نویسنده: لیلا اکبرپور
چنانچه ذخایر حق بیمه در سال مالی 87 هم مانند سال‌های قبل (بدون اجرای آیین‌نامه 58) محاسبه می‌شد ضریب خسارت چه میزان بود؟
یکی از پایگاه‌های خبری روز گذشته اعلام کرد: بیمه مرکزی به عنوان متولی صنعت بیمه در ایران و مرکز رسمی ارائه آمار بیمه، اخیرا در گزارشی از عملکرد صنعت بیمه در سال گذشته که در نشریه پیک بیمه- نشریه این مرکز- منتشرشده، ضریب خسارت در این صنعت را برای سال گذشته 5/85درصد اعلام کرده و در همین حال وزارت اقتصاد در گزارشی از عملکرد صنعت بیمه، با اختلافی 24درصدی این ضریب را 5/61درصد ذکر کرده است.
پاسخ این است، اختلاف فوق حاصل روش محاسباتی توسط دو نهاد وزارت اقتصاد و بیمه مرکزی ایران است.
بیمه مرکزی ایران براساس محاسبات فنی ضریب خسارت را از حق بیمه تحقق یافته با خسارات تحقق یافته محاسبه می‌کند، اما وزارت امور اقتصادی و دارایی براساس حق بیمه وصولی و خسارات پرداخت شده این رقم را محاسبه می‌کند که حاصل آن تفاوت عدد 5/85 با 5/61درصد است.
خسارات معوق که در تعهد صنعت بیمه است و پس از مراحل حقوقی و تعیین خسارات باید پرداخت شود، در گزارش وزارت اقتصاد محاسبه نشده است. بنابراین ضریب خسارت 85درصدی اعلام شده از سوی بیمه مرکزی ایران عدد دقیق‌تر و طبق محاسبات فنی صحیح‌تراست.
در عین حال بیمه مرکزی ایران در نشریه داخلی خود علت رشد ضریب خسارت در سال مالی 87 را «روش محاسبه ذخایر حق بیمه از سوی شرکت‌های بیمه طبق آیین‌نامه شماره 58» عنوان کرده است که جای تامل دارد.
انتظار می‌رود مسوولان بیمه مرکزی ایران برای رفع شبهه در نحوه ذخیره‌گیری در شرکت‌های بیمه اعلام کنند:
* چنانچه ذخایر حق بیمه در سال مالی 87 هم مانند سال‌های قبل محاسبه می‌شد، ضریب خسارت چه میزان بود؟
مشاجره برای سودی که نیست
درحالی که گزارش پایگاه خبری مذکور به دنبال سود 40درصدی صنعت بیمه به استناد ضریب خسارت 61درصدی است با یک حساب سرانگشتی می‌توان ثابت کرد که سود خالص بیمه‌های خصوصی حتی کمتر از 16درصد اعلام شده از سوی بیمه مرکزی ایران است.
در صورت سود و زیان شرکت‌های بیمه سود انباشته سنواتی آورده شده است که این رقم دربرگیرنده سود سنوات قبل و ذخایر قانونی آزاد شده (به خاطر اجرای استاندارد حسابداری 28 و آیین‌نامه 58) می‌باشد. در واقع بیمه‌های بازرگانی بخشی از سود 16درصدی (108میلیارد تومان) را از محل ذخایر تامین کرده و این رقم تنها به خاطر آن است که سود سرمایه‌گذاری در صنعت بیمه کمی بالاتر از سود اوراق مشارکت باشد.سود عملیاتی در اکثر شرکت‌های بیمه منفی و سود ابرازی تنها از محل سرمایه‌گذاری‌ها طبق آیین‌نامه شماره 42 (سپرده‌های کوتاه و بلندمدت بانکی – خرید سهام شرکت‌های بورسی و خارج از بورس- خرید اوراق مشارکت) تامین شده است که در سال مالی 87 به اضافه آزادشدن بخشی از ذخایر رقم 108میلیارد تومان حاصل شده است.
عدم‌سود‌آوری چرا؟
دلایل عدم‌سود‌آوری صنعت بیمه در کشورمان بی‌شمار است که مهم‌ترین آن نبود رفتار حرفه‌ای در بازار است.هرچند بیمه‌گران از بیمه شخص ثالث به عنوان رشته‌ای دردسرساز و زیان‌ده نام می‌برند، اما رشته پرحرف و حدیث اتومبیل با آن ضریب خسارت بیش از 100درصدی‌اش نزدیک به 65درصد کل پرتفوی کشور را تامین می‌کند.طبق آمار بیمه مرکزی حق بیمه تولیدی در سال 87 بیش از 4هزار میلیارد تومان است، چنانچه رشته اتومبیل را حذف کنید حاصل تلاش خانواده 38هزار نفری صنعت بیمه تولید 1400میلیارد تومان حق بیمه است که به ازای جمعیت 70میلیونی ایران سرانه حق بیمه آن تنها 20دلاراست.
در حالی که تولید حق بیمه عمر در شرکت بیمه تکافل که طبق قانون اسلامی سرمایه‌گذاری می‌کند، تنها 4میلیارد دلار است، مقایسه صنعت بیمه کشورمان حتی با بیمه‌های تکافل هم نشان می‌دهد که صنعت بیمه ایران با این روشی که در پیش گرفته سودآور نیست.
سخن آخر
زمان عرضه بیمه‌های اجباری گذشته و امروز در کشورهای توسعه نیافته ضرورت بیمه هم از سوی مردم عادی، هم از مسوولان کشوری و هم از سوی بیمه‌گران احساس می‌شود. جامعه به خوبی دریافته که در دنیای پرخطر امروزی بیمه به خصوص بیمه‌های زندگی تنها حامی اقشار کم‌درآمد است.مسوولان نیز به خوبی می‌دانند در اقتصادی که هیچ امیدی به رشد شاخص‌های آن نیست بیمه ابزاری مطمئن برای ورود به انواع سرمایه‌گذاری‌ها است و بیمه گران با اعتقاد به رفتارحرفه‌ای برای جذب مشتری و تولید حق بیمه اقدام به نرخ‌شکنی و اعطای امتیاز به بیمه‌گذاران نمی‌کنند.بازار بیمه کشورمان امروز پرشده از بیمه‌گذاران مدعی که برای خرید پوشش بیمه به منظور حفظ جان و مال خود منتظر دریافت امتیاز و تسهیلات از بیمه‌گران هستند.
کی این واقعیت که صنعت بیمه کشورمان سودآور نیست را می‌پذیریم؟ و چه زمان به دنبال راهکاری برای رفع این همه نابسامانی خواهیم بود؟
