چکیده
تغییرات سریع در دنیای امروز، سازمانها و بنگاه های کسب و کار اقتصادی و غیره را با چالشهای بی شماری درگیر کرده است؛ در این میان سازمانهایی موفق به کمک ابزارهای مدیریتی و فناوریهای نوین، از فرصتهای ایجادشده به نفع خود برای ایجاد تغییرات منجر به تحول مثبت و رضایتبخش استفاده می کنند. مدیریت تغییر و تحول یکی از این ابزارهاست. تغییر و تحول ریشه در طبیعت و فطرت کلیه اجسام و اجرام و موجودات دارد و در سازمانها و کشورها نیز برای بقای سازمانها ضروری و حیاتی و گریز از آن اجتناب ناپذیر است و شرط موفقیت سازمانها در عرصه مدیریت خرد و کلان اتخاذ یک استراتژی یا سبک مدیریت تغییر مناسب میباشد، اما هنوز هم سازمانها و کشورهایی یافت می شوند که علی رغم توسعه نسبی دانش مدیریت تغییرات در طرح ریزی و تدوین تغییرات و انتخاب استراتژی مناسب برای مواجهه با آثار و عواقب تغییرات دقت لازم را بکار نمی بندند به گونه ای که چالش های طبیعی ناشی از تغییر را تشدید و به نقطه بحرانی نزدیک می نمایند. امروز شرط بقای هر سازمانی در گرو عکس العمل سریع در برابر تغییرات است که آن جزء با داشتن دانـش و خـــــلاقیـت امکان پذیر نمی باشد.مقالة حاضر به تبیین تئوریهای مدیریت تغییر و تحول سازمانی می پردازد.
مروری بر تعاریف تغییر و مدیریت تغییر
تغییر :
عبارتست از فرآیند تحول و دگرگونی رفتارها، ساختارها و خط مشی ها. به عبارت دیگر تغییر فرایند به کار بستن یک ابداع یا نوآوری در سازمان است.
مدیریت تغییر:
به معنای قدرت دادن به سازمان و افراد آن برای به عهده گرفتن مسئولیت جدید در جهت آینده ی خودشان است.
سطوح تغییر· امروزه سازمان ها با پدیده انفجار اطلاعات، پیچیدگی های نامحدود ، علل چندگانه برای وقوع مسائل، پویایی و تحرک بیشتر و … مواجه هستند. تغییر و مدیریت آن امری پیچیده و مخاطره آمیز است؛ زیرا مستلزم حذف بسیاری از فرآیندهایی است که کارکنان با آن خو گرفته اند و انجام دادن آن برایشان به صورت یک عادت در آمده است. بنابر این مقاومت در برابر این تغییر و دگرگونی از سوی کارکنان امری عادی و کاملاً طبیعی محسوب می گردد . در هنگام ایجاد تغییر در یک سازمان عکس العمل های گوناگونی نمایان می شود. از جمله بارزترین این واکنش ها مقاومت و جبهه گیری علیه ایجاد تغییر در سازمان می باشد.
آقای ادوارز دمینگ از دانشمندان مدیریت می گوید:
“بدون تحول کارکنان در عمل هیچ اتفاقی نمی افتد.”
در مرحله عملیاتی نمودن یک طرح تغییرات پس از تدوین طرح و برنامه مدیریت تغییرات به طور معمول چهار استراتژی اساسی برای مدیریت تغییرات کاربرد دارد به مجریان و طراحان مدیریت تغییر توصیه می گردد.
۱) از فشار زیاد برای رشد پرهیز نمایید.
به جای سرعت بخشیدن به رشد باید سرعت آن را کاهش دهید. در ابتدای مرحله اولیه رشد زمانی را به مذاکره در مورد محدودیت هایی که با آن برخورد می کنید اختصاص دهید.
۲) آینده نگر باشید.
الگوی محدودیت های رشد به ما توصیه می کند که برای شناختن چالش های پیش رو به جلو نگاه کنیم و منابع و ماهیت مقاومت و تأثیر بالقوه آنها را به گروه بشناسانیم.
۳) همواره برای ادامه مسیر و صحت نتایج فعلی را آزمایش کنید.
کسانی که شروع به تغییر می کنند پاسخی برای چالش های پیش رو ندارند. پاسخ از دل آزمایش و تجربه بیرون می آید.
۴)اهداف را با تمرین الگو های ذهنی تعدیل کنید.
با فکر کردن به این موضوع که چرا افراد در مورد تغییر و ابهام تساهل ندارند، اولویت های حفظ این دیدگاه ها را می یابید.
بررسی اجمالی مفاهیم بنیادین سرآمدی در مدل EFQM
در جهان صنعتی امروز مهم ترین چالش سازمان ها و شرکت ها، رقابت در فرآیند جهانی اقتصاد می باشد. حضور این سازمان ها و صنایع در اقتصاد بین المللی و شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمانی، مستلزم برنامه ریزی همه جانبه و پیروی از الگوی مدیریتی کارآمد و نوین می باشد. از مهم ترین مزیت های رقابتی که هم اکنون به عامل کلیدی در رقابت اقتصادی تبدیل شده است تعالی سازمانی می باشد. مدل تعالی سازمانی چارچوبی روشمند برای ارزیابی عملکرد سازمان ها در دو حوزه ی فرآیندها و نتایج حاصل از این فرآیند هاست. بر اساس آموخته های مدیریت کیفیت جامع (TQM) توجه به ارزش ها و مفاهیم بنیادین هشت گانه لازمه ی موفقیت و ایجاد بهبود مستمر سازمان هاست.1- نتیجه گراییü تعالی دستیابی به نتایجی است که رضایت کلیه ذینفعان سازمان را در بر داشته باشد. در محیط پر تغییر دنیای امروز، سازمان های متعالی همواره و به سرعت دربرابر تغییر نیاز ها و انتظارات ذینفعان منعطف و پاسخ گو هستند. در این سازمان ها اطلاعات مربوط به ذینفعان فعلی و آینده جمع آوری شده و به منظور تعیین، به کارگیری خط مشی ها، استراتژی ها، شاخص ها و برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت مورد استفاده قرار می گیرد.2- مشتری مداریü تعالی خلق ارزش های مطلوب مشتری است. سازمان های متعالی، مشتریان خود را می شناسند و آنها را به خوبی درک می کنند. چنین سازمان هایی تجربیات و ادراکات مشتریانشان را بررسی و بازنگری کرده و در صورتی که اشتباهی رخ داده باشد به سرعت به اصلاح مؤثر آن می پردازند. 3- رهبری و ثبات در مقاصدü تعالی، رهبری دوراندیش و الهام بخش همراه با ثبات در مقاصد است. سازمان های متعالی رهبرانی دارند که سایر رهبران سازمان را متحد کرده و آنها را برای به حرکت درآوردن کارکنانشان ترغیب می کنند. 4- مدیریت مبتنی بر فرآیندها و واقعیت ها ü تعالی، مدیریت سازمان از طریق مجموعه ای از سیستم ها، فرآیندها واقعیت های مرتبط و بهم پیوسته است.سازمان های متعالی دارای سیستم مدیریت مؤثر هستند که بر مبنای آن خواسته ها و انتظارات کلیه ذینفعان برآورده می شود. 5- توسعه و مشارکت کارکنان ü تعالی حداکثر نمودن مشارکت کارکنان از طریق توسعه و دخالت دادن آنها در امور است. آنها با جذب و توسعه کارکنانشان به شایستگی های مورد نظر دست یافته و آنان را فعالانه و مثبت به گونه ای همه جانبه حمایت می نمایند. 6- یادگیری، نوآوری و بهبود مستمرü تعالی چالش طلبیدن وضع موجود و ایجاد تغییر به منظور نوآوری و خلق فرصت های بهبود با استفاده از یادگیری است.سازمان های متعالی همواره در حال یادگیری از فعالیت ها و عملکرد خود و دیگران هستند. آنها به دقت سرمایه های فکری خود را حفظ کرده و از آن برای دستاوردهای تجاری سازمان به صورت مناسب استفاده می کنند. 7- توسعه همکاری های تجاریü تعالی توسعه و حفظ همکاری هایی است که برای سازمان ارزش افزوده ایجاد می کند.سازمان های متعالی تشخیص می دهند در دنیای کنونی که همواره همراه با تغییرات و افزایش تقاضا است دستیابی به موفقیت بستگی کامل به توسعه ی همکاریها دارد .8- مسئولیت اجتماعی سازمانü تعالی فراتر رفتن از چارچوب حداقل الزامات قانونی است که سازمان در آن فعالیت می کند.سازمان های متعالی به عنوان سازمان های مسئول با ایجاد شفافیت و پاسخ گویی مناسب به ذی نفعانشان در قبال عملکرد خود، رویکردهایی اخلاقی اتخاذ می کنند.
معیارهای 9 گانه ی مدل EFQM
1- رهبری (Leadership)رهبران سازمان های متعالی مأموریت و چشم انداز سازمان خود را تدوین کرده و زمینه دستیابی به آنرا توسعه داده و تسهیل می نمایند. 2- خط مشی و استراتژی (Policy & Strategy) سازمان های متعالی مأموریت و چشم اندازشان را از طریق تدوین یک استراتژی مناسب که متمرکز بر منافع ذینفعان می باشد، پیاده می سازند .3- کارکنان (People)سازمان های متعالی، دانش و توان بالقوه ی کارکنان خود را در تمامی سطوح فردی، تیمی و سازمانی مدیریت کرده و در راه کسب منافع، توسعه می دهند. 4- شراکت ها و منابع (Partnerships & Resources)سازمان های متعالی روابط با شرکای بیرونی و منابع داخلی را به منظور حمایت و پشتیبانی از خط مشی و استراتژی عملیات مؤثر فرآیندهایش، برنامه ریزی و مدیریت می کند.5- فرآیندها (Processes)سازمان های متعالی فرآیندهایشان را در جهت حمایت و پشتیبانی از خط مشی و استراتژی سازمان و اجرای کامل آن طراحی، مدیریت و بهبود می بخشند و به دنبال ایجاد ارزش افزوده برای مشتریان و سایر ذینفعانشان می باشند.6- نتایج مشتریان (Customer Results)سازمان های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با مشتریان خود را اندازه گیری کرده و به آنها دست می یابند.7- نتایج کارکنان (People Results)سازمان های متعالی به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با کارکنان خود را اندازه گیری کرده و به آنها دست می یابند. 8- نتایج جامعه (Society Results)سازمان های متعالی به به طور فراگیر نتایج مهم مرتبط با جامعه خود را اندازه گیری کرده و به آنها دست می یابند. 9- نتایج کلیدی عملکرد (Key Performance Results)سازمان های متعالی به طور فراگیر نتایج مرتبط با عناصر اصلی خط مشی و استراتژی خود را اندازه گیری کرده و به آنها دست می یابند.
فرآیند خود ارزیابی در مدل EFQM
خود ارزیابی عبارت است از مرور منظم سیستماتیک، جامع و فراگیر فعالیت ها و نتایج یک سازمان، که فرآیند مذکور این امکان را فراهم می سازد تا سازمان ها بر اساس نقاط قوت و ضعف خود زمینه های بهبودرا شناسایی کند.برای اینکه این تصور توسط خود سازمان ایجاد شود، بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت، فرآیند خود ارزیابی را پایه گذاری نموده است که بینش و بصیرت زیادی را برای سازمان ها فراهم می سازد. خود ارزیابی به طرق مختلف قابل اجرا می باشد که با توجه به فرهنگ جاری سازمان و نتایج مورد انتظار از انجام خود ارزیابی می توان یکی از طرق زیر را انتخاب نمود:1) رویکرد پرسش نامه2) رویکرد کارگاهی3) رویکرد استفاده از پروفرما4) رویکرد شبیه سازی جایزه
سطوح تعالی سازمانی
سطوح تعالی سازمان ها را در دست یابی به تعالی متمایز می کند و میزان موفقیت آنها را نشان می دهد. مدل EFQM دارای 5 سطح تعالی به شرح زیر می باشد. سطح گواهی نامه، تقدیرنامه، تندیس ها شامل تندیس بلورین، سیمین و زرین است.1- تندیس متقاضیانی که مدل تعالی سازمانی را به طور کامل به کار گرفته در طی دوره ی عملکرد حداقل 3 سال اخیر، بهبود مستمر را درفعالیت های خود نشان داده اند به شرط کسب حد نصاب تعیین شده که مشروح آن در ادامه می آید به تندیس های بلورین، سیمین و زرین دست خواهند یافت.2- تقدیر نامهبه متقاضیانی که با مدیریت خوب در جهت پیشرفت هایی در تعالی سازمانی نائل شده اند به شرط کسب حد نصاب تعیین شده برای این سطح تقدیرنامه اعطا می شود.3- گواهی نامه شرکت های متقاضی سطح گواهی تعهد به تعالی پس از طی مراحل زیر می توانند برای دریافت گواهی نامه اقدام کنند:1) اجرای یکی از روش های خود ارزیابی بر اساس مدل تعالی سازمانی .2) استخراج و اولویت بندی برنامه های بهبود.3) به اجرا گذاردن برنامه های بهبود.4) در مجموع در شرکت متقاضی باید حداقل در سطح مدیران ارشد و میانی آشنایی کاملی با مدل، مفاهیم و معیارهای آن وجود داشته باشد و برای این منظور دوره های آموزشی خاص را برگزار کرده باشد .
سخن آخر
اغلب ما عادت داریم عدم کامیابی به هدف های خود را که ناشی از کم کاری و بی دقتی است به بهانه های واهی مانند نداشتن استعداد ذاتی، موافق نبودن تقدیر و عوامل مشابه توجیه کنیم. در سازمان ها نیز اغلب شکست های موجود بین وضعیت موجود و اهدافی که در آینده مشخص شده است به این موضوع برمی گردد. دقت داشته باشید که باید برنامه ی تغییر را طوری انجام دهید که هر مرحله از آن بر مبنای مراحل قبلی انجام شود. هر سیستمی پس از مدتی کارآیی مطلوب خود را از دست می دهد. برای پیش گیری از رکود و ایستایی نقش افراد شاغل در یک بخش را با یکدیگر عوض کنید به این ترتیب افراد و کل سازمان از دستاوردهای حاصل از تغییر بهره مند خواهند شد.
منابع و مآخذ
۱) سنگه،پیتر؛ رقص تغییر ترجمه علی نقی مشایخی، حسین اکبری و مسعود سلطانی، انتشارات گروه پژوهشی صنعتی آریانا، چاپ سوم، تهران، 1385 2) ابزاری،مهدی، محمد رضا دلوی ؛ مدیریت فرهنگ سازمانی (مفاهیم، الگوها، تغییر) با رویکرد تعالی گرا، انتشارات قاصد سحر، چاپ اول، تهران، 13823) کامینگز، توماس جی، کریستف جی. وورلی؛ تحول و توسعه سازمان ترجمه کورش برارپور، انتشارات فراز اندیش سبز، چاپ سوم، تهران، 13844) جاویدی، حسین؛ آشنایی با تعالی سازمانی بر اساس مدل EFQM ، مجله دنیای کیفیت برتر، شماره 8، بهار 13855) حاجی میر عرب، سیدمهدی و شهروز شرف؛ الگوبرداری لازمه ی تعالی سازمانی، مجله صنعت خودرو، شماره 125، اردیبهشت 13866) باقری، سید مجتبی؛ مدیریت تغییر، فصلنامه خبری آموزشی دانشکده فرماندهی و ستاد، شماره 4، پاییز 1378
For your company to remain competitive and successful, you must prepare your employees for changes to their work environment. RWD Technologies provides solutions to change management challenges.
Resources
Solution Overview
Organzational Change Management Solution Overview
Organizational Change Management (OCM) is the critical process of preparing, motivating, and equipping people to meet new business challenges associated with technological changes. RWD’s Organizational Change Management solutions help your employees, departments, and total organization achieve the business results expected from your investment in technology. RWD focuses on the needs of your employees — the individuals who ultimately determine the success of your implementation — and their ability to meet your business goals.
