نویسندگان:
دكتر ناصر نعمت بخش – استاديار دانشكده كامپيوتر دانشگاه اصفهان
دكتر محمدعلي نعمت بخش – استاديار دانشكده كامپيوتر دانشگاه اصفهان
عليرضا عاملي – كارشناسي ارشد مهندسي نرم افزار
مديريت زنجيره تامين – مهندسي مجدد ـ مديريت سفارش
چكيده
امروزه شناسايي نيازهاي مشتري و سعي در برآورده ساختن آنها از اهميت ويژه اي برخوردار است و سهم بسزايي در موفقيت شركت ها ايفا مي كند . مديريت زنجيره تامين از جمله راه كارهايي است كه در صورت اجراي صحيح ، مي تواند به شركتها كمك نمايد كه تا حد زيادي خود را به منظور فوق نزديك نمايند . هدف از انجام اين تحقيق ارائه يك مدل بهينه جهت افزايش كارايي مديريت زنجيره تامين ( مهندسي مجدد ) مي باشد .در اين راستا مفهوم زنجيره تامين و مديريت آن مورد بررسي قرار گرفت ، سپس براساس متدلوژي داونپورت يكي اززيرفرآيند هاي آن به نام « مديريت سفارش » در يك شركت توليدي بررسي شد . نتيجه بدست آمده آن بود كه روند سفارش دهي مشتريان شبيه يك تابع توزيع نرمال بود . لذا بمنظور مهندسي مجدد اين فرآيند مدل جديدي براي مديرت سفارش پيشنهاد گرديد كه در آن مي توان سفارشات آتي را پيش بيني نمود. در نتيجه ،كاهش قابل ملاحظه اي در فاصله زماني مابين دريافت تا تحويل سفارش ايجاد گرديد . در مرحله بعد، مدل پيشنهادي مورد پياده سازي قرار گرفت ، سپس بمنظور ارزيابي مدل جديد ، از يك ابزار نرم افزاري به نام(UPD:Ultimus Process Designer)استفاده شد . جداول و نمودارهاي بدست آمده پس از ارزيابي، گوياي اين نكته بودند كه در فرآيند مديريت سفارش ، در مراحل قبل و بعد از مهندسي مجدد ، از نظر زماني بهبود قابل ملاحظه اي بدست آمده است.
كليدواژه‌ها : مديريت زنجيره تامين – مهندسي مجدد ـ مديريت سفارش
1- مقدمه
با گذشت زمان در سراسر دنيا سازمانها دريافته اند كه فقط تغييرات تدريجي راهگشاي مشكلات كنوني سازمانها نيست وگاهي براي بقاي سازمان لازم است تغييراتي به صورتي اساسي و زيربنايي در سازمان ايجاد شود . امروزه در سراسر دنيا اين تغييرات انقلابي را بانام مهندسي مجدد مي شناسند . مهندسي مجدد روندي است كه در آن وظيفه هاي فعلي سازمان جاي خود را با فرآيندهاي اصلي كسب و كار عوض كرده و بنابراين سازمان از حالت وظيفه گرايي به سوي فرآيند محوري حركت مي كند . همين امر موجب سرعت بخشيدن به روند كسب و كار و كاهش هزينه ها و در نتيجه رقابتي تر شدن سازمان مي گردد .رويكردها و متدولوژي هاي متفاوتي توسط محققان براي مهندسي مجدد ارائه شده است . امروزه متدلوژي هاي همر و چمپي و داونپورت ازبقيه بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرند . در اين تحقيق از متدلوژي داونپورت براي مهندسي مجدد فرآيند مديريت سفارش در يك شركت توليدي استفاده شده است . در ادامه اين مقاله ابتدا مفهوم مديريت زنجيره تامين و فرآيند هاي اصلي آن مورد بررسي قرار گرفته ، سپس مدل پيشنهادي براي فرآيند مديريت سفارش پياده سازي شده و ارزيابي است .
2- بررسي مديريت زنجيره تامين
يك زنجيره تامين عبارت است از شبكه اي از تسهيلات و امكانات كه فعاليت هايي نظير تهيه(procurement) مواد خام ، تبديل اين مواد به محصولات نيمه ساخته و ساخته شده و توزيع اين كالاهاي ساخته شده به مشتريان را برعهده دارد. .مديريت زنجيره تامين (supply chain managemnt)شامل هماهنگ ساختن توليد , موجودي و ترابري مابين اجزا يك زنجيره تامين مي باشد تا بهترين تركيب ممكن از پاسخدهي(responsiveness) و كارايي(efficiency) براي بازاري كه آن را تغذيه مي كند بدست آيد . 5 جزء اصلي زنجيره تامين عبارتند از :
– توليد
منظور از توليد ، ظرفيت يك زنجيره تامين براي ساخت و ذخيره محصولات است كه كارخانجات و انبارها در آن دخيل هستند . اگر ظرفيت كارخانجات و انبارها بيش از حد زياد باشد مي تواند در مقابل نوسانات بازار انعطاف پذير بوده و سريع پاسخ دهد اما هرچه ظرفيت ها را افزايش دهيم كارايي عملكرد كمتر ميشود .
– موجودي
هدف اصلي موجودي اين است كه بعنوان بافري در برابر موارد متغير در زنجيره تامين عمل نمايد . موجودي در زنجيره تامين ، تمامي موارد از مواد خام گرفته تا كالاي ساخته شده را در بر مي گيرد . نگهداري مقدار بالايي ازكالاها باعث انعطاف پذير بودن در برابر تقاضاي مشتري ميشود اما پرهزينه است و براي بدست آوردن كارايي بالا بايد هزينه ها تا جاي ممكن كم شوند .
– موقعيت
عبارت است از چيدمان جغرافيايي اجزاي زنجيره تا مين . برقراري تعادل بين پاسخگويي و كارايي در اين بخش اينگونه است كه تصميم بگيريم فعاليت ها را بصورت متمركز در چند نقطه محدود برقراركنيم تا كارايي بيشتر و اقتصادي بدست آوريم يا فعاليت ها را در نقاط زيادي نزديك به مشتريان و تامين كنندگان پخش كنيم تا پاسخدهي بهتر صورت گيرد.
– حمل و نقل
عبارت است از حركت هرچيز از مواد خام گرفته تا محصول ساخته شده بين اجزا مختلف در يك زنجيره تامين . بعنوان يك قانون كلي هرچه ارزش يك محصول بالاتر باشد ( مثل قطعات الكترونيكي ) تاكيد و اهميت پاسخدهي شبكه انتقال آن بيشتر است و هرچه ارزش يك محصول كمتر باشد كارايي شبكه آن بايد بيشتر است . -اطلاعات
اين جزء ارتباط فعاليت ها و عملكرد بقيه اجزاء زنجيره تامين را فراهم مي آورد . داده هاي دقيق بموقع و كامل ارتباطي مستحكم را فراهم مي آورند و باعث ميشوند كمپاني ها درون يك زنجيره تامين تصميماتي درست در مورد عملكردشان بگيرند .
زنجيره هاي تامين بسط يافته شامل توليد كنندگان ، توزيع كنندگان (distributer)، خرده فروشان (retailer)، مشتري ها و كمپاني هاي ارائه كننده سرويس (service provider)مي باشند .
2-1 فرآيندهاي مديريت زنجيره تامين
مديريت زنجيره تامين از ديد فرآيندي عبارت است از مديريت فرآيندهاي اصلي كاري در طول شبكه اي از سازمان هايي كه زنجيره تامين را تشكيل مي دهند و از مشتري نهايي تا تامين كننده اصلي را دربرمي گيرد . فرآيندهاي اصلي مديريت زنجيره تامين توسط اعضاي مجمع عمومي زنجيره تامين (Global Supply Chain Forum) تعريف شده و عبارتند از :
– مديريت روابط مشتري(Customer Relationship Management)
– مديريت سرويس مشتري(Customer Service Management)
– مديريت تقاض(Demand Management)
– تكميل سفارش(Order Fulfillment)
– مديريت جريان توليد (Manufacturing Flow Management)
– مديريت روابط تامين كنندگان(Supplier Relationship Management)
– توسعه و تجاري نمودن محصول (Product development and Commercialization)
– مديريت برگشت (Return Management)
اين فرآيندها در شكل 1 نيز مشخص شده اند . مايكل همر اعتقاد دارد هنگامي كه فرآيندها درون سازمان پياده سازي شدند لازم است آنها را مابين كمپاني ها نيز پياده سازي كنيم .مرحله بعدي موثر نمودن و ساده كردن فرآيندهايي است كه بين كمپاني ها هستند . اين جاست كه جنگ بر سر درآمد و سود بيشتر در مي گيرد و برنده آن كمپاني هايي خواهند بود كه شيوه اي جديد براي كسب و كار خود بيابند و فرآيندهايي را بصورت طولي در سازمان طرح نموده و مديريت نمايند . اين كمپاني ها آنهايي خواهند بود كه از بازده بالايي برخودارند .
3- مدل پيشنهادي
همانطور كه قبلا توضيح داده شد از بين زيرفرآيند هاي مديريت زنجيره تامين ، فرآيند « مديريت سفار ش » در يك شركت توليدي مورد بررسي قرار گرفت . از آنجائيكه فرآيند موجود داراي كارايي لازم نبوده و از دريافت سفارش تا تحويل آن مدت زمان زيادي طول مي كشد قصد بر اين است كه مدلي ارائه نماييم كه در آن از اين فاصله زماني طولاني اجتناب شود . به دليل آنكه مدل پيشنهادي داراي فصل مشتركي با مدل قبلي بوده و قصد بر اين است كه اين دو مدل با يكديگر مقايسه گردند ابتدا روند كلي اين فرآيند تشريح مي گردد . ابتدا مشتري به كمپاني توليد كننده مراجعه مي كند . دادن سفارش مي تواند به روشهاي مختلفي صورت پذيرد ، مثل مراجعه از طريق وب و ايميل يا از طريق تلفن و فكس . پس از دادن سفارش اعتبار مشتري مورد ارزيابي قرار مي گيرد . در صورتيكه اعتبار وي مورد تاييد قرار نگرفت ، سفارش رد مي شود اما در صورتيكه مشتري از اعتبار لازم برخوردار بود سفارش وي تكميل ميشود بدينصورت كه جزئيات سفارش از نظر موجودي مواد اوليه و امكانات حمل و نقل مورد بررسي قرار مي گيرد . در مرحله بعد جدول زماني آماده ميشود كه در آن براي هريك از مراحل تكميل سفارش مثل توليد ، بارگيري ، ارسال و تحويل زمانبندي خاص صورت مي گيرد . پس از آن كالاي آماده شده قيمت گذاري مي شود . قيمت گذاري شامل محاسبه قيمت مواد اوليه ، هزينه هاي توليد ، محاسبه ماليات و تخفيفات و هزينه هاي بارگيري و ارسال محموله مي باشد . سپس عمليات بارگيري و ارسال محموله صورت مي پذيرد . در نهايت فاكتور صادر شده و براي مشتري ارسال مي گردد و مشتري پس از مطابقت كالا با فاكتور پرداخت مي نمايد .
3-1 : ويژگي هاي مدل
مدل پيشنهادي در مقايسه با مدل عمومي كه در چند سطر فوق توضيح داده شد ، چند تفاوت اساسي دارد . اول آنكه هنگامي كه مشتري به كمپاني مراجعه مي كند از اطلاعات وي پروفايلي تهيه مي گردد . ايجاد پروفايل مشتريان و نگهداري آنها در يك بانك اطلاعاتي ، به كمپاني كمك خواهد نمود تا در مراجعات بعدي ، مشترياني كه براي اولين بار به كمپاني مراجعه مي نمايند از مشترياني كه براي چندمين بار مراجعه مي نمايند و آنها را « مشتريان وفادار » مي ناميم تميز دهد و براي آنها تسهيلات ويژه قائل شود . مزيت مهم ديگر نگهداري پروفايل مشتريان ، آن است كه پس از اينكه يك مشتري براي چندمين بار مراجعه نمود مي توان روند مراجعات و سفارشات وي را پيش بيني كرد و پيش از مراجعات بعدي ، كالاي مورد نظر وي را تهيه و آماده تحويل نمود . در اينصورت فاصله زماني بين دريافت سفارش تا تحويل آن به مقدار قابل توجهي كاهش خواهد يافت .
نمايش مدل پيشنهادي بروش UML)Unified Modeling Language) ، مي تواند جزئيات اين فرآيند را نشان دهد . نمودارهاي موردكاربرد، فرايند را از ديدگاه مشتري و ديدگاه كمپاني نشان مي دهند . نمودار توالي مراحل فعاليت هارا از نظر تقدم و تاخر نشان خواهد داد . همچنين كلاسهاي مشتري ، محصول ، موجودي ، سفارش و فاكتور نيز از اين فرآيند در نمودار كلاس حائز اهميت مي باشند .
4- پياده سازي
همانطور كه اشاره شد از ويژگيهاي مدل پيشنهادي اين است كه روند سفارشات مشتريان ، از قبل پيش بيني ميشود . براي انجام اين كار ، سفارشات مشتريان مختلف طي چند دوره بررسي شد و از تحليل داده ها اين نتيجه بدست آمد كه روند سفارش دهي توسط مشتريان داراي يك ميانگين و پراكندگي مشخص شبيه به يك تابع توزيع نرمال مي باشد . بنابراين مي توان با داشتن اطلاعات چند دوره ، دوره هاي آتي را پيش بيني نمود . براي رسيدن به اين هدف از ابزاري نرم افزاري به نام decision pro استفاده شده است .
5- ارزيابي كارايي مدل
بمنظور ارزيابي مدل « مديريت سفارش « در دوحالت قبل از مهندسي مجدد و پس از آن ، از ابزاري نرم افزاري به نام UPD)Ultimus Process Designer) استفاده شده است . اين نرم افزار توانايي طراحي ، مدلسازي و آناليز فرآيندهاي كاري را دارد كه بصورت مختصر توضيح داده مي شود .
1- مرحله طراحي : در اين مرحله نقشه اي از فرآيند تهيه ميشود كه براي نشان دادن چگونگي جريان كار از يك مرحله به مرحله ديگر و اتفاقاتي كه در يك مرحله مي افتد بكار ميرود .
2- مدلسازي : در اين مرحله سناريويي تهيه مي شود كه فرآيند براساس آن اجرا مي گردد . سناريو عبارت است از مجموعه اي از فرضيات در مورد منابعي كه در يك فرآيند كاري مورد استفاده قرار مي گيرد و احتمال وقايع مختلفي كه ممكن است در خلال فرآيند اتفاق بيفتد .
3- آناليز : بمنظور پيش بيني رفتار فرآيند ، مدل ايجاد شده بايد مطابق با سناريويي كه در مرحله قبل تعيين شده است شبيه سازي وآناليز شود . بديهي است هرچه تعداد دفعاتي كه سناريو ها اجرا ميشوند بيشتر باشد نتايج بدست آمده به دنياي واقعي نزديك تر خواهند بود .
از مزاياي اين ابزار آن است كه اجازه مي دهد فرآيند طراحي شده تحت سناريو هاي واقعي شبيه سازي شود و با تكرار اين كار به طرحي كامل براي فرآيند مورد نياز برسيم . لازم به توضيح است كه بعضي از فرضيات در سناريو ممكن است در مورد مراحلي خاص اعمال شوند در حاليكه بعضي ديگر در مورد كل فرآيند اجرا مي گردد . قبل از طراحي ، لازم است تمامي اطلاعات در مورد فرآيند جمع آوري شود مثلا تعيين نماييم كدام مرحله تحت شرايط خاصي انجام ميشود و كدام مرحله هميشه انجام مي گردد .
آناليز مدل پيشنهادي
براساس توضيحات فوق ، آناليز مدل مورد نظر را آغاز مي كنيم . ابتدا مدل مطابق شكل 4 ترسيم ميشود . سفارش دريافت ميشود ، سپس اعتبار مشتري مورد بررسي قرار مي گيرد . درصورتيكه مشتري از اعتبار لازم برخوردار نباشد سفارش وي رد ميشود و در غيراينصورت جزئيات سفارش بررسي خواهد شد . موجودي مواد خام لازم بمنظور تهيه محصول سفارش شده چك ميشود . درصورتيكه موجودي به اندازه كافي وجود داشته باشد سفارش روند عادي خود را طي مي نمايد اما در صورتيكه موجودي لازم وجود نداشته باشد فرآيند وارد مرحله تهيه مواد خام خواهد شد و پس از آن مرحله زمانبندي فرا ميرسد . در اين مرحله زمان توليد ، بسته بندي ، بارگيري و ارسال محصول تعيين خواهد شد . پس از آنكه محصول توليد شد قيمت گذاري ميشود ، سپس بارگيري و ارسال ميشود . مرحله بعدي صدور فاكتور مي باشد و در نهايت پرداخت انجام ميشود .
فرضياتي كه در سناريوي مربوط به اين مدل لحاظ شده اند عبارتند از :
1- اعتبار مشتريان با احتمال 13% رد شده و با احتمال 87% تاييد مي شود .
2- در مرحله بررسي موجودي مواد خام ، به احتمال 21% بايد مواد خام تهيه شود و به احتمال 79% موجودي مواد خام وجود دارد .
3- بطور متوسط در هرروز 3.64 سفارش با انحراف 0.27 دريافت ميشود . اين مقادير با بررسي تعداد سفارشات پذيرفته شده دريك شركت توليدي طي يك دوره 100 روزه بدست آمده است كه نمودار آن مطابق شكل 2 مي باشد .
شكل 2 : نمايش پراكندگي سفارشات دريافت شده در 100 روز كاري
1- هر يك از مراحل فرآيند كه در شكل 3 مشخص شده اند داراي يك مدت زمان كاري و يك مدت زمان بيكاري مي باشند كه اين مقادير در جدول 1 آورده شده است .
شكل 3 – مراحل فرآيند مديريت سفارش
| مراحل فرآيند | Task Time | Lag Time | ||
| Sigma | Mean | sigma | Mean | |
| دريافت سفارش ( Accept Order ) | 0.17 | 0.5 | 0.24 | 1.5 |
| چك نمودن اعتبار ( Check Inventory ) | 0.63 | 3 | 0.37 | 1 |
| جمع كردن جزئيات سفارش ( Order Capture ) | 0.35 | 1 | 0.34 | 1 |
| بررسي موجودي ( Check Inventory ) | 0.61 | 3 | 0.36 | 1 |
| مديريت موجودي ( Inventory management ) | 0.6 | 4 | 0.25 | 1.5 |
| تهيه مواد خام ( Procurement ) | 1.03 | 4روز | 0.23 | 1.5 |
| زمانبندي ( Schadule ) | 0.53 | 6.5 | 0.35 | 1 |
| قيمت گذاري ( Costing) | 0.62 | 5.5 | 0.54 | 2 |
| بارگيري و ارسال ( shipping and delivery ) | 0.78 | 3.5 | 0.32 | 1 |
| صدور فاكتور ( Invoice ) | 0.13 | 0.5 | 0.23 | 1.5 |
| پرداخت ( Payment) | 0.35 | 1 | 0.33 | 1 |
جدول 1 : مدت زمان انجام كار و توقف مراحل مختلف فرآيند مديريت سفارش
نتايج حاصل از ارزيابي
با وجود سناريويي كه جزئيات آن در جدول 1 آورده شده است ، فرآيند براي 25 مرتبه اجرا مي گردد و نتايج جدول 2 با جزئيات بدست مي آيد . همانطور كه در جدول مشخص مي باشد مدت زمان دريافت سفارش تا تحويل آن بطور متوسط براي هر سفارش 1.46 روز طول مي كشد در صورتيكه اگر سفارشات پيش بيني شوند انجام سفارش از ديد مشتري تنها به اندازه مجموع مراحل زمانبندي ، قيمت گذاري و بارگيري و ارسال زمان احتياج خواهد داشت. متوسط اين مجموع درشبيه سازي فوق برابر 0.56 روزكاري مي باشد. از مقايسه اين دو عدد نتيجه ميشود كه در اين شركت توليدي در حالتي كه سفارشات پيش بيني گردند نسبت به حالت معمول ، جهشي معادل 2.63 بدست مي آيد كه اين رقم گوياي پيشرفت قابل ملاحظه اي در سرعت تحويل سفارش مي باشد .
| Incident | Total – Day(s) | New Model Total Day(s) | |
| 1 | 0.94 | 0.61 | |
| 2 | 0.90 | 0.66 | |
| 3 | 1.08 | 0.73 | |
| 4 | 0.16 | 0.00 | |
| 5 | 1.03 | 0.65 | |
| 6 | 1.06 | 0.64 | |
| 7 | 1.06 | 0.67 | |
| 8 | 1.07 | 0.61 | |
| 9 | 0.17 | 0.00 | |
| 10 | 1.07 | 0.61 | |
| 11 | 1.12 | 0.77 | |
| 12 | 5.02 | 0.66 | |
| 13 | 1.14 | 0.80 | |
| 14 | 0.16 | 0.00 | |
| 15 | 1.05 | 0.61 | |
| 16 | 1.03 | 0.70 | |
| 17 | 1.02 | 0.63 | |
| 18 | 0.82 | 0.55 | |
| 19 | 3.95 | 0.68 | |
| 20 | 1.10 | 0.63 | |
| 21 | 0.20 | 0.00 | |
| 22 | 0.97 | 0.65 | |
| 23 | 5.95 | 0.69 | |
| 24 | 1.08 | 0.68 | |
| 25 | 3.34 | 0.67 | |
| Minimum | 0.16 | 0.00 | |
| Maximum | 5.94 | 5.94 | |
| Average | 1.46 | 0.56 | |
| Standard Deviation | 1.48 | ||
| Count | 25 |
جدول 2 – نتايج حاصل از ارزيابي فرآيند
6- نتيجه گيري و راهكارهاي جديد
در اين تحقيق مدل جديدي براي فرآيند « مديريت سفارش » پيشنهاد شد و مورد بررسي قرار گرقت . كارايي اين مدل با مدل قبلي مقايسه شد . با استفاده از مدل پيشنهادي مي توان روند سفارش دهي آتي را تخمين زد و فاصله زماني بين دريافت سفارش تا تحويل آن را كوتاه نمود . براي نمايش بهبود بدست آمده از يك ابزار نرم افزاري استفاده شد كه با شبيه سازي فرآيند در دوحالت قبل از مهندسي مجدد و بعد از آن ، توسط رسم نمودارها و ايجاد جداول به مقايسه آن دو كمك نمود . آنچه كه بعد از اين مورد بررسي ميشود ، ارائه مدل و مهندسي مجدد براي ديگر زيرفرآيند هاي مديريت زنجيره تامين مي باشد . اين فرآيند در يك شركت توليدي مورد توجه قرارگرفت در حاليكه مي توان از آن در شركت هاي خدماتي نيز استفاده كرد .
منابع
[1] Hammer , Michael , “The Superefficient Company , “Harvard Business Review , vol.79 ,No.9 ( 2001 )
[ 2 ] Lambert , Douglas M ., James R.Stock , and Lisa M.Ellram , Fundamentals of Logistics Management , Boston , MA: Irwin / McGraw-Hill, Chapter 14 , ( 2000)
[ 3 ] Chopra , Sunil , and Peter Meindle,”Supply Chain Management : Strategy , Planning and Operations “ , Upper Saddle River , Nj: Prentice-Hall, Inc . Chapter 1 , 2001
[ 4 ] Ganeshan , Ram and Terry P. Harrison , “ An Introduction to supply chain management ,”Department of management sciences and information systems , 303 Beam business building , penn state university , university park ,PA 2000 .
[ 5 ] Menzer , John T.William dewitt, James S.Keebler , Soonhong Min , Nancy W.Nix , Carlo D.Smith , and Zach G.Zacharia , 2001 , “Defining Supply chain Management “, Journal of Business Logistics , Vol . 22 , No .2,p.18,2001
[6] Keely L.Croxton , Douglas M.Lambert , “ The Supply Chain management Processes “ , Volume 12,Number 2 ( 2001 )
[7] Lambert , Douglas M., Martha C. Cooper and Janus D . Pagh , “ Supply Chain Management : Implementation Issues and Research Opportunities , “ The International Journal Of Logistics Management , Vol.9 , No.2 (1998 )
[8] Cooper , Martha C., Douglas M.Lambert and janus D.Pagh , “Supply Chain Management : More than a New Name for Logistics,” The International Journal of Logistics Management , Vol .8 ,No.1 ( 2000 )
[9] Hewitt , Fred, “Supply chain Redesign , “The International Journal Of Logistics managements , Vol .5 , No.2 ( 1998 )
[10] Smith , Howard .,Neal , Douglas ., Ferrara , Lynette ., Hayden , Francis “ The Emergence Of Business Process management “ version 1. January 2002 .
[11] http://www.oracle.com“ oracle order management “
[12] http://www.hammerandco.com/about-process.asp
[13] http://www.sap.com/scm
1- همر ، مايكل و شامپي ، جيمز . 1380 ، مهندسي دوباره شركت ها :منشور انقلاب سازماني . چاپ سوم . ترجمه عبدالرضا رضايي نژاد . تهران : نشر رسا
2- استدلر ، هارتموت و كيلگر ، كريستوف . 1381 ، مديريت زنجيره تامين و برنامه ريزي پيشرفته . چاپ اول . ترجمه نسرين عسگري و رضا زنجيراني فراهاني . تهران . نشرترمه
3- ويل ، آرجان جي وان . 1382 ، خريد و مديريت زنجيره تامين . چاپ اول ترجمه محمود رفيعي و بهروز نصر آزاداني . تهران . انتشارات اركان .
4- هدايت فر ، امير مهدي . 1383 ، مهندسي نرم افزار با بهره گيري از يوام ال . چاپ اول . تهران . موسسه فرهنگي هنري ديباگران تهران
*نما
