با تدوين رساله يا پايان‌نامة تحصيلي تمام مي شود و احتمالاً همين پايان‌نامة تحصيلي است كه ملاكي براي قرار دادن فارغ التحصيلان در زمرة محققان كشور محسوب ميشود.لذا هدف اساسي تهیه این دستورالعمل، دستيابي به الگويي جامع و مانع و استاندارد نمودن چارچوب تدوين پايان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری است .
الف) بخش هاي پايان نامه و ترتيب آنها
پايان نامه هايي که به کتابخانه مرکزي دانشگاه صنعتي شريف تحويل مي گردد، بايد حاوي بخش هاي نامبرده زير باشد. اين بخش ها بايستي به ترتيب ذکر شده، در زير تنظيم و تهيه شده باشند.
* صفحه بسم الله (اختياري)
* صفحه عنوان (پيوست 1)
* صفحه تصويب نامه توسط هيئت داوران (پيوست 3)
* صفحه اهدا يا تقديم (اختياري)
* چکيده فارسي (حداکثر 300 واژه به همراه 4 تا 7 کليدواژه)
* پيشگفتار (اختياري)
* صفحه تقدير و تشکر (اختياري)
* فهرست مطالب: شامل عناوين اصلي و فرعي فصل ها، عنوان کتابنامه (فهرست مأخذ) و عناوين پيوست ها
* فهرست جدول ها (در صورت وجود)
* فهرست شکل ها (در صورت وجود)
* فهرست علايم و اختصارات (در صورت وجود)
* متن اصلي
* منابع و مأخذ
* واژه نامه (اختياري)
* پيوست ها (در صورت وجود)
* چکيده لاتين (Abstract ) به همراه کليدواژه هاي لاتين
* صفحه عنوان انگليسي (پيوست 2)
ب) شيوه نگارش
آيين نگارش پايان نامه بايد مطابق روش مورد تأييد کتابخانه باشد. همچنين قواعد و مشخصات تصريح شده در اين دستورالعمل بايد رعايت شود.
1. کاغذ و چاپ: کليه قسمتهاي پايان نامه بايد روي کاغذ سفيد مرغوب تايپ گردد. ابعاد کاغذ 7/29*21 (کاغذ A4 ) مي باشد. تمامي متن ها روي کاغذ يک رو تايپ مي شود. نوع قلم مورد استفاده در تمامي متن يکنواخت مي باشد. (برای مثال فونت Nazanin، Zar، Lotus، …) نوع قلم براي عناوين مي تواند متفاوت انتخاب شود (برای مثال فونت Titr ).
2. فاصله گذاري و حاشيه بندي: فاصله سطرها در تمامي پايان نامه برابر 5/1 سانتي متر است، اما فاصله سطرها در چکيده برابر 1 سانتي متر (single ) مي باشد. حاشيه سمت راست و بالا مساوي 3 سانتي متر و حاشيه سمت چپ و پايين برابر 5/2 سانتي متر مي باشد. اين حاشيه ها بايد در سرتاسر پايان نامه رعايت شود. در صورتي که در برخي موارد اندازه شکل ها يا جدول ها بزرگتر از فضاي داخل حاشيه ها باشد، با کوچک کردن آنها و يا با استفاده از کاغذ A3 (بصورت تاخورده) حاشيه رعايت مي گردد.
3. شماره گذاري: شماره صفحات آغازين (از اول پايان نامه تا اول متن اصلي) با اعداد و به حروف مانند: پنج، شش، …(اولين صفحه يعني صفحه عنوان بدون شماره تايپ مي گردد) یا با حروف ابجد(الف، ب، ج…) نوشته مي شوند. تمامي صفحات متن اصلي که از مقدمه يا فصل نخست شروع مي شود، بايد شماره گذاري شوند. شماره گذاري صفحات شامل صفحه هاي محتوي شکل، جدول، منابع و پيوست نيز مي گردد.
* شماره صفحه در پايين و در وسط قرار مي گيرد. فاصله شماره صفحه در حدود 5/1 سانتي متر از لبه پايين است.
* بخش ها و زيربخش ها به عدد شماره گذاري مي شوند، بطوري که شماره فصل در سمت راست و شماره بخش بعد از آن آورده شود مانند:
3-2-4. بيان کننده زيربخش 4 از بخش 2 از فصل 3 است.
3-2-4-1. بيان کننده زيربخش 1 از بخش 4 از بخش 2 از فصل 3 است.
4. جدول ها و شکل ها: تمامي شکل ها (تصويرها، نمودارها، منحني ها) و جدول ها بايد با کيفيت مناسب تهيه شوند. به گونه اي که کپي تهيه شده از آنها از وضوح کافي برخوردار باشد. تمامي شکل ها و جدول ها بايد به ترتيب ظهور در هر فصل شماره گذاري شوند، مثلأ براي جدول هاي فصل 2، جدول 2-1 و 2-2 و…، براي جدول هاي فصل 3، جدول 3-1 و 3-2 و …ذکر شود. عنوان جدول ها در بالاي آنها و عنوان شکل ها در زير آنها ذکر مي گردد. چنانچه جدول يا شکلي از مرجعي آورده شده است، مرجع در عنوان جدول يا شکل ذکر مي گردد. همچنين لازم است به کليه شکل ها و جدول ها در متن ارجاع شده باشد.
5. پانويس يا زيرنويس: در صورتي که يک عبارت يا واژه نياز به توضيح خاصي داشته باشد، توضيح را مي توان بصورت زيرنويس در همان صفحه ارائه نمود. در اين صورت عبارت يا واژه توسط شماره اي که بصورت کوچک در بالا و سمت چپ آن تايپ مي شود و در زيرنويس، توضيح مربوط به آن شماره ارائه مي شود. قلم مورد استفاده در زيرنويس مي تواند با قلم متن اصلي متفاوت باشد.
6. درج لغات لاتين در متن فارسي: همه نام هاي لاتين در متن به خط فارسي و در پانويس به لاتين (يا به خط اصلي) نوشته مي شود.
7. روابط رياضي و فرمول ها: فرمول ها در هر فصل به طور جداگانه و به ترتيبي که در متن ميآيند، در داخل پرانتز به عدد شماره گذاري مي شوند، به طوري که شماره فصل در سمت راست و شماره فرمول بعد از آن آورده مي شود.
8. نحوه ارجاع در متن و فهرست منابع و مأخذ: لازم است در متن به کليه منابعي که مورد استفاده قرار مي گيرد، اشاره شود. چنانچه در داخل متن از يک منبع مطلبي نقل شود، بلافاصله پس از خاتمه جمله کروشه اي باز مي شود و مرجع ذکر مي گردد. نحوه ارجاع در متن به يکي از دو روش زير مي باشد:
· مراجع به ترتيبي که در متن ميآيند شماره گذاري مي شوند. در اين روش مراجع به ترتيب شماره در فهرست منابع و مأخذ ذکر خواهد شد.
· ذکر منبع با ارجاع به نام نويسنده و سال انتشار آن مي باشد. براي مثال: (Taylor, 2005)، در اين روش، مراجع به ترتيب حروف الفباي نام نويسنده در فهرست منابع ذکر مي گردد.
در صورت استفاده از هر يک از دو روش، لازم است که جزئيات و شيوه ذکر منبع در متن و در فهرست مراجع منطبق بر يکي از شيوه هاي معروف و شناخته شده باشد.
9. مشخصات جلد پايان نامه:
– جنس جلد از مقوا با ضخامت 2 تا 3 ميليمتر با روکش چرم مصنوعي (گالينگور) مي باشد .
– رنگ جلد به دلخواه از اين چهار رنگ (سرمه اي، يشمي، زرشکي، قهوه اي) مي باشد.
– قطع جلد نيم سانتي متر بزرگتر از قطع کاغذ است.
– نوشته هاي روي جلد بصورت زرکوب چاپ ميگردد.
– در قسمت عطف، عنوان پايان نامه، نام نويسنده و سال نوشته و زرکوب مي شود.
ج. آماده سازي و صحافي
تکثير و نسخه الکترونيکي پايان نامه: دانشجو موظف است يک نسخه چاپي از پايان نامه خود را به همراه فايل الکترونيکي در قالب فرمت word (بر روی CD یا Floppy disc ) به کتابخانه تحويل دهد.
د. پيوست ها:
پيوست 1: صفحه عنوان فارسي و روي جلد
پيوست 2: صفحه عنوان انگليسي
پيوست 3: صفحه تصويب نامه
تهيه كنندگان:مريم اسدي ، خيرالنساء سيفي
