نقش تعاونی ها در توسعه ی ایران

نویسنده: غفور شيخی

نقش تعاونی ها در توسعه ی اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در ایران: چاره ساز بسیاری از مشکلات و موانع باشد. روحیه ی تعاون و می تواند مردم را در برابر سختی ها در صحنه نگه دارد و اراده ی آنان را در اموری که مربوط به خود آنان است عینیت بخشد.تعاون و همکاری متقابل زمینه های یگانگی و وحدت و یکپارچگی هر چه بیشتر مردم را فراهم می کند. با توجه به اینکه اکثر کشورهای موفق در دنیا در اکثر زمینه های اقتصادی واجتماعی خود از تعاونی ها بهره برده اند اگر دقت کنیم مشاهده می کنیم که تعاونی ها فقط در مسایل اقتصادی کاربرد

*بیان مسئله و پرسش آغازین
چانچه در تاریخچه و مراحل تکوین تعاون وشرکتهای تعاونی دقت شود می توان ملاحظه کرد که یکی از مهمترین و بزرگترین انگیزه های بشری برای همکاری با یکدیگر وجود نیاز ومنافع مشترک بوده است وجود این دو عامل( نیاز و منافع مشترک ) هدف مشترکی را برای آنها بوجود آورده است و آن هم عبارت است از :رفع نیاز از طریق تعاون وهمکاری .
با توجه به اینکه اکثر کشورهای موفق در دنیا در اکثر زمینه های اقتصادی واجتماعی خود از تعاونی ها بهره برده اند اگر دقت کنیم مشاهده می کنیم که تعاونی ها فقط در مسایل اقتصادی کاربرد ندارند مثلا” در جایی که یک شرکت تعاونی میزنیم اعضای شرکت با هم مشورت میکنند از تجربیات هم استفاده می نمایند،برای انتخاب هیات مدیره رای گیری میکنند علاوه بر این تعاونی احتیاج به آموزش دارد. همه اینها و بسیاری از موارد دیگر باعث تقویت بنیه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در جامعه میشود بدین ترتیب تعاونی می تواند باعث گسترش این زمینه ها در سطوح جامعه گردد.
بهرحال سوال هایی که در این تحقیق در پی پاسخ به آنها هستیم بدین قرار است:
1-آیا تعاونی هادر توسعه اقتصادی نقش دارند؟
2-آیا تعاونی ها در توسعه اجتماعی نقش دارند؟
3-آیا تعاونی ها در توسعه فرهنگی نقش دارند؟

*هدف موضوع :
هدف از موضوع تعاون و تعاونی ها در توسعه و پیشرفت کشور این است که با توجه به اینکه کشور ما در حال حاضر با مشکلات و گرفتاری های فراوانی همچون گرانی ، تورم، بازسازی ، تهاجم فرهنگی ، تبلیغات سوء دشمنان و بسیاری از موارد دیگر روبه رو می باشد . سعی نموده ام نقش تعاونی ها را هرچند به صورت مختصر و کوتاه در رشد و توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی کشور بررسی نمایم تا هر چه بیشتر به مفهوم واقعی تعاون و روح تعاون که همانا کمک به اعضای تعاونی و غیر تعاونی برای بالا بردن رفاه و آسایش اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی آنان دست یابیم .

*اهمیت موضوع :
اهمیت موضوع تعاونی ها به این دلیل است که تعاونی ها ، سازمان ها و نهادهای مردمی هستند که در عین برخورداری از خصوصیات و مشخصات یک واحد اقتصادی و تجاری ، دارای ارزش های مکتبی و اجتماعی هم می باشند و می توانند مبین تلاش های دسته جمعی و گروهی اعضای تشکیل دهنده تعاونی برای نیل به اهداف مشترک و پیشرفت و توسعه باشند .
در ایران به علت شرایط خاص و بحرانی ومشکلاتی که در حال حاضر وجود دارد  لزوم همکاری و مشارکت مردم و خویاری تمامی افراد جامعه در اموری که مربوط به خود آنها می باشد ، می تواند راه حل و چاره ساز بسیاری از مشکلات و موانع باشد . روحیه تعاون می تواند مردم را در برابر سختی ها در صحنه نگهدارد و اراده آنان را در اموری که مربوط به آنهاست عینیت بخشد . تعاون و همکاری متقابل می تواند زمینه های یگانگی هر چه بیشتر مردم را فراهم نماید به همین دلیل در قانون اساسی کشور به بخش تعاون در کنار دو بخش دولتی و خصوصی توجه خاص شده است . زیرا تعاون و گسترش آن در کشور موجب رشد و توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی می شود و جامعه را به سوی استقلال و خوکفایی سوق می دهد.
*در این مقاله از شیوه و روش اسنادی و مدارک استفاده شده است .

تاریخچه ی تعاون:
مورخین تشکیل اولین اجتماعات تعاونی را مربوط به هزاران سال قبل از میلاد مسیح می دانند.
نخستین اجتماعات تعاونی در بین کشاورزان و ماهیگیران بیشتر رواج داشته است و همچنین اجتماعاتی وجود داشته اند که مایحتاج زندگی افراد را مشترکا” تهیه می نموده و در اختیار افراد قرار می داده اند ولی در هر حال این اجتماعات تعاونی دارای تشکیلات و سازمان منظم نبوده و تنها دسته های مختلفی از افراد ، چه در شهرها و چه در روستاها با هم همکاری متقابل داشته اند.(پور افضل ، 1347، ص12)،
تعاون به صورت سنتی خود شامل مجموعه ی همیاری ها و معاضدت های گروهی از مردم و یا یک جامعه به منظور آسان داشتن معضلات می باشد و به تبع عرف و رسم جاری بدون هیچگونه پایبندی به قانون و مقررات و آئین نامه مصوب و مکتوب از قدیمی ترین ایام تا عصر حاضر و در جوامع شهری و مخصوصا” روستایی جاری بوده است و مظاهر آن در تمام اجتماعات انسانی دیده می شود . تعاونی سنتی شکل خاصی ندارد ، متعلق به کسی نیست و حد و مرزی نمی شناسد ، مخلوق جامعه و ابزار کار اجتماعات آن است.
در ایران قدیم علاوه بر اینکه عده ای از مردم متمکن و خیراندیش برای ایجاد رفاه و آسایش عمومی به یک سلسله اقدامات عمرانی از قبیل ساختن راه ، ایجاد پل ، کاروان سراها ، مساجد ،آب انبارها و ابنیه و اماکنی نظیر آنها مبادرت می کرده اند،مردم عادی نیز در اینگونه موارد به نحوی با یکدیگر همکاری کرده اند و اگر سرمایه ای نداشته اند، بازوهای خود را به کار می انداخته اند.
آغاز تعاون رسمی در ایران را می توان از حیث عنوان موادی در قانون تجارت سال 1303 شمسی دانست . اما از لحاظ تشکیل و ثبت و فعالیت های رسمی تعاونی ، می توان سال 1314 را آغاز فعالیت تعاونی در ایران دانست . زیرا در این سال توسط دولت اقدام به تشکیل نخستین شرکت تعاونی روستایی در منطقه ی داورآباد گرمسار گردید. مبنای تشکیل شرکت فوق قانون تجارت سال 1311 بود که در چند ماده بحثی از شرکت های تعاونی آورده بود. ( حسنی ، 1363، ص34)

*انواع شرکت های تعاونی
ماده 2 قانون شرکت های تعاونی را چنین تعریف می کند : شرکت تعاونی ، شرکتی است از اشخاص حقیقی و حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضا از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان مطابق اصولی که در این قانون مطرح است تشکیل می شود . مبنای بوجود آمدن انواع شرکت های تعاونی  احتیاجات متنوع و نامحدود افراد هر اجتماعی است . این احتیاجات مرتبا” چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی رو به افزایش بوده و بنابراین می بایست سازمان ها تشکیلاتی که جوابگوی این نیازمندی های وسیع و متنوع باشد، ایجاد شوند .
شرکت های تعاونی  برحسب وظیفه ای که انجام می دهند به سه گروه بزرگ تقسیم می شوند که عبارت
الف) شرکت های تعاونی  تولید که هسته ی مرکزی آن کارگران و پیشه وران و صنعت گران شهری می باشد .
ب) شرکت های تعاونی  مصرف که هسته ی مرکزی آن مصرف کنندگان هستند.
ج) شرکت های تعاونی  کشاورزی که هسته ی مرکزی آن را کشاورزان تشکیل می دهند .
هدف تعاونی های مصرف حذف واسطه ها و فروش کالا به بهای ارزان بود. شرکت در پایان سال آنچه را که پس از پرداخت بهره ی محدود سهام و سپرده ها برایش باقی می ماند به تناسب میزان خرید میان مشتریان تقسیم می نمود. تقسیم مازاد برگشتی وسیله ای برای تحقق هدف اصلی شرکت یعنی فروش کالا به میزان هزینه تمام شده است .( حسنی ، 1363، ص94)
شرکت های تعاونی  کشاورزی نیز به منظور تهیه و نگهداری ماشین و خدمات لازم در امور کاشت و برداشت و مسائل مربوط به آبیاری و رفع مایحتاج کشاورزی و تهیه کالاهای مصرفی و عرضه محصولات کشاورزی آنان به بازار و حمل و نقل و سایر خدمات دیگر بشه کشاورزان بوجود آمده اند . هدف تمامی این %D