کلمات کلیدی: هاله، اثر هاله، شخصیت، تأثیر هیجستیک
هاله شخصیتی افراد مختلف
آنها می‌گویند: “زیبایی دروغ می‌گوید”. ارتباط این ضرب المثل وقتی روشن می‌شود که پیشینی‌هایی را از قرن‌های گذشته با هم به دلیل اثر هاله درک کنیم. ایده کلی همین است که از نسل‌های قبل از طریق آموزش عمومی، فعالیت‌های اجتماعی، آموزش و پرورش و به طور قابل توجهی از طریق داستان‌های قومی و داستان‌های اساطیری، مستقیما به ذهن ما رسیده است. بنابراین این اثر عظیمی است که در مطالعه روانشناسی انسان نقش مهمی دارد. مفهوم اثر هاله اولین بار توسط ادوارد تورندیک، روانشناس آمریکایی در سال 1920 ساخته شد. در اینجا نکاتی مختصر درباره چگونگی آن در ذهن ما و پیامدهای آن آورده شده است.
ظهور اثر هاله
اسطوره‌شناسی و قصه‌های عامیانه
داستان‌های عامیانه به عنوان یک منبع مشترک سرگرمی در نظر گرفته شده است، از طریق نوشتن یا از طریق نقل سینه به سینه از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شود. آنها یکی از اولین داستان‌هایی هستند که پیرزاده‌ها به فرزندان جوان خود گفته‌اند. با این حال، اسطوره‌شناسی و داستان‌های قومی همیشه با تمایز بین کیفیت خوب و بد با ویژگی‌های خاصی به جزئیات شخصیت، بین تمرد و بدبینی هستند. به عنوان مثال، تمام پادشاهان و ملکه‌های “خوب” با عنوان زیبا، عادل و فرشته نقل شده‌اند، در حالی که تمام شخصیت‌های “بد” زشت و گاه به صورت شیطانی نقل شده‌اند. شخصیت‌هایی مانند سفید برفی و سیندرلا با زیبایی و بی‌گناهی همراه هستند، در حالی که همه کسانی که نشان داده شده است که به آنها ظلم و ستم می‌کنند به نام نامادری زشت، نامادری شرور و غیره نامیده می‌شوند.
نمایش‌های مذهبی
دین در ایجاد اثر هاله نقش داشته است. معمولا مشاهده می‌شود که تمام پرتره‌ها و تصورات هنری، خدا و همه مردان خدا را طوری به تصویر می‌کشند که دایره‌ای جداگانه را در پشت سر خود داشته باشند. به همین ترتیب، دین خدایان و الهه‌های خود را از طریق پرتره‌های مذهبی زیبا می‌کنند.
فیلم و سینما
با محدود کردن چند نمونه، فیلم‌ها و سینما همیشه شخصیت‌های مثبت داستان خود را به عنوان زیبا نشان می‌کنند. آنها ظاهری هوشمند، با اعتماد به نفس، مهارت‌های ارتباطی عالی، مهارت‌های رهبری و دارای خلاقیت با آخرین نوآوری‌های فنی هستند. مثل جیمز باند.
تصورات مشترک
ادراک اثر هاله به طور معمول به عنوان “تأثیر هیجستیک” شناخته می‌شود. به عبارت ساده‌تر، آن را به یک فرض بی‌قید و شرط از خوبی و بدی هر چیزی که بدون نیاز به زیبایی یا زشتی با آن چیز مرتبط است، اشاره می‌کنند. برخی از نمونه‌های رایج عبارتند از:
• شخصی که لباس‌های زیبا دارد، غنی است.
• شخصی که صورت بی‌گناه دارد، صادق است.
• دختر قد بلند تصور می‌شود گنگ است.
• پزشک با گوشی پزشکی و یک روپوش سفید، خوب است.
اثر هاله تنها با انسان‌ها ارتباط ندارد، بلکه در اشیا بی‌جان نیز هست. چند نمونه برای اثبات این نظر وجود دارد.
• یک نفر از سوپرمارکت برای خرید یک صابون با رایحه گل رز می‌رود. فرض بر این است که این فرد اهمیتی به قیمت‌گذاری محصول نمی‌دهد و چندین صابون رقیب در بازار وجود دارد، شانس این فرد برای خرید یک صابون بر اساس جذابیت بسته بندی آن است.
• شخصی که قصد دارد از یک رستوران جدید بازدید کند. او دو گزینه دارد. در بیشتر موارد، او احتمالا یک مکان را با محیطی بهتر و زیبا انتخاب می‌کند. در اینجا کیفیت غذا و خدمات همیشه خوب است اگر مکان زیبا باشد.
• یک محصول با قیمت پایین فرض می‌شود که از کیفیت پایین‌تری برخوردار است، در حالی که یک محصول واقعا گران قیمت تصور می‌شود که دارای بهترین کیفیت است.
• در دنیای تبلیغات، محصولی که توسط سفارتی شناخته شده به نام تجاری شناخته شده است، به طور کلی فرض می‌شود که قابل اطمینان‌تر باشد.
صحنه‌های اثر هاله
در خانه
فرض بر این است که یک خانواده شامل دو فرزند پسر است که یکی از آنها خوش‌تیپ و جذاب است و دیگری به نظر می‌رسد زشت است، پس بسیاری از والدین فرض می‌کنند که فرزند جذاب خود دقیق‌تر و هوشمندتر با سطح بالاتر IQ و شخصیت دلپذیرتری از فرزند زشت دارد. چنین تعصب‌هایی بدون هیچ گونه قصدی ایجاد شده است، اما در همه زمان‌ها در جامعه وجود داشته است.
در محیط تحصیل
در مدارس یا دانشگاه، چنین تعصباتی از اثر هاله، زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی دوستان جدید برای خود انتخاب کند یا زمانی که معلمان دانش آموزان خود را انتخاب می‌کنند. ما اغلب در تلاش برای ایجاد دوستی با افراد جذاب و زیبا هستیم، زیرا فرض می‌شود که مصاحبت آنها لذت بخش‌تر خواهد بود. حتی هنگامی که دانشجویان خود را طبقه‌بندی می‌کنند، حتی معلمان نیز به این شیوه تبعیض می‌گذارند.
در زندگی اجتماعی
اغلب هنگامی که دختران و پسران سعی در جستجوی شریک جدید زندگی خود دارند، دختران همیشه در جستجوی کسی هستند که قد بلند و خوش تیپ است، در حالی که پسران تمایل دارند دختر زیبایی با ویژگی‌هایی مانند مهربانی و هوشمندی را بیابند. این به نظر یک نسخه کوچک از نظریه داروین است که بر “بقای مطلوب‌ترین” تأکید دارد. به عنوان جذاب‌ترین اثر هاله، از قرن‌ها پیش تاکنون، در همه جای نقاط جهان، عادت عمومی برای بهتر بودن پوست سفیدلن وجود داشته است. بر اساس رنگ پوست بسیاری از تعصبات نژادی وجود داشته است، زیرا همیشه مردم سفید پوست در مقابل سیاه قرار می‌گرفتند. این جنبه اثر هاله منجر به ناآرامی‌های اجتماعی و جنگ در زمان‌های مختلفی در سراسر جهان شده است.
در محل کار
در محل کار، اثر هاله در طول فرایندهای مصاحبه و قرار ملاقات، اختصاص دادن کار، تبلیغات، قدردانی و غیره نقش بازی می‌کند. در اکثر موارد سازمان‌ها، در حالی که مصاحبه با نامزد جدیدی برای پست، دارند، برای مصاحبه کننده، کوتاه کردن مصاحبه برای نامزدهای جذاب وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که همیشه یک فرض ناخود‌آگاه وجود دارد که کارکنان جذاب هوشمندتر، صادق تر و توانمندتر هستند تا در سازمان قرار گیرند. این اثر هاله را می‌توان بیشتر مشاهده کرد، زمانی که افراد جذاب مسئولیت‌های شغلی بیشتری نسبت به دیگران دارند. در نتیجه، متوجه شده‌ایم که کارکنان بهتر به دنبال شایستگی بهتری از کارشان هستند و شانس بیشتری برای تبلیغ آینده و افزایش قیمت‌ها دارند.
اثر هاله در سیاست
تأثیر روشن آن در سناریوی سیاسی نیز وجود دارد. اغلب دیده می‌شود که در انتخابات با دو یا چند نامزد رقیب، مردم به راحتی به یک نامزد سیاسی که بهترین سخنران در بین همه است، رای می‌دهند. این به این دلیل است که شخصیت جذاب دارای اثر هیپنوتیزم است که مردم اعتقاد دارند که نامزد صادق، هوشمند و با ویژگی‌های رهبری عالی است. به طرز عجیبیی، برخی از بدترین مخالفان سیاسی گذشته و حال، به عنوان شخصیت جذاب شناخته می‌شوند.
در قانون
در زمینه عدالت و نظم و قانون، اثر هاله در هنگام اجرای تصمیمات قضایی نقش دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که از یک جنایتکار ناخوشایند ممکن است مبلغی دو برابر بیشتر از مبلغی که فردی جذاب برای جنایت مشابه پرداخت می‌کند، خواسته شود. نیروهای انتظامی اغلب به خاطر مجرمان جذاب غافلگیر شده‌اند، زیرا تصور می‌شود که آنها قادر به انجام کار اشتباهی نیستند. با این حال، این نظریه اغلب توسط مجریان قانون با مخالفت روبه رو است و با دلایل مختلفی مانند تفاوت در شرایط جرم به جای ظاهر جنایت‌کاران، توجیه شده است.
اجتناب از اثر هاله
اثر هاله به طور کلی انکار می‌شود، اما وجود دارد. بعضی از روش‌های آسان برای جلوگیری از تأثیر اثر هاله در زیر آورده شده است:
• هرگز تصور نکنید که اولین تصور، تصوری ماندگار است. این به ویژه در مورد سناریوی کار صادق است که در آن شخصیت نامزد بر مبنای ظاهر و حس دلسوزی‌اش فرض می‌شود. حقیقت این است که برخی از بهترین و مناسب‌ترین ویژگی‌های یک فرد تنها می‌توانند از طریق تعامل و تجربیات کاری به دست آیند. کارفرمایان ممکن است از تکنیک‌هایی نظیر تحلیل دست نوشته، آزمون‌های IQ، بررسی سابقه کاری و روش‌های کنترل استرس برای قضاوت در مورد هوش و ماهیت نامزد استفاده کنند. هنگامی که ارتقاء کارکنان را بررسی می‌کنید، توصیه می‌شود که رتبه‌های مختلف را از ناظران مختلف دریافت کنید و رتبه بندی عملکرد را به طور متوسط انجام دهید.
• انتخاب رهبر کامل سیاسی همیشه آسان نیست. شهروندان باید قبل از انتخاب رهبر سیاسی خود احتیاط کنند. در صورت وجود هرگونه پیش شرطی در مورد مهارت‌های خود، پیش از انجام پیش فرضی در مورد مهارت‌های وی، باید برای عملکرد سیاسی پیشین، میزان موفقیت مورد بررسی قرار گیرد.
• در یک سیستم قضایی، اعضای هیئت منصفه می‌توانند به تست‌های تشخیص دروغ و پاسخ با استدلال متهم متکی باشند قبل از آمدن هر نتیجه‌گیری در مورد سطح جرم و جنایت. برای کمک به قضاوت منصفانه، همیشه توصیه می‌شود که اعضای هیئت منصفه باید به قضاوت گذشته در مورد جرایم مشابه در شرایط زندان و جبران خسارت اشاره کنند.
• هنگامی که با اثر هاله در خانه رفتار می‌کنید، والدین باید از اثر هاله دور بمانند و رفتاری عادلانه در برخورد با فرزندان خود داشته باشند. هرگز بین فرزندان خود بر اساس ظاهر آنها تبعیض نگذارید، چرا که، همه آنها واقعا شبیه شما هستند. والدین باید استعدادهای موجود در کودکان خود را پیدا کنند و توسعه آنها را تشویق کنند. کودکان به والدین خود به عنوان مربیان و راهنمای خود نگاه می‌کنند. برای والدین ضروری است که اعتماد و عشق متقابل برای کمک به فرزندان خود برای موفقیت در زندگی داشته باشند.
همیشه به یاد داشته باشید که هاله زمانی ایجاد می‌شود که هدف اصلی تمیز داده شود. پیش فرض هرگز نباید زمانی که شیء یا شخصیت اصلی را نمی‌توان به وضوح دید، ایجاد کرد. روی هم رفته، تمام این زرق و برق‌ها طلایی نیستند و همه آنها درخشندگی الماس را ندارند. یک ذهن روشن به شما کمک خواهد کرد تا بهترین قضاوت را انجام دهید.
منبع: راسخون
برگرفته از سایت سایکو ژنی
مترجم: میترا مزینانی
