نویسنده: زهرا قادری
بررسی تاثیر انتشار سهام جایزه بر بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران: چکیده: تحقیقات انجام شده در سایر کشورها نشان می دهد که سرمایه گذاران، عکس العمل مطلوب ومثبتی در مقابل انتشار اخبار مربوط به سهام جایزه نشان داده اند . به عبارت دیگر نتایج بدست آمده نشان می دهد که نرخ بازده سهام شرکتهایی که سهام جایزه توزیع کرده اند بیشتر از نرخ بازده شرکتهای دیگر بوده است .گروهی از محققان بازده بالاتر را بمنزله باارزش بودن سهام جایزه تلقی کرده اند ولی گروه دیگر براین باورند که بازده بیشتر اینگونه سهام ناشی از محتوای اطلاعاتی سهام جایزه است وسهام جایزه به خودی خود ارزشی ندارد. در این تحقیق رابطه بین انتشار سهام جایزه ونرخ بازدهی سهام (سهامداران) مورد بررسی قرارگرفته است .در این تحقیق سه فرضیه در مورد تاثیر انتشار سهام جایزه بربازدهی ،سود سهام ،سود تقسیمی صورت گرفته است. 76 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قالب فراوانی 119نمونه با احتساب سالهای انتشار سهام جایزه مورد بررسی قرار گرفتند. بااستفاده از روش آماری تی تست زوجی (Paired T-test) فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفت. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که انتشار سهام جایزه بربازدهی سهام شرکتها تاثیر مثبت دارد اما درمورد سود سهام وسود تقسیمی ارتباط معنا داری وجود ندارد.به نظر می رسد مهمترین عوامل در این زمینه کارآیی ضعیف بورس اوراق بهادار تهران وناآگاهی نسبی (سرمایه گذاران در برخی موارد مدیران) از سهام جایزه می باشد.
مقدمه :
یکی از موضاعاتی که کنجکاوی سرمایه گذاران و متخصصان مالی در بورس اوراق بهادار را برانگیخته، تأثیر سهام جایزه بر نرخ بازده سهام است . بر اساس تحقیقی که بر روی قیمت سهام شرکتهای منتشر کننده سهام جایزه انجام گرفته است بررسی رفتار قیمت سهام آن شرکت ها در قبل و بعد از سهام جایزه نشان می دهد که در نیمی از موارد قیمت سهام بعد از سهام جایزه مساوی یا بیشتر از قیمت سهام در قبل از اعطای سهام جایزه بوده است . چنین مشاهداتی دلیل محکمی بر غیر کارا و غیر عقلایی بودن بازار سهام ایران است . یکی از عوامل مهمی که بر قیمت سهام و بالطبع بر ثروت سهامداران تأثیر می گذارد چگونگی تقسیم سود می باشد . با اینکه به نظر می رسد سهامداران در ایران سهام جایزه را به سود نقدی ترجیح می دهند تأمل در این موضوع بیانگر این واقعیت است که اگر نسبت به آگاهی سهامداران در مورد ماهیت سهام جایزه اقدام نشود این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکتها با انتشار سهام جایزه و متورم نمودن ارزش سهام خود مبادرت به فریب سهامداران اقلیت یا مردم عادی نموده و به این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند.مروری به کتابها و مقالات مالی نشان می دهد ، متخصصان و صاحبنظران مالی عقاید متفاوتی در باره ارزش سهام جایزه دارند. برخی از آنها معتقدند چنانچه درصد سهام جایزه در حد پایینی باشد انتشار سهام جایزه موجب افزایش ثروت سهامداران می گردد ، اما پاره ای دیگر بر این باورند که چون سهام جایزه موجب گسترش مالکیت سهام و حفظ نقدینگی در شرکت می شود،سهام جایزه دارای ارزش است و صدور آن به هر میزان موجب افزایش ثروت سهامداران می گردد. گروه دیگر اظهار می کنند که چون صدور سهام جایزه تأثیری بر میزان سود دهی و ریسک شرکت نمی گذارد بنابراین تأثیری نیز بر ارزش شرکت و ثروت سهامداران نخواهد گذاشت . نتایج به دست آمده در سایر شرکتها نشان می دهد که نرخ بازده سهام شرکتهایی که سهام جایزه توزیع کرده اند بیشتر از نرخ بازده شرکتهای دیگر بوده است . گروهی از محققان بازده بالاتر را به منزله با ارزش بودن سهام جایزه تلقی کرده اند ولی گروهی دیگر بر این باورند که بازده بیشتر اینگونه سهام ناشی از محتوای اطلاعاتی سهام جایزه است و سهام جایزه به خودی خود ارزشی ندارد .
هدف از این تحقیق مطالعه تأثیر انتشارسهام جایزه بر بازدهی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با روش های عملی می باشد.با توجه به مطالب مذکور اهمیت تحقیق از دیدگاههای متفاوتی می تواند مورد توجه قرار گیرد از جمله : سرمایه گذاران و مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت انتشار سود سهمی به جای سود نقدی با توجه به پیامدهای آتی قیمت بازار سهام نسبت به آن ابزار و در نهایت ارائه راهکارها و پیشنهادهایی در جهت هدایت بازار به سمت کارایی و رونق بیشتر .
تعاریف واژه های عملیاتی
سهام جایزه
افزایش سرمایه ازمحل اندوخته ها را سهام جایزه می گویند.
بازده سهام
به مقدار درآمدی اطلاق می شود که در نتیجه سرمایه گذاری عاید سهام دار می شود.
سود تقسیمی
مقدار سود نقدی که پس از تصویب در مجامع عادی به سهامداران تعلق می گیرد.
سود سهام
میزان سود قطعی شرکت در آن دوره مالی که با تشکیل مجمع عادی سالیانه اعلام می شود.
بیان مسئله
یکی از موضوعاتی که کنجکاوی سرمایه گذاران ومتخصصان مالی در بورس را برانگیخته، تاثیر سهام جایزه برنرخ بازده سهام است . مشاهدات روزمره نشان می دهد که سهامداران ایرانی علاقه خاصی به سرمایه گذاری در سهام شرکتهایی که قصد صدور سهام جایزه دارند،نشان می دهند. تحولات چند سال اخیردر اقتصاد ایران آثار چشمگیری بر مدیریت مالی شرکتها گذاشته است از جمله افزایش نرخ ارز وسطح عمومی قیمت ها به همراه هدف دستیابی به توسعه یافتگی ،باعث افزایش میزان نقدینگی مورد نیاز شرکتهای ایرانی شده است .این افزایش نیاز در شرایطی است که بانکها وموسسات اعتباری نیز منابع مالی کافی برای تامین نقدینگی شرکتها در اختیار ندارند از طرفی بالابودن هزینه تسهیلات اعطایی بانکها عامل بازدارنده دیگر می باشد این شرایط،شرکتها را ناگزیر به سمت افزایش سرمایه به عنوان تنها ابزار باقیمانده تامین مالی سوق داده است. از نظر مالی سهام جایزه هیچ گونه ارزش اقتصادی ندارد ومحققان تاکنون هیچ دلیلی دال بر ارزشمند بودن سهام جایزه پیدا نکردند عقاید مرسوم حاکی از آن است که سهامداران هیچ نفع واقعی از سهام جایزه نمی برند سهام جایزه برارزش حقوق صاحبان سهام نمی افزاید بلکه تنها ترکیب آنها را به هم می زند به طوری که در غالب موارد سرمایه وسود انباشته درست به اندازه یکدیگر تغییر متقابل میکنند.سهام جایزه دارای یک تاثیر مثبت روانی بر سرمایه گذاران است باوجودی که تعداد سهام افزایش می یابد لیکن برای شرکت هیچ گونه وجه جدیدی را به همراه ندارد از جنبه نظری نیز ارزش اقتصادی کل شرکت تغییر نمی کند زیرا باانتشار سهام جایزه ارزش هرسهم به تناسب کاهش می یابد اما اگر انتشار سهام جایزه تنها تغییر صوری محسوب می شود پس چرا شرکتها به توزیع آن اقدام می کنند؟
بویژه اینکه چنین عملی برای شرکت هزینه واقعی نیز به دنبال دارد در این تحقیق با سوالاتی از قبیل:
1-آیا شرکتهایی که اقدام به انتشار سهام جایزه نموده اند سود سهام آنها در سالهای بعد از انتشار بالا رفته است؟
2- آیا می توان گفت سود تقسیمی شرکتهای انتشار کننده سهام جایزه رشد بالایی داشته ؟
3-آیا انتشار سهام جایزه بربازدهی شرکتهای پذیرفته شده در بورس تاثیری دارد؟
اهداف تحقیق
هدف اصلی : انتشار سهام جایزه واثرات آن بر بازدهی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
اهداف جزیی:
بررسی سود سهم ( )در سالهای قبل وبعد ازانتشار سهام جایزه
بررسی سود تقسیمی( )در سالهای قبل وبعد ازانتشار سهام جایزه
اهمیت تحقیق
بر اساس تحقیقی که بر روی قیمت سهام شرکتهای منتشر کننده سهام جایزه انجام گرفته است بررسی رفتار قیمت سهام آن شرکت ها در قبل و بعد از سهام جایزه نشان می دهد که در نیمی از موارد قیمت سهام بعد از سهام جایزه مساوی یا بیشتر از قیمت سهام در قبل از اعطای سهام جایزه بوده است . چنین مشاهداتی دلیل محکمی بر غیر کارا و غیر عقلایی بودن بازار سهام ایران است . یکی از عوامل مهمی که بر قیمت سهام و بالطبع بر ثروت سهامداران تأثیر می گذارد چگونگی تقسیم سود می باشد . با اینکه به نظر می رسد سهامداران در ایران سهام جایزه را به سود نقدی ترجیح می دهند تأمل در این موضوع بیانگر این واقعیت است که اگر نسبت به آگاهی سهامداران در مورد ماهیت سهام جایزه اقدام نشود این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکتها با انتشار سهام جایزه و متورم نمودن ارزش سهام خود مبادرت به فریب سهامداران اقلیت یا مردم عادی نموده و به این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند. پس از اینکه مجامع عمومی فوق العاده تصمیم به دادن درصد خاصی از سهام جایزه را می گیرند به دنبال آن فعل و انفعالاتی در بازار بورس اتفاق می افتد و عکس العمل سهامداران را با توجه به درصدهای پیشنهادی نسبت به قیمت بازار سهام شرکتهایی که سهام جایزه توزیع خواهند کرد را موجب می شود . تأمل در موضوع بیانگر این واقعیت است اگر نسبت به آموزش عموم در مورد سهام جایزه وتجزیه سهام اقدام نشود ،این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکتها با انتشار سهام جایزه ومتورم کردن ارزش سهام خود مبادرت به فریب دادن مردم کرده وبه این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند . این تحقیق می تواند روشنگر نکات مبهمی در مورد سهام جایزه باشد وسرمایه گذاران را نسبت به چگونگی اثرات جایزه آگاه سازد به عنوان یک ابزار آموزشی از اهمیت ویژه برخوردار خواهد بود با توجه به مطالب مذکور اهمیت تحقیق از دیدگاههای متفاوتی می تواند مورد توجه قرار گیرد از جمله : سرمایه گذاران و مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران جهت انتشار سود سهمی به جای سود نقدی با توجه به پیامدهای آتی قیمت بازار سهام نسبت به آن ابزار و در نهایت ارائه راهکارها و پیشنهادهایی در جهت هدایت بازار به سمت کارایی و رونق بیشتر .
فرضیات
1.ارتباط معناداری بین انتشار سهام جایزه بربازدهی قبل وبعد سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد
2.سود سهام شرکتهای منتشرکننده سهام جایزه در سالهای پس از انتشار از رشد بالاتری نسبت به سالهای قبل برخوردارمی باشد
3.سود تقسیمی شرکتهای منتشرکننده سهام جایزه در سالهای پس از انتشار افزایش یافته است.
قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو مکانی در این تحقیق تمامی شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران که سهام جایزه منتشرکرده اند می باشد .
قلمرو زمانی
قلمرو زمانی در نظر گرفته شده برای این تحقیق از سال 70تا 87 یعنی یک دوره 17 ساله مد نظر بوده است.
مروری برادبیات تحقیق
تاریخچه سهام جایزه
سوابق اولیه سهام جایزه به دوران الیزابت برمی گرد د.کمپانی هند شرقی اولین شرکتی بود که درسال 1682به میزان 100درصد سهام جایزه اعلان کرده درنتیجه قیمت سهام از 460 به150کاهش پیداکرده.به عبارت دیگر سهام جایزه باصددرصد باعث کاهش 67%قیمت بازار شد.درطی قرون 18و19 سهام شرکتهای برتیانیائی به کرات توزیع شد.درآمریکابرای اولین بار شرکت راه آهن نیویورک درسال 1896سهام جایزه اعلان کرده است .تجزیه سهام از اوایل قرن بیستم رواج یافت.مثلاازمیان 837شرکت پذیرفته شده در بورس نیویورک بیش از 150شرکت یک یاچند بار در طی سالهای 1921تا1930اقدام به تجزیه سهام خود کردند.
شرکت ولت ادیسون(1) سیاست تقسیم سودی را اتخاذ نمود که براساس آن به هر سهمی 2دلار سود نقد می داد وبقیه درآمدهای جاری شرکت را بصورت جایزه توزیع می کردبه گونه های که مجموع دریافتی هر سهامدار از سود نقدی وجایزه معادل با کل درآمد هر سهم سالانه بود .اتخاذ چنین سیاستی در نیمه قرن بیستم اگر چه مورد مخالفت شرکتهای عام المنفعه قرار گرفت امابرخی از تحلیلگران مالی از جمله جی وتر لسون(2) آن را یک حرکت انقلابی نامید .درواقع بعد از کمپانی هند شرقی طرح شرکت فوق طرح منحصر به فردی بود که به سهامداران اجازه می داد تا میان سود سهام به صورت نقد یا به صورت سهام جایزه دست به انتخاب بزنند.شرکتهای صنعتی عام المنفعه در آن زمان از توزیع سهام جایزه خودداری می کردند.زیرا آنان احساس می کردندکه سهامداران بیش از هر چیزی به درآمدهای مطمئن(سودنقدی )وآماده علاقمندند. درایالات متحده تا جنگ جهانی اول انتشار سهام جایزه به صورت پراکنده انجام می گرفت واز حوادث نادر به شمار می رفت.
سهام جایزه چیست؟
سهام جایزه یا سود سهمی1 سود سهامی است که به شکل سهام عادی اضافی به جای وجه نقد به سهامداران واگذار می شود .اعطای سهام جایزه یکی از طرق تقسیم سود بین سهامداران است. درمواردی که سودهای تقسیم نشده رقم قابل توجهی رادرترازنامه شرکتها تشکیل دهد.ویا حتی در یکسال مالی چنانچه شرکت بخواهد از تقسیم تمام یا قسمتی از سود سال که رقم بالنسبه قابل ملاحظه ای باشد خودداری کند می توانند بجای تقسیم سودسنواتی یاسود سال،مبادرت به اعطای سهام به سهامداران بنماید. به عبارت دیگر سود سهمی یا سهام جایزه یعنی شرکت بجای پرداخت سود(به صورت وجه نقد) اقدام به توزیع سهام جایزه نماید.سهام جایزه ،یک نوع افزایش سرمایه است که سهامداربابت سهام جدیدی که دریافت می کند وجهی پرداخت نمی کند،بلکه وجوه آن از محل سود انباشته یا اندوخته ها کسر خواهد شد. پس از توزیع سهام جایزه، قیمت سهم کاهش می یابد
پیشینه تحقیق
بارکروفیلیپس(1372) مدیران به عنوان کسانی که درون شرکت هستند اطلاعات وتخمین های بهتری نسبت به چشم انداز آتی شرکت دارند وبنابراین می توانند از طریق تصمیمات مالی به صورت هدایت شده ای انتقال دهنده اطلاعات داخلی به سرمایه گذاران خارج از شرکت باشند به عقیده آنها مدیران از سهام جایزه برای علامت دادن اخبار خوب استفاده می کنند
مقاله معروف آقایان( فاماوفیشروجانسون ورول) است. آنان در این مقاله سرعت تغییر قیمت سهام را پس از انتشار اخبار مربوط به تجزیه سهام بررسی کردند.همچنین تحقیق کردند که آیا نرخ بازده سهام درماههای قبل وبعد از تجزیه سهام غیر عادی است یا خیر .
لکو تیشوک وبرلو(1366) در مطالعات خود دریافتند که بازار نسبت به اخبار مربوط به اعلان سود نقدی وتجزیه سهام واکنش مثبت نشان می دهد. همچنین بررسی آنها نشان داد که سود نقدی بیشتر اوقات بعد از اعلان تجزیه سهام افزایش زیاد می یابد آنها به نتیجه رسیدند که تجزیه سهام نمی تواند وجوه نقد شرکت را حفظ کند در نتیجه فرضیه پیام رسانی در تحقیق این محققان مورد حساسیت قرارگرفت .
مطالعات میکل سون ومارچ(1365) نشان داد وقتی که هدف از انتشار سهام تامین مالی مخارج سرمایه گذاری اعلام می شود متوسط کاهش قیمت سهام کمتر از حالتی است که هدف تامین مالی بدهیها می باشد. همچنین مطالعات آنها نشان دادیکی از دلایل کاهش قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه نگرانی سهامداران نسبت به کاهش سود هر سهم است زیرا سود نقدی هرسهم تحت تاثیر سیاستهای تقسیم سود شرکت است وبنابراین تحت کنترل شرکت می باشد.
تحقیقات داخلی
عبده تبریزی 1382در تحقیق به بررسی بازده سهام جدید در مقایسه با بازده بازار وتعیین عوامل موثر برعملکرد مقدمات سهام جدید در بررسی اوراق بهادار تهران پرداختند.دراین تحقیق جامعه آماری شامل آن گروه از شرکتهایی بود که سهام آنها از ابتدای سال 69 لغایت 74 برای اولین بار در بازار بورس اوراق بهادار تهران مورد معامله قرار گرفتند بوداز میان 139شرکت جدیدی که سهام آنها طی دوره زمانی فوق برای اولین بار مورد معامله قرارگرفته بود 104 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شدند. این تحقیق عملکرد کوتاه مدت طی یک دوره 2 ماهه وعملکرد بلند مدت طی یک دوره 36 ماهه پس از اولین معامله در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت منابع حاصل از تحقیق به شرح زیر می باشدبیشترین بازده کوتاه مدت مربوط به سالهای 69 تا 70 بود بازده های کوتاه مدت اولیه شاخص خوبی برای پیش بینی بازده های بلند مدت نیستنددر بلند مدت شرکتهای خیلی کوچک وهمچنین شرکتهای خیلی بزرگ نسبت به سایر شرکتها،عملکرد بهتری دارندبین متغییراندازه شرکت وبازده بلند مدت رابطه وجود نداردبین بازده بلند مدت وحجم معامله سهام جدید در سال اول رابطه وجود نداردمتوسط نرخ بازده غیر عادی تجمعی 104 شرکت نمونه از آغاز معامله در بورس اوراق بهادار تهران تا دوماه (دوره کوتاه مدت) سیر صعودی دارد وپس از ماه دوم علیرغم علیرغم تغییراتی که دارد در مجموع دارای روند نزولی هستند.
سینایی ومحمودی 1384 در تحقیقی تاثیر این تجزیه سهام وسهام جایزه را بر بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار دادند این محققین از انجام این تحقیق بررسی رفتار قیمت سهام پیرامون تصمیمات صنایع جهت اندازه گیری درجه کارایی بورس تهران بوده است قلمرو زمانی این تحقیق سالهای 72-80 وقلمرو مکانی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بود نمونه تحقیق متشکل از 10 شرکت بود که در محدوده زمانی مذکور جمعا 199 مورد تجزیه سهام وتوزیع سهام جایزه داشته اند. این تحقیق باتوجه به این نکته که به لحاظ نظری دو رویداد تجزیه سهام وتوزیع سهام جایزه نمی تواند موجب ارزشی برای شرکت باشد یعنی اخبار مربوط به این دو رویداد نباید بازده غیر عادی ایجاد نماید فرضیه تحقیق را به صورت زیر بیان کردند.
میانگین بازده غیر عادی مورد مطالعه در تاریخ مجامع برابرصفر است در این تحقیق بازده غیر عادی به مدت 23 ماه پیرامون ماه تجمع یعنی 11ماه قبل از ماه مجمع فوق العاده و11 ماه پس از ماه مجمع محاسبه گردید محققین برای محاسبه بازده مورد انتظار مدل بازار را مورد استفاده قرار دادند پس فراوانی تجمعی میانگین بازده های غیر عادی پیرامون ماه حادثه بررسی شد.
نتایج تحقیق بیانگر وجود افزایش شدید بازده تا ماه قبل از مجمع وسپس کاهش چشمگیر معنادار میباشد بر طبق یافته ها یک ماه پس از مجمع این روند حالت یکنواخت وثابتی پیدا می کنداز آنجا که در سال 75 شاخص های اقتصادی در بورس تغییر معناداری داشته اند.برای بررسی تحقیق دوره زمانی 75-72 بازده غیر عادی تجمعی در دوره قبل ازمجمع مثبت واز یک ماه قبل از مجمع تا5 ماه بعد صفر یا نزدیک به صفر بود.دردوره فرضی 76-80 فراوانی تجمعی میانگین بازده های غیر عادی نشان داد که تا یک ماه قبل از مجمع بازده غیرعادی تجمعی مثبت بوده است اما از یک ماه قبل از مجمع تا بعد از آن به طور معناداری کاهش پیدا کرده است . همه نتایج بدست آمده دلالت بر عدم کارایی بورس اوراق بهادار تهران در سطح نیمه قوی دارند. زیرا بازده های غیر عادی تجمعی در سالهای مورد مطالعه وجودداشته است در حالیکه این مقدار باید نزدیک صفر باشد.
روش تحقیق
تحقیق فوق یک تحقیق زمینه یابی است تحقیق زمینه یابی عبارت است از مشاهده یافته ها به منظور تحقیقات جنبه های مختلف اطلاعات جمع آوری شده معمولا تحقیقات زمینه یابی به منظور کشف واقعیتهای موجود آنچه که هست انجام می شوند در اینگونه تحقیقات محقق در حوزه علت بحث نمی کندبلکه تنها به چگونگی آن در جامعه مورد پژوهش می پردازد. هدف محقق از انجام این پژوهش توصیف عینی ،واقعی ومنظم خصوصیات یک موقعیت با یک موضوع است دراین تحقیقات پژوهشگر سعی می کند آنچه را که هست بدون هیچگونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش دهدنتایج عینی را از موقعیت بگیرد.
در این تحقیق کلیه اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه بازده در قالب فایلهای اکسل طراحی گردید برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار spss استفاده می گردد
جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 70تا87 می شود. که در این محدوده زمانی 95 شرکت افزایش سرمایه از طریق اندوخته داشتند .
نمونه آماری
نمونه آماری در این پژوهش برحسب فرضیات وشروط آنهاوهمچنین باتوجه به جدول مورگان 76شرکت امابا درنظر گرفتن تعداد دفعات انتشار در طول دوره زمانی مورد تحقیق که به 119 شرکت رسیدانتخاب شده است .در این پژوهش از نمونه گیری تصادفی استفاده شده که با احتمال وشانس برابر انتخاب می شوندنمونه گیری تصادفی روشی برای انتخاب بخشی از جامعه است بگونه ای که همه نمونه های ممکن برای انتخاب شدن احتمال یکسان داشته باشند .
-نمونه شامل شرکتهایی می باشند که از سال 70 تا 87 بطورمداوم فعالیت داشتند
-طی سالهای 70 تا 87 افزایش سرمایه ازطریق اندوخته داشته باشند
کلیه شرکتهایی که دارای دو ویژگی بودند به عنوان نمونه انتخاب شدند
روش جمع آوری داده ها
در این پژوهش به منظور استخراج وجمع آوری اطلاعات لازم به منابع اطلاعاتی موجود در سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جمله فصل نامه ها ، گزارشات ومقالات مربوطه و…استفاده شده است
ابزار جمع آوری اطلاعات
در این پژوهش ازمطالعات آرشیوی استفاده شده بدین صورت که از سایت سازمان بورس اوراق بهادار وهمچنین از بسته های نرم افزاری موجود از جمله نرم افزار ره آورد نوین وتدبیر…استفاده شده است
روش تجزیه وتحلیل اطلاعات
در این پژوهش برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار spssاستفاده شده است وبرای انتخاب آماره مناسب جهت آزمون فرضیات از آزمون کولموگروف اسمیرنف آزمون نرمال بودن متغییرهای مورد اندازه گیری یعنی (بازدهی ،سود،سودتقسیمی )استفاده شدکه در هر سه مقدار pبیشتر از 05/0شده لذا پاسخها نرمال است برای انتخاب آماره مناسب جهت آزمون فرضیه های تحقیق می بایستی از آزمونهای پارامتری استفاده نماییم با توجه به نوع فرضیه های تحقیق آزمون مناسب ،آزمون تی تست زوجی می باشد
نتایج فرضیات تحقیق
با توجه به نتایج بدست آمده درمورد فرضیه اول چون سطح معنادار بدست آمده 0.00از0.05=α کوچکتر است نتیجه می گیریم که بین بازده قبل وبازده بعد از انتشار سهام جایزه رابطه معناداری وجود دارد وهمبستگی بین بازده قبل وبعد 0.91است.وهمچنین اختلاف بین میانگین های بازده قبل وبعد بدست آمده نشان می دهد سطح معنادار بدست آمده 0.00می باشد که از 0.05=α کوچکتر است پس نتیجه می گیریم که فرض H1پذیرفته می شود یعنی اختلاف بین میانگین های انتشار سهام جایزه بر بازدهی قبل وبعد وجود دارد.
با توجه به نتایج بدست آمده درمورد فرضیه دوم چون سطح معنادار بدست آمده 0.06از0.05=α بزرگتر است نتیجه می گیریم که بین EPSقبل و EPS بعد از انتشار سهام جایزه رابطه معناداری وجود ندارد وهمبستگی بین EPS قبل وبعد 0.17است.وهمچنین اختلاف بین میانگین های EPS قبل و EPS بعد نشان می دهد . که سطح معنادار به دست آمده 0.22 می باشد که از 0.05 =α بزرگتر است پس نتیجه می گیریم که فرض صفر پذیرفته می شود یعنی سود سهامEPS شرکت های منتشر کننده سهام جایزه در سالهای پس از انتشار از رشد بالاتری نسبت به سالهای قبل از انتشار برخوردار نمی باشد . یا به عبارت دیگر اختلاف بین میانگین های سود سهام EPS منتشر کننده سهام جایزه در سالهای قبل و بعد وجود ندارد.
با توجه به نتایج بدست آمده درمورد فرضیه سوم چون سطح معنادار به دست آمده 0.11 از 0.05 =α بزرگتر است نتیجه می گیریم که بینDPS قبل و DPS بعد از انتشار سهام جایزه رابطه معناداری وجود ندارد و همبستگی بینDPS قبل و بعد 0.23می باشدونیزاختلاف بین میانگین های DPS قبل و DPS بعد نشان می دهد . سطح معنادار به دست آمده 0.26 می باشد که از 0.05 =α بزرگتر است پس نتیجه می گیریم که فرض صفر پذیرفته می شود یعنی سود سهام DPS شرکت های منتشر کننده سهام جایزه در سالهای پس از انتشار افزایش نیافته است . یا به عبارت اختلاف بین میانگین های سود سهام DPS شرکت های منتشر کننده سهام جایزه در سالهای پس از انتشار افزایش نیافته است.
نتیجه گیری :
در تحقیق حاضر آزمون فرضیه ها با روش های تی تست زوجی با استفاده از نرم افزار SPSS مورد آزمون قرار گرفت .نتایج بررسی فرضیه ها نشان می دهد که فرضیه اول با ضریب اطمینان بالا تأیید شد . در رابطه بااین فرضیه که در آن شرکتها که از طریق اندوخته افزایش سرمایه به صورت سهام در دوره مورد مطالعه ( 70-87 ) نه تنها بدون تأثیر نبوده بلکه دارای رقم با معنی نیز می باشد . و همچنین مشاهده می شود بین درصد بازده غیر عادی سهام ودرصد سهام اعطایی شرکت، رابطه مثبتی وجود دارد .شرکتهایی که درصد سهام جایزه اعطا کرده اند درصد بازده غیر عادی آنها نیزبیشتر بوده است .با توجه به این فرضیه می توان نتیجه گرفت که علائم انتشار اخبار سهام جایزه دورنمای مطلوبی برای شرکت دارد وبه همین دلیل بازار عکس العمل مطلوبی نسبت به انتشار سهام جایزه نشان می دهد . همچنین بررسی قیمت سهام در قبل وبعد از سهام جایزه نشان می دهد که در نیمی از موارد قیمت سهام بعد از سهام جایزه مساوی یا بیشتر از قیمت سهام در قبل از سهام جایز بوده است .چنین مشاهداتی دلیل محکمی بر غیر کاراوغیر عقلانی بودن بازار سهام ایران است اما فرضیات دوم و سوم به دلیل سطح معنی دار به دست آمده بیشتر از حداقل مقدار قابل پذیرش رد شدند. فرضیه دوم که رشد سود سهام EPS شرکتهای منتشر کننده سهام جایزه را در سالهای پس از انتشار مورد آزمون قرار داد %5>P رد شد در واقع رابطه معنا داری بین رشد EPS شرکتها در سالهای پس از انتشار سهام جایزه با قبل آن وجود ندارد.
همچنین فرضیه سوم که افزایش سود سهام DPS شرکتهای منتشر کننده سهام جایزه را در سالهای پس از انتشار مورد آزمون قرار داد %5>P یعنی سطح معنا دار بدست آمده 26% نیز رد شد.درمورد رد فرضیات فوق می توان به این نتیجه رسید که شایدبین مدیران شرکتها وسهامداران از نظر آگاهی واطلاعات واقعی (محتوای اطلاعاتی ) فاصله زیادی وجود داشته باشد مدیران برای جبران کمبود نقدینگی ویا بحران بوجود آمده در شرکت اقدام به انتشار سهام جایزه می کنند غافل از آنکه درپی انتشار وزیاد شدن تعداد سهام در دست سهامداران مسئولیت سنگینی را در رابطه با سود آوری بعدی شرکت عهده دار می شوند وسهامداران به دنبال افزایش سرمایه منتظر سود بیشتر دریافتی هرسهم وسود تقسیمی هستند که بارد فرضیات مربوطه یعنی کاهش سود سهام وسود تقسیمی نشان از ناآگاهی نسبی مدیران وسهامداران از ماهیت اصلی سهام جایزه وانتظارات بعد از آن همانگونه که در برخی از بازارهای کاراتر از نظر نیمه قوی وقوی کشورهای پیشرفته وجود دارد حکایت می کند.در بورس اوراق بهادار تهران ،انتشار سهام جایزه نشانه ای از آینده مطلوب وروبه رشد شرکتها نیست . با توجه به نتیجه مورد مطالعه بالا چنین به نظر می رسد که در غالب موارد بازدهی سهام تحت تأثیر این حادثه ( توزیع سهام جایزه ) قرار گرفته اند که این بیشتر از ناکارآمدی بورس تهران حکایت می کند و به نظر می رسد که سرمایه گذاران از آثار سهام جایزه آگاهی کافی ندارند. سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار بصورت عقلائی رفتار نمی کنند چراکه نه تنها پس از افزایش سرمایه (انتشار سهام جایزه ) قیمتها را به اندازه کافی تعدیل نمی کنند، بلکه بی آنکه دلایل روشنی داشته باشند خواهان خرید سهام شرکتهایی هستند که اقدام به انتشار سهام جایزه می نمایند.
پیشنهادها :
پیشنهادهای مبتنی بر تحقیق :
1- پیشنهاد می شود که مدیران در انتشار سهام جایزه ( افزایش سرمایه از طریق اندوخته ها ) دقت کافی نمایند تا در سالهای آتی بعد از انتشار ( سهام جایزه )دچار مشکل نشوند زیرا سهامداران به دلیل اینکه در آینده با در دست داشتن تعداد سهم بیشتر سود نقدی بیشتری دریافت خواهند نمود از این مسئله ( انتشار سهام جایزه ) استقبال می کنند که در این صورت مسئولیت مدیریت در تقسیم سود در سالهای آینده بیشتر می شود ، اگر پس از توزیع سهام جایزه ، سود سالهای آینده به میزان کافی افزایش نیابد ، سود هر سهم کاهش خواهد یافت و سهام رقیق می شود.
2- شرکتها علاوه بر توزیع سد سهمی (سهام جایزه ) و در نظر گرفتن اندوخته های قانونی که منجر به جلوگیری از خروج وجه نقد از شرکت می شود ، بهتر است برای پرداخت بدهی های بلند مدت و مبالغ بالا ، اندوخته ای از سود انباشته در هر سال در نظر بگیرند.
3- توصیه می شود که شرکتها به منظور کاهش قیمت بازار و ایجاد بازار پر رونق برای سهام خود ، سهام جایزه منتشر کنند و این مطلبی است که به نظر می آید شرکتها به آن توجه کمتری دارند و از سهام جایزه ، فقط در موارد کمبود نقدینگی و در مواردی وجود طرحهای توسعه استفاده می کنند.
4- لازم است مسئولین ودست اندرکاران بورس برای رفع نقایص ،معایب وضعف های بورس وهمچنین برای جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی ، بر قیمت سهام بعد از مجمع کنترل داشته باشند یا اینکه تمهیداتی بیاندیشند که سرمایه گذاران در بورس را با ماهیت سهام جایزه آشنا سازند .
5-چنانچه مسئولان مملکتی نسبت به آموزش عموم در مورد ماهیت سهام جایزه وتجزیه سهام اقدام نکنند،این احتمال وجود دارد که سهامداران عمده بعضی از شرکتها با انتشار سهام جایزه ومتورم کردن ارزش سهام خود مبادرت به فریب دادن مردم کرده ، به این وسیله به اعتماد عمومی به بازار سهام لطمه وارد کنند
پیشنهاد ها برای تحقیقات آتی :
1 – تحقیقاتی در زمینه دلایل انتشار سهام جایزه در یک صنعت خاص مثل صنعت دارو انجام شود.
1- پیشنهاد مطالعات تطبیقی بین بورس ایران و بورسهای سایر کشورهای منطقه در زمینه سهام جایزه می تواند مفید باشد .
2- پیشنهاد می شود که این تحقیق را برای بدست آوردن نتیجه بهتر درمورد سود سهام در یک دوره 4یا 5ساله در نظر بگیرند
3- همچنین می توان آثار اطلاعاتی چنین رویدادی با توجه به اندازه شرکت (کوچک وبزرگ ) جهت بررسی این مطلب که کدام یک ازشرکتهای مزبور با اعلان چنین رویدادی شتاب بیشتری به خود می گیرد انجام داد
منابع وماخذ
1-آلدون اس،ه وهمکاران 1369،تئوریهای حسابداری ، علی پارسائیان، جلد دوم
2-پورنسب، تالانه، امیر وعبدالرضا، خط مشی تقسیم سود وارزشگذاری سهام ، تحقیقات مالی ،پاییز 1373، شماره 4
3-تهرانی ، رضا ، سال 1378،،مدیریت مالی ،نشر نگاه دانش ،چاپ چهارم
4-جهانخانی ، عباسی ، علی وابراهیم ، تاثیر سهام جایزه بر قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، تحقیقات مالی ،زمستان 1370 ، شماره 15
5-جهانخانی ، علی ، شیوه های تامین مالی شرکتها در شرایط کنونی بازار سرمایه ایران ، ماهنامه حسابدار ، 73، شماره 108-107
6-جهانخانی ،علی ،مدیریت سرمایه گذاری وارزیابی اوراق بهادار تهران ،1378،جلد دوم
7-جهانخانی،سینایی،علی وحسنعلی ،بررسی پیرامون سهام جایزه وتجزیه سهام در بورس اوراق بهادار تهران ،پایان نامه دکترا1372
8- جنابی ،سلیمانی، بررسی ارتباط بین تغییرات اقلام صورت جریانات نقدی با تغییرات بازده سهام در شرکت بورس اوراق بهادار تهران ،پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه بروجرد ،به راهنمایی حسن جنابی
9-خاکی ، غلامرضا ، 1382،روش تحقیق در مدیریت ، انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ،چاپ دوم
10-دستگیر ، محسن ، 81 ، مبانی مدیریت مالی ، نوپردازان ، چاپ اول
11-راعی ، تلنگی ، رضا واحمد ، مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته ، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی ، چاپ اول ،جلد دوم ،انتشارات سمت
12-رضا زاده ،جواد، تغییرات قیمت سهام سود وریسک پیرامون تاریخ عرضه سهام جدید،پایان نامه کارشناسی ارشد .دانشگاه تربیت مدرس 1374
13-سی ون هورن،جیمز،پاییز1371،مدیریت مالی ،محسن دستگیر،نشر علوم دانشگاهی ،چاپ دوم
14-شاکری طاهر، حسین ، بررسی میزان توجیه پذیری استفاده از روش افزایش سرمایه جهت تامین مالی وتاثیر آن بربازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهرا ن، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران 78
15-شمس ، حسام ،تاثیر افزایش سرمایه بر بازده سهام شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران ، 75
16-عباسی ،ابراهیم ، گفتار سهام جایزه وتأثیر آن برقیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد ،1370، دانشگاه تهران
17-عباسی ،ابراهیم ،تجزیه سهام وشواهدی بر علیه آن ، تحقیقات مالی ،سال سوم ،شماره 11و12 ؛تابستان وپاییز 1375
18-عبده تبریزی ، دموری ، حسین وداریوش ،شناسایی عوامل موثر بر بازده بلند مدت سهام جدیداَ پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار ،تحقیقات مالی ،1382 ،شماره 15
19-علا،عین ا… ، سال 1374 چاپ اول ،مبانی مدیریت مالی، انتشارات دانشکده اموراقتصادی ،جلد دوم
20-فرهادزاده ،عبدا…،چرا شرکتها سهام جایزه منتشر می کنند،تحقیقات مالی،سال اول ،شماره 4پاییز 1373
21- فرانک کی . رایلی/کیت سی. براون،1386، تجزیه وتحلیل سرمایه گذاری ومدیریت سبد اوراق بهادار ،بیدگلی،هیبتی ،رودپشتی ،غلامرضا،فرشاد،فریدون، ،انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی ،چاپ دوم
22-قلی پور ، علی ، بررسی تاثیر سیاستهای تقسیم سود وتوزیع سهام جایزه بر ارزش سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ، تحقیقات مالی ، زمستان 1374 ،شماره 9و10
23-کاردان، بهزاد ، افزایش سرمایه وتاثیر آن بر نرخ بازده شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه تهران 75
24-محمدیان ، مسلم ، بررسی نقش سهام جایزه وتاثیر آن بر گسترش مالکیت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ،78
25-Baker.h&a.philips,1993 ,why companies issue stock dividends,financial prac tice & education.pp-29-37
26-Brennan and copeland,”A model of stock split behavior theory and evdence”. Working paper,anderson graduate school of management,ucla, april1987
27-Fama,fisher.jonson and roll. The adjustment of stock prices to new formation. Nternational economic review.1969
28-Grinblatt.m,r.w,masulis & sh. Titman.1984,the valuation effects of stock splits & stock dividends journal of finandicl economics,volume 13,issue4
29-Lo ughran,T&R.Ritter,1995”The new issues puzzle,journal of finance,volume 5,issu1
30-Spies,k &a .ffleck 1995,underperformance in long- run stock return following seasoned equity offering, journal of financial economics volume 38 ,issue 3
31-signaling managerial optimism through stock dividends and stock spilits: A reexamination of the retaind earning hy pothesisdean Crawford- dianar.franz-gerald j.lob march 2001
32-www.irbours.com
