نویسنده: سید محسن هاشمی
این یاداشت در پی آنست که با بررسی تدابیر و عملکرد دو کشور ایران و فرانسه در قلمرو سینما تصویر مناسبی از کامیابی و ناکامی های سیاست های فرهنگی در عرصه سینما پیش رو بگذارد.نگارنده علاوه بر اینکه سه سال در معاونت سینمایی در سمت سازمانی مدیریت امور جشنواره ها در بنیاد سینمایی فارابی فعالیت کرده به دلیل اندک آشنایی با زبان و فرهنگ فرانسه به مطالعه در سینمای فرانسه علاقمند و در سفری اخیر به همراه سینماگران ایرانی با مقامات دو سازمان سینمایی فرانسه برای آگاهی دقیق از نحوه حمایت های این دو سازمان سینمایی ملاقات داشته است.
مدیریت هنری به دو بخش کلان و خرد تقسیم می شود.مدیریت سینمای ایران در پس انقلاب اسلامی در هر دو عرصه توسط دولت اداره می شود.جمهوری اسلامی ایران وجمهوری فرانسه هر دو از گسترش فرهنگ امریکایی در درون مرزهای شان بیمناکند . هر دو علاقمندند تا فضای فرهنگی جامعه خود را از هجوم و هژمونی کالا و محصولات فرهنگ امریکایی حراست کنند . جمهوری فرانسه بدون ایجاد محدودیت در عرضه سایر کالاهای دیگر ملل و از جمله امریکا ، با تدبیر و حمایت از تولید و عرضه محصولات فرهنگی خود می کوشد تا سهم مصرف کالا های فرهنگ ملی خود را در سبد مصرف خانوار افزایش دهد.جمهوری اسلامی ایران اما علاوه بر حمایت های مستقیم از آن بخش از محصولات فرهنگی داخلی که ارزشمند بودنشان را تایید می کند با ایجاد محدودیت در عرضه کالاهای فرهنگی خارجی و به ویژه امریکایی در مصون سازی شهروندانش از این هجوم تلاش می کند.
این سیاست در هنر- صنعت سینما نیز که بیش از سایر کالاهای فرهنگی اقبال داشته و تاثیر گذار تر است در هر دو کشور با جدیت و دقت دنبال می شود.دولت فرانسه برای داشتن سینمای ملی ساختار حمایتی بدون تبعیضی را برای تولید و نمایش فیلم فرانسوی بدون نیاز به بودجه ملی بنیاد نهاد و اکنون حاصل ان را بر پرده سینما ها و شبکه های تلویزونی میتوان شاهد بود. سینمای فرانسه با دو نهاد سازمانیCNC ,UNIFRANCE به سیاستگذاری وحمایت از برنامه های سینمایی اش می پردازد.در ایران اما علاوه بر معاونت سینمایی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و چند سازمان که دارای هیات امنای جداگانه اما تحت نظارت مستقیم معاونت سینمایی همچون بنیاد سینمایی فارابی،مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی،سینمای جوان و…هستند ، حوزه هنری و سیما فیلم (تحت نظارت صدا و سیمای ج.ا.ا) نیز فعالیت حمایتی و اجرایی برای داشتن سینمای ملی-اسلامی را دنبال می کنند.
در فرانسه وزارت فرهنگ وارتباطات با تاسیس مرکز ملی سینمای فرانسه با هدف تنظیم مقررات سینمایی،حمایت از صنایع فیلم،رسانه،ویدئو و مالتی مدیا،ترویج و معرفی آثار سینمایی برای توزیع در میان مخاطبان،محافظت و ارتقای میراث سینمایی فرآیند مدیریت سینمای فرانسه را بدون نیاز به بودجه ملی دنبال می کند.مرکز ملی سینمای فرانسه با تایید سرمایه گذاران برای تولید،اعطای مجوزعملیات سینمایی،صدور کارت حرفه ای سینمایی،مشارکت در تهیه گزارش های سینمایی و درجه بندی نمایش فیلم ها و نیز تنظیم مناسبات سینما و تلویزیون و از جمله با در اختیار گذاردند کپی رایگان برای نمایش در شهرستان های دور، برگزاری آیین های گشایش در شهرستان ها، چاپ بروشور و کاتالوگ اثار سینمایی و بهنگام سازی مقررات و نظارت بر کاربرد آنها توسط عوامل تولید می کوشد به ماموریت پیش گفته فایق آید.
بودجه این مرکز از دو ناحیه تامین می شود. نخست اینکه هر فیلمی که در فرانسه اکران می شود مکلف است 10% از میزان فروشش را به حساب این مرکز واریز کند. دوم اینکه تمامی شبکه های تلویزیونی فرانسه مکلفند به میزان 3 تا 5 درصد از میزان قیمت خرید فیلم های غیر فرانسوی را به حساب این مرکز واریز کنند و در تولید اثار سینمایی فرانسوی هم مشارکت داشته باشند.شایان ذکر است بیش از 35% از این بودجه صرف ساخت و بهسازی سالن های سینما می شود. در فرانسه طی سال 2009 تعداد 137 فیلم کاملا فرانسوی و تعداد 93 فیلم به صورت تولید مشترک با کشور های همسایه و فرانسوی زبان ( جمعا 230فیلم ) تولید شده است و در همین سال 190 میلیون قطعه بلیت سینما در فرانسه به فروش رفته که بیانگر آنست که بطور متوسط هر فرانسوی سه بار در سال به سینما رفته است.
مرکزملی سینمای فرانسه دارای چندین کمیسیون تخصصی با حضور نمایندگان اصناف سینمایی(تهیه کنندگان، کارگردانان، بازیگران، توزیع کنندگان و…) است که مسئولیت تصمیم گیری در باره وضع مقررات ، میزان و نوع حمایت ها را در تولید و توزیع و نمایش آثار سینمایی با اعلان شاخص های لازم برای قبول پرونده ها و میزان حمایت برعهده دارد.مرکز ملی سینمای فرانسه دارای700کارمند (با احتساب کارکنان موسسه یونی فرانس و موزه سینما در ترمیم و مرمت و حفظ میراث سینمایی) است و رئیس آن توسط رئیس جمهور بدون محدودیت زمانی انتخاب می شود.
در ایران اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ساختار معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری با چهار اداره کل و با تاسیس و اداره بنیاد سینمایی فارابی،مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، انجمن سینمای جوان، موسسه رسانه های تصویری،بنیاد بازی های رایانه ای، موسسه سینما شهر،… می کوشد تا زمینه های پیدایش و توسعه الگوی سینمای ملی- اسلامی را در ایران فراهم آورد.معاونت امور سینمایی و سازمان ها و موسسات تابعه همه از بودجه ملی استفاده می کنند و تعداد یک هزار و یکصد نفر کارمند در این معاونت و موسسات ذکر شده مشغول بکار هستند.صدا و سیمای (تلویزیون) ایران هیچ محدودیتی برای خرید و نمایش فیلم های خارجی ندارد و مسئولیتی نیز برای کمک به سینمای ملی برایش تعریف نشده است.حمایت های تولیدی سازمان های معاونت سینمایی بدون حضور و ایفای نقش نمایندگان اصناف سینمایی و توسط کارکنان و هیات مدیره منتصب تعیین و پرداخت می شود. تعداد 75 فیلم سینمایی در سال گذشته در ایران تولید و 285 سالن سینما کل بضاعت سینمای ایران و در همین سال قریب 11 میلیون بلیت سینما فروخته شده است. (برای یاداوری: همسایه ایران، ترکیه دارای 1570 سالن سینما و امیر نشین امارات 236 سالن سینما است)
اما در عرضه و معرفی سینمای فرانسه در جهان موسسه “یونی فرانس” زیر مجموعه مرکز ملی سینمای فرانسه با سی نفر کارمند(با احتساب کارکنان دفاتر دایمی در پکن،نیویورک و توکیو)، عهده دار معرفی و تبلیغ سینمای فرانسه است.خدمات تجزیه و تحلیل و نظارت بر بازار سینمای جهان از جمله اهداف و وظایف این سازمان است.یونی فرانس با شرکت در 12 جشنواره و بازر بین المللی هم چون:کن،برلینفونیز،سن سباستین، لوکارنو،پوسان،آمریکا،رم و…می کوشد به معرفی سینمای فرانسه کمک کند.تنظیم و برگزاری جشنواره فیلم های فرانسوی در جهان مانند:یوکوهاما،نیویورک،سیبری،شانگ های پراگ،اتن و… با هدف سه گانه تعامل با خریداران، اصحاب رسانه ها و امکان دیده شدن اثار فرانسوی توسط مردم، رویکرد این فعالیت است.80% از از بودجه یونی فرانس را مرکز ملی سینمای فرانسه تامین می کند و بقیه توسط حامیان مالی از جمله وزارت امورخارجه فرانسه تامین می شود.این نهاد امکان حضور سینماگران فرانسوی(کارگردان و بازیگر) و منتقدان و روزنامه نگارن سینمایی را در بازار ها و فستیوال های خارجی و انجام رایگان زیر نویس تمامی فیلم های فرانسوی را به عهده دارد.هم چنین با پرداخت نیمی از اجاره بهای غرفه های توزیع کنندگان فیلم های فرانسوی در بازار های حهانی از دیگر اقدامات یونی فرانس به شمار می رود.تولید ونشر کاتالوگ سینمای فرانسه بدون هیچ تبعیض و گزینشی از اثار سینمایی جزو دیگر فعالیت های این موسسه است.
در ایران اما امور بین الملل بنیاد سینمایی فارابی ، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ، انجمن فیلم کوتاه ،بین الملل حوزه هنری و سازمان فرهنگ و ارتباطات هر کدام به شیوه و سلیقه مدیرانشان(فارغ از تعیین شاخص های مسئولیت آور) ونه روشمند نسبت به معرفی و تعیین سازو کار حضور فیلم ها و سینماگران ایرانی در مجامع جهانی اقدام می کنند.
بدون شک کسب تجربه از خرد جمعی، شیوه و سیره عقلا بشمار می رود و تدبیر در چاره سازی الگو برداری از نمونه های موفق بشری است.گسترش و بهسازی سالن های سینما با ارایه تسهیلات دولتی و عمومی، اخذ عوارض از نمایش فیلم های سینمایی خارجی در تلویزیون برای ساخت و تولید فیلم سینمایی،حمایت روشمند از توسعه و پیشبرد سینما با قبول و توسعه حضور نمایندگان اصناف سینمایی در مجامع تصمیم گیری و منابع حمایتی تولید و نمایش فیلم ،تدوین نظام نامه حضور خارجی سینمای ایران در بردارنده حمایت های مالی برای حضور در مجامع و بازار های جهانی از توزیع کنندگان خصوصی،شفاف سازی نوع و میزان حمایت هاو اعلان برخورداران از آن و نیزبه روز رسانی دانش و مهارت اهالی سینما با برگزاری کارگاه های آموزشی با مربیان خارجی بهتر می تواند سینما ی ایران را که طی این سال ها یگانه سفیر فرهنگی ایران اسلامی در این سال ها بوده است را کماکان سرپا نگه دارد.
جامعه اصناف سینمای ایران در زمستان 1387 طی نامه ای به ریاست محترم جمهور پیش نویس لایحه ای را تقدیم کرد که در آن در دو بخش الف: اصلاح و ارتقای جامعه اصناف سینمایی به سازمان نظام سینمایی(برای قبول مسولیت در چرخه تنطیم مناسبات سینمایی) و ب: حمایت از حقوق مادی و معنوی آثار سینمایی، افق سینمای ایران را بر اساس تجارب موفق دیگر ملل پیش بینی کرده بود و در ضمیمه آن پیش نویس، کوچک سازی دولت را با انحلال سازمان های موازی و کم حاصل پیش گفته توصیه کرده هم چنین برای حمایت از سینمای ملی، تجمیع حمایت های مالی را به صورت شفاف و در قالب 4 کمیسیون با ترکیب نمایندگان اصناف و حاکمیت طراحی کرده بود که سوگمندانه تاکنون نه از سوی دولت و نه از سوی مجلس (که رو گرفت آن پیش نویس همزمان به کمیسیون فرهنگی مجلس هم ارسال شده بود ) هیچ واکنشی دیده و مشاهده نشده است.امید که خداوند متعال براین درخت فرهنگ ایرانی نظری از لطف بیاندازد.
http://www.seyyedmohsenhashemi.com/fa/articles/post-15/
