بازنگری در الگوی مصرف

تحمل این واقعیت وقتی برای ما سخت تر می شود که توجه خود را به عنوان یک مسلمان به دستورات مؤکد اسلام عزیز در ارتباط با مصرف صحیح و قبیح و حرام دانستن اسراف معطوف نمائیم. از این رو رهبری معظم انقلاب اسلامی عنوانی را برای سال جاری مطرح فرمودند که برای نهادینه شدن مفاهیم آن نیازمند تعریف “بایدها و نبایدها”ی جدیدی در الگوی مصرف هستیم. اکنون که عنوان ” اصلاح الگوی مصرف” برای امسال در کشور مطرح گردیده است این معنا را باید در اذهان آحاد جامعه ایجاد نمود که چگونگی مصرف و بهره مندی از نعمات خداوندی نیازمند بازنگری جدی و اصلاح می باشد. که در این راستا نهادهای دولتی، اجتماعی، مدیریتی و سیاسی کشور می بایست ایفا کننده ی نقشی مهم و اساسی باشند. زیرا متأسفانه این واقعیت وجود دارد که ارگان های دولتی و اداری کشور خود بعنوان یکی از بزرگترین مصرف کنندگان می باشند که با درایت صحیح می توان بخش عمده ای از اتلاف انرژی را از این طریق پیشگیری نمود.  این جمله بدان معناست که صرفه جويي علاوه بر اينكه در حوزه اقتصاد شخصي معنا و مفهوم مي يابد در حوزه اقتصاد عمومي نيز اهمیت دارد. بر اين اساس است كه حضرت امام (ره) مصرف زياد و بيش از نياز در آب و برق را نه تنها نادرست و حرام مي داند بلكه آن را ضمان آور دانسته و شخص را نسبت به جامعه مديون مي شمارد.
یکی از الگوهای نادرست مصرف که در قرآن کریم نیز بدان پرداخته شده، روش تبذیر است. تبذیر از ریشه بذر گرفته شده و به معنای ریخت و پاش است  به این معنا که اموال به شکل درست و مناسبی مصرف نگردد. خداوند متعال در سوره اسراء به صراحت این شیوه مصرف کردن را نقد فرموده و آن را ضد اخلاقی می شمارد و مردمان را از آن رفتار نابهنجار پرهیز می دهد:

( وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا؛ و حق خويشاوند و درويش بينوا و در راه‏مانده را بده و مال خود را بيهوده و به گزاف مريز و مپاش- تباه مكن- همانا ريخت و پاش كنندگان- كسانى كه مال را به گزاف تباه مى‏كنند- برادران شيطان هايند و شيطان خداوند خويش را ناسپاس است.)

بنابراین هر گونه ریخت و پاشی به معنای کفران نعمت و ناسپاسی و مصداقی از مصرف بی رویه و ناهنجاری است که معیشت فردی و جمعی بشر را مختل می سازد.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که هر چند الگوي مصرف در کشور نيازمند اصلاح و ساماندهي در تئوري هاي دانشگاهي و اقتصادی است، ولی پرهیز از مصرف نابجا و بی رویه و همچینن جلوگیری از اسراف و ریخت و پاش (تبذیر) را نباید در دیگران جستجو کرد بلکه هر فردی از لحاظ شرعی و اخلاقی موظف است که در شیوه ی مصرف خود تجدید نظر کند تا این غلط مصطلح اجتماعی در کشور اصلاح گردد.