نویسندگان:
دكترعالمي
دکتر طباطبائی(اعضاء هيات علمي دانشگاه آزاد)
حسين كيخا فرزانه -كارشناس ارشد مديريت صنعتی
بـــررسي تاثيـــر استفاده از تكنيـــك هاي مديــريت پـــروژه…Projects management
بر شاخص هاي بهره وري در كارخانه قند آبكوه
چكيده:
بي شك در اجراي كليه پروژه هاي صنعتي توجه به جدول زماني و زمان بندي دقيق مراحل اجرايي كار، مي تواند موجب بهره برداري به موقع از پروژه گردد و صرفه جويي با ارزشي را در زمان، هزينه و منابع مادي و انساني باعث گردد. در اين تحقيق تلاش شده است با بررسي كاربرد تكنيك هاي مديريت پروژه و تاثير آن بر شاخصهاي بهره وري همچون رضايت مشتري، صرفه جويي در منابع و افزايش توليد در كارخانه قند آبكوه، كاربرد اين نوع تكنيك ها در استفاده بهينه از منابع، كاهش سطح هزينه ها و بهره برداري سريع از پروژه هاي صنعتي كه همه ساله بخش قابل توجهي از بودجه كشور را بخود اختصاص مي دهند، مورد بحث قرار گيرد.
عليرغم آنكه اجراي بموقع پروژه هاي مختلف در واحدهاي صنعتي از عوامل موثر در تسريع رشد اقتصادي – اجتماعي كشورهاي در حال توسعه بشمار مي رود، ولي متاسفانه اغلب مشاهده مي گردد كه پروژه ها با تاخير زياد نسب به زمان برآورد شده ، به بهره برداري رسيده و هزينه گزافي را بر بودجه ممكلت تحميل مي نمايند. بررسيها نشان مي دهد كه يكي از عوامل موثر در ايجاد چنين نقيصه هايي، ضعف برنامه ريز ي و يا عدم بكارگيري صحيح شيوه هاي علمي مديريت در اين زمينه است.
با درك چنين كمبودي و با توجه به امكان حضور در يك واحد صنعتي، با انگيزه بكارگيري اصول كاربردي و پياده نمودن برخي از تكنيك هاي برنامه ريزي و مديريت پروژه جهت مقايسه با عملكرد عيني پيشرفت پروژه كار تدوين اين تحقيق شكل گرفت.
براي جمع آوري اطلاعات از جامعه آماري وبه منظور آزمون فرضيه هاي تنظيم شده تحقيق از آمار ونمودارهاي موجود در كارخانه و کارخانه مشابه و همچنين از پرسشنامه استفاده گرديده ، كه پرسشنامه با توجه به متغيرهاي تحقيق وعملياتي نمودن آنها تنظيم شده است .پرسشنامه اين تحقيق متشكل از24 سؤال پنج گزينه اي مي باشد.اين سئوالا ت مربوط به ويژگيهايي از قبيل ؛ مطلوب بودن خروجي هاي پروژه ،زمان تكميل پروژه ،هزينه هاي پروژه ، توليد طبق زمانبندي توليد ، توليد طبق استانداردها ي صنعت ،استفاده مازاد از نيروي انساني ،كاهش ضايعات ،به صفر رساندن كالاي مرجوعي ،كاهش زمان خريدكالا و افزايش ميزان توليد مي باشد . درسئولات پرسشنامه نيز با استفاده از مقياس عقيده‌سنج لايكرت به اندازه‌گيري ميانگين امتيازات كسب شده هر فرد در گزاره‌هاي مربوط به سئولات پرداخته شده است.
واژگان كليدي:
تكنيكهاي مديريت پروژه،نمودار گانت، PERT، CPM، PN،GERT.
مقدمه
رشته مديريت در ميان ساير رشته هاي علمي، رشته اي جديد به شمار مي آيد. اما با نگاهي به تاريخ زندگي ملل و اقوام مختلف ميتوان دريافت كه مديريت پديده جديدي نيست و از دوران كهن وجود داشته است. ابنيه و آثار باستاني در هر گوشه اين جهان پهناور نتيجه كوششها و تلاشهاي هماهنگي است كه بدون وجود مديران و سرپرستان قابل و كارآزموده احداث آنها ميسر نبوده است. قشونهاي منظم، سازمان دولتهاي بزرگ باستاني، لشكركشيها، كشورگشاييها و مملكت داريها همه و همه مظاهر و نمودهايي از مديريت در سطح گسترده اي در گذشته مي باشد.
از اواخر قرن هيجدهم مديريت به عنوان يك رشته علمي توجه بسياري را بخود جلب كرد. كار نظريه پردازي در مديريت با تقسيم كار آدام اسميت كه بر تخصصي شدن مشاغل تاكيد داشت، آغاز گرديد و در اوايل قرن بيستم فريدريك تيلور با استفاده از نظريه آدام اسميت و ادعاي يافتن روشهاي علمي براي انجام كار، مكتب مديريت علمي را كه اولين مكتب مديريت مي باشد پايه گذاري كرد.
در مسير تحولات مديريت، مكتب مديريت در قالب سيستم شكل گرفت. تلاش اين مكتب بر اين است تا به كمك تئوري سيستمها با ديدي كلي نگر، سازمان را مورد بررسي قرار دهد. در اين مكتب، سازمان به صورت سيستمي باز كه مجموعه اي از اجزاء مرتبط به هم مي باشد، در نظر گرفته شده است. از اين ديدگاه مديران بايد در عملكردها و تصميمات خود به تمامي اجزاء و عوامل موثر در سازمان توجه نموده و از جزيي گرايي پرهيز كنند.
در تمامي سيستمهاي مديريتي به مسئله برنامه ريزي توجه فراوان شده است و وظايف اساسي مدير، برنامه ريزي، سازماندهي، كنترل و نظارت عنوان گرديده است. از سال 1975 ميلادي كه سيستمهاي نوين و منظم و همچنين رسمي برنامه ريزي و كنترل پروژه مطرح گرديد، و كار توسعه اين روشها و سيستمها و تكميل بسته هاي نرم افزاري برنامه ريزي و كنترل پروژه همچنان ادامه دارد. در كشور ما نيز دربيست سال اخير، در زمينه معرفي و گسترش مباني و مفاهيم مديريت و تا حدودي مديريت پروژه و سيستم هاي برنامه ريزي و كنترل پروژه، كوششهاي ارزنده اي انجام شده است. اما بدلايل متعدد از جمله ناآشنايي مديران پروژه ها با مسئوليتها و وظايف خود، نبود سيستم ارزيابي عملكرد طرحها و پروژه ها، انتشار و توزيع محدود جزوات و كتابهاي مربوطه، مفاهيم مديريت و برنامه ريزي و كنترل پروژه گسترش و توسعه مناسب را نيافته است. با مروري كوتاه بر موافقتنامه ها، گزارشهاي پيشرفت و اطلاعات عملكرد زماني و مالي برنامه ها، طرحها و پروژه ها مي توان فقدان، ضعف، عدم كارآيي مديريت به معناي اهم كلمه، و مديريت پروژه به معناي اخص كلمه را در برنامه ريزي و اجراي اين برنامه ها، طرحها و يا پروژه ها شاهد بود.
با توجه به نقش بسيار مهم بيان تجارب عملي در فراگيري اصول نظري و نظر به وسابق اجرايي نگارنده در كاربرد تكنيك هاي مديريت پروژه در واحدهاي صنعتي، و به تشويق اساتيد گرامي و پشت گرمي به راهنماييهاي آنان، اين تحقيق ضمن بيان مفاهيم نظري به ارائه يك نمونه عملي در رابطه با پياده سازي تكنيك هاي مديريت پروژه در كارخانه قند آبكوه و تحليلهاي حاصل از آن اختصاص يافته است .
بيان مسئله
عليرغم آنكه اجراي بموقع پروژه هاي مختلف در واحدهاي صنعتي از عوامل موثر در تسريع رشد اقتصادي – اجتماعي كشورهاي در حال توسعه بشمار مي رود، ولي متاسفانه اغلب مشاهده مي گردد كه پروژه ها با تاخير زياد نسب به زمان برآورد شده ، به بهره برداري رسيده و هزينه گزافي را بر بودجه ممكلت تحميل مي نمايند. بررسيها نشان مي دهد كه يكي از عوامل موثر در ايجاد چنين نقيصه هايي، ضعف برنامه ريز ي و يا عدم بكارگيري صحيح شيوه هاي علمي مديريت در اين زمينه است.
با درك چنين كمبودي و با توجه به امكان حضور در يك واحد صنعتي، با انگيزه بكارگيري اصول كاربردي و پياده نمودن برخي از تكنيك هاي برنامه ريزي و مديريت پروژه جهت مقايسه با عملكرد عيني پيشرفت پروژه كار تدوين اين تحقيق پيرامون سئوال ذيل شكل گرفت:
آيا استفاده از تكنيكهاي مديريت پروژه بر شاخصهاي بهره وري در كارخانه قند آبكوه مؤثر ميباشد
اهداف تحقيق
1- اهداف كلي تحقيق (اصلي)
– پي بردن به ميزان استفاده از تكنيك هاي مديريت پروژه در صنعت (كارخانه قند آبكوه)
– پي بردن به اثرات استفاده از تكنيك هاي مديريت پروژه بر افزايش شاخص هاي بهره وري
2- اهداف مكمل تحقيق
– پي بردن به موانع موجود بر سر راه استفاده كنندگان از تكنيك هاي مديريت پروژه در صنعتي
– ارائه راهكارهاي كاربردي جهت بهبود وضع موجود
مباني نظري
يك مهندس پروژه در حدود 30 سال پيش ، «مباني» مديريت پروژه را «صبر و حوصله، فهم و درك، و هوش و ذكاوت» مي دانست. اكنون نيز مباني ياد شده در شخصيت يك مهندسي پروژه از اهميت بسزائي برخورداري است، ولي ابزار و فنون مكملي نيز در آن مباني جاي داده شده كه در ضمن سادگي، تسهيلات قابل توجهي را براي وي به همراه دارد.( زرگر.م، 1380)
هر واحد صنعتي نيز براي رسيدن به اهداف خويش نياز به برنامه ريزي دارد. بنابراين ضرورت برنامه ريزي براي رسيدن به جزيي ترين اهداف، يك واقعيت انكار ناپذير است. براي برنامه ريزي، متخصصان از زواياي مختلف تعاريف متعددي ارائه كرده اند، اما بطور كلي مي توان برنامه ريزي را به صورت زير تعريف كرد:
برنامه ريزي عبارت از تلاش ذهني است كه بايد قبل از هرگونه تلاش فيزيكي يا اقدام به انجام كار براي دست يافتن به هدف مورد نظر صورت گيرد.
اگر وظايف مديريت حول راس هرمي در نظر گرفته شود، برنامه ريزي در راس آن هرم قرار دارد و در حقيقت برنامه ريزي شالوده مديريت را تشكيل مي دهد و مي توان گفت:
برنامه ريزي جريان فراهم آوردن تعهداتي است كه از منابع به بهترين و كاراترين شيوه استفاده نمايد.
برنامه ريزي براي اجراي يك پروژه شرط لازم ولي ناكافيست، چرا كه در واقعيت ممكن است رخدادهايي وجود داشته باشند كه همگني بين آنچه برنامه ريزي شده است را با آنچه در عمل واق مي گردد از بين ببرند و به همين دليل بايد با استفاده از تكنيكهاي موجود در ادامه برنامه، راه كج رفته برنامه ريزي پروژه را به جايگاه اصلي آن برگرداند.
در نتيجه با قبول چنين مسئوليتي براي برنامه مي بايست نظارت دائمي و مستمر بر روي انجام فعاليتها و تطبيق هر چه بيشتر بين برنامه ريزي و اجرا صورت گيرد. به عبارت ديگر اعمال كنترل، شرط كافي براي اجراي برنامه ريز شده يك پروژه بشمار مي رود.(رضائيان، 1372)
نمودار گانت – ابتداي قرن بيستم
تاريخچه نمودارهاي ميله اي به قبل از جنگ جهاني اول بر مي گردد، زماني كه يك امريكايي به نام «هنري گانت» (1919-1861) نمودار ميله اي را به عنوان وسيله اي براي كمك بصري در برنامه ريزي وكنترل پروژه هاي كشتي سازي خود ابداع نمود. نمودارهاي ميله اي برنامه ريزي پروژه، معمولا با او شناخته مي شوند و به آنها نمودار گانت گفته مي شود. استفاده از نمودارهاي گانت در جنگ جهاني دوم، باعث كاهش چشمگير زمان ساخت كشتي هاي باري گرديد.
روش مسير بحراني
روش مسير بحراني[1] كه آن را تحليل مسير بحراني نيز مي گويند، در حدود سال 1957 توسط شركت (Remington Rand Univac) ابداع شد تا به عنوان يك ابزار مديريت، كنترل و برنامه ريزي زمان توليد تا فروش را بهبود بخشد. فوايد اين ابزار مديريتي به قدري بود كه هزينه هاي طراحي آن به سرعت جبران شد.
CPM در ابتدا به منظور حل مسئله غامض توازن هزينه – زمان كه مديران پروژه غالبا با آن مواجه مي شدند ابداع شد. در مسئله توازن هزينه – زمان ارتباط پيچيده اي بين زمان تكميل پروژه و هزينه تكميل پروژه وجود دارد. يك سئوال مهم در اين مسئله اين است كه اگر زمان پروژه كاهش يابد هزينه پروژه كمتر مي شود يا بيشتر، بعضي از هزينه ها مثل هزينه اجراه كارگاه كاهش مي يابد در حالي كه ساير هزينه ها مثل هزينه هاي اضافه كاري افزايش مي يابد. در پروژه هاي پيچيده بزرگ، نياز است كه مدلي مثل CPM براي تحليل اثر كلي اين نوع از تغييرات وجود داشته باشد.
رشد CPM در بازار صنعت در ابتدا كند بود. اين مسئله در آن زمان تا حدودي ناشي از نبود دوره هاي آموزشي مديريت پروژه و عدم آموزش CPM در دانشگاهها و كالج ها بود. محدوديت امكانات سخت افزاري و نرم افزاري در مقايسه با وضعيت فعلي نيز مزيد بر علت بود. علاوه بر اين ارتباط با سيستم هاي كامپيوتري نيز دشوار بود. در آن زمان ورودي سيستم هاي كامپيوتري كارتهايي بود كه اطلاعات را به صورت دسته اي وارد سيستم مي كردند و مسئوليت ورود داده ها بر عهده بخش پردازش داده هاي شركت بود. چنين چيزي باعث مي شد پاسخ هاي سيستم كامپيوتري ذاتا كند باشد. (زرگر آزاد. م ، 1383)
تكنيك مرور و ارزيابي برنامه
در اواخر دهه 1950 ميلادي، نيروي دريايي امريكا تيمي را تحت نظر درياسالار «رد رابورن» همراه با شركت هواپيمايي «لاكهيد» تشكيل داد كه يك شركت مشاوره مديريت به نام (Booz Allen & Hamlton) نيز در آن مشاركت داشت. اين تيم براي طراحي PERT تشكيل شد تا به عنوان يك سيستم برنامه ريزي و كنترل يكپارچه براي مديريت قراردادهاي مربوط به طراحي، ساخت و آزمايش سيستم موشك زيردريايي «پلاريس» به كار رود.
روش PERT به اين منظور به وجود آمد كه از يك روش آماري براي مواجهه با محدوده ممكن زمان انجام فعاليت استفاده شود. مدل حاصله، يك مدل احتمالي سه زمانه بود كه از سه زمان خوشبينانه، بدبينانه و محتمل ترين زمان ممكن استفاده مي نمود.
اين سه زمان بر يك منحني توزيع نرمال اعمال مي شدند تا زمان مورد انتظار فعاليت به دست آيد.
موفقيت پروژه پلاريس باعث شد كه در دهه 60 ميلادي روش PERT به عنوان يك ابزار برنامه ريزي در بسياري از بنگاهها به كار رود. در آن زمان افراد فكر مي كردند مهمترين علت موفقيت پروژه پلاريس، استفاده از روش PERT بوده است. در همين حال، CPM به رغم ارائه امكان تخصيص منابع، به اندازه PERT شناخته شده نبود.(زرگر آزاد.م، 1383)
اهميت مديريت پروژه
مديريت پروژه، زمينه اي جوان و تقريبا نو از علم مديريت است و مديران طراز اول در بسياري از سازمانها، به ندرت از مباني و مفاهيم آن به طور متشكل و منسجم استفاده مي كنند و تا جايي كه بتوانند (به علت عدم سازگاري و انعطاف تشكيلات اداري وظيفه اي يا تخصصي خود با سازمان پروژه) راهي براي پرهيز از آن پيدا مي كنند.
نگاهي كوتاه به نتايج و آثار عملكرد مديران پروژه ها در بسياري از سازمانها، بهترين گواه بر اين ادعاست. برخي از مهمترين آثار و نشانه هاي «مديريت ضعيف پروژه» را به شرح زير مي توان برشمرد:
تاخير در برنامه هاي زماني پروژه (پيش بيني شده)
افزايش هزينه هاي اجرايي واقعي نسبت به بودجه پيش بيني شده
دوباره كاريها و استفاده نادرست از كارشناسان واحدهاي اداري در اجراي پروژه
تحمل خسارتهاي مادي و معنوي ناشي از عدم تحقق اهداف پروژه
بررسي عوامل و زمينه هاي موثر در پيدايش و تشديد اين آثار و نتايج و تحليل آنها روشن مي سازد كه اين آثار و نشانه ها، برحسب شدت و ضعف آنها، به ميزان بيگانگي و دوري سازمانها از مباني و مفاهيم مديريت پروژه و خودداري از به كارگيري يا گسترش آن بستگي دارد. اهم اين عوامل و زمينه ها و نشانه هاي توسعه نيافتگي مديريت پروژه در سازمانها، برحسب ميزان توسعه و رشد مديريت پروژه عبارتند از:
پروژه هاي متعددي، بدون هماهنگي با هم و به طور همزمان اجرا شده اند.
تامين تعهدات زماني يا هزينه اي پروژه، اساسا، غير ممكن بوده است.
هيچ كس در مورد سرنوشت پروژه، مسئوليت ندارد.
حرفه مدير پروژه، به خوبي ادراك و شناخته نشده است.
فردي كه براي مديريت پروژه منصوب شده است، شايستگي و صلاحيت اين منصب را ندارد.
مدير پروژه با مديران واحدهاي اداري، به طور فزاينده اي، برخورد و مشكل دارد.
برنامه ريزي و كنترل به صورت يكپارچه و تلفيق شده نيست.
تعهدات سازمان بيش از توان منابع آن است.
برنامه زماني پروژه و بودجه پيش بيني شده آن غير واقعي و نادرست است.
اولويتهاي پروژه ها سريعا تغيير مي كند يا با يكديگر سازگاري ندارد.
براي حسابرسي هزينه هاي پروژه ها، توانايي لازم وجود ندارد.
كنترل بر تغييرات درخواستي كارفرما ضعيف است.
كنترل بر تغييرات طراحي(نقشه ها، مشخصت فني پروژه) ضعيف است.
قسمتهاي مختلف سازمان پروژه، به طور نامناسبي شكل يافته و يا كاركنان درست انتخاب نشده اند.
پروژه ها، چنان كه بايد ارزيابي اوليه نشده اند.
اين نشانه ها يا دلايل، همگي به هم مرتبط بوده و معلول عدم توسعه و رشد مباني و مفاهيم مديريت، به ويژه مديريت پروژه، در سازمانهاي تخصصي يا وظيفه اي(اداري) است. (نوري، 1382)
پرسش اصلي تحقيق
سؤال آغازين تحقيق آن است كه: استفاده از تكنيك هاي مديريت پروژه بر شاخص هاي بهره وري در كارخانه قند آبكوه چه تاثيري دارد؟
فرضيات تحقيق
باعنايت به موارد ذكر شده در مباني نظري،فرضيات تحقيق به قرار زير مي باشند:
استفاده ازتكنيكهاي مديريت پروژه بر رضايت مشتري مؤثر است
استفاده از تكنيكهاي مديريت پروژه بر صرفه‌جويي در منابع مؤثر است
استفاده از تكنيكهاي مديريت پروژه بر افزايش توليد مؤثر است
متغيرهاي تحقيق
درراستاي انجام اين تحقيق متغيرهاي مستقل ، وابسته و کنترل به ترتيب وبه شرح زير معرفي مي گردند : متغير مستقل؛تكنيكهاي مديريت پروژه . متغير وابسته ؛ افزايش شاخصهاي بهره وري. متغيرهاي کنترل: مطلوب بودن خروجي هاي پروژه ،زمان تكميل پروژه ،هزينه هاي پروژه ، توليد طبق زمانبندي توليد ، توليد طبق استانداردها ي صنعت ،استفاده مازاد از نيروي انساني ،كاهش ضايعات ،به صفر رساندن كالاي مرجوعي ،كاهش زمان خريدكالا و افزايش ميزان توليد مي باشد
روش تحقيق
با توجه به موضوع پژوهش كه بررسي استفاده از تكنيكهاي مديريت پروژه در كارخانه قند آبكوه است ، اين تحقيق از نظر هدف كاربردي وپيمايشي و از نظر ماهيت و روش توصيفي است.(شريفی ،1383).
در بخش اول در راستاي نيل به فرضيه هاي تحقيق از نمودارهای موجود در کارخانه و از نمودارهای مقايسه اي با کارخانه مشابه استفاده شده است .براي بررسي دقيق تر فرضيات , پرسشنامه ای نيز طراحی گرديد که در سئولات نيز با استفاده از مقياس عقيده‌سنج لايكرت به اندازه‌گيري ميانگين امتيازات كسب شده هر فرد در گزاره‌هاي مربوط به سئولات پرداخته شده است ، سپس افرادي را كه ميانگين امتياز اندازه‌گيري شده آنان بيشتر از 3 ميباشد را انتخاب نموده ومورد ارزيابي قرارداده ايم و از لحاظ آماري اين سؤال را آزمون مي‌كنيم كه آيا نسبت اين افراد از 50% بيشتر است يا خير، در واقع از نظر آماري سؤال فوق را با استفاده از آزمون نسبت ميتوان نمايش داد.
در ادامه لازم است در خصوص پروژه های مرتبط با مديريت پروژه که در کارخانه قند آبکوه پياده شده است توضيحاتی ارائه گردد.
با عنايت به محصولات اصلی کارخانه ( قندو شکر) و با توجه به اينکه چغندر قند( که ماده اوليه اصلی کارخانه قند ميباشد) در فصل پاييز و زمستان برداشت ميگردد ، لذا فصل کاری کارخانجات قند تقريباً از اواسط آبان لغايت اواخر اسفند ميباشد ،در اين مدت کارخانه بطور 24 ساعته و در دو شيفت کار ميکند و در مابقی سال عوامل کارخانه به مواردی همچون تعميرات ، بهبود خط توليد ، رسوب گيری کانال ها ،توسعه فضای فيزيکی و فروش محصولات مي پردازند .
در فصل بهره برداری کارخانه با توجه به اينکه تقريباً کليه کارکنان و کارگران بطور مستقيم و غير مستقيم درگير کارهاي جاری و توليدی می باشند ، تکنيکهای مديريت پروژه نيز بيشتر در زمينه های توليدی استفاده گرديده است .
بخش رافينری کارخانه قند که تقريباً می توان گفت که قلب کارخانجات قند ميباشد شامل بيشترين و اصلی ترين فعاليتها در کارخانه ميباشد . تکنيکهای مديريت پروژه در اين قسمت باعث برنامه ريزی دقيق فعاليتها و کارهای مرتبط با هر کارگر گرديد ،بطوريکه کليه فعاليتها قابل برنامه ريزی دقيق و مقدار توليد هر بخش بطور مجزا قابل تفکيک گرديد .
لازم به ذکر است در بازه های زمانی غير کاری نيز در پروژه هايي نظير رسوب گيری کانال های انتقال چغندر ،تعمير دستگاه ها ،سفارش خريد مواد اوليه و فعاليتهای عمرانی از تکنيکهای مديريت پروژه استفاده مي گردد که در مجموع دربهينه سازي هزينه ها و زمان های پروژه ها مؤثر بوده است .
جامعه ونمونه آماري
جامعه آماري تحقيق حاضر پرسنل كارخانه قند آبكوه مي باشد.
حجم نمونه مورد نياز بر اساس فرمول آماري قابل محاسبه است.
البته جهت دقيق بودن نتايج با راهنمايی استاد مشاور، جامعه مورد نظر به مهندسينی که در امر مديريت پروژه صاحب نظر بودند محدود گرديد(14 نفر).
ابزار جمع آوري اطلاعات
براي جمع آوري اطلاعات از جامعه آماري وبه منظور آزمون فرضيه هاي تنظيم شده تحقيق از آمار ونمودارهاي موجود در كارخانه همچنين مقايسه آماری با کارخانه مشابه و از پرسشنامه استفاده گرديده ، كه پرسشنامه با توجه به متغيرهاي تحقيق وعملياتي نمودن آنها تنظيم شده است .پرسشنامه اين تحقيق متشكل از24 سؤال پنج گزينه اي مي باشد.اين سئوالا ت مربوط به ويژگيهايي از قيبل ؛ مطلوب بودن خروجي هاي پروژه ،زمان تكميل پروژه ،هزينه هاي پروژه ، توليد طبق زمانبندي توليد ، توليد طبق استانداردها ي صنعت ،استفاده مازاد از نيروي انساني ،كاهش ضايعات ،به صفر رساندن كالاي مرجوعي ،كاهش زمان خريدكالا و افزايش ميزان توليد مي باشد. . به وسيله اين سؤالات موارد ذكر شده در مورد زمان استفاده و در زمان عدم استفاده از تكنيكهاي مديريت پروژه مورد بررسي و تجزيه وتحليل قرار گرفته است .
پايائي وروائي ابزار سنجش
با استفاده از روش اعتبار محتوا و مشورت با صاحبنظران، روايي پرسشنامه مورد تأييد قرار گرفت. ضريب آلفاي كرونباخ به‌دست‌آمده براي تعيين پايايي پرسشنامه از طريق اين پيش‌آزمون، 87 درصد بود و اين امر نشان دهندة هماهنگي دروني بين سؤال‌هاي پرسشنامه است .
روش تجزيه و تحليل آماري اطلاعات
در قسمت نمودارهاي آماري كه تجزيه وتحليل بصورت مقايسه اي صورت پذيرفته است . بطور كلي در بررسي هاي صورت گرفته از پنج نمودار پنج ساله به شرح ذيل استفاده گرديده است :
نمودار پنج ساله تفاله خشك توليدي (تن)
نمودار پنج ساله تفاله دونم توليدي (تن)
نمودار پنج ساله قند وشكر توليدي (تن)
نمودار پنج ساله تفاله عيار و ديژيسيون چغندر
نمودار پنج ساله ضريب استحصال
با عنايت به سه فرضيه تحقيق از نمودارهاي فوق براي بررسي دو فرضيه كه مربوط به افزايش توليد و رضايت مشتري بوده است ، استفاده شده است .
از نمودارهای مقايسه ای نيز جهت ارزيابی عملکرد کارخانه مورد نظر در برابر يک کارخانه مشابه بهره گرفته شده است .
جهت بررسي دقيق تر فرضيات بخصوص فرضيه دوم كه مربوط به صرفه جويي در منابع ميباشد با مشورت با صاحبنظران و كسب موافقت اساتيد از پرسشنامه نيز جهت تكميل تحقيق استفاده گرديده است.در قسمت پرسشنامه از آزمون نسبت و از مقياس عقيده‌سنج لايكرت استفاده شده است .
جهت بررسي پرسشها و آزمون فرضيه هاي تحقيق از نرم افزار spss استفاده شده است . در اين بخش كه جداول آن در فصل چهارم تحقيق آورده شده است ، با ورود اطلاعات پرسشنامه ها ، هر گزاره مورد بررسي و در نهايت فرضيه هاي تحقيق مورد آزمون قرار گرفته اند .
نتيجه گيری
1 – بر اساس تجزيه و تحيل های صورت گرفته و با عنايت به فرضيات تحقيق ميتوان نتيجه گرفت كه فرضيه اول يا اين فرض كه “استفاده ازتكنيكهاي مديريت پروژه بر رضايت مشتري مؤثر است .” قبول ميشود. بنابراين با ضريب اطمينان 95 درصد ميتوان چنين نتيجه گرفت كه: در کارخانه قند آبکوه با عنايت به شاخصهای در نظر گرفته شده برای سنجش ميزان رضايت مشتری و با توجه به نمودارها و پرسشنامه های جمع آوری شده از سطح کارخانه , استفاده از تکنيکهای مديريت پروژه بر ميزان رضايت مشتريان موثر بوده است .
2- بر اساس تجزيه و تحيل های صورت گرفته و با عنايت به فرضيات تحقيق ميتوان نتيجه گرفت كه فرضيه دوم يا اين فرض كه” استفاده از تكنيكهاي مديريت پروژه بر صرفه‌جويي درمنابع مؤثر است. ” قبول ميشود. بنابراين با ضريب اطمينان 95 درصد ميتوان چنين نتيجه گرفت كه: در کارخانه قند آبکوه با عنايت به شاخصهای در نظر گرفته شده برای سنجش ميزان صرفه جويی در منابع و با توجه به نمودارها و پرسشنامه های جمع آوری شده از سطح کارخانه , استفاده از تکنيکهای مديريت پروژه بر ميزان صرفه جويی در منابع موثر بوده است .
3- بر اساس تجزيه و تحيل های صورت گرفته و با عنايت به فرضيات تحقيق ميتوان نتيجه گرفت كه فرضيه سوم يا اين فرض كه ” استفاده ازتكنيكهاي مديريت پروژه بر افزايش توليد مؤثر است است .” قبول ميشود. بنابراين با ضريب اطمينان 95 درصد ميتوان چنين نتيجه گرفت كه: در کارخانه قند آبکوه با عنايت به شاخصهای در نظر گرفته شده برای سنجش ميزان افزايش توليد و با توجه به نمودارها و پرسشنامه های جمع آوری شده از سطح کارخانه , استفاده از تکنيکهای مديريت پروژه در افزايش توليد موثر بوده است .
ارئه پيشنهادها
در تحقيق حاضر پيشنهادها به دو منظور ارائه می گردد.
1-پيشنهادهادر راستای نتايج تحقيق
فرهنگ سازی و آموزش مناسب :در ضمن تحقيق و مصاحبه با مديران و دست اندرکاران پروژها ی مختلف در کارخانه قند آبکوه مشخص گرديد آموزش و فرهنگ سازی لازم بين عوامل پروژه ميتواند به عنوان عامل مهمی جهت پياده سازی مطلوبتر تکنيکهای مديريت پروژه بکار گرفته شود .
حمايت و پشتيبانی مديران ارشد : با حمايت صحيح و آگاهانه مديران ارشد سازمان بی گمان هر صنعتی ميتواند شاهد رشد چشمگير استفاده از تکنيکهای مديريت پروژه باشد .
فراهم کردن بستر نرم افزاری مناسب : با توجه به توليد بسته های نرم افزاری مرتبط و پيچيده تر شدن پروژه های صنعتی استفاده از اين نرم افزارها کمک شايانی به عوامل پروژه ميتواند بکند .
استفاده از تجربيات کارخانه های موفق : در زمينه استفاده از تکنيکهای مديريت پروژه ميتوان با ارتباط با صنايع موفق در اين زمينه مانند خودرو سازان و يا صنايع نفت و گاز از تجربيات آنان در زمينه های مختلف استفاده نمود
الزام استفاده از تکنيکهای مديريت پروژه : در بعضی از لايه های قديمی مديران , در برابر بکارگيری روشهای نوين مديريتي مقاومت وجود دارد که با الزام و بوجود آوردن مشوقهای لازم ميتوان بر اين مشکل نيز فائق آمد .
2-پيشنهادها برای تحقيقات آتی
انجام تحقيقات مشابه در کارخانه های ديگر : با توجه به اهميت موضوع و لزوم بررسی موضوع در صنايع ايران به محققان ديگر پياده سازی پروژه های مشابه در کارخانه های ديگر توصيه ميشود .
بر گزاری دوره آموزشی : با توجه به فقدان آموزش مناسب به محققان ديگر توصيه ميشود جهت مقايسه نتايج در زمانی مشخص اقدام به برگزاری دوره های آموزشي مرتبط نمايند و نتايج را قبل و بعد از دوره های آموزشی مورد مقايسه و تجزيه و تحليل قرار دهند.
تحقيقات نرم افزاری : با توجه به گسترش روزافزون نرم افزارهای مرتبط با بحث مديريت پروژه , انجام تحقيقاتی در زمينه های نرم افزاری مفيد به نظر ميرسد.
فهرست منابع فارسی
ابطحی , ح, 1378 , مديريت منابع انسانی ,تهران , دانشگاه پيام نور .
سروش , ع , 1385 , چشم انداز مديريت پروژه سازمان و مديريت يک جهان تحول,تهران,دانشگاه تربيت مدرس .
شادرخ , ش , 1386 , سيستم نرم افزاری مديريت ريسک پروژه ,اصفهان ,دانشگاه صنعتی شريف.
رضائيان , 1372 , اصول مديريت , تهران , سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی , سمت .
روزنبرگ ,ديلی ,1383 ,روشهای تخقيق در علوم رفتاری ,حسن پاشا شريفی ,تهران ,سخن .
زرگر.م ,1383 ,راهنمای کنترل پروژه , تهران , پرهام .
زمرديان , ا , 1379 , مديريت کيفيت جامع , تهران , اصول ,فنون وروشهای اجرائی ,موسسه مطالعات و برنامه ريزی آموزش سازمان گسترش .
حاج شير محمدی , ع, 1381 , مديريت و کنترل پروژه : کاربرد روشهای سی پی ام , پرت , پی ان ,گرت ,اصفهان ,مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان .
حسين زاده , ف , 1383 , مقدمات روشهاي مطالعه وپژوهش , تهران ,جليل .
10-مرندی ,و ,1384 , آفت شناسی پروژه ها و اهميت يادگيری سازمانی در افزايش توان مديريت پروژه کشور ,تهران ,دفتر ارزيابي و بهبود روشها .
11- مومنی , ا ,1385 , مدل بودجه بندی چند پروژه ای برای پيشگيری از تاخيرات پروژه ها ,تهران ,دانشگاه بوعلی سينا .
12-نوری ,س , 1382 ,اصول و مفاهيم برنامه ريزی و مديريت پروژه , تهران ,دانشگاه علم و صنعت ايران .
فهرست منابع غير فارسی
13- Cash c، 1992 ، Elements of Successful Project Management . Journal of Systems Management ، 43(9) ; 10-12
14-Yeo Kt ، 1995 ، Planning And Learning In Major Infrastructure Development ، International Journal of Project Management .
