نویسنده: مهدی یاراحمدی خراسانی
اقتصاد مقاومتی گسترۀ وسیعی از برنامه‌ها و اقدامات عمیق، راهبردی و پایدار را دربرمی‌گیرد كه انجام اصولی و مستمر آن در نهایت منجر به شكل‌گیری سطحی از توانمندی می‌شود كه در عین پویایی و چابكی، در برابر چالش‌ها و نوسانات گوناگون قدرت اثرگذاری و انعطاف پذیری بالایی دارد. خوداتكایی، رشد مداوم و پایدار، اشتغال‌زایی، ایجاد ثروت و سرمایه ملی و در نهایت درون‌زایی و برون‌گرایی ازجمله مهم ترین شاخصه‌های این نوع از توانمندی اقتصادی است كه ذیل عنوان «اقتصاد مقاومتی» تبیین می گردد.
مسلماً تحقق این امر علاوه بر سیاست های ابلاغی و برنامۀ جامعی که در سطح اسناد راهبردی و کلان کشور جهت گیری کلی فعالیت های اقتصادی را مشخص می نماید در سطح استان ها و شهرها (خصوصاً با تأکید ویژه بر ظرفیت کلان شهرها) نیازمند مطالعات علمیِ دقیق و بومی به منظور شناسایی، توسعه و شکوفایی زیر ساخت ها و ظرفیت های اقتصادی است. در این راستا بدون شک مشهد به عنوان دومین کلان شهر کشور که بالاترین سرعت روند مدرنیته شدن را داشته و همچنین پتانسیل عظیمی در حوزۀ گردشگری مذهبی دارد می تواند نقش ویژه ای در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و عملیاتی نمودن برنامه های آن خصوصاً در حوزه تولید و اشتغال داشته باشد. اگر دورن زایی و برون گرایی به عنوان رویکرد اساسی در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی مطرح می شود مسلماً اولین گام در این مسیر شناخت ظرفیت های درونی شهر است. ظرفیت هایی که در حوزه های مختلف معدن، صنعت، کشاورزی، گردشگری و… وجود دارد که شاید بخش عظیمی از منافع آن هنوز ناشناخته و دست نخورده باقی مانده است. که می توان به مصادیق زیر اشاره نمود:
1- آمار و ارقام مشخص می نماید که وجود مضجع شریف امام هشتم(ع) سالانه بالغ بر 25 میلیون زائر را روانه این شهر می نماید این یعنی ظرفیتی عظیم برای توسعه فعالیت های اقتصادی شهر در کنار ارزش های معنوی که ایجاد می گردد. علاوه بر این مشهد مرکز استانی است که در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته که آن را رابط شرق و غرب می نماید. پس می توان با اولویت قرار دادن بحث توسعۀ ارتباطی و ریلی گام بلندی در مسیر احیای جاده ابریشم برداشت. و از آن جا که کشورهای عضو پیمان شانگهای علاقمند به احیای آن هستند این امر می تواند ظرفیت های بالقوۀ فرهنگی، فناوری، صنعتی، کشاورزی و گردشگری را فعال نماید.
2- ظرفیت های صنعتی و معدنی مشهد نیز مواردی قابل توجه هستند. به هر حال خراسان رضوی با جمعیتی بالغ بر 6 میلیون و 400 هزار نفر بیش از 6000 واحد صنعتی در خود جای داده است که بخش عظیمی از شهرک های صنعتی در مشهد و اطراف آن قرار دارد. همچنین معادن متعددی وجود دارد که بیش از 44 نوع ماده معدنی از آن استخراج می گردد که هر یک می تواند بستر مناسبی برای تولید و اشتغال باشد.
3- در حوزه کشاورزی ظرفیت های تولیدی خراسان رضوی و مشهد شناخته شده و در محصولات بسیاری برندش معروف است. ظرفیت برند حلال مواد غذایی مشهد نیز می تواند زمینه تعاملات اقتصادی مناسبی با اشتراکات اسلامی کشورهای مجاور ایجاد نماید.
4- در گردشگری سلامت مشهد مقدس با چند هزار تخت بیمارستانی، بیمارستان فوق تخصصی و پزشکان مجرب و ماهر از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
5- مشهد مرکز استانی دانشگاهی است که بیش از 200 مرکز آموزش عالی، حدود 300 هزار دانشجو و بالغ بر 5000 دانشجوی خارجی دارد. با توجه به ظرفیت های بالایی که در این بخش وجود دارد یکی از راهکارهای توسعه اقتصادی، تعامل علمی و جذب دانشجو از کشورهای همسایه و همچنین تولید علم و کاربردی نمودن مطالعات دانشگاهی است.
نکتۀ قابل توجه در شناخت ظرفیت ها و توسعۀ فعالیت های اقتصادی شهر مشهد در نظر گرفتن اقتضائات و ماهیت یک شهر مذهبی و زیارتی است. به بیان دیگر باید ظرفیت هایی در شهر مشهد به عنوان بسترهای توسعۀ اقتصادی مطرح گردند که به چهرۀ معنوی و مذهبی شهر خدشه ای وارد نسازند. امری که غفلت از آن در سال های اخیر لطمات فرهنگی و اجتماعی زیادی به همراه داشته است. لذا آن دسته از برنامه های توسعۀ اقتصادی مشهد پذیرفتنی است که مجرد از ماهیت معنوی آن تدوین نگردیده باشد.
منبع: روزنامه شهرآرا مورخ 19 اردیبهشت 1396 شماره 2258
