نویسنده: عالیه بهرامی سعادت آبادی
چکیده: مالیات بر ارزش افزوده ، مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالاها وخدمات به عنوان مودیان نظام مالیاتی باید علاوه برجهای کالا با خدمات عرضه شده به صورت درصدی از بهای فروش کالا یا خدمات ، در زمان فروش از خریداران اخذ وبه صورت دوره ای (فعلی) به سازمان امورمالیاتی کشور واریز نمایند.هرگونه مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده در زمان خرید توسط مودیان اعم از وارکنندگان –تولیدکنندگان –توزیع کنندگان –صادرکنندگان ، که در این نظام مالیاتی به عنوان عامل وصول نه پرداخت کننده مالیات محسوب می گردنند.طلب ایشان از دولت مصوب به صورت فعلی با سازمان امورمالیاتی کشور تسویه می گردد.تسویه مطالبات مودیان بابت مالیات های پرداختی ایشان در زمان خرید ، با تز طریق کسر از مالیات دریافتی از خریداران وبا از طریق استرداد توسط سازمان امورمالیاتی کشور به ایشان ، صورت می پذیرد.مقاله پیش رو بطور کامل وجامع به بررسی مقالات حسابداری مالیات بردرآمد می پردازیم. دربخش نخست اشاره ای داریم به شناسایی چهار جنبه مشخص حسابداری مالیات بر درآمد ونگاه کوتاهی نیز به قوانین مرتبط با این حسابداری خواهیم داشت.پس مقالات ومطالبات موجود در را بتفصیل بررسی نموده وپیشنهاداتی برای تحقیقات آتی داریم.دراین مقاله ضمن تاکید بر سوالاات موجود به حوزه هایی پرداخته ایم که مستلزم نوجه تحقیقات بیشتری هستند وقطعا آننالیز بیشتری می طلبند.
کلید واژه : مالیات بر ارزش افزوده ،خدمات وکالاها ، نرخ مالیات ، حسابرسی داخلی ، مدیریت درآمد
فصل اول
مقدمه:
شاید عدم شفاف سازی ونبود توضیحات مکفی دستگاه های ذیربط در این زمینه ، موجب ایجاد نگرش منفی در میان افراد جامعه واقشار گوناگون شده است. امری که اگر با آشنایی کامل به سراغ آن برویم بسیاری از باورها وقضاوت های نادرست خاتمه خواهد پذیرفت. بنده نیز فرصت را مغتنم شمرده وبا عنابت به این موضوع ، تلاش را آغاز کرده ام که امیدوارم گامی کوچک درجهت بیان برخی ابهامات اقتصادی بردارم. البته لازم میدانم متذکر شوم که موضوع مالیات برارزش افزوده وتوضیح قوانین وتبصره های آن بیش از صدها ساعت نیاز به توضیح وبررسی دارد که به طور حتم این پروژه بیان خلاصه واری از این قانون است.
2- تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده ، مالیاتی است که برای نخستین بار توسط فون زيمنس درسال 1951 به منظور فائق آمدن بر مسائل مالی آلمان طرح ریزی شد که به رغم علاقه وتمایل شدید کشورهایی نظیر آرژانتین وفرانسه برای آگاهی از چگونگی ساختار آن این مالیات به طور رسمی تا سال 1954 در هیچ کشوری به کار گرفته نشد. از سال 1954 به بعد برزیل ، فرانسه، دانمارک وآلمان در زمره کشورهایی بودند که این نوع از مالیات را در نظام مالیاتی کشور خود به کار انداختند وکره ی جنوبی نیز اولین کشورهایی آسیایی بود که از سال 1997 به کمک صندوق بین المللی پول توانست این مالیات را در نظام خود پیاده کند وبه دنبال آن کشورهای ترکیه ، پاکستان ، بنگلادش ولینان هم نسبت به اجرای این مالیات اقدام کردند. در خصوص شیوه ی اجرایی مالیات بر ارزش افزوده می توان گفت که سیستم مالیات بر ارزش افزوده ، هر فروشنده در هنگام فروش کالا وخدمات ، مالیات مورد نظر را به صورت حساب می افزاید وآن را همراه با قیمت کالا وخدمات از مشتری دریافت می کند. اولین فروشنده مالیات دریافتی را وصول وبه دولت پرداخت می کند و در مراحل بعد هر فروشنده مابه التفاوت مالیات را از مشتری می گیرد وبه حساب سازمان امورمالیاتی واریز می کند. مالیات بر ارزش افزوده چند نوع است که عبارتند از : مالیات از نوع تولیدی ، درآمد ومصرف . در مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی ، مالیات کلی بر فروش اعمال می شود . در حالی که درنوع درآمدی ،مالیات بر فروش کالاهاست. درمالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف نیز که مالیات بر کالاها وخدمات مصرفی است. تمام مخارج سرمایه گذاری ناخالص از پایه مالیاتی حذف می شود. دراين حال واعظات اين نوع ماليات وبرخي كارشناسان معتقدند اين نوع ماليات آثار مناسبي در سطوح مختلف جامعه وبه ويژه شهرها دارد وبعضي ديگر آن را تير خلاص براي صنعت كشور مي دانند.
3-نرخ مالیات برارزش افزوده
در بسیاری کشورها چند نوع درصد تخفیف وجود دارد.مثلاً استاندارد آلمان 19٪ برای مواد غذایی ، مطبوعات وکتاب 7٪ واجرت پزشک 0٪ و19٪ است. کمترین سطح مالیات بر ارزش افزوده را در اروپا ، قبرس با 15٪ .بالاترین را دانمارک با 25٪ داراست.در کشورهای دیگر جهان نیز بین 4 تا 25٪ رایج است.(ترکبه 8تا 18٪ ، سوئیس تا 8٪،ابالات متحده آمریکا 0 تا 10٪)روش محاسبه نرخ های متفاوت مالیات برارزش افزوده در برخی کشورها بسیار پیچیده است ودر نهایت اشکال هایی را ببار می آورد كه پس از چندین کاروکسب ممکن است برای بدهکار مالیاتی (بازرگان) مشکلات جریمه ای کلانی را بوجود بیاورد.
چند نمونه از آلمان وبرخی کشورهای چند نرخی:
*مالیت بر فروش گل وگیاه 7٪است ولی به همان گل وگیاه در داخل گلدان 19٪ تعلق میگیرد.
*مالیات بر فروش غذا در داخل رستوران 19٪ است ولی اگر مشتری غذا را با خود بیرون ببرد 7٪ تعلق میگیرد.
*مالیات بر فروش چندین برگ کاغذ چاپ شده 129٪ است ولی اگر آنها را به نحوی صحافی کنند 7٪ تعلق میگیرد.
4-مصرف مالیات بر ارزش افزوده
دولت ها مصارف خاصی را برای این مالیات در نظر می گیرد.این مالیات از مهمترین درآمدهای خزانه استانداری ها ، شهرداری ها ودولت های مرکزی محسوب می شود.مالیات ها اصولا واین نوع مالیات های ((هم گیر)) خصوصاً ، برای دولت ها ابزار کنترل وهدایت اقتصادی وجامعه محسوب می شود.مثلاً آلمانی ها برای زنده نگاه داشتن شهر تجزیه شده برلین در دوران جنگ سر قانونی به اجرا گذاشتند که اجازه میداد تا کسبه برلین غربی در تجارت با آلمان غربی ((مالیات بر ارزش افزوده)) را حذف کنند.با این ترفند مالیاتی هدفمند ، صدها شرکت وکارخانه در برلین غربی شعبه دایرکرده بودند.
5-حجم مالیات بر ارزش افزوده در چند کشور اروپایی
دولت انگلستان در سال 2010میلادی 110 میلیارد یورو مالیات بر ارزش افزوده کسب کرده ة دولت اتریش 23 میلیارد یورو ودولت آلمان 180میلیارد بورو.این رقم برابر 30٪ تحلیل کل مالیات ها در آلمان است که نمایانگر اهمیت حیاتی آن می باشد.
6-پیشینه مالیات بر ارزش افزوده در ایران
قانون مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از پیشرفته ترین قوانین اقتصادی کشور است که از ابتدای مهرماه سال جاری قابل اجرا است وسازمان امورمالیاتی اجرای این نرخ را براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی با نرخ 5/1٪ برای تولیدکنندگان اجرایی خواهد کرد.با نگاهی به پیشینه مالیات بر ارزش افزوده مشاهده می شود که اولین بار دولت میرحسین موسوی در ماه پایانی سال 1366 همزمان با قانون جدید مالیات های مستقیم لایحه آن را به مجلس فرستاد که با توجیه شرایط ویژه اقتصادی زمان جنگ وطرح سهمیه بندی کالاها از سوی مجلس وقت مسکوت ماند. 4سال پس از آن دپارتمان امورمالی صندوق بین الملل پول به ایران پیشنهاد کرد که اجرای این مالیات را به منظور بهبود نظام مالیاتی ایران به اجرا می گذارد، به همین منظور وزارت اموراقتصادی ودارایی با هدف اصلاح نظام مالیاتی کشور این لایحه را مجدداً در سال 70در دستور کار قرار داد.لایحه مالیات برارزش افزوده در سال 81 مجدداً توسط دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی شد که کمیسیون اقتصادی مجلس باز گرداند.از آن زمان به بعد نیز این لایحه چندین بار به دلیل ایرادات شورای نگهبان میان مجلس وشورای نگهبان در رفت وبرگشت بوده است.درنهایت شورای نگهبان در آخرین بار در خردادماه سال جاری لایحه مالیات بر ارزش افزوده را خلاف موازین شروع وقانون اساسی تشخیص ندانست وآن را تائید کرد.براین اساس لایحه مذکور از ابتدای مهرماه سال جاری با نرخ 5/1٪ برای تولیدکنندگان قابل اجرا خواهد بود.
7-پیشینه تاریخی
(( مالیات بر فروش)) که در قرن های اخیر اروپاپی ها آنرا مالیات بر ارزش افزوده نامیدند .ریشه تاریخی در سیستم کشورداری هخامنشینیان دارد .زیرا خزانه دار دولت در آن زمان به نسبت درآمد هر کاسبی که از راه فروش اجناس انباشته بود از مالیات میخواست .اصولا میتوان گفت که سیستم مدرن مالیاتی را هخامنشینیان به دنیا نشان دادند.در اروپا آلمان ها به عنوان اولین قدم در قرن پانزدهم میلادی شروع به کسب نوعی مالیات بر فروش کردند.در سال 1754 ((گرافت برول)) از اهالی ساکسون رسما با کتاب قانون ،عبارت ((مالیات بر فروش)) را رایج کرده وبه کار گرفت.در سال 1916 طی جنگ جهانی اول این قانون در سرتاسر آلمان به صورت واحد رسمی شد.رقم سقفی این مالیات از 2٪٪، در سال 1935 به 2٪ ودر سال 1946 به 5٪ افزوده شد.این نوع مالیات در سال 1968 میلادی در راستای هماهنگی مالیات های اروپا ((مالیات بر ارزش افزوده )) نامیده شد. وتقریبا در سراسر اروپا به همین نام رایج گشت امروزه این مالیات شاهرگ خزانه دولت ها را تشکیل میدهد وبدون آن موجودیت سیستم به زیر سوال می رود.مالیات برارزش افزوده تنها مالیاتی است که هرگز در تاریخ روال نزولی نداشته وپیوسته افزایش یافته.اکنون در اغلب کشورهای اروپا به نام ((مالیات بر ارزش افزوده)) عبارت تحت الفظی محسوب میشود وبیش از چهل سال که دولت ها از این عبارت قدیمی استفاده نمی کنند.
8-تعریف جهانی مالیات
مالیات بر حسب تعریف سازمان همکاری وتوسعه اقتصادی ( ) پرداختی است الزامی وبلاعوض مالیات ممکن است به شخص ،موسس، دارایی وغیرمتعلق گیرد.چنین تعریفی پرداخت های تامین اجتماعی را هم در بر میگیرد.حال آن که بر حسب مقررات وعرف مالیاتی ایران اصلاح مالیات پرداخت های اخیر را شامل نمی گردد.بیان های گوناگونی از تعریف مالیات بر برزش افزوده وجود دارد مطابق مفاد عملیات مقرر در قانون ، در تعریف قابل توجه عملیاتی ونظری وجود دارد.
8-1-تعریف نظری مالیات بر ارزش افزوده
مالیات برارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله ای است که درمراحل مختلف زنجیره واردات /تولید/توزیع بر اساس درحدی از ارزش افزوده کالاهای فروخته شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ می گردد.ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات تولید –توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال می یابد.تا نهایتاً توسط مصرف کننده نهایی پرداخت گردد.
8-2- تعریف عملیاتی مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده ، مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالا وخدمات بایستی علاوه بر بهای کالا یا خدمات عرضه شده ، به صورت درصدی از بهای فروش کالا وخدمات ، در زمان فروش از خریداران اخذ وبه صورت دوره ای (فصلی) به سازمان امورمالیاتی کشور واریز نمایند.
9-انواع مالیات
معمولا مالیات ها را به 2 نوع تقسیم میکنند: مالیات های مستقیم ومالیات های غیر مستقیم گرچه تعریف جامع از مالیات های مسقیم ومالیات های غیر مستقیم در دست نیست، با این وجود میتوان گفت که از مالیات های مستقیم با توجه به اوضاع واحوال شخص وضع میشود ، در حالی که از مالیات های غیر مستقیم اغلب روی قیمت کالاهای مورد مصرف عمومی کشیده میشود ودر هنگام توزیع با فروش به روش های مختلف وصول میگردد.مالیات های مستقیم به انواع مختلفی تقسیم می شوند که مهمترین آنها مالیات بر دارایی ومالیات بر درآمد است.مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر گردش کالا وخدمات به شمار می آید که در طی مراحل مختلف تولید کالا ومتناسب با افزایش سوی مصرف کنندگان برای تهیه کالاها وخدمات تعلق گرفته ، بطوریکه بارنهایی مالیات عمدتاً بر عهده مصرف کننده نهایی قرار میگردد.این مالیات در مراحل مختلف تولید وتوزیع ،توسط فروشندگان کالاها وخدمات جمع آوری می شود .به عبارتی می توان گفت نحوه عمل سیستم مزبور بدین صورت است که مالیات بر ارزش افزوده در هر مرحله از فرآیند تولید ، با تعلق نرخ مقرر مالیاتی برپایه مالیات محاسبه شده واخذ می گردد.بطور کلی مالیات بر ارزش افزوده با سه مینای مختلف معرفی میگرددکه عبارتند از :
1-مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای تولید ناخالص ملی (نوع تولیدی)
2-مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای تولید خالص ملی ( نوع درآمدی)
3-مالیات بر ارزش افزوده برمبنای مصرف (نوع مصرفی)
این تقسیم بندی بر مبنای نحوه منظورکردن خرید کالاهای سرمایه ای در پایه مالیات بر ارزش افزوده بنا شده است.
10-آیا مالیات بر ارزش افزوده باعث گران شدن کالاها می شود؟
پاسخ سوال کاملاً منفی است چرا که براساس این قانون 5/1٪از تولیدکنندگان در مراحل مختلف برای تولید یک کالا به دولت می پرداختند، حذف و درنهایت توسط فروشنده اخذ می شود. در واقع مالیاتی پرداختنی برای عرضه یک کالا نه تنها زیاد نشده ،بلکه به دلیل حذف مراحل مختلف اخذ تجمیع عوارض از تولید یک کالا ، چه بسا برای هر کالای ایرانی، مالیات کمتری نیز پرداخته می شود.الیته در وضعیت غیر شفاف موجود در بازار ایران سوء استفاده چی ها وکسانی که از آب گل آلود ماهی می گیرند می توانند با جوسازی وشایعه پراکنی، مالیات بر ارزش افزوده را بهانه ای برای ایجاد کمبود مصنوعی وافزایش قیمت محصولاتشان قرار می دهند ، بی تفاوتی وضعف دولت در اطلاع رسانی وتوجیه تجار درستکار ومحترم نیز مزید بر علت شده است.
-مالیات بر ارزش افزوده به نفع کیست؟
اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در درجه اول به نفع تولیدکننده داخلی است. دکتر الیاس نادران استاد اقتصاد در دانشگاه تهران ونماینده مجلس شورای اسلامی با اعلام این نکته به خبرنگار ((گزارش بازار)) چنین توضیح می دهد. در زمان اجرای قانون تجمیع عوارض ، تولید کنندگان ایرانی ناچار بودند بطور سلسله وار برای یک کالا مکرراً مالیات بپردازند.یعنی مثلاً برای یک خودرو هم تولید کننده مواد اولیه هم قطعه سازد هم کارخانه تولید کننده به طور جداگانه وهرکدام سه درصد مالیات تجمیع عوارض می پرداختند اما در عین حال بنگاه های فروش خودرو ،دلالان خودروها شرکت های وارد کننده خودرو ، از پرداخت این مالیات معاف بودند.با اجرای مالیات بر ارزش افزوده سلسله مراتب تولید از پرداخت مالیات بر تجمیع عوارض معاف می شوند ودر عوض این توزیع کننده نهایی است که باید مالیات را محاسبه واز خریدار نهایی دریافت کند.
-مالیات بر ارزش افزوده به ضرر کیست؟
با اجرای مالیات بر ارزش افزوده ، منافع دو گروه از فعالان بازار به طور جدی به خطر خواهد افتاد.در درجه اول کسانی که پشت پرده به دلالی و واسطه گری مشغولند .کسانی که بدون اینکه در زحمت تولید شریک باشند و یدون اینکه در مقابل مصرف کنندگان تعهدی به عهده بگیرند.با قرار گرفتن در چه تولید تا مصرف ، با خرید و فروش های مکرر باعث شفافیت والتهاب در بازار می شوند .ضرراین عده بیشتر از این ثابت است که بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده ، مسیر تهیه وتوزیع کالاها شفاف می شوند.با اجرای این قانون کسانی که بی جهت در مسیر تولید تا مصرف قرار گرفته اند شناسایی شده وبه تدریج حذف می شوند. گروه دیگر ضرر کننده ها از قانون مالیات بر ارزش افزوده ، قاچاقچیان هستند کسانی که خارج از مسیر قانونی ورسمی واردات ، کالاهای خارجی را از بازارهای امارات ، عمان ، کردستان ، آسیای میانه وحتی افغانستان وپاکستان دور از چشم قانون به داخل ایران منتقل کرده وبازار ایران را مملو از کالاهای بی کیفیت خارجی کرده اند .ویژگی اصل این عمده ، عدم تعهد آنها در برابر مصرف کنندگان است چرا که نه گارانتی معتبری ارایه می کنند ونه حتی در قبال صحت وسلامت کالایی که ارایه می کنند ، مسئولیتی می پذیرند .با اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده ، منافع این دسته از خرابکاران بازار ، به شدت به خطر می افتد.به طور خلاصه ، قانون مالیات بر ارزش افزوده به ضرر کسانی است که از شفافیت بازار گریزانند ومنافعشان در بهره برداری از شایعات ، رانت های اطلاعاتی وقاچاق است.
11-تاثیرات مالیت بر ارزش افزوده بر صادرات
قانون مالیات بر ارزش افزوده به شدت به نفع صادارت وصادر کننده است.ماده 12 قانون صادرات کالا وخدمات را از این مالیات معاف کرده ومقرر داشته مالیات کالاهایی که مثلاً به هنگام فروش آنها مالیات وارزش افزوده دریافت شده ، هنگام خروج از کشور ، مسترد می شود.در واقع صادر کنندگان محصولات ایرانی با خرید کالا از بازارایران وخروج آن از کشور 5/1٪ از ارزش کالای صادراتی را که قبلاً به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخته بودند، از دولت باز پس می گیرند.
12-مزایا ومعایب
مالیات بر ارزش افزوده ، همچون اغلب پدیده ها وابزارهای اقتصادی دیگر ، می بایست به جنبه های مثبت ( مزایا) ومنفی ( معایب) آن توجه کرد.در خصوص مزایای استفاده این روش میتواند به موارد ذیل اشاره کرد:
افزایش درآمد مالیاتی: با استفاده از به دلیل گسترش پایه مالیاتی می تواند ، درآمدهای مالیاتی را به نحو چشمگیری افزایش دهد.
کاهش هزینه اخذ مالیات: مالیات بر ارزش افزوده ، مکانیزمی خود اجرایی دارد.لذا احتمالاً هزینه های جمع آوری در مقایسه با سایر روش های اخذ مالیات ، پایین تر است. همچنین استفاده از این روش ، موجب کاهش مالیات مضاعف ، کاهش فرارهای مالیاتی وکاهش وقفه زمانی پرداخت نیز می شودوبه طور کلی با ساده سازی وکارایی خود، کمک شایانی به اصلاح ساختار کلی نظام مالیاتی کشور خواهد کرد.به عبارت دیگر استفاده از این روش ، نظام مالیاتی کشور را هر چه بیشتر به یک نظام مالیاتی کارآمد که در آن اخذ مالیات با ((دقت)) ((سرعت)) وحداقل هزینه انجام می شود، نزدیک خواهد کرد.اما همانگونه که گفتیم استفاده از این روش می تواند معایبی را نیز به دنبال داشته باشد.بعنوان مثال با اجرای این روش بیم آن می رود که تورم در کشور افزایش یابد.(به دلیل افزایش تمام شده فروش در مراحل مختلف اخذ مالیات ) البته چنانچه همراه با گسترش پایه مالیاتی نرخ های مالیات کاهش یابد چندان با صراحت نمی توان در این خصوص اظهار نظر کرد.همچنین اجرای این روش مستلزم انجام مطالعات کارشناس وعلمی دقیق و پی ریزی ساختار سازمانی مورد نیاز است که نادیده گرفتن آن می تواند اقتصاد ملی را با مشکل مواجه کند.مقایسه مزایا ومعایب روش گویای این واقعیت است که مزایا ومعایب فزونی داشته وبه همین خاطر نیز کشورهای زیادی آن را بکار گرفته اند که درقسمت بعدی به دو مورد بعنوان مثال اشاره میشود.استفاده از این روش ، نظام مالیاتی کشور را هرچه بیشتر به یک نظام مالیاتی کارآمد که در آن اخذ مالیات با ((دقت)) ، ((سرعت)) وحداقل هزینه انجام می شود، نزدیک خواهد کرد.استفاده از این روش می تواند معایبی را نیز به دنبال داشته باشد با اجرای این روش بیم آن می رود که تورم در کشور افزایش یابد.
13-مالیات بر ارزش افزوده در ایران
مالیات برارزش افزوده که از اول مهرماه اجرایی شده بود با توجه به برخی ابهام ها از سوی مردم و فعالان اقتصادی از سوی رئیس جمهور به مدت دو ماه به حال تعلق در آمد. میزان مالیات بر ارزش افزوده در ایران تنها 2٪ است.در حالی که در 70٪ کشورهایی که از این نوع مالیات استفاده می کنند، نرخ مالیات بر ارزش افزوده بیش از 15٪ است.برخی کالاها مانند کالاهای اساسی ،پروتئین ، محصولات کشاورزی ، نشریات مطبوعات از پرداخت مالیات معاف هستند.برخی ابهامات واشتباهات از مودیان مالیات بر ارزش افزوده ایجاد شده، در این قسمت این ابهامات را همراه با پرسش وپاسخ هایی آورده ام که خود سازمان امور مالیاتی کشور ، مطالعه ی این پرسش وپاسخ ها را جهت جلوگیری از تعلق جرائم قانونی به مودیان توجیه کرده است.
14-استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران
قانون مالیات بر ارزش افزوده از نادرترین قوانین موجود کشور است که از زمان ارائه لایحه تا زمان قانونی شدن آن حدود 20سال زمان صرف شده تا یک نظام مالیاتی مدرن با ویژگی های برجسته ، در کشوراجرایی شده ونظام اقتصادی کشور را از ثمرات آن منتفع کند. لایحه مالیات بر ارزش افزوده ، اولین بار در سال 1366 از سوی دولت وقت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد تا اولین گام برای استقرار نظام جامع وفراگیر مالیاتی در کشور برداشته شود.با وجود تصویب بخشی از این لایحه در مجلس وقت ، به علت مقارن شدن آن با سیاست های تعدیل اقتصادی وتثبیت قیمت ها ، و همچنین شرایط خاص اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی ، این لایحه از سوی دولت پس گرفته شد.در سال 1370 دپارتمان امورمالی صندوق بین المللی پول ، اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان یکی از عوامل اصلی ((افزایش کارآیی واصلاح نظام مالیاتی )) به ایران پیشنهاد کرد.پس از بررسی ومطالعات مختلف در وزارت اموراقتصادی ودارایی در اواخر سال 1370، برنامه استقرار نظام مالیاتی جدید ، در دستورکار دولت قرارگرفت .همزمان با رهنمودهای کلی سند برنامه سوم توسعه ، به منظور کاهش اتکای بودجه دولت به درآمد حاصل از نفت ، مقرر شد تا سهم درآمدهای مالیاتی در ترکیب منابع درآمدی دولت ، با گسترش پایه های مالیاتی از طریق وضع مالیات بر ارزش افزوده افزایش یابد. تداوم واجرای این رویکرد اساسی ، سبب شد تا در نهایت لایحه مالیات بر ارزش افزوده مجدداً تدوین یافته ورد اواخر شهریورماه 1381 به تصویب وزیران رسیده ودر مهرماه همان سال به مجلس شورای اسلامی ارائه شود در همان سال و به منظور رفع بخشی از مشکلات حاکم بر اخذ مالیات ها وعوارض از کالاها وخدمات وهمچنین فراهم آوردن مقدمات اجرایی نظام مالیات بر ارزش افزوده ، قانون موسوم به ((تجمیع عوارض)) تصویب وبه مورد اجرا گذاشته شد. در آذر ماه سال 1383 مجمع تشخیص مصلحت نظام ، استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده ، به عنوان بخشی از سیاست های نظام در بخشی کلیات لایحه مالیات بر ارزش افزوده در صحن علنی مجلس شورای اسلامی از سوی مالی را به تصویب رساند و در فروردین ماه سال 1384 نمایندگان مجلس هفتم به تصویب رسید. در تیرماه 1385 بررسی مفاد لایحه مالیات بر ارزش افزوده که در ابتدا مشتعمل بر 10 فصل و56 ماده بود، بر اساس اصل 85قانون اساسی به کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی واگذار شد واین کمیسیون پس از رایزنی های گسترده ومتعدد با مسئولان سازمان امورمالیاتی کشور، وزارت بازرگانی ، شهرداری ها وشورای شهر ، گمرک ، نمایندگان اصناف ، مجامع امور صنفی ، تولیدی ، بازرگانی وصنعتی وسایر دستگاه های ذیربط ، رد نهایت تغییراتی در برخی از مواد این لایحه ، از جمله کاهش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از 7٪ به 3٪ مالیات و1/5 ٪ عوارض اعمال کرد.در بهمن ماه 1385 دفتر طرح مالیات بر ارزش افزوده سازمان امورمالیاتی کشور به دفتر طرح استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده ، همراه با تغییرات در ماموریت ها ، اهداف ، سازماندهی وعملکرد وهمچنین گسترش فعالیت های مربوط تغییر یافت. قانون مالیات بر ارزش افزوده ، از ابتدای مهرماه 1387 به دنبال حذف قانون جمیع عوارض در سراسر کشور به اجرای در آمده وبه دنبال آن دفتر استقرار مالیات بر ارزش افزوده سازمان امورمالیاتی کشور به معاونت مالیات وارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور متشکل از 5 اداره کل در شهر واستان تهران ویک معاونت مالیات وارزش افزوده در هر استان تغییر ساختار داد. پس از ابلاغ قانون مالیات بر ارزش افزوده ، سازمان امورمالیاتی کشور مبادرت به ایجاد مقدمات وپیش زمینه های اجرای این قانون ، از جمله استخدام بیش از هزار نیروی انسانی جدید جهت بهره گیری در تشکیل معاونت مالیات بر ارزش افزوده و همچنین آموزش بیش از هفت هزار فعال اقتصادی وسایر ذی نفعان این نظام مالیاتی توسط ستاد این سازمان وبیش از 23هزار فعال اقتصادی توسط ادارات کل امورمالیاتی ومالیات بر ارزش افزوده در سطح استان های کشور به صورت رایگان کرد.
15-روش های اعمال مالیات بر ارزش افزوده
روشهاي اعمال ماليات بر ارزش افزوده با مي گرددبه روشهاي مختلف محاسبه ارزش افزوده كه بيشتر بدان اشاره شد.بر اين اساس دو روش كلي جهت محاسبه ماليات فوق معرفي مي گرددكه عبارتند از : روش تجمعي وروش تفريقي در روش تجمعی بر مبنای تعریف ارزش افزوده ، از حاصل جمع عواید نهاده های تولید یعنی دستمزد ، اجاره ، سود بانکی ، سود بنگاه و … مالیات محاسبه واخذ می گردد.در حالیکه در روش تفریقی ارزش افزوده و به عنوان اختلاف میان ارزش کل معاملات وارزش معاملات واسطه ای ( اختلاف میان خرید وفروش) در نظر گرفته شده وبر این اساس مالیات فوق محاسبه می گردد. از سوی دیگر هر یک از روشهای فوق نیز خود به دو شیوه اعمال مستقیم وغیر مستقیم دسته بندی می شوند به این ترتیب چهار شیوه کلی اعمال مالیات برارزش افزوده وجود دارد:
1-روش تجمعی مستقیم:
در این روش نرخ مالیاتی را مجموع عوامل ارزش افزوده یک نگاه ، ضرب نموده تا میزان مالیات بر ارزش افزوده مشخص گردد.این روش به دلیل مشکل بودن محاسبه جداگانه هریک از عوامل برای بنگاه مورد استفاده در هیچ کشوری نمی باشد.
(استهلاک + سود + اجاره + بهره + دستمزد ) * نرخ مالیات = مالیات بر ارزش افزوده
2-روش تجمعی غیر مستقیم :
در این روش نرخ مالیاتی جداگانه در یکایک عوامل ارزش افزوده ضرب شده وسپس حاصل تمامی ارقام با هم جمع می شود ومیزان مالیات بر ارزش افزوده محاسبه می گردد.
( سود) نرخ مالیات + (اجاره + بهره + دستمزد ) نرخ مالیات = مالیات بر ارزش افزوده
3-روش تفریقی مستقیم :
در این روش نرخ مالیات در تفاضل بین میزان فروش وخرید یک بنگاه ضرب شده ومیزان بر ارزش افزوده پرداختی را مشخص می نماید.
( خرید – فروش ) نرخ مالیات = مالیات بر ارزش افزوده
4-روش تفریقی غیر مستقیم :
در این روش نرخ مالیاتی در هر یک از مقادیر فروش وخرید ضرب شده وحاصلضرب آنها از یکدیگر کسر می گردد.
( خرید ) نرخ مالیاتی – (فروش ) نرخ مالیاتی = مالیات بر ارزش افزوده
به روش های مستقیم ،روشهای حسابی نیز اطلاق می گردد چرا که در این روش هر مودی مالیاتی در اظهار نامه خود ، پایه مالیاتی را محاسبه و مشخص می نماید.
از روش غیر مستقیم ، به دلیل الزام فروشنده به صدور فاکتور در هر مرحله ومشخص نمودن وثبت میزان مالیات اخذ شده از خریدار در آن ، به عنوان روش فاکتور نویسی نیز یاد میشود.روش فوق به دلیلی فراهم نمودن امکان آسانتر اعمال کنترل ، ونیز محاسبه فعالیتهای اقتصادی بنگاه ها ، بیش از سایر روشها در کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه در جامعه اروپا واکثر کشورهای بکار گیرنده مالیات بر ارزش افزوده ، روش فاکتور نویسی اعمال می شود ، بنابراین علی رغم ظاهر ساده شیوه های مستقیم ، امروزه شیوه های غیر مستقیم به دلیل مزایای متعددی از جمله پدیده ضد فرار مالیاتی بیشتر متداول شده است . این امر نشات گرفته از این است که در این سیستم ، خریدار قانوناً پرداخت کننده مالیات بوده ولذا هربنگاه خربدار ، اسنادی را از فروشنده طلب می کند.تا در مرحله بعد بتواند آن را به بنگاه خریدار ارائه نموده وهمچنین از خود طلب می کند ، در مرحله بعد بتواند آن را به بنگاه خریدار ارائه نموده وهمچنین از خود در مقابل فرار احتمالی فروشنده از پرداخت مالیات ، مقاومت نشان می دهد چرا که عدم پرداخت مالیات در یک مرحله موجب انتقال مالیات به مرحله بعد و رد نتیجه هزینه خریداران بعدی شده ، موجبات کاهش قدرت رقابتی فروشندگان را در مراحل بعدی به دنبال آورده این عمل خود ابزار کار آمدی را درسیستم تولید وتوزیع کالا وخدمات برای کنترلهای داخل فراهم می آورد.
16-اثر مالیات بر ارزش افزوده بر سطح عمومی قیمتها
یکی از نگرانیهای دولتها در خصوص استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده با چگونگی اثرگذاری این مالیات بر سطح عمومی قیمتها می باشد.به عبارت دیگر یکی از عمده ملاحظات دست اندرکاران نظام مالیاتی در خصوص پیاده سازی نظام مالیاتی فوق ، بیم از تورم زایی آن است.از آنجا که تاریخچه استفاده از این مالیات محدود است واز طرفی دوران استقرار این نظام مالیاتی در کشورهای اروپایی مصادف با بروز بحران منفی وشوکهای منفی اقتصادی در این کشور بوده وهمچنین در عمده این کشورها سیستم مالیاتی فوق جایگزین سایر مالیاتها شده است، تفکیک و بررسی آثار تورمی این مالیات با استفاده از شواهد آماری در دسترس که در برگیرنده موارد فوق الذکر می باشند امری بسیار مشکل می نماید.
17-اثر مالیات بر ارزش افزوده بر سطح بودجه دولت
چنین عنوان می گردد که مالیات برارزش افزوده ویا اصولا هر گونه مالیاتی ، سبب افزایش درآمدهای دولت شده ولذا می تواند موجبات گسترش بودجه وهزینه های دولت را فراهم سازد ، لذا از آنجا که گسترش هزینه های دولت می تواند بطور بالقوه تورم زا باشد، استقرار نظام مالیاتی فوق می تواند موجبات افزایش سطح عمومی قیمتها را فراهم سازد. البته ذکر این نکته ضروری است که مورد مطرح شده فوق محدود به مالیات بردرآمد نبوده وهمانگونه که اشاره گردید هر گونه افزایش در درآمدهای دولت که به عنوان پشتوانه ای جهت گسترش هزینه های دولت مورد استفاده قرار گیرد می تواند بطور بالقوه و نه به صورت حتم موجبات بروز تورم را در جامعه فراهم سازد .بدیهی است گسترش هزینه های دولت در شرایطی که اقتصاد امکان گسترش ظرفیت تولیدی خود را دارد می تواند به جای بروز تورم زمینه های افزایش ظرفیت تولیدی کشور را امکان پذیر سازد .لذا می توان صرفا بر اساس رابطه فوق عنوان نمود که مالیات بر ارزش افزوده قطعا منجر به بروز تورم خواهد گردید.به عبارت دیگر بروز تورم در اثر استقرار واجرای نظام مالیات بر ارش افزوده ویا هر نظام مالیاتی دیگر ابتدا وابسته به آن است که آیا درآمدهای دولت در پی اجرای سیاست مالیاتی فوق افزایش یافته است یا خیر وپس بستگی به نحوه هزینه نمودن درآمدهای دولت وهمچنین پتانسیل های تولیدی درآن جامعه دارد در این خصوص آلن تیت معتقد است که بروز چنین تورمی نشات گرفته از تحقیق نظام مالیات بر ارزش افزوده نبوده بلکه متاثر از سیاستهای انبساطی دولت می باشد.
18-اثر مالیات بر ارزش افزوده بر توزیع درآمد
یکی از ویژگی های مالیات بر ارزش افزوده این است که این مالیات دارای پایه وماخذ مالیاتی گسترده و نرخهای مالیاتی پایین می باشد.همچنین این مالیات عمدتا همانند مالیات بر فروش ومصرف کالا ویا به عبارت دیگر مالیاتهای غیر مستقیم عمل نموده به این معنی که اثرگذار به قیمتهای نسبی کالاها وخدمات تولیدی می باشد، لذا همانگونه که در مورد مالیاتهای غیر مستقیم انتظار انتقال بار مالیاتی وجود دارد ، در خصوص مالیات بر ارزش افزوده نیز می توان انتظار داشت که با پدیده انتقال بار مالیاتی روبرو باشیم .لذا می توان نتیجه گرفت که این مالیات می تواند بر نحوه توزیع درآمد اثرگذار باشد.بالاخص در شرایطی که مالیات فوق بر کالاها وخدمات ضروری که عمدتا دارای کشش قیمتی تقاضای پایین می باشند وضع گردد.در این شرایط پرداخت کنندگان عمده مالیات قشر کم درآمد جامعه می باشند .چرا که سهم کالاهای ضروری در بودجه خانوارهای کم درآمد در مقایسه با خانوارهایی کشورهای با درآمد بالا بیشتر است .از این رو به منظور کاهش چنین فشارهایی کشورها سعی می نمایند تا با استفاده از نرخهای چندگانه مالیات بر ارزش افزوده ، اهداف توزیعی درآمد را نیز دنیال نمایند.بدیهی است اثرات توزیعی مالیات بر ارزش افزوده در یک جامعه بستگی به نظام مالیاتی و همچنین ساختار توزیع درآمد در آن جامعه داشته ، انتخاب پایه مالیاتی وگستردگی آن وهمچنین نرخها و معافبت های مالیاتی به کار گرفته شده ، همگی در تعیین اثرات توزیعی مالیات بر ارزش افزوده دخیل می باشند.
19-اثر مالیات بر ارزش افزوده بر سرمایه گذاری
می دانیم تحت شرایطی که بار تکفل در جامعه بالا باشد؛ تنها راه تشویق پس انداز ودر نتیجه سرمایه گذاری ، کاهش بار مالیاتی بالاخص برای اقشار برخوردار از سطح پایین درآمدی است. از این رو استدلال می گردد که با توجه به آنکه مالیات بر ارزش افزوده برخوردار از نرخهای پیین مالیاتی می باشد.به رغم آنکه ارزش افزوده حاصل از به کارگیری سرمایه را مشمول مالیات قرار می دهد ولی د رمقایسه با نرخ های تصاعدی مالیات بر درآمد، بار مالیاتی کمتری ایجاد نموده .لذا می تواند موجبات تشویق سرمایه گذاری را فراهم سازد.البته ذکر این نکته ضروری است که تعیین اثر نهایی مالیات بر ارزش افزوده بر سرمایه گذاری منوط به تعیین پرداخت کننده نهایی مالیات بوده ومی بایست به این منظور میزان انتقال مالیاتی صورت گرفته مورد بررسی قرار گیرد.به این معنی که در نتیجه وضع مالیات بر کالاهایی که برخوردار از کششهای قیمت تقاضای نسبتا پایین می باشند می توان انتظار داشت که مصرف کنندگان آن کالاها پرداخت کنندگان اصلی مالیات فوق بوده در نتیجه وبا این فرض که مصرف کنندگان فوق در سطوح پایین درآمدی قرار دارند می توان پیش بینی نمود که مالیات فوق به ضرر پس انداز عمل نموده و همچنین اگر پس انداز را منبع اصلی تامین نیازهای سرمایه گذاری بدانیم ، می توان انتظار بر تضعیف سرمایه گذاری داشت .در هر حال اثر نهایی بر سرمایه گذاری برآیندی خواهد بود از عوامل مختلفی نظیر : روش اعمال مالیات بر ارزش افزوده ، نرخ های مالیاتی ، نوع کالاها و خدمات مشمول مالیات ، معافیتی های مالیاتی و … برای مثال به کارگیری روش مالیات برارزش افزودهاز نوع مصرفی می تواند در مقایسه با سایه انواع روش های اعمال مالیات فوق موجبات تشویق سرمایه گذاری را فراهم سازد.از سوی دیگر یکی از دغدغه های سیاست گذاران مالیاتی در به کارگیری نظام مالیات بر ارزش افزوده ، پیش بینی اثرات تنازلی برای آن است .از آنجا که این مالیات عمدتا با نرخ یکسان بر عموم کالاها وخدمات صرفنظر از کشش های قیمتی ودرآمدی تقاضای آنها وضع می گردد می تواند موجبات انتقال بار مالیاتی را به مصرف کنندگان کالاها وخدمات فراهم سازد که این امر سازگار با اصول عدالت مالیاتی نبوده ودر صورتی که به نحو مناسبی خنثی نگردد می تواند موجبات تعمیق عدم اعتماد وشکاف میان عموم مودیان مالیاتی (مصرف کنندگان) ودولت را فراهم آورده ، مالیات گریزی را تشویق نماید.دراین راستا وبه منظور خنثی نمودن اثرات تنازلی مالیات برارزش افزوده در اغلب کشورها ، کالاها وخدمات استراتژیک وضروری مشمول نرخ های پایین تر گشته وبالعکس پاره ای از کالای لوکس مورد اصابت نرخ های بالاتر مالیاتی قرار می گیرند.اما تعدد نرخ های مالیاتی خود می تواند به عنوان مانعی بر سر راه استقرار موفق این نظام مالیاتی تلقی گردد چرا که از مزایای نظام مالیاتی فوق در مقایسه با نظام مالیات تک مرحله ای بر مصرف ، سادگی آن می باشد که خود نشات گرفته از نرخ همسان مالیاتی برای عموم کالاها می باشد از این رو در تعیین نرخ مالیات برارزش افزوده می بایست نهایت دقت صورت پذیری تا علاوه بر تامین نیازهای درآمدی دولت بتواند آثار تنازلی آنرا به حداقل رسانده و دولت را از به کارگیری نرخ های چندگانه مالیاتی تا حد امکان بی نیاز سازد.
20-اثر درآمدی وضع مالیات برارزش افزوده بر مصرف خانوار
می دانید وضع مالیات برارزش افزوده ویا هر مالیات دیگری سبب خواهد گریدی تا بخشی از قدرت خرید و درآمدخانوارها به عنوان مالیات به بخش عمومی انتقال یابد به بیانی ساده تر می توان عنوان نمود که وضع مالیات برارزش افزوده سبب کاهش توان مصرفی وپس اندازی افراد در جامعه خواهد گشت.این کاهش در درآمد بسته به سطح درآمد وهمچنین جایگاه پس انداز در بودجه خانوار می تواند اثرات متفاوتی را بر سطح پس انداز وهمچنین مخارج مصرفی خانوار بجای گذارد اگر فرض نماییم که الگوی مصرفی خانوارها از الگوی مصرف کينز تبعیت نماید، می توان عنوان نمود که با کاهش در آمد در اثر وضع مالیات ، میزان مصرف و پس انداز خانوارها درنتیجه اثر درآمدی ، کاهش خواهند یافت با این تفاوت که سهم مصرف در بودجه خانوار درنتیجه کاهش درآمد افزایش وسهم پس انداز در آن کاهش خواهند یافت. از سوی دیگر، در صورت برخورداری مصرف از چسبندگی وعدم انعطاف مصرف کنندگان در کاهش پایه مصرفی می تواند سبب گردد تا میزان مصرف افراد چندان تحت تاثبر کاهش درآمد فوق قرار نگرفته وبالعکس کاهش قدرت خرید افراد در نتیجه وضع مالیات ، خود را درکاهش نسبتا قابل توجه پس انداز آنها نمایان سازد براساس این امر که برگرفته از تئوری مصرف دوزنبری می باشد، افراد در مقابل کاهش پایه های مصرفی خود که به آن عادت نموده اند ، از خود مقاومت نشان داده وسعی می نمایند تا با استفاده از امکانات مصرفی غیر درآمدی خود نظیر منابع پس اندازشان ، به حفظ عادات مصرفی خود بپردازند. نکته قابل توجه این است که وقوع نتایج فوق الذکر در رابطه با اثرات درآمدی وضع مالیات ، خود تحت تاثبر سطح درآمد جاری خانوارها قرار دارد.به عباراتی در سطوح پایین درآمد ، این امکان وجود دارد که وضع مالیات فوق تنها منجر به کاهش پس انداز شده وتاثیری بر مصرف افراد بجای نگذارد .به بیانی ساده تر در صورتی که افراد درگیر تامین نیازهای اولیه وضروری خود بوده وعملا امکانات پس اندازی چندانی در پیش روی نداشته باشند.با وضع مالیات و درنتیجه کاهش قدرت خرید، امکان کاهش متناسب در مخارج مصرفی خود را نداشته زیرا مخارج فوق در بر گیرنده نیازهای اولیه زندگی بوده و آنها الزام به تامین چنین نیازهایی را داشته ولذا تنها گزینه پیش روی آنها جهت جبران کاهش قدرت خرید ، کاهش در سطوح پس اندازشان می باشد ، از سوی دیگر در سطوح متوسط درآمد که مخارج مصرفی خانوار تنها در برگیرنده مخارج مصرفی ضروری نبوده ومصرف کنندگان قادر به تامین بعضی نیازهای غیرضروری خود نیز می باشند ، وضع مالیات وکاهش درآمد ، می تواند موجب کاهش مصرف و پس انداز آنها گردد. بالعکس در سطوح بالای درآمد که پس انداز سهم قابل توجهی از بودجه خانوار را به خود اختصاص می دهد ، تحقیق نظریه دوزبندی امکان پذیر بوده ، ممکن است افراد با اتکا بر منابع پس اندازی خود در مقابل کاهش پایه های مصرفی از خود مقاومت نشان دهند.همچنین دراین سطوح از درآمد نیز وجود دارد.که افراد با توجه به کاهش درآمد خود در نتیجه وضع مالیات به کاهش در سطوح پس اندازی ومصرفی خود اقدام نمایند.عامل اثرگذار دیگر در تعیین اثرات درآمدی وضع مالیات برارزش افزوده ، به میزان اطمینان جامعه در خصوص موقتی ویا دائمی بودن تغییرات مالیاتی بر می گردد.به این معنی که تلقی دائمی بودن تغییرات مالیاتی وبه عبارتی دائمی بودن تغییرات در قدرت خرید افراد آنها را وادار به تجدید نظر در الگوی مصرفی وپس اندازی خود می نماید ، در حالیکه موقتی انگاشتن تغییرات فوق ممکن است تنها در تغییرات پس اندازی منعکس گردد.مثلا اگر افراد بدانند که درآمد آنها بطور دائمی کاهش پافته ولذا دیگر قادر به تامین سطوح جاری مصرف وپس انداز خود نمی باشند.آنها را وادار خواهد ساخت تا با تجدید ساختار مصرفی و پس اندازی خود، به تغییر در درآمد واکنش مناسبی نشان دهند. اما در صورتی که تغییر در درآمد وقدرت خرید موقتی تلقی گردد، این امکان وجود دارد که افراد به جهت حفظ عادات مصرفی جاری خود در دوران موقتی تغییر درآمد ، تنها به تغییر در سطوح پس اندازی خود دست زد و به تغییرات درآمد پاسخ گویند.لذا در جمع بندی اثر درآمدی وضع مالیات می توان عنوان نمود که میزان پس انداز ومصرف افراد در نتیجه وضع مالیات بر ارزش افزوده کاهش یافت با این توجه که میزان کاهش در آنها بسته به عوامل مختلف از جمله سطوح درآمد جاری افراد متفاوت خواهد بود.
21-اثر مالیات برارزش افزوده در ایجاد ثبات اقتصادی
در ادبیات اقتصادی همواره از مزایای تثبیت کننده های خودکار در نظام مالیاتی یاد میگردد.تثبیت کننده های خودکار آن دسته از متغییرهای مالیاتی می باشند که فاقد درنگهای دورنی بوده و براساس نوسانات اقتصادی وبه صورت خودکار تغییر یافته وسبب کاهش ضریب فزاینده مخارج مستقل گشته ولذا می توانند موجبات کاهش دامنه نوسانات اقتصادی را در مواجه با تغییرات ناخواسته در اجزا تشکیل دهنده تولید ناخالص داخلی فراهم سازند.از جمله این عوامل می توان به نرخ مالیات بردرآمد در سیستم مالیات تصاعدی اشاره نمود که سبب کاهش دامنه نوسانات اقتصادی گذشته ودر ادوار رکورد و رونق اقتصادی موجبات کاهش انحراف از وضعیت تعادی را فراهم می سازد.حال اگر نظام مالیاتی فوق بوسیله نظام مالیات بر ارزش افزوده که در آن نرخ های مالیاتی فاقد واکنش نسبت به شرایط اقتصادی وادوار رونق ورکورد می باشند؛ جایگزین گردد، نقش تثبیت کننده های خودکار در اقتصاد کاهش یافته ، عملا امکان گسترش دامنه نوسانات اقتصادی فراهم می گردد.لذا به کارگیری نظام مالیاتی فوق بخصوص در جوامعی که از عدم ثبات در روند اقتصادی خود در رنج می باشند می بایست در نهایت دقت صورت پذیرد.
نتیجه گیری
قانون جدید مالیات های مستقیم که از سال 1368 به اجراء درآمد ، متاسفانه در انطباق با شرایط اقتصادی کشور ، به ویژه شرایط خاتمه جنگ تحمیلی با عراق که سازندگی وبازسازی را اقتضا می کرد، با کاستی ها ونارسائیهائی روبرو بود.خلاصه اینکه موانع ومحدودیتهای بیشتری را برای بخش صنعت وتولید در مقایسه با قانون قبلی مالیاتهای مستقیم بوجود آورده بود.هرچند با اصلاحاتی که در سال 1371 در اثر نیک اندیشی ودقت نظر مصلحت جویانه مسئولان اقتصادی کشور در قانون فوق به عمل آمد ، تاحدی محدودیتها کاهش یافت اما بهر حال ، برای رسیدن به یک قانون حمایت کننده بخش تولید ، کوششی دیگر لازم بود تا راه برای توسعه صنعتی کشور هموار گردد واقتصاد ، بتواند از طریق ورود فرآورده های صنعتی کشور به بازار های جهانی ، تعادل لازم را در مبادلات وتجارت خارجی بدست آورد.
منابع :
1-اقتصاد بخشی عمومی (مالیات ها) دکتر پژویان /انتشارات جنگل
2-سایت اقتصاد
3- سایت مردمان
4- جعفری صمیمی ، احمد راشید شمخال : پژوهشی تحقیقات اقتصادی ، دانشگاه تهران به شماره 5 بهار و تابستان 67
5-بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، نماگرهای اقتصادی ، اداره بررسی های اقتصادی تهران 1381
6- ایسنا –وبلاگ حسابدار-تالیفي
نویسنده: عالیه بهرامی سعادت آبادی
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی –گرایش مدیریت مالیمن
