چكيده :امروزه در مقوله ي مهدويت آنچه وظيفه ي منتظران مي باشد درمقام ووهله ي اول نيازمند ديدن خود به امام عصر (عج)، سپس تسليم اوامر ونواهي ايشان بودن ودر مراحل بعد مطيع،مبلغ و مدافع حضرت بودن هست ، حال براي انجام اين مراحل نيازمند نطفه هاي پاك ومحيط هايي هست كه در درجه ي اول خود شخص وسپس ديگران را براي پيمودن اين پله ها همراهي نمايد يكي از محيط ها ومحل ها ي تربيتي آدم محيط زيست وي هست بعبارتي محيطي كه انسان در آن رشد، نمو و تربيت مي شود كه شامل خانواده ، محيط هاي آموزشي و… مي شود يكي از اين محيط هاي آموزشي مي تواند ((شهر)) باشد بدين معنا كه محيط هاي شهري را آنگونه بياراييم ، بناميم وببينيم كه از نظاره وگذر از آن مفهوم مهدويت وانتظار ادراك شود. در اين مقاله سعي شده با ويژگي هاو خصوصيات انسان هابا توجه به وظايف منتظران سعي بر تو صيف شهر انتظار شده است واميد است كه مفيد و موثر بوده وگامي كوچك در فرج آن حجت وعده داده شده باشد.
متن مقاله:
امروزه در مقوله ي مهدويت آنچه وظيفه ي منتظران مي باشد درمقام ووهله ي اول نيازمند ديدن خود به امام عصر (عج)، سپس تسليم اوامر ونواهي ايشان بودن ودر مراحل بعد مطيع،مبلغ و مدافع حضرت بودن هست ، حال براي انجام اين مراحل نيازمند نطفه هاي پاك ومحيط هايي هست كه در درجه ي اول خود شخص وسپس ديگران را براي پيمودن اين پله ها همراهي نمايد يكي از محيط ها ومحل ها ي تربيتي آدم محيط زيست وي هست بعبارتي محيطي كه انسان در آن رشد، نمو و تربيت مي شود كه شامل خانواده ، محيط هاي آموزشي و… مي شود يكي از اين محيط هاي آموزشي مي تواند ((شهر)) باشد بدين معنا كه محيط هاي شهري را آنگونه بياراييم ، بناميم وببينيم كه از نظاره وگذر از آن مفهوم مهدويت وانتظار ادراك شود.
در معناي لغوي ادراك سيد جرجاني اين گونه بيان مي دارد : ” ادراك بر دو معني است:
متن مقاله:
امروزه در مقوله ي مهدويت آنچه وظيفه ي منتظران مي باشد درمقام ووهله ي اول نيازمند ديدن خود به امام عصر (عج)، سپس تسليم اوامر ونواهي ايشان بودن ودر مراحل بعد مطيع،مبلغ و مدافع حضرت بودن هست ، حال براي انجام اين مراحل نيازمند نطفه هاي پاك ومحيط هايي هست كه در درجه ي اول خود شخص وسپس ديگران را براي پيمودن اين پله ها همراهي نمايد يكي از محيط ها ومحل ها ي تربيتي آدم محيط زيست وي هست بعبارتي محيطي كه انسان در آن رشد، نمو و تربيت مي شود كه شامل خانواده ، محيط هاي آموزشي و… مي شود يكي از اين محيط هاي آموزشي مي تواند ((شهر)) باشد بدين معنا كه محيط هاي شهري را آنگونه بياراييم ، بناميم وببينيم كه از نظاره وگذر از آن مفهوم مهدويت وانتظار ادراك شود.
در معناي لغوي ادراك سيد جرجاني اين گونه بيان مي دارد : ” ادراك بر دو معني است:
1- حاصل شدن صورت چيزي است پيش نفس ناطقه
.2- تمثيل وحاضر كردن حقيقت چيزي است در ذهن بدون حكم بر اثبات يا بر نفي آن .و آن را تصور گويند و اگر حكم بياورند تصديق نامند.
مسايل مربوط به ادراك (يا آگاهي و علم ) در جملگي مكاتب فلسفي ( اعم از قديم وجديد ) حايز اهميت بوده اند .اين اهميت ، سبب گسترش وتقسيم مباحث در سه موضوع يا سه مساله ي “ارزش معلومات”،”راه حصول علم” و “تعيين حدود علم ” شده است .بحث درمورد موضوع اول ، دو گروه” فلاسفه” و “سوفسطائيان” يا “جزميون” و “شكاكان” را پديد آورده است . اختلاف در موضوع دوم دانشمندان را به دو گروه “عقليون ” و”حسيون” تقسيم نموده است وبالاخره تفاوت نظرات دانشمندان در مساله ي سوم سبب شده است تا گروهي بحث در مورد فلسفه ي اولي (متافيزيك) را نفياً واثباتاً از حدود توانايي بشر خارج دانسته وگروهي ديگر اين فن را يقيني ترين فنون دانسته اند.
دراين مقاله براي وضوح مطالب به ادراك آدمي وفهم او از محيط مصنوع (معماري و شهر ) مي پردازيم:
طراحان وبرنامه ريزان شهري با استفاده از فرهنگ وجهانبيني حاكم بر جوامع يا گردانندگان وجهت دهندگان فكري جامعه وبا استفاده از محيط هاي شهري يا به تهييج وتحريك مشتهيّات ونياز هاي مادي انسان ها پرداختند ، عده اي به استحاله ي فكري جامعه پرداختند و عده ي قليلي بر هدايت انسان توسط محيط همت گماشتند .
عوامل موثر بر ادراك:
1- شرايط ادراك:ادراك فرد از محيط هموار ه تابع شرايط خاص و تاثير گذار برحواس فردي مي باشد اين شرايط محيطي را كه تاثير مستقيم بر ادراك فرد دارد را شرايط ادراك گويند.
2- ظرفيت ادراك: ادراك محيط بسته به شرايط فيزيولوژي اندام هاي حسي و همچنين عوامل محيطي حائز اهميت براي ادراك در فضا مي باشد .
3- انگيزه وآمادگي ادراكي :آمادگي ادراكي را مي توان آمادگي ذهني استفاده كننده براساس حساسيتي كه نسبت به موضوعات خاصي دارد برخي پيام ها را جذب كرده و بقيه ي آن ها را به صورت خودكار مورد اغماض قرار مي دهد چون برايش مهم نيستند.
4- ابزار ادراك : در اختيار داشتن ابزار ادراك بر دريافت واقعيت هاي محيط موثر است براساس اهميتي كه بعضي پيام هاي محيط براي فرد دارد وي ابزار ادراك آن ها را تهيه مي كنند.
5- ارزش ها و نگرش ها : وقتي افراد متعلق به گروه ها ي فرهنگي مختلف با محرك هايي كه ظاهراً يكسان است مواجه مي شوند ادراك هاي متفاوتي صورت مي گيرد بدين معني كه تنها “حس” امور سبب ادراك نمي گردد بلكه براي درك محركي ويژه براي فردبايستي قبلاً معنايي فهميده باشد بعبارتي ديگر در امر ادراك توجه به عامل معني بخشي كه همان ارزش ها و نگرش ها ي متاثر از شرايط اجتماعي و فرهنگي است بسيار ضروري است .
حال با توجه به مطالب بيان شده بايد شناختي هم از محيط وهم از انسان و ويژگي هاي او براي آشنايي و هدايت او بيان داشت:
محيط:به معناي عام كلمه ، متشكل از مجموعه ي همه ي فضا ها واجزايي است كه مقولات ومختلف وساحت هاي متفاوت وفعاليت هاي گوناگون زندگي انسان را احاطه نموده اند .به اين ترتيب،ادراكات واحساسات وفعايت ها ورفتارهاي انسان ،به تناسب ،دريك يا چند محيط انجام مي شود.البته اين را نبايد دور از ذهن دانست كه محيط ها خود تحت تاثير عواملي چون فرهنگ،خانواده،عوامل اجتماعي مربوط به كنشهاي اجتماعي متقابل فرد باسايرين و وضعيت يا شرايطي كه افراد جامعه در آن به سر برده اند؛مي توانند برهدايت محيطي موثر باشند.
انسان : يكي از ريشه هاي لغت “انسان” ،(نَسِيَ )به معناي فراموشي است حال براي هدايت او بايد از فن “تكرار” بسيار استفاده نمود اين بدين معنا نيست كه يك شي يا يك امر را با يك غالب و ظاهر چندين بار به او بنمايانيم زيرا يكي ديگر از ويژگي هاي اين موجود تنوع طلبي وي هست بلكه بايد (مفهوم) را عيناً و آنچه برماست را در غالب وكالبد والفاظ و چيدمان گونا گون بيان نمود و از آن جا كه يكي ديگر از ويژگي هاي انسان كه در ريشه ي لغوي او نهفته است (انس) و هماهنگ شدن ،اخت و مانوس شدن هست مي توان گفت او سريع با مفاهيمي چون ((انتظار ، مهدويت ، منجي ، خلاء حضور ، تربيت شدن براي خدمت و آزادي …)) انس گرفته وزماني كه فرستنده ،پيام خود را كه حامل مجموعه اي از اطلاعات است را فرستاد ومعناي پيام براي گيرنده يا انسان هاي مخاطب قابل درك بود مي توان از پس فرست اين پيام كه رفتار گيرنده در مقابل پيام است مي توان انتظار داشت زمينه سازي فرج و ظهور حضرت حجت (عج) سريع تر انجام شودزيراكه ما معتقديم كه فرج قابل تاخير وتقدم است .
حال سوالي كه ممكن است بوجود بيايد آن است كه فرهنگ سازي امري بلند مدت ويا حداقل ميان مدت است پس چگونه مي توان اين امر را سريع انجام داد وسريع باز خورد آن را برداشت نمود؟
در پاسخ بايد گفت گرچه فرهنگ سازي امري بلند مدت ويا ميان مدت است اما احيا ي فرهنگ كه مي تواند امري كوتاه مدت باشد گرچه برنامه ريزي صحيح ومناسبي را مي طلبد در امر مهندسي فرهنگي كه كه تعريف آن علم و فن و تواناييارائهپاسخهايمناسباز نظر كيفيت، هزينه و مدت به درخواستهاييميباشدكه از سويكارشناسانامور فرهنگي درجهت تحققاهداف فرهنگي صورت ميگيرد. مهندسي فرهنگي، نظام فرهنگي را مركب از خلاقان ، مخاطبين ، تصميم گيران و واسطه ها ميداند ؛هست درمراحل مهندسي فرهنگي كه عبارت اند از:
1. اشتراك ديدگاهها
2. مسئلهيابي و اولويت بندي
3. بررسي تعامل مسايل و ساير عوامل تأثيرگذار
4. هدفگذاری
5. توجه به لایه های فرهنگی
6. برنامه ریزی اجرايي
7. تعيين سازوكارهاي سنجش اثربخشي
8. سنجش مستمر و بهبود و اصلاح عملکرد
مشاهده مي كنيم كه در خصوص اولويت شماره ي -1- اشتراك ديدگاهها؛ تمام مكاتب الهي جهان در آمدن وزمينه سازي براي آمدن منجي مشترك اند و مي توان گفت تا حدودي تا مرحله ي -4- هدفگذاری وتمام اهداف زمينه سازي براي ظهور منجي است؛ جامعه به پيش رفته است گرچه در اين بين دچار بدعت ها وانحرافاتي هست با اين وجود مي بينيم كه نياز نيست ازتبيين ذات و اثبات حضور به منجي را شروع كرد قبول اين برهان دليلي است كه احياي فرهنگ انتظار مي تواند زودتر به سر انجام برسد .انشا ا… .
با توجه به موارد بيان شده در بخش هاي ادراك ،محيط وانسان ؛ مي توان اميد داشت كه ساختن شهر انتظار ، يك امر به دور از ذهن نمي تواند باشد ومي توان با همت منتظران مي توان آن را در دل شهر هاي كنوني احيا وبعضاً بنا نمود .
يكي از اصلي ترين ويژگي هاي يك شهر ، هويت وشناسنامه ي شهر هست ، منظور از هويت شهر ، عامل تمايز كننده ي شهري نسبت به شهري ديگر هست؛ با اين وجوددر شهر انتظار هويت شهر مي تواند در غالب كالبد و ظاهر شهر كه تجلي اعتقادات مردمان آن شهر هست نمايان گردد. به عنوان مثال مي توان از رنگ هاي اميد بخش ، خطوط آرامش بخش و غير مهييج ، كفپوش دعوت كننده جداره ها ي غير صلب و مهربان استفاده نمود همچنين ناميدن ميادين و خيابان هاي شهري به اسما و القاب حضرت حجت و نواب و ياران ايشان و طراحي اِلمان ها ويادمان هايي در خصوص تذكر وتلنگر در خصوص آمدن منجي ومواردي ديگر انجام داد اين موردي بود در خصوص طراحي شهري اما در برنامه ريزي شهري مي توان محله بندي را بر اساس اعتقادات و شان معنوي تعريف كرد چون محله ي علما ، سادات و… به جاي محله بندي بر اساس سطح در آمد و بي توجه بودن به اعتقادات همسايگان محله ويا تغيير نطفه يا مركز شهر ها از مراكز تجاري و مادي به سوي مساجد ومراكز معنوي و… اين امور مشكل نيست زيرا تاريخ ما وجود چنيين اموري را در دل خود تاييد مي نماييد لكن امروزه اين امور چه در بخش طراحي شهري و چه در برنامه ريزي شهري محقق نمي شود مگر آنكه سه ضلع مشاركت يعني مردم ،مسولان وبرنامه ريزان يا نخبگان (خواص) با حفظ حقوق و حدود خود نيكو به انجام وظيفه بپردازند و وظيفه ي اين سه قشر هماني است كه امير المومنين به مالك در حكم استانداري مصر فرمود كه عبارت بودند از :جمع آوري ماليات، جهاد با دشمنان ،اصلاح وضع مردم وعمران منطقه.
در پايان بايد بدانيم اگرمي خواهيم از فضاهاي عمومي شهر هايمان نسيم انتظار بوزد بايد شهر انتظار رابا مثلث مشاركت بنا كرد وبراي اين موضوع بايد فضاي فكري ما مملو از فرهنگ انتظار بوده در عين حالي كه آن را مبلغ ومدافع باشيم وبايد بدانيم گرچه شهر ها از سه ضلع فرهنگ ؛اقتصاد و اقليم (بوم)زاده مي شوند ولي انتظار فرهنگ را پايدار ، اقتصاد را پويا واقليم را كارا مي نمايد زيرا كه انتظار پادگان تربيتي منتظران است نه استرحت گاه ايشان ، به اميد تحقق آن روز كه بجاي توصيف شهر انتظار آرمانشهر مهدوي را سازنده باشيم.
ان شاء ا…
والسلام
تابستان1388-ارسال به فصلنامه مشكوه
منابع:
1) نهج البلاغه- سيد رضي- ترجمه: زماني مصطفي-1362- انتشارات پيام اسلام قم
2) ادراك زيبايي وهويت شهر در پرتو تفكر اسلامي-نقي زاده محمد -1386- شهرداري اصفهان
3) مباني نظري و فرايند طراحي شهري- پاكزاد جهانزاد- وزارت مسكن وشهر سازي
4) المنجد في اللغه- معلوف لويس -1362- انتشارات اسماعيليان
5) جامعه شناسي شهري-شيخي محمد تقي-1384- شركت سهامي انتشار
6) از شار تا شهر-حبيبي سيد محسن- 1384- دانشگاه تهران
7) همايش شكوفايي 1404،كميته فرهنگي – سهيلي – 1387- مجري :شهرداري مشهد
8) همايش راه وصال – حجت الاسلام ماندگاري – 1388- محل برگزاري:مركز پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي .
مسايل مربوط به ادراك (يا آگاهي و علم ) در جملگي مكاتب فلسفي ( اعم از قديم وجديد ) حايز اهميت بوده اند .اين اهميت ، سبب گسترش وتقسيم مباحث در سه موضوع يا سه مساله ي “ارزش معلومات”،”راه حصول علم” و “تعيين حدود علم ” شده است .بحث درمورد موضوع اول ، دو گروه” فلاسفه” و “سوفسطائيان” يا “جزميون” و “شكاكان” را پديد آورده است . اختلاف در موضوع دوم دانشمندان را به دو گروه “عقليون ” و”حسيون” تقسيم نموده است وبالاخره تفاوت نظرات دانشمندان در مساله ي سوم سبب شده است تا گروهي بحث در مورد فلسفه ي اولي (متافيزيك) را نفياً واثباتاً از حدود توانايي بشر خارج دانسته وگروهي ديگر اين فن را يقيني ترين فنون دانسته اند.
دراين مقاله براي وضوح مطالب به ادراك آدمي وفهم او از محيط مصنوع (معماري و شهر ) مي پردازيم:
طراحان وبرنامه ريزان شهري با استفاده از فرهنگ وجهانبيني حاكم بر جوامع يا گردانندگان وجهت دهندگان فكري جامعه وبا استفاده از محيط هاي شهري يا به تهييج وتحريك مشتهيّات ونياز هاي مادي انسان ها پرداختند ، عده اي به استحاله ي فكري جامعه پرداختند و عده ي قليلي بر هدايت انسان توسط محيط همت گماشتند .
عوامل موثر بر ادراك:
1- شرايط ادراك:ادراك فرد از محيط هموار ه تابع شرايط خاص و تاثير گذار برحواس فردي مي باشد اين شرايط محيطي را كه تاثير مستقيم بر ادراك فرد دارد را شرايط ادراك گويند.
2- ظرفيت ادراك: ادراك محيط بسته به شرايط فيزيولوژي اندام هاي حسي و همچنين عوامل محيطي حائز اهميت براي ادراك در فضا مي باشد .
3- انگيزه وآمادگي ادراكي :آمادگي ادراكي را مي توان آمادگي ذهني استفاده كننده براساس حساسيتي كه نسبت به موضوعات خاصي دارد برخي پيام ها را جذب كرده و بقيه ي آن ها را به صورت خودكار مورد اغماض قرار مي دهد چون برايش مهم نيستند.
4- ابزار ادراك : در اختيار داشتن ابزار ادراك بر دريافت واقعيت هاي محيط موثر است براساس اهميتي كه بعضي پيام هاي محيط براي فرد دارد وي ابزار ادراك آن ها را تهيه مي كنند.
5- ارزش ها و نگرش ها : وقتي افراد متعلق به گروه ها ي فرهنگي مختلف با محرك هايي كه ظاهراً يكسان است مواجه مي شوند ادراك هاي متفاوتي صورت مي گيرد بدين معني كه تنها “حس” امور سبب ادراك نمي گردد بلكه براي درك محركي ويژه براي فردبايستي قبلاً معنايي فهميده باشد بعبارتي ديگر در امر ادراك توجه به عامل معني بخشي كه همان ارزش ها و نگرش ها ي متاثر از شرايط اجتماعي و فرهنگي است بسيار ضروري است .
حال با توجه به مطالب بيان شده بايد شناختي هم از محيط وهم از انسان و ويژگي هاي او براي آشنايي و هدايت او بيان داشت:
محيط:به معناي عام كلمه ، متشكل از مجموعه ي همه ي فضا ها واجزايي است كه مقولات ومختلف وساحت هاي متفاوت وفعاليت هاي گوناگون زندگي انسان را احاطه نموده اند .به اين ترتيب،ادراكات واحساسات وفعايت ها ورفتارهاي انسان ،به تناسب ،دريك يا چند محيط انجام مي شود.البته اين را نبايد دور از ذهن دانست كه محيط ها خود تحت تاثير عواملي چون فرهنگ،خانواده،عوامل اجتماعي مربوط به كنشهاي اجتماعي متقابل فرد باسايرين و وضعيت يا شرايطي كه افراد جامعه در آن به سر برده اند؛مي توانند برهدايت محيطي موثر باشند.
انسان : يكي از ريشه هاي لغت “انسان” ،(نَسِيَ )به معناي فراموشي است حال براي هدايت او بايد از فن “تكرار” بسيار استفاده نمود اين بدين معنا نيست كه يك شي يا يك امر را با يك غالب و ظاهر چندين بار به او بنمايانيم زيرا يكي ديگر از ويژگي هاي اين موجود تنوع طلبي وي هست بلكه بايد (مفهوم) را عيناً و آنچه برماست را در غالب وكالبد والفاظ و چيدمان گونا گون بيان نمود و از آن جا كه يكي ديگر از ويژگي هاي انسان كه در ريشه ي لغوي او نهفته است (انس) و هماهنگ شدن ،اخت و مانوس شدن هست مي توان گفت او سريع با مفاهيمي چون ((انتظار ، مهدويت ، منجي ، خلاء حضور ، تربيت شدن براي خدمت و آزادي …)) انس گرفته وزماني كه فرستنده ،پيام خود را كه حامل مجموعه اي از اطلاعات است را فرستاد ومعناي پيام براي گيرنده يا انسان هاي مخاطب قابل درك بود مي توان از پس فرست اين پيام كه رفتار گيرنده در مقابل پيام است مي توان انتظار داشت زمينه سازي فرج و ظهور حضرت حجت (عج) سريع تر انجام شودزيراكه ما معتقديم كه فرج قابل تاخير وتقدم است .
حال سوالي كه ممكن است بوجود بيايد آن است كه فرهنگ سازي امري بلند مدت ويا حداقل ميان مدت است پس چگونه مي توان اين امر را سريع انجام داد وسريع باز خورد آن را برداشت نمود؟
در پاسخ بايد گفت گرچه فرهنگ سازي امري بلند مدت ويا ميان مدت است اما احيا ي فرهنگ كه مي تواند امري كوتاه مدت باشد گرچه برنامه ريزي صحيح ومناسبي را مي طلبد در امر مهندسي فرهنگي كه كه تعريف آن علم و فن و تواناييارائهپاسخهايمناسباز نظر كيفيت، هزينه و مدت به درخواستهاييميباشدكه از سويكارشناسانامور فرهنگي درجهت تحققاهداف فرهنگي صورت ميگيرد. مهندسي فرهنگي، نظام فرهنگي را مركب از خلاقان ، مخاطبين ، تصميم گيران و واسطه ها ميداند ؛هست درمراحل مهندسي فرهنگي كه عبارت اند از:
1. اشتراك ديدگاهها
2. مسئلهيابي و اولويت بندي
3. بررسي تعامل مسايل و ساير عوامل تأثيرگذار
4. هدفگذاری
5. توجه به لایه های فرهنگی
6. برنامه ریزی اجرايي
7. تعيين سازوكارهاي سنجش اثربخشي
8. سنجش مستمر و بهبود و اصلاح عملکرد
مشاهده مي كنيم كه در خصوص اولويت شماره ي -1- اشتراك ديدگاهها؛ تمام مكاتب الهي جهان در آمدن وزمينه سازي براي آمدن منجي مشترك اند و مي توان گفت تا حدودي تا مرحله ي -4- هدفگذاری وتمام اهداف زمينه سازي براي ظهور منجي است؛ جامعه به پيش رفته است گرچه در اين بين دچار بدعت ها وانحرافاتي هست با اين وجود مي بينيم كه نياز نيست ازتبيين ذات و اثبات حضور به منجي را شروع كرد قبول اين برهان دليلي است كه احياي فرهنگ انتظار مي تواند زودتر به سر انجام برسد .انشا ا… .
با توجه به موارد بيان شده در بخش هاي ادراك ،محيط وانسان ؛ مي توان اميد داشت كه ساختن شهر انتظار ، يك امر به دور از ذهن نمي تواند باشد ومي توان با همت منتظران مي توان آن را در دل شهر هاي كنوني احيا وبعضاً بنا نمود .
يكي از اصلي ترين ويژگي هاي يك شهر ، هويت وشناسنامه ي شهر هست ، منظور از هويت شهر ، عامل تمايز كننده ي شهري نسبت به شهري ديگر هست؛ با اين وجوددر شهر انتظار هويت شهر مي تواند در غالب كالبد و ظاهر شهر كه تجلي اعتقادات مردمان آن شهر هست نمايان گردد. به عنوان مثال مي توان از رنگ هاي اميد بخش ، خطوط آرامش بخش و غير مهييج ، كفپوش دعوت كننده جداره ها ي غير صلب و مهربان استفاده نمود همچنين ناميدن ميادين و خيابان هاي شهري به اسما و القاب حضرت حجت و نواب و ياران ايشان و طراحي اِلمان ها ويادمان هايي در خصوص تذكر وتلنگر در خصوص آمدن منجي ومواردي ديگر انجام داد اين موردي بود در خصوص طراحي شهري اما در برنامه ريزي شهري مي توان محله بندي را بر اساس اعتقادات و شان معنوي تعريف كرد چون محله ي علما ، سادات و… به جاي محله بندي بر اساس سطح در آمد و بي توجه بودن به اعتقادات همسايگان محله ويا تغيير نطفه يا مركز شهر ها از مراكز تجاري و مادي به سوي مساجد ومراكز معنوي و… اين امور مشكل نيست زيرا تاريخ ما وجود چنيين اموري را در دل خود تاييد مي نماييد لكن امروزه اين امور چه در بخش طراحي شهري و چه در برنامه ريزي شهري محقق نمي شود مگر آنكه سه ضلع مشاركت يعني مردم ،مسولان وبرنامه ريزان يا نخبگان (خواص) با حفظ حقوق و حدود خود نيكو به انجام وظيفه بپردازند و وظيفه ي اين سه قشر هماني است كه امير المومنين به مالك در حكم استانداري مصر فرمود كه عبارت بودند از :جمع آوري ماليات، جهاد با دشمنان ،اصلاح وضع مردم وعمران منطقه.
در پايان بايد بدانيم اگرمي خواهيم از فضاهاي عمومي شهر هايمان نسيم انتظار بوزد بايد شهر انتظار رابا مثلث مشاركت بنا كرد وبراي اين موضوع بايد فضاي فكري ما مملو از فرهنگ انتظار بوده در عين حالي كه آن را مبلغ ومدافع باشيم وبايد بدانيم گرچه شهر ها از سه ضلع فرهنگ ؛اقتصاد و اقليم (بوم)زاده مي شوند ولي انتظار فرهنگ را پايدار ، اقتصاد را پويا واقليم را كارا مي نمايد زيرا كه انتظار پادگان تربيتي منتظران است نه استرحت گاه ايشان ، به اميد تحقق آن روز كه بجاي توصيف شهر انتظار آرمانشهر مهدوي را سازنده باشيم.
ان شاء ا…
والسلام
تابستان1388-ارسال به فصلنامه مشكوه
منابع:
1) نهج البلاغه- سيد رضي- ترجمه: زماني مصطفي-1362- انتشارات پيام اسلام قم
2) ادراك زيبايي وهويت شهر در پرتو تفكر اسلامي-نقي زاده محمد -1386- شهرداري اصفهان
3) مباني نظري و فرايند طراحي شهري- پاكزاد جهانزاد- وزارت مسكن وشهر سازي
4) المنجد في اللغه- معلوف لويس -1362- انتشارات اسماعيليان
5) جامعه شناسي شهري-شيخي محمد تقي-1384- شركت سهامي انتشار
6) از شار تا شهر-حبيبي سيد محسن- 1384- دانشگاه تهران
7) همايش شكوفايي 1404،كميته فرهنگي – سهيلي – 1387- مجري :شهرداري مشهد
8) همايش راه وصال – حجت الاسلام ماندگاري – 1388- محل برگزاري:مركز پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي .
محقق : سيد وحيد صادق زاده(دانشجوي مهندسي شهرسازي)
WWW.VSADEGHZADE@YAHOO.COM
گروه مشاوران شهرداري مشهد
