تجزیه و تحلیل سیستم مهر گستر بانک کشاورزی

به کوشش: اعظم رادبوی

مقدمه: در سالهای اخیر یکی از مهمترین چالشهای سیستم بانکی کشور افزایش انتظارات مشتریان آنهاست.زیرا در شرایطی که بانکهای خارجی با بهره گیری از شیوه های نوین بانکداری به ویژه بانکداری الکترونیکی این امکان را برای مشتریان خود فراهم نموده اند که با صرف کمترینوقت و هزینه و بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک می توانند طیف وسیعی از خدمات را دریافت کنند.سیستم بانکی کشور از ارائه این خدمات برخوردار نبود. امروزه حداقل خواسته مشتریان یک بانک ایرانی این است که به هنگام مراجعه به شعب مختلف بانک در سراسر کشور به عنوان مشتری بانک و نه مشتری یک شعبه خاص شناخته شوند به نحوی که بتوانند براحتی و با صرف کمترین وقت خدمات مورد نیاز را دریافت نمایند . با توجه به سیاست های دولت الکترونیک مبنی بر گسترش بانکداری نوین ، بانک کشاورزی به عنوان بانک پیشتاز در این زمینه تصمیم به استفاده از تجهیزات رایانه ای و متحول کردن شیوه های ارائه خدمات بانکی به مشتریان خود شد .
در مرحله نخست تلاش شد با مجهز کردن شعب بانکها به تجهیزات رایانه ای عملیات ثبت و نگهداری اطلاعات بانکی سریعتر انجام شود .لیکن برای برنامه ریزی بهتر و داشتن اطلاعات کامل و به روز می بایست شرایطی فراهم می گردید که تمامی شعب هر بانک به یکدیگر مرتبط شده و به عنوان یک سیستم متمرکز و یکپارچه عمل نمایند. On line شدن شعب تعدادی از بانکهاکشور و اجرای طرحهایی نظیر سیبای بانک ملی ، سپهر بانک صادرات و مهربانک کشاورزی و ایجاد ارتباط بین بانکها تحت عنوان “طرح شتاب”نمونه ای از اقدامات انجام شده در این خصوص است.
به دنبال اجرای پروژه مهر شرایطی فراهم شد تا با بهره گیری از تجربیات گذشته گامهای بزرگی در راستای تحقق شرایط کامل بانکداری متمرکز برداشته شود.پس ا ز بررسی های فراوان برای گسترش شعب بانک از همکاری شرکت استرالیایی financial network servicesکه به اختصارF.N.Sنامیده می شود استفاده گردید.با نام گذاری این پروژه بنام “مهرگستر ” حرکت و پویایی در سطح بانک برای اجرای هر چه سریعتر کارها شکل گرفت.

آشنایی با بخشهای سخت افزاری و نرم افزاری سیستم مهرگستر
1. کامپیوتر میزبان((HOST
کلیه عملیات مالی و غیر مالی شعب سراسر کشور نظیر: افتتاح حساب تعریف مشتری مانده و گردش  حسابها توسط کامپیوتر مرکز ،جمع آوری نگهداری و پردازش می گردد . سالن محل نگهداری HOST, و سایر تجهیزات سیستم سایت نامیده می شود. نرم افزاری که بر روی کامپیوتر مرکزی (HOST) نصب می شود
(Baranch Automation Network Contorol System)BANCSنام دارد.
2. تجهیزات شعبه
2-1. سرور(Server) :ارتباط کامپیوترهای شعبه با کامپیوتر مرکزی توسط سرور برقرار می گردد.همچنین نگهداری برخی از اطلاعات مورد نیاز شعب نظیر فایل تراکنشهای ارسال نشده ،فایل نرخ ارز ،فایل عملیات روزانه کاربران و … را به عهده دارد.نرم افزاری که برروی سرور شعبه نصب می شود bancs link نام دارد.
2-2.ایستگاههای کاری (work station):رایانه هایی که کاربران در شعبه با آن کار می کنندایستگاه کاری یا ترمینال نامیده می شوند. برای ارتباط شعب مهر گستر با کامپیوتر مرکزی سه روش ارتباطی (dial up.vpn. vsat) پیش بینی شده است تا قطعی ارتباط به حداقل برسد.
2-3.pass book:چاپگرهایی هستند که تراکنشها را روی دفترچه حساب مشتری و اسناد ثبت می نمایند.
آشنایی با برخی از اصطلاحات و مفاهیم
1. تراکنش(transaction): به هرگونه عملیات ارتباط و مبادله اطلاعات بین کامپیوتر مرکزی و کامپیوترهای شعبه تراکنش گفته می شود.مانند تعریف مشتری ، افتتاح حساب،واریز وجه
2. کاربر(user): فردی که مجوز ورود به سیستم مهرگستر را دارد.
3. گروه پارامترها: کاربرانی هستند که تعریف ،اصلاح و تغییر برنامه های کامپیوتر مرکزی را انجام می دهند.
4. سیستم عامل(operating system): نرم افزاری که ارتباط سخت افزار و برنامه های کاربردی را بر عهده دارد سیستم عامل نامیده می شود. برای کامیوتر مرکزی از سیستم عامل mvs و برای ایستگاههای کاری از سیستم عامل windows xpاستفاده می شود.
5. مرورگر اینترنت اکسپلورر(IE): برنامه کاربردی در سیستم عامل ویندوز که به کمک آن می توان با اینترنت ارتباط برقرار نمود .
6. آدرس اینترنتی (IP): سرورهای Aو Bهر شعبه دارای یک آدرس یا نام منحصربه فرد در شبکه هستند که ایستگاههای کاری با آن به سیستم مهر گستر متصل می شوند.به عنوان مثال : http://10.0.7.249:8081
ضوابط نام گذاری تراکنشها
کد تراکنش یک عدد 5رقمی است که بیانگر اطلاعاتی در خصوص تراکنش انجام شده می باشد.
مثال زیر کد تراکنش مربوط به عملیات واریز نقدی به حساب بدون دفترچه 01010را نشان می دهد.
010 1 0
• اولین رقم نشان می دهد تراکنش در کدام بخش یا سیستم انجام می شود.مثلا عدد 0 بخش سپرده ه
• دومین رقم بیانگر شکل تراکنش می باشد.مثلا عدد 0 تراکنش با دفترچه عدد1 تراکنش بدون دفترچه
• سومین رقم بیانگر حالت انجان تراکنش می باشد. مثلا عدد 0 حالت نرمال عدد 1 تراکنش برگشتی
• دو رقم آخر بیانگر عملکرد تراکنش می باشد.مثلا عدد10 واریز نقدی عدد 45انتقال وجه

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:”Table Normal”; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:””; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:”Calibri”,”sans-serif”; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-bidi-language:AR-SA;} table.MsoTableGrid {mso-style-name:”Table Grid”; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-priority:59; mso-style-unhide:no; border:solid black 1.0pt; mso-border-themecolor:text1; mso-border-alt:solid black .5pt; mso-border-themecolor:text1; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-border-insideh:.5pt solid black; mso-border-insideh-themecolor:text1; mso-border-insidev:.5pt solid black; mso-border-insidev-themecolor:text1; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:”Calibri”,”sans-serif”; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-bidi-language:AR-SA;}

ورود به برنامه مهرگستر(bancs link)
1. در صفحه اصلی ویندوز (یا همان desktop) روی نماد تصویری (internet explorer)کلیک کنیدو پس از آن در نوار آدرس ip سرور را وارد کرده و کلید enterرا بزنید.
2. با وارد کردن آدرس سرور پس از چند لحظه صفحه اصلی ورود به برنامه مهرگستر را ملاحظه خواهید کرد.
• در این صفحه اطلاعاتی نظیر کد کاربری کد شعبه سطح دسترسی و … نمایش داده می شود.
• در بخش پایین صفحه نواری وجود دارد که اطلاعات مفیدی را به ما ارائه می نماید.
• برخی عملیات و تراکنشهایی که کاربرد مستمر دارند به صورت نمادهای تصویری (icon)در نوار بالای صفحه tool barقرار دارند.
خروج از سیستم(SIGN OFF):
با کلیک روی آیکون خروج از سیستم که در نوار ابزار قرار دارد پیغامی نمایش داده می شود که از شما سوال می کند آیا برای خروج از سیستم اطمینان دارید؟
با کلیک روی گزینه okصفحه دیگری حاوی اطلاعات وضعیت صندوق و عملیات مالی نشان داده می شود که پس از انتخاب کلید تایید صفحه ی دیگری نمایش داده می شود که دو گزینه yesو noدارد در صورت انتخاب گزینه noصفحه مهر گستر بسته شده و صفحه ورود به سیستم ظاهر می شود.
کلیدهای عملیاتی
F5: کاربر با فشردن این کلید به صورت خود کار از سیستم خارج می شود.
F11: این کلید صفحه اصلی برنامه را به صورت تمام صفحه (FULLSCREEN)و بالعکس تغییر وضعیت می دهد.
F12: آخرین شماره مشتری یا شماره حسابی که با آن تراکنش انجام شده را بازیابی می نماید.
مدیریت کاربر
تعریف کاربر توسط گروه پارامترها در مرکز انجام می گیرد . کد کاربر از شماره پرسنلی و حداکثر از5کاراکتر عددی تشکیل می شود.بعضی از گزینه های تعریف شده کاربر به شرح زیر است.
سطح دسترسی کاربران بین عدد 1تا 16 قابل تعریف می باشد که در حال حاضر برای همه کاربران 16 تعریف می شود.
کد گروه تراکنش:در حال حاضر کد گروه تراکنش برای همه کاربران 9تعریف می شود.
سطح امنیت داده بین 0 تا9 قابل تعریف است که در حال حاضر  برای همه کاربران 9 تعریف می شود.
سطح دسترسی به پست الکترونیک بین 0 تا 9 قابل تعریف است که در حال حاضر برای همه کاربران 9 تعریف می شود.
رمز عبور:
رمز عبور به صورت پیش فرض عدد 1 تعریف می شود و کاربر باید پس از ورود به سیستم با تراکنش 9750رمز خود را تغییر دهد. رمز عبور تا 10رقم و به صورت ترکیبی از اعداد و حروف قابل تعریف می باشد.
نکته :سیستم تا 10رمز قبلی تغییر یافته را نمی تواندمورد استفاده قرار دهد.یعنی کاربر رمز مورد دلخواه خود را پس از ده بار تغییر رمز می تواند مجددا انتخاب نماید.
مسیر منو:مدیریت کاربر- پشتیبانی – اصلاح کلمه عبور(9750)
وقتی کاربر رمز عبور خود را 3بار اشتباه وارد نماید از ورود به سیستم منع می گردد. در خال حاضر برگرداندن رمز کاربر به حالت پیش فرض (یعنی عدد1)در اختیار مدیریتها قرار گرفته است.
تغییر امکانات دسترسی کاربر(9761)
با این تراکنش می توان سطح دسترسی کاربر را تغییر داد.تغییرات فقط تا پایان روز جاری معتبر بوده و روز بعد به حالت اولیه برمی گردد.
مسیر منو: مدیریت کاربر – پشتیبانی – تییر امکانات دسترسی کاربر(9761)
نکته: انتقال کاربر بین شعب توسط گروه پارامترها در اداره بانکداری الکترونیک (تهران) پس از تکمیل و ارسال فرم مخصوص امکان پذیر است و این عمل می بایستی یک روز قبل از انتقال همکار به محل جدید انجام گیرد.رمز عبور کاربر در شعبه جدید همان رمز شعبه قبلی می باشد.
گزارش کاربر /ترمینال/ شعبه:
گزارش اطلاعات کاربر در سه سطح کاربر/ترمینال /شعبه از طریق تراکنش 9600قابل مشاهده می باشد.این گزارش حاوی اطلاعاتی از قبیل اختیارات کاربر – شعبه ای که کاربر به آن اختصاص دارد – شماره ترمینال – شناسه کاربر – و کاربرانی که در حال حاضر در شعبه وارد شده اند می باشد.
مسیر منو: مدیریت کاربر – گزارش- گزارش از کاربر/ترمینال /شعبه(9600)
در صورتیکه کاربر به سیستم وارد نشده باشد اطلاعات محدودتری از کاربر نمایش داده می شود.
بستن اجباری کاربر:
در مواقعی که برق سیستم قطع شود و یا کاربر به صورت غیر نرمال (shut down) از سیستم خارج شود هنگام ورود مجدد با پیام کاربر قبلا وارد سیستم شده است روبرو می گردد . در این حالت باید کاربر ارشد شماره شناسه کاربر را از تراکنش 9600 گزارش کاربر استخراج  سپس با تراکنش 9755بستن اجباری ,کاربر را از سیستم خارج نماید.
مسیر منو: مدیریت کاربر – پشتیبانی – بستن اجباری کاربر(9755)
گزارشات سیستم
گزارش فعال
در صورت فعال بودنhost پیغام okو در غیر این صورت پیغام خطا می دهد.
مسیر منو: گزارشات سیستم – گزارش فعال (9602)
گزارش رقم کنترلی
این تراکنش برای جستجوی رقم کنترلی شماره مشتری ،شماره حساب، شماره وثیقه استفاده می شود. رقم کنترلی برای کاهش خطای کاربر در زمان وارد کردن شماره ها در سیستم استفاده می شوند.
مسیر منو: گزارشات سیستم – گزارش رقم کنترلی (9022)
سپرده ها
نامگذاری استاندارد سپرده ها با دو علامت اختصار dep(سپرده ) و inv(سرمایه گذاری ) انجام می شود.
افتتاح حساب
با وارد کردن شماره مشتری یا یکی از شماره حسابهای مشتری در تراکنش 62000صفحه 2000ظاهر می شود.
مسیر منو: مدیریت مشتری – معرفی _ ایجا دشماره مشاری(صفحه 62000)
شماره حساب قابل حذف نیست ،اما جزئیات اطلاعات حساب می تواند اصلاح شود.
اصلاح جزئیات اطلاعات حساب:
در صورتی که پس از افتتاح حساب نیاز به تغییر و اصلاح اطلاعات حساب باشد از تراکنسش اصلاح جزئیات حساب استفاده می شود.
مسیر منو: حسابهای سپرده – پشتیبانی _ اصلاح جزئیات حساب(7050)
گزینه 1: جزئیات حساب
از این گزینه برای تغییر اطلاعات حساب بجز تاریخ افتتاح ، نوع و زیر مجموعه حساب استفاده می شود.پس از افتتاح حساب می بایست با استفاده از عملیات باجه ای نسبت به واریز وجه به حساب مفتوحه اقدام نمود.
مسیر منو: عملیات باجه ای – حسابهای سپرده – بدون دفترچه یا با دفترچه- واریزها – واریز نقدی(تراکنش 1010 یا 10)
نکته : برای افتتاح حساب بلند مدت فیلد روش پرداخت سود، گزینه انتقال، انتخاب و فیلدهای شماره حساب واریز سود ، مبلغ و طول دوره تکمیل گردد.
برای پس انداز ویژه ، فیلد روش پرداخت سود ، انتقال انتخاب و شماره حساب واریز سود تکمیل گردد.
ایجاد/ اصلاح حسابهای مشترک
حساب مشترک ارتباطی است که بین یک حساب و چند مشتری برقرار می گردد. ابتدا برای هر یک از صاحبان حساب شماره مشتری تعریف می گردد سپس با تراکنش 62000با شماره مشتری یکی از صاحبان حساب بعنوان نفر اول حساب مورد نظر افتتاح  و با تراکنش 60455 نفر دوم به حساب ارتباط داده می شود.
نکته : در تراکنش 60455 در فیلد نوع ارتباط ، گزینه ارتباط مشتری برای ایجاد حساب مشترک، تغییر صاحب حساب، برای تغییر مالکیت حساب و گزینه ضامنین جهت ایجاد ضامن برای تسهیلات انخاب می گردد.
مسیر منو: مدیریت مشتری – معرفی –  ایجاد/گزارش حساب مشترک(60455)
سپس با تراکنش 60602درصد مالکیت صاحبان حساب تعریف می گردد.
مسیر منو: مدیریت مشتری – معرفی – ایجاد/اصلاح/ گزارش درصد مالکیت در ارتباطات60602
پرس و جوی پیوند در حسابها
پس از افتتاح هر حساب یک پیوند اتوماتیک بین شماره مشتری و شماره حساب به نام ownبرقرار می شود . هنگام ایجاد حسابهای مشترک پیوند مشتری اول با حساب از own به o&j و مشتری دوم به joinتغییر می یابد.
جهت اخذ گزارش از پیوندهای حساب ، با استفاده از گزارشهای 60450-60480کوتاه ،بلند و تراکنش و دسترسی به صفحه جزئیات مشتری /حساب روی گزینه حسابهای مرتبط کلیک کنید.
مسیر منو: مدیریت مشتری – پرسو جو – جستجوی نام(60480)
در صفحه جزئیات مشتری اطلاعاتی از قبیل تعداد دسته چک – تعداد کارت – عضویت در لیست سیاه و …ودر صفحه بعدی ، مانده و شماره انواع حسابهای مشتری ، پیوند بین حسابها ، مشاهده امضای حساب، گزینه گزارشات کوتاه – بلندو تراکنش جهت دسترسی به گزارشات حساب و …نمایش داده می شود. در این صفحه ستون tنوع حساب، ستون cصدور کارت بانکی ، و ستون qصدور دسته چک را برای حساب نشان می دهد.
انواع گزارشات حساب
1- گزارش کوتاه(400) 2- گزارش بلند(440) 3- گزارش تراکنش(450) 4- گزارش تاریخچه نرخ سود(422) 5- گزارش اعتبار سنجی اولیه
گزارش کوتاه
مسیر منو: حسابهای سپرده – گزارش – گزارش کوتاه(400)
در گزارش کوتاه اطلاعاتی از حساب بر اساس گزینه های زیر قابل بررسی است
گزینه 1:جزئیات عادی حساب
این گزینه برای باز بینی اطلاعات حساب استفاده می شود.
گزینه 5:مانده دوره ای حساب
این گزینه میانگین حساب را در ماههای مختلف نمایش می دهد. هنگام درخواست گزارش باید در فیلد گزینه5  و در مربع یک یا دو عدد3میانگین روزانه حساب پبت گردد.
گزارش ارزیابی مقدماتی
از این گزینه برای نمایش اطلاعات حساب قبل از اجرای یک تراکنش مالی استفاده می شود.اگر این گزارش از منوی نوار ابزار صفحه از سمت چپ “مشاهده سریع وضعیت حساب” اجرا شود باید یک شماره حساب در یک تراکنش روی صفحه اصلی وجود داشته باشد.
گزارش بلند(440)
مسیر منو: حسابهای سپرده – گزارش – گزارش بلند
این گزارش حاوی اطلاعاتی نظیر شماره حساب، نوع محصول، شعبه مبدا ، وضعیت حساب، نام حساب، نام مشتری، تاریخ افتتاح، نرخ سود بستانکار ، مانده حساب ، مانده در دسترس، مبلغ بلوکه و چند تراکنش پایانی می باشد.
گزارش تراکنش(450)
این گزارش حاوی گردش عملیات مالی و غیر مالی حساب می باشد.
مسیرمنو: حسابهای سپرده – گزارش – گزارش تراکنش
گزارش تاریخچه نرخ سود(422)
از این گزارش برای نمایش تاریخچه نرخ سود بدهکار و بستانکار برای یک حساب استفاده می شود.
مسیر منو: حسابهای سپرده – گزارش – گزارش تاریخچه نرخ سود

اصلاح کننده های حساب
سه عدد اصلاح کننده تراکنش در سیستم وجود داردکه اگر این اعداد به کدتراکنش اصلی اضافه شود عملکرد متفاوتی از عملکرد اصلی ایجاد می نماید. ایمن اصلاح کننده ها روی تراکنشهای استاندارد اعمال می شوند.
1110=100+1010    تراکنش اصلاحی یا برگشتی =100+تراکنش نرمال
1060=1000+60    تراکنش حسابهای بدون دفترچه=1000+تراکنش با دفترچه
6010=5000+1010    تراکنش برگشت به عقب=5000+تراکنش
عملیات انسداد و بلوکه کردن حساب
حسابهای سپرده ای – معرفی –  تنظیم انسداد حساب(9091)
با انجام این تراکنش وضعیت حساب از فعال به مسدود تغییر یافته و از گزارشات 400و440قابل مشاهده می باشد. عملیات مالی روی حساب فقط با تایید کاربر ارشد میسر می باشد.
حسابهای سپرده ای – پشتیبانی – لغوانسداد(9092)
از این تراکنش برای لغو انسداد یا فعال کردن یک حساب مسدود شده استفاده می شود. برای رفع مسدودی به دلیل مسدودی نیازاست که از تراکنش 450و انتخاب نوع تراکنش به کد 30مسدودی حساب قابل دسترسی می باشد.
حسابهای سپرده ای – معرفی – بلوکه کردن حساب(9093)
از این تراکنش برای بلوکه نمودن قسمتی از موجودی یک حساب استفاده می گردد.مانده بلوکه شده از مانده قابل دسترس حساب کسر می شود .گزارش مبلغ بلوکه شده از گزارش 440و جستجوی سریع حساب قابل مشاهده می باشد.
حسابهای سپرده ای – پشتیبانی – لغو بلوکه کردن حساب(9095)
برای لغو بلوکه به شماره پیگیری ، مبلغ و تاریخ ایجاد آن نیاز می باشد. که از تراکنش 450و انتخاب گزینه بلوکه کردن حساب قابل دسترسی می باشد.
صورت حسابها:
1- پرفراژمانده حساب(410)
2- چاپ دسته ای صورتحساب(9023)
3- چاپ صورتحساب online(700)
ژورنال کاربر
ژورنال کاربر اطلاعات متعددی از جمله تاریخ – شماره دفترروزنامه – شماره پیگیری – وضعیت سیستم – وضعیت تراکنش – شماره حساب – کد تراکنش – شرح تراکنش – مبلغ تراکنش – نوع ارز تراکنش و کد شعبه را نمایش می دهد. در ژورنال وضعیت تراکنشی که با موفقیت انجام شود ، تایید شده و تراکنشی که ناموفق باشد رد شده ثبت می گردد.با کلیک برروی شرح هر ستون مثلا مبلغ تراکنش می توانگزارش کابر را به صورت صعودی یا نزولی مرتب نمود.
کلیدهای عملیاتی در ژورنال کاربر
برگشت تراکنش:در سیستم مهرگستر اصلاح یا حذف تراکنش وجود ندارد. هنگام برگشت سندعکس تراکنش اولیه ایجاد می گردد.برگشت تراکنش فقط روی تراکنش روز جاری با وضعت تایید شده و نرمال انجام می گیرد. بدین معنی که تراکنش برگشتی را نمی توان مجددا برگشت نمود.
1- برگشت سند ازطریق ژورنال: تراکنش مورد نظر را در ژورنال انتخاب و گزینه برگشت سند را کلیک می نماییم . ابتدا صفحه برگشت تراکنش باز می شود و پس از تایید در صورت نقدی بودن تراکنش ، صفحه صندوق با نوع اسکناس دریافتی یا پرداختی تراکنش ایجادی ظاهر شده و نهایتا پس از تایید ، تراکنش برگشت می شود.
2- برگشت تراکنش از طریق کد تراکنش:اگر عدد 100را به کد تراکنش نرمال اضافه نمییم کد تراکنش برگشتی بدست می آید.مثلا اگر به تراکنش 1060برداشت نقدی بدون دفترچه 100واحد اضافه نماییم تراکنش 1160اصلاح برداشت نقدی بدون دفترچه بدست می آید. در این روش باید شماره حساب – مبلغ و شماره پیگیری تراکنش که از طریق ژورنال کاربر و گزارشات 450-10450-20450و … حسب مورد قابل دسترسی می باشد را بصورت دستی در تراکنش برگشتی ثبت و تایید نمود تا تراکنش برگشت شود.وقتی برگشت تراکنش انجام شد وضعیت تراکنش اصلی از تایید شده به (تایید شده/اصلاح شده)تغییر می یابد.

اصلاح تراکنشهای برگشت شده offline
اصلاح حالت:
هنگامی که تراکنشی در حالت offlineانجام می گیرد چون سیستم قادر به کنترل اطلاعات وارده با host نمی باشد تراکنش با هر اطلاعاتی که کاربر وارد نماید در فایل تراکنشهای ارسال نشده یا معلق در سرور ذخیره می گردد.پس از برقراری ارتیباط شعبه با مرکز (وضعیت online)باید از مسیر عملیات باجه ای ،ارسالتراکنشهای معلق فایل مربوطه جهت پردازش ، به hostارسال شود در این صورت اگر اطلاعات تراکنش صحیح باشد سند در مرکز ثبت و حالت تراکنش در ژورنال از ofline به onlineو وضعیت تایید شده تبدیل می شود.ولی اگر اطلاعات تراکنش مثلا شماره حساب صحیح نباشد تراکنش در مرکز عمل نشده و rejectمی گردد.در این حالت کاربر باید پس از انتخاب تراکنش مورد نظر در ژورنال کلید اصلاح را برای باز شدن صفحه تراکنش کلیک نماید و پس از انجام اصلاحات لازم مجددا ارسال تراکنش های معلق را انجام دهد تا وضعیت تراکنش به تایید شده و حالت onlineتبدیل گردد.
اصلاح وضعیت:
تراکنشهای نامعلوم تراکنشهایی هستند که سرور یا bancs linkبه دلیل اشکالات شبکه یا قطعی برق ، نمداند چه اتفاقی برای تراکنش افتاده است.لذا ژورنال وضعیت تراکنش را نامعلوم ثبت می نماید و کاربر باید با استفاده از گزارشات 450-10450- 20450تراکنش را بررسی و وضعیت نامعلوم را به وضعیت صحیح اصلاح نماید.اگر تراکنش نامعلوم در حساب عمل شده باشد شماره پیگیری دارد ولی اگر تراکنش مورد نظر در گزارشات فوق وجود نداشته باشد ، تراکنش توسط hostعمل نگردیده و شماره پیگیری ندارد.
برای تغییر وضعیت تراکنش نامعلوم ، در ژورنال کاربر،تراکنش مورد نظر را انتخاب نموده و گزینه “اصلاح وضعیت”را کلیک نمایید. با توجه به گزارش اگر تراکنش در حساب ،عمل شده باشد شماره پیگیری آنرا در فیلد مربوطه درج و گزین تنظیم به وضعیت انجام شده را انتخاب نمایید در این حالت وضعیت تراکنش از نامعلوم به تایید شده تغییر می یابد.اگر تراکنش در حساب عمل نشده باشد گزینه “تنظیم به وضعیت عدم پذیرش ” را باید انتخاب کرد.در این حالت وضعیت تراکنش در ژورنال از نامعلوم به رد شده تغییر می یابد.

سپرده های مردمی
افتتاح حساب:
برای افتتاح حساب سپرده مدت دار از تراکنش 62000 در قسمت معرفی حسابهای سپرده استفاده می شود.فیلدهای نوع حساب – طول و مبنای دوره – مبلغ – روش پراداخت سود و شماره حساب واریز سود باید تکمیل گردد. مبلغ سپرده گذاری باید پس از افتتاح طی یک تراکنش مالی به حساب منظور شود.از گزارش 450جزئیات سپرده مثل مبلغ ، تاریخ افتتاح و سررسید و نرخ سپرده قابل مشاهده می باشد.راه دیگری برای کنترل جزئیات حساب ،استفاده از گزارشات کوتاه و بلند می باشد.فیلدهای نرخ سود و مانده فعلی در گزارش کوتاه و بلند تا زمانیکه تراکنش مالی برای واریزبه حساب اجرا نشده باشد خالی می مانند.
از طریق مسیر منو یا کد تراکنش 7050می توان تغییرات لازم را روی فیلدهای مورد نظر اعمال نمود.
تمدید سپرده بلند مدت بصورت اتوماتیک توسط سیستم انجام می گردد و بدیهی است از تاریخ تمدید ،سپرده شرایط افتتاح حساب جدید را دارا می باشد.
شرایط بستن حسابهای سپرده های
چک واگذاری نداشته باشد.مسدودی نداشته باشد.بلوکه نشده باشد. دستور پرداخت روی حساب صادر نشده باشد. ارتباط متقابل روی حساب موجود نباشد.بستن حساب با تراکنش 3045بصورت انتقالی به حساب سپرده انجام می گیرد.
هنگام بسته شدن حساب سپرده مدت دار سود آن از تاریخ افتتاح تا تاریخ انسداد بر اساس سود سپرده گذاری سطح قبلی محاسبه و0.5درصد از سود آن کسر می گردد.
مسیر منو:عملیات باجه ای- حسابهای سپرده    بستن حساب: بستن با انتقال به حساب سپرده/تسهیلات3045
حساب جاری:
کد ترانش حسابهای جاری با عدد5شروع می شود.با تراکنش 62000در منوی حسابهای سپرده قسمت معرفی انواع حساب جاری افتتاح می گردد.

تعریف شرایط برداشت از حساب
ابتدا توسط تراکنش اضافه/اصلاح/حذف تصاویر از مسیر مدیریت مشتری – معرفی –نمونه امضای مشتری اسکن می گردد.سپس از طریق تراکنش 51081شماره مشتری و نام صاحبان امضا تعریف می گردد.
مسیر منو:حسابهای جاری- تعریف شرایط برداشت- ایجاد/اصلاح /گزارش صاحبان امضا(51081)
در مرحله بعد با تراکنش گروه امضاهای مجاز (51088)ترکیب امضاهای حساب تعریف می گردد.در صفحه 51089فیلد شماره امضاهایی که می توانند چک را امضا کنند را “بلی” انتخاب و تراکنش را تایید می نماییم.
برای تعرف ترکیبهای مختلف امضا باید به دفعات این تراکنش انجام شود.مثلا برای ترکیب امضا حساب مشترک با یکی از دوامضا باید تراکنش 51088برای نفر اول و دوم جداگانه انجام شود.
مسیر منو:حسابهای جاری – تعریف شرایط برداشت- گروه امضاهای مجاز(51088)
مراحل صدور دسته چک
الف- شخصی سازی
مسیر منو: حسابهای جاری -مدیریت چک- جزئیات شخصی سازی دسته چک(50216)
این تراکنش برای چاپ شماره حساب، نام صاحب حساب و نام شعبه روی دسته چک بکار می رود. در این تراکنش فقط نوع دسته چک در فیلد مربوطه انتخاب می گردد.
ب- سفارش دسته چک
مسیر منو: حسابهای جاری- مدیریت چک- سفارش دسته چک(50212)
در این تراکنش فقط تعداد دسته چک درخواستی ثبت می گردد.فیلد امکان سفارش خودکار به صورت پیش فرض “خیر” و فیلد شعبه دریافت کننده دسته چک شعبه افتتاح کننده حساب می باشد.تعداد دسته چکهای سفارش شده حساب در گزارش کوتاه (400)قابل مشاهده می باشد.
ج- صدور دسته چک
مسیر منو: حسابهای جاری – ودیریت چک –صدور دسته چک(50213)
در این تراکنش صدور و حذف دسته چک برای حساب همچنین صدور چک آمینیبوس یا چک آزاد انجام می گیرد.برای صدورچک آزاد فیلد تعداد چکهای صادره را آمینیبوس و فیلد امکا سفارش خودکار موجود است را صدور پشت باجه انتخاب گردد.
صدور گواهینامه عدم پرداخت
مسیر منو: حسابهای جاری – چک برگشتی – برگشت چک(51079)
تراکنش 51079جهت صدور گواهینامه عدم پرداخت استفاده می گردد.سیستم روی دلیل برگشتی پردازش انجام نمی دهد بنابراین حساب دارای مانده بعلت کسر موجودی قابل برگشت می باشد. لذا قبل از انجام تراکنش باید از وضعیت حساب و مانده آن اطلاع پیدا کرد.پس از تراکنش 51079تراکنش 51090برای ثبت اطلاعات ذینفع چک ارائه می گردد.گزارش چکهای برگشتی از تراکنش 50211گزارش دسته چک و گزینه ارائه شده قابل دسترسی می باشد. هنگام پرداخت چک برگشتی کاربر با پیام “چک قبلا ارائه گردیده”روبرو می شود که پس از کنترلهای لازم باید تراکنش توسط کاربر ارشد تایید گردد.

مزایای استفاده از سیستم مهر گستر
1- ارائه خدمات سریع ،متنوع و با کیفیت بهتر به مشتریان و افزایش رضایت مندی آنها
2- متمرکز شدن اطلاعات شعب و تامین اطلاعات صحیح و به موقع برای مدیران بانک
3- جلوگیری از تولید اطلاعات تکراری و ناهماهنگ و در نتیجه کاهش هزینه تولید اطلاعات
4- امکان نظارت و کنترل دقیق تر اطلاعات شعب به صورت غیر حضوری و از را ه دور
5- پارامتری بودن سیستم به بانک امکان می دهد محصولات و خدمات جدید را براحتی و بدون نیاز به تعویض و جایگزینی نرم افزار تولید وبه مشتریان عرضه کند.
6- حذف مراجعات حضوری به شعب بانک و کم شدن سفرهای درون شهری
7- حذف نقل و انتقال فیزیکی وجه نقد و کم شدن استهلاک اسکناس
8- افزایش سطح معاملات تجاری از ساعات و روزهای خاص به کلیه ایام و ساعات شبانه روزی
9- جمع شدن فایلهای انبوه و جاگیر بایگانی و کم شدن مصرف کاغذ
10-انجام عملیات پیچیده و وقت گیر حسابداری و محاسبه سود و زیان در هر لحظه و زمان ،بدون وقت گیری و با دقت بالا
11-فراهم شدن زمینه حضور جهانی بانک به خاطر فعالیت این سیستم تحت شبکه اینترنت
12- بهره وری زمان و خدمات در جلب رضایت مشتری

معایب سیستم مهرگستر
1- بدلیل کندی سرعت اینترنت و شبکه های ارتباطی گاهی سرعت پایین ، قطعی ارتباط و … موجب بروز مشکلات و مغایرتهایی در سیستم شابی می شود.
2- بدلیل طراحی نرم افزار در کشورهای توسعه یافته و هماهنگی با فرهنگ و قوانین آنها ،نقص در محاسبات و عملیات اعتباری در قالب عقود اسلامی وجود دارد.
3- عدم استفاده از تمام امکانات پیش بینی شده در نرم افزار اصلی بدلیل وجود قوانین متفاوت با کشور طراحی نرم افزار.
4- عدم توانایی سیستم فعلی در گزارش گیری از حسابهای شعبه ای و کنترل آنها بابت رفع دستی مغایرتهای احتمالی
5- عدم امکان دسترسی به کلیه اطلاعات مشتری با باز کردن یک صفحه و نیاز به مراجعات متعدد و باز کردن چندین پنجره
6- عدم درج کامل و لازم توضیحات بصورت ماشینی در شرح عملیات حسابهای مشتری و حسابهای شعبه ای
7- عدم توانایی کامل نقشه راهنمای سیستم در منوی اصلی در باز کردن تمام امکانات به گونه ای که برخی از تواناییها بصورت پنهان وبادادن دستی کد در مسیر جستجو ی صفحه امکان پذیر است. این نیز نیاز به دانستن کد مربوطه توسط کاربر است.
8- عدم امکان سیسم در صدور کارت عابر بانک برای هر حساب مشتری بصورت مجزا و صدور یک کارت برای هر شماره مشتری
9- عدم وجود پارامترهای قابل تغییر در حد اختیار شعبه در راستای رقابت و جذب مشتری
10- عدم امکان هماهنگی با سیستمهای خانگی و تجاری در سطح عملیات روزانه شعبه و مشتری در جهت جذب حسابها و نقل و انتقالات مالی با سایر بانکها که البته علت عمده آن تحت شبکه نبودن سیستم بانکی است.
شرایط مطلوب برای سیستم مهر گستر
1- فعال سازی تمام امکانات پیش بینی شده در مهرگستر
2- ایجاد بستر مناسب جهت اجرای مهرگستر با افزایش سرعت اینترنت
3- تطبیق محاسبات و عملیات اعتباری با عقود اسلامی
4- ایجاد امکانات بیشتر جهت هماهنگی با تجارت جهانی
5- تطبیق بیشتر مهرگستر با قوانین جاری
6- مصونیت کاربران از مسئولیت ،در مواقع بروز مغایرت در سیستم به دلیل مشکلات اینترنت