سازماندهی وب در كتابخانه‌های محلی و غير آن

نویسنده: برندا پاريس سيبلی
ترجمه: محسن حاجي زين العابديني – كارشناس ارشد كتابداري و اطلاع‌رساني پزشكي مركز اطلاع‌رساني و خدمات علمي جهاد كشاورزي

فهرست نويسي منابع اينترنتي

مقدمه
در بيست، سي سال اخير, فن‌آوري اطلاعات روش كار ما در كتابخانه‌ها، از جمله ابزارهايي راكه با آنها كار مي‌كنيم و نوع موادي را كه با آن‌ها به ارائه اطلاعات مي‌پردازيم تغيير داده است. در چند سال اخير تغييرات بسيار سريع بود, و اينترنت با شتابي فراوان به يك منبع اطلاعاتي ممتاز بدل شده است. برخي در اين باره كه آيا در آينده نيازي به كتابخانه‌ها وجود خواهد داشت يا نه به تعمق پرداخته‌اند. برخي نيز گفته اندكه واقعاًبه وجود فهرستنويسان نيازي نخواهد بود. اما آنان به اين نكته توجه نكرده اند كه بسياري از كتابداران به فناوريهاي نوين از صميم قلب خوش‌آمدمي‌گويند و بسياري از فهرستنويسان, مهارت‌هايشان را وارد عصر اطلاعات مي‌كنند و به سازماندهي _ آري، به فهرستنويسي اينترنت مي‌پردازند!
اين مقاله در پي بررسي اين موضوع است كه چرا بايد منابع اينترنت فهرستنويسي شود, چه كسي بايد آن را انجام دهد، اين كارچه مشكلاتي در پي دارد, و چه طرح‌هايي براي آينده بايد تدوين شوند؟

چرا اينترنت را فهرست نويسي كنيم؟
آيا واقعاً فهرستنويسي اينترنت عملي است؟ آيا موتورهاي كاوش و صفحات وب به تنهايي كافي نيستند؟
در تحقيقي كه در سال 1995 انجام شد، آرلن جي.تيلور و پاتريك كلمسون موتورهاي كاوش و فهرست‌ها را مقايسه كردند. آن‌ها ضعف‌هاي موتورهاي كاوش را به اين صورت بيان كردند:
– در يك مجموعه از يافته‌هاي بازيابي شده, مدخل‌هاي تكراري فراواني ملاحظه مي شود.
– نتايج غير قابل‌پيش‌بيني هستند.
– نتايج چه بسا كاملاً گمراه‌كننده باشند: ممكن است جستجويي در يك موتور كاوش نتيجه‌اي نداشته, ولي در موتور ديگر داراي يافته‌هاي فراوان باشد.
– موتورهاي كاوش محتويات پايگاه‌هاي اطلاعاتي خودشان را نشان نمي‌دهند و از معيارهايي كه براي گنجاندن يك مدرك در فايل‌هايشان دارندحتي شرحي ارائه نمي‌كنند.
– مهار واژگاني وجود ندارد و قواعد نقطه‌گذاري و بزرگ‌نويسي نيز استاندارد نيست.
– بدون بررسي عملي هر عنصر، اغلب نمي‌توان ميزان ربط و رابطه‌ها را تحليل كرد, يعني اطلاعات كافي در »مدخل نمايه« موجود نيست تا فرد بتواند دست به انتخاب مناسب بزند.
اين منبع كه با سرعت در حال گسترش و تغييراست و ما آن‌را اينترنت مي ناميم، نيازمند سازماندهي است و چه كسي براي اين‌كار بهتر از ما كه هر روز در حال سازماندهي اطلاعات هستيم؟
مي‌توانيم سياهه‌هاي »وارد مكان‌ياب‌هاي جهاني منابع«(1) را وارد سايت‌هاي وب (2)خود كنيم، اما اين سياهه‌ها بسيار گسترده مي شوند و نگهداري ومنظم كردن آن‌ها كاري دشوار است و جاي توصيف‌هاي مفيدي كه در ركورد‌هاي كتابشناختي وجود دارند از اين سياهه‌ها خالي است. شايد هنوز هم نيازمند ‌»ركوردهاي مارك« (3)هستيم؟
در دستنامه اي كه با عنوان »فهرستنويسي منابع اينترنت: دستنامه و راهنماي عملي« در او.سي.ال.سي(4).براي »پروژه فهرستنويسي اينترنت« مورد استفاده قرار گرفته, نانسي بي.السون (5) مفروضات اصلي پروژه را اين گونه شرح مي دهد:
– اطلاعات ارزشمند فراواني در اينترنت وجود دارد.
– اين منابع براي دسترسي بايد سازماندهي شوند.
– استفاده از فنون و شيوه هاي موجود كتابداري و ايجاد ركوردها براي بازيابي از طريق فهرست‌هاي پيوستهء موجود, كارآمدترين روش دسترسي به اين منابع است.
حتي در بين خود كتابداران دربارهء ضرورت فهرستنويسي اينترنت اتفاق‌نظر وجود ندارد. »جيم هلمز«(6)، از دانشگاه تكزاس در اوستين مي‌گويد كه دسترسي به مجلات الكترونيكي از طريق صفحهء وب كتابخانه در جلسه‌اي مورد تمجيد قرار گرفته، غافل از اينكه اين دسترسي از طريق فهرست رايانه اي كتابخانه صورت گرفته است. او فكر مي‌كند اين وضعيت در حال تغيير است, هرچند كه:
»…استنباطي وجود دارد كه من معتقدم در حال تغيير است, ولي به موجب آن, مجلات الكترونيكي نبايد فهرست شوند. عده‌اي دارند كه موتورهاي كاوش وب دسترسي بهتري به اطلاعات وب را مهيا مي كنند و سياهه‌هاي الفبايي مجلات الكترونيكي شيوهء راه مناسبي براي دسترسي به اين مواد هستند. اما من اعتقاد دارم, كه اكثر كتابداران دريافته‌اند كه فن‌آوري كنوني جستجوي وب در حد بازيابي اطلاعات براي مقاصد تخصصي نيست و در حال حاضر, فهرست بهترين سازو كار انحصاري براي سازماندهي و گردآوري اطلاعات براي تمامي كاربران است.«
به مرور زمان آن استنباط بايد بيش‌تر تغييركند. كار موتورهاي كاوش فقط انجام وظيفهء فهرست‌هاي رايانه‌اي نيست. ارائه سياهه‌هايي از صفحات وبي كه به صورت موضوعي سازماندهي شده‌اند نيز چنين انجام نمي‌دهند, هر چند كه مفيد هستند. همان طور كه هاوكينز« گفته است: »افزودن مجلات وبي به فهرست‌هاي رايانه‌اي امكان مي‌دهد به مثابه دروازهء اينترنت عمل كنند و يك طيف كامل از نقاط دسترسي، تحليل‌هاي موضوعي و كاركردهاي كاوشي موجود براي انواع ديگر مواد را به كاربران ارائه مي‌دهند (4).«
»هساي-اي« گفته است كه كتابداران و بويژه فهرستنويسان داراي تخصصهايي هستند كه براي فهرستنويسي اينترنت مورد نياز است (5).
“كتابخانه‌ها در انتخاب منابع، مناسب تر از موتورهاي كاوش يا خدمات جستجوي اينترنت هستند زيرا در فراهم‌آوري منابع با قالب‌هاي مختلف براي كاربران محلي خود, داراي تخصص هستند. مهارت كتابداران در انتخاب منابع و جامعهء نسبتاً مشخص مراجعه‌كنندگان آن‌ها موفقيت‌شان را در ارزيابي و انتخاب منابع اينترنتي تضمين مي كند. بويژه فهرستنويسان بايد درگير سازماندهي منابع اينترنتي شوند زيرا آن‌ها اين اصول را براي فهرستنويسي قالب‌هاي متفاوت مواد به كار گرفته اند وحتماً قادر به كاربرد اين اصول در فهرستنويسي منابع اينترنتي با كارآيي مساوي هستند.
چه كسي اينترنت را فهرستنويسي مي كند؟
اينترنت در فهرست‌هاي رايانه اي محلي سراسر كشور و جهان فهرست مي‌شود. پروژهء  »او.سي.ال.سي.« براي فهرستنويسي اينترنت در سال 1991 با 31 فهرستنويس داوطلب براي فهرست كردن يك نمونه آغاز شد. يافته‌هاي كليدي اين پروژه عبارت بودند از (6):
– منبع توصيف شده روش مطلوبي به نظر مي رسيد.
– با وجود آشنايي با فهرستنويسي فايل‌هاي رايانه‌اي، استفاده از اطلاعات آموزشي دربارهء فهرستنويسي منابع اينترنتي مجاز بود.
در واكنش به اين يافته‌ها، »فهرستنويسي منابع اينترنتي: دستنامه و راهنماي عملي»«نانسي اُلسون« منتشر شد و فيلد 856 »يو. اس.مارك«(7) ابداع و پيشنهاد شد. »فهرست اينتركت«(8) آغاز شد و بار ركوردهايي كه را از »ورلدكت«(9) (فهرستگان پيوستهء »او.سي.ال.سي«) گرفت, ايجاد‌شد (1). چنانكه »جول« بيان مي كند (7):
“فهرست اينتركت وحدت رويه جستجو در فهرست و مجموعه‌عملكردهاي‌متداول آن‌يعني جستجوي كليدواژه‌اي و عبارتي، جستجو در نمايهء منتخب، و عملكردهاي بولي با دسترسي مستقيم به منابع اينترنتي را نشان مي دهد. سطح اوليه دسترسي به امكان جستجو كه مورد انتظار كاربر براي ]بازيابي[ يك كتاب معمولي بود اكنون به مجموعه اي از منابع اينترنتي گسترش يافته بود. به زودي فروشندگان سيستم‌هاي كتابخانه‌اي به اصلاح توليدات خود پرداختند تا از قابليت ارتباطي فيلد 856 بهره مند گردند و فهرست‌هاي رايانه‌اي مبتني بر وب متولد شدند.”
دومين طرح فهرستنويسي اينترنت از سوي »او.سي.ال.سي.« در سال 1994 با 231 عضو از انواع كتابخانه‌ها و 4700 منبع اينترنتي آغاز به كار كرد پيمايشي در سال 1996 انجام گرفت نشان داد كه اعضاي اين پروژه احساس مي‌كردند كه پروژه, بسيار موفق است و اكثر آن‌ها براي افزايش ميزان فهرستنويسي منابع اينترنتي برنامه‌ريزي كرده‌اند. تا سال 1998 كه مقالهء »جول« نوشته شد، 5000 كتابخانهء عضو »او.سي.ال.سي.« با مجموع بيش از 000/330 منبع, بيش از 18000 منبع اينترنتي را فهرست كرده بودند.
»با وجود موفقيت »پروژه اينتركت«، مشكلاتي در رابطه با فهرستنويسي سايت‌هاي وب وجود دارد, زيرا آن‌ها با آنچه تاكنون فهرست كرده ايم تفاوت دارند.

چرا فهرستنويسي سايت‌هاي وب دشوار است؟
فهرستنويسان در توصيف عناصري كه مي توانند لمس كنند و در دست بگيرند توانا هستند. آن‌ها مي توانند شيء را به عنوان يك كل ببينند و ملاحظه كنند كه چه قسمت‌هايي از آن با قسمت ديگر مرتبط است. اين, در يك محيط پيوسته كار ساده اي نيست، و تغيير مداوم و محيط رو به رشد اينترنت مسئلهء توصيف را پيچيده تر مي كند. »هاوكينز« تفاوتها و دشواريهاي فهرستنويسي پيايندهاي الكترونيكي را به شرح زير بيان كرده است (10):
– اگر شماره‌هاي پيشين, بدون شماره‌گذاري به آرشيو منتقل شده باشد، يافتن شمارهء اول به عنوان مأخذ توصيف, دشوار است.
– بسياري از پيايندها فاقد فهرست مندرجات هستند.
– سهولت روزآمد سازي به ناشران اجازه مي دهد تغييراتي را، حتي در عنوان شماره‌هاي منتشر شدهء پيشين انجام دهند.
– نگارش‌هاي »اَسكي« و »اچ‌تي‌ام‌ال« از نسخه‌هاي كد استاندارد آمريكايي براي تبادل اطلاعات(10) و زبان نشانه گذاري فرامتن(11) در يك شمارهء واحد ممكن است عناوين نسبتاً متفاوتي داشته باشند.
– غالباً تفاوت‌هايي بين نگارش‌هاي چاپي و پيوسته وجود دارد.
برخي سايت‌هاي وب امكان دسترسي به دو يا چند ادواري را كه مرتبط با هم به نظر ميرسند, از جمله نگارش‌هايي را كه به زبان‌هاي متفاوتي هستند فراهم مي‌كنند.
»با نرجي« با بيان اين كه نحوهء سازماندهي يك سايت را طريقي كه كاربر آن از آن استفاده مي‌كنند، تعيين مي‌نمايد، به تشريح مشكلات فهرستنويسان در توصيف سايت‌هاي وب پرداخته است (11):
اسناد چاپي را مي‌توان به مثابه يك كل يكپارچه در نظر گرفت زيرا شكل فيزيكي اثر ارتباط بين اجزاي سند (مانند صفحات، بخش‌ها و غيره) راتعيين مي‌كند در محيط فرامتني كه كاربر مي تواند اسناد را در بهترين توالي متناسب با نيازهايش مطالعه كند، تشخيص چيزي كه وارد مي‌شود, بسيار دشوار است. روابط بين فايل‌ها به روشي كه كاربر مدرك را مي‌خواند و قالب‌بندي اسناد ديجيتالي تا حد زيادي به اولويت بندي خاص او وابسته است.«
ما قادر نيستيم آن‌ها ]منابع اينترنتي[ را در دست بگيريم و رابطهء منظمي بين صفحات آن مشاهده كنيم, يا شمارهء صفحات را بدانيم, يا اندازهء آن را براساس سانتيمتر, آنگونه كه در مورد كتاب اتفاق مي افتد، تعيين كنيم. برخلاف انتشارات چاپي، يك منبع منتشر شدهء پيوسته ممكن است‌هر روز تغيير كند . »يا نرجي« باز هم درباره عدم ثبات سايت‌هاي وب مي‌گويد (12):
»تعيين ويژگي‌هاي آثار رقومي داراي ثبات به نظر نمي‌رسد زيرا اين آثار به سادگي قابل اصلاح هستند. عنوان، محتوي، محل استقرار، نويسنده، يا ديگر اطلاعات مرتبط با يك مدرك الكترونيكي ممكن است مكرراً تغيير كند. اگر فهرستنويسان بخواهند يادداشت‌ها و نقاط دستيابي مربوط به هر عنصري را كه تغيير مي‌كند اضافه كنند، نتيجهء احتمالي افزايش انفجار گونهء تعداد ركوردها و/ يا تعداد ركوردهاي بسيار و طولاني در پايگاه است«.
سايت‌هاي وب نه تنها غالباً تغيير مي‌كنند, بلكه جابجا و حتي گاهي ناپديد مي شوند. »جول« به مشكلات موجود در فهرستنويسي »هدف‌هاي سيال‌« مي‌پردازد (13):
»كتابخانه‌ها با انتخاب، فهرستنويسي و ادغام يافته‌ها در فهرست‌هاي رايانه‌اي محلي, بر ارزش منابع فهرست‌هاي اينترنتي مي افزايند. اما باز هم پرسش مربوط به بي ثباتي و گذرا بودن اين منابع همچنان بي جواب مي گذارد«. كدام كار بر اينترنت هست كه با پيغام »خطاي 404، فايل پيدا نشده« مواجه نشده باشد؟ اين پيغام خطاي تكراري علاوه بر بسياري نكات, بيانگر اين واقعيت است كه منبعي كه زماني با يك مكان‌ياب منابع جهاني (يو.آر.ال) شناسايي شده بود, اكنون ناپديدشده يا به موجوديت آن، خاتمه داده شده است.
استفاده از فيلد 856 در فهرست‌هاي رايانه‌اي، روشي جديد و حيرت انگيز براي مرتبط كردن فهرست محلي با اينترنت است اما مديريت مكان‌ياب‌هاي »يو.آر.اِل.«هايي كه دائماً در حال تغيير هستند، كار دشواري است. »جول« بيان مي‌كند كه اين مسئله چگونه »پروژه فهرست اينترنتي« »او.سي.ال.سي.« را تحت تاثير قرار داده است (14):
»يو.آر.اِل.«ها محل‌هايي را كه داراي نشاني خاص هستند نشان مي‌دهند و رمزگذاري آن‌ها را در قالب ركوردهاي كتابشناختي كه قرار است در يك سيستم توزيع شده قرار بگيرند, مشكل آفرين است. برخي آن را كابوس نگهداري براي فهرستنويس ناميده‌اند و البته اين ويژگي چندان هم بي ربط نيست. گردآوري اطلاعات در »پروژهء  فهرست اينترنتي او.سي.ال.سي.« نشان داد كه به طور متوسط 3 درصد از »يو.آر.اِل«هاي »فهرست اينترنتي« در طي هيچ يك از آزمايش‌هاي انجام گرفته, قابل دسترسي نبوده‌اند«. اين درصد كم نسبتاً اما باز هم مشكل ساز, بدون شك به دليل نوع منابعي است كه كتابخانه‌ها انتخاب و فهرست مي‌كنند و تقريباً به يقين مي‌توان گفت كه چندين برابر كم‌تر از ميزان خطايي است كه در هنگام جستجو در كل اينترنت ملاحظه مي شود. بخش نامشخصي از اين خطاها بدليل تغيير »يو.آر.اِل.« است (منبع ناپديد شده است). (علت ديگر خطا از نظام و شبكهء راه دور ناشي مي‌شود و تعيين دقيق مواردي كه به دليل خطاي »يو.آر.اِل. «پيش مي‌آيد كار دشواري است. يعني تمامي خطاها از »يو.آر.اِل. «سرچشمه نمي‌گيرند.) بزودي مشخص شد كه رمزگذاري »يو.آر.اِل.‌«ها در ركوردهاي كتابشناختي مزايا و دردسرهايي به دنبال دارد.
به اين دليل, ادارهء پژوهش »او.سي.ال.سي.«دست به ايجاد »پرل« يا مكان‌ياب دائمي منابع جهاني(12) زد. در اين نظام كه اسم ساختگي(13) يك »پرل« براي هرسايت وي ايجاد مي‌شود و با »يو.آر.اِل. « همراه. »يو.آر.اِل.« در صورت نياز تغيير مي‌كند, ولي »پرل« تغيير نمي‌كند. كاربراني كه ثبت نام شده‌اند اقدام به ايجاد »پرل« تا رابطهء »پرل/يو.آر.اِل.« را برقرار كنند. جول مزاياي نظام »پرل« را تشريح مي‌كند (15):
»مزاياي اين نظام روشن است:يك »پرل« به هر تعداد دفعات مي‌توان ايجاد كرد مثلاً من چندين نسخه از ركوردهاي كتابشناختي را در جاهاي مختلف, يعني بر روي صفحات وب، در يك مقالهء الكترونيكي، در استنادات يا كتابشناسي‌هاي يك سياههء نشانه‌گذاري‌ها ايجاد مي‌كنم)، باز هم اگر »يو.آر.اِل.« يك منبع ارجاع داده شده تغيير كند، آن تغيير تنها يك بار, با استفاده از سرويس‌دهنده(14) »پرل« اتفاق مي‌افتد.كار نگهداري فهرست (و عموماً حفظ پيوندها) به يكباره به يك روزآمدسازي صِرف خلاصه مي‌شود.«
» پرل‌‌« ‌ها به سادگي‌مشكل گم‌شدن‌»يو.آر.اِل.‌«ها را حل مي‌كنند, اما مشكلاتي كه كتابداران در توصيف سايت‌هاي وب دارند همچنان باقي است. چنانكه »بانرجي« گفته است: »تشخيص اين كه يك اثر كجا و چگونه از طريق »پرل« و ديگر ساختارها در دسترس قرارگيرد مشكل خاصي نيست، به اين دليل ساده كه روش دسترسي به يك منبع هيچ گاه به بي نظمي موجود در توصيف يا در اطلاعات دربارهء آن نيست.«(16)
در اين خصوص چه كاري صورت گرفته است؟
مارك، ابرداده،
»اس.جي.ام.ال« (15)
برخي مي‌گويند مشكل به قواعد فهرستنويسي انگوامريكن، ويرايش 2 برمي گردد كه براي ادواريهاي الكترونيكي نوشته نشده است. برخي ديگر مي‌گويند كه »مارك« براي اين واقعيت فهرستنويسي سايت‌هاي وب كارآ نيست (هرچندكه در پروژه »او.سي.ال.سي.« كار مي‌كند). عده‌اي ديگر مي‌گويند آن‌ها خوب كار مي‌كنند، اما پيچيدگي آن‌ها وقت‌گير است. »جول« گفته است. (17):
»ركورد هاي كتابشناختي غني هستند و نمونه‌هاي بسيار خالص ابرداده به شمار مي‌آيند كه ممكن است داده‌ها توصيفي، موضوع، رده بندي، مستند, و اطلاعات دسترسي را شامل شوند, كه تمامي آنها براساس قواعد و قالب‌هاي تثبيت شده خلق گرديده‌اند. جاي تعجب نيست كه چنين محتواي قدرتمندي فقط به دليل پيچيدگي هميشگي آن به دست مي‌آيد و همين پيچيدگي است كه نيازمند تلاش، مهارت و تجربهء فهرستنويس است. اين گونه پيچيدگي، يك واكنش طبيعي در مقابل جهاني است كه ذاتاً پيچيده است, تعداد ركوردهاي كتابشناختي را كه مي‌توان در هر زمان ايجاد كرد به برونداد بالقوهء نيروي كار فهرستنويسي محدود مي‌كند.« »جول« در مقاله‌اي ديگر مي‌گويد: »ممكن است كتابداران آرزو كنند كه اي كاش »يو.اس. مارك« انعطاف‌پذيرتر بود مثلاً مي‌توانست روابط سلسله مراتبي را آسان‌تر بيان كند, ياقادر بود اطلاعات را از ركوردهاي مربوط اخذ كند. اما به عنوان يك قالب ارتباطي استاندارد، »يو.اس. مارك« هر چند ممكن است كامل نباشد, ولي قابليت خدمت‌رساني را دارد وهنوز هم مقبول‌ترين قالب براي برقراري ارتباط ماشين با ماشين, و تبادل اطلاعات كتابشناختي به حساب مي‌آيد« (18).
اگر چه توصيف يك سايت وب با استانداردهاي كنوني، پيچيده و وقت‌گير است، اما اگر فهرستنويس, اطلاعات مورد نياز را در همان سايتي كه فهرست مي‌كند بيابد, كار اندكي آسان‌تر مي‌شود. براي تهيهء استانداردهايي در خصوص اين نوع اطلاعات, در سال 1995 »او.سي.ال.سي.« تدوين »مجموعه كارگاه‌هاي آموزشي ابرداده‌اي دوبلين كور«(17) را آغاز كرد. »توصيف عناصر دوبلين كور« شامل‌اقلام زير‌است (19):
· موضوع: موضوعي كه در اثر بدان اشاره شده..
· عنوان: نام اثر.
· پديدآورنده: شخص يا اشخاصي كه مسئوليت اصلي محتواي فكري اثر را به عهده دارند.
· ناشر: عامل يا موسسه‌اي كه مسئوليت دسترس‌پذير كردن اثر بر عهده او است.
· عامل ديگر: شخص يا اشخاصي مانند ويراستاران و نسخه‌برداران، كه سهم چشمگيري در شكل‌گيري اثر دارند.
· شكل: جلوه ظاهري اثر مانند فايل »پساتحرير«(17) يا فايل اجرايي ويندوز.
· شناسگر:(18) رشته يا عددي براي شناسايي انحصاري اثر.
· رابطه: رابطه با آثار ديگر.
· مأخد: آثار چاپي يا الكترونيكي كه اين اثر از آن‌ها اخذ شده (البته اگر موجود باشند).
· زبان: زبان محتواي فكري اثر.
· پوشش:(19) ويژگي‌هاي مربوط به موقعيت‌هاي فضايي ] مكاني و جغرافيايي[ و حجم كنوني اثر.
»ابر برچسب‌ها« با استفاده از عناصر بالا ايجاد مي‌شوند و به عنوان سر صفحه(20) در اسناد وب جايگير مي‌شوند. فهرستنويس مي تواند از اطلاعات موجود در اين ابر برچسب‌ها براي فهرستنويسي استفاده كند و موتورهاي كاوش از اين اطلاعات براي توصيف دقيق‌تر يك سايت استفاده مي‌كنند. احتمالا امكان ايجاد نرم‌افزارهاي فهرستنويسي كه »دوبلين كور« به »مارك« ترجمه كند وجود دارد. تلاشي در اين زمينه صورت گرفته كه منجر به توليد نرم‌افزار »مارك ايت«(21) توسط »فن‌آوريهاي پيشرفتهء نايكلس«(22) شده است، كه ابر برچسب عنوان مربوط به فيلد 245 را اخذ مي‌كند و به صورت خودكار »يو.آر.اِل« را در فيلد 856 قرار مي‌دهد. شايد با پيشرفت‌هاي ديگر شبيه به اين در زمينهء نرم‌افزار شبيه اين بتوان برنامه‌اي ارائه كرد كه, البته اگر ابر برچسب‌ها كامل و صحيح باشند, در وقت و هزينهء فهرستنويسي صرفه جويي كند.
كمك احتمالي ديگري در اين زمينه, كدگذاري مدارك با »اس.جي.ام.ال« –زبان نشانه گذاري استاندارد عمومي-است. »پيتي در توضيح مطلب چنين مي‌گويد (21):
»زبان نشانه گذاري استاندارد عمومي (اس.جي.ام.ال.)يك تركيب نحوي و يك فرازبان(23) براي تعريف و بيان ساختار منطقي مدارك ارائه مي كند. »من معتقدم »اس.جي.ام.ال.« به عنوان يك استاندارد عمومي كه به ما امكان مي دهد متني را بسازيم و انواع بسيار مختلف اطلاعات را به هم ربط دهيم, فرصتي براي ما فراهم مي‌آورد تا اينترنت را به دنيايي از اطلاعات منظم, منسجم، و مبتني بر استاندارد تبديل كنيم.«
در حالي كه زبان »اچ.تي.ام.ال.« يك زبان قالب‌بندي است، »اس.جي.ام.ال.« به ساختار منطقي مدرك وب توجه دارد، بنابراين در توصيف مدرك كمك بزرگي براي فهرستنوس به حساب مي‌آيد. »اس.جي.ام.ال.« بخشي از »اقدام براي رمزگذاري متن«(24) است كه يك پروژه تعاوني بين‌المللي به منظور ارائهء رهنمودهايي براي آماده‌سازي و تبادل متون الكترونيكي براي تحقيقات علمي است(22).
رده بندي و اينترنت
اختصاص شمارهء رده‌بندي به منابع اينترنت يكي ديگر از موضوعات مورد بحث است. عده‌اي مي‌گويند اين امر باعث اشتباه در كتابخانه‌هاي محلي مي‌شود، زيرا منابع اينترنتي در قفسه‌هاي آن كتابخانه جاي ندارند. اما در پيمايشي‌كه توسط‌»ريچاردز« از دو‌فهرست پستي(25)» «AutoCat و «InterCat» در آوريل سال 1998 به عمل آمد, بيش‌تر پاسخ دهندگان به دلايل زير از افزودن شمارهء راهنما پشتيباني كردند:
· سهولت مرور با استفاده از شماره راهنما.
· دسته‌بندي مواد مشابه براي استفاده در فعاليت‌هاي توسعهء مجموعه.
· براي مقاصد آماري.
شماره‌هاي راهنما در چندين پروژه مبنا قرار گرفته اند, از جمله: در پروژه »اسكورپيون« »او.سي.ال.سي.«(26) كه از رده بندي ديويي استفاده مي‌كند (24) و »سايبراستاكس«(27)، (يك كتابخانهء مجازي كه براساس طرح رده‌بندي كتابخانهء كنگره سازماندهي شده). با آن كه در ركوردهاي »مارك« نيازي به شمارهء رده‌بندي نيست، آنها با زمينه‌ساز امكان ايجاد يك طرح سازماندهي براي كتابخانه‌هاي آينده هستند، و بنابراين توجيهي براي اين كه شماره‌ها را درگنجاندن فهرست‌هاي كنوني خود و نيزكتابخانه‌هاي مجازي اينترنت بگنجانيم.
نتيجه گيري
صداي آهي كه چند سال پيش مي‌شنيديم و اغلب در پاسخ به اخبار مربوط به فهرستنويسي مواد درخارج از كتابخانه‌ها بود ديگر شنيده نمي‌شود. در كتابخانه‌هاي آينده كارهاي فراواني در انتظار كتابداران, و حتي فهرستنويسان است. مسئلهء مهمي كه بايد به خاطر داشت اين است كه ما نياز داريم از هم اكنون در برنامه‌ريزي براي آينده فعال باشيم و در امور جالب و جديدي كه براي اينترنت و براي فهرستهاي رايانه‌اي محلي، چه در وب و چه در خارج از وب اتفاق افتد، مشاركت داشته باشيم. ما بايد به توصيه‌هاي »پيتي« توجه كنيم (26):
»من معتقدم كه كتابداران و بويژه فهرستنويسان يك الزام حرفه اي دارند به اين كه با اعتماد به نفس، در خلق اين دنياي اطلاعاتي اظهار وجود كنند. اگر كتابداران عقب بنشينند و منتظر باشند تا از آن‌ها دعوت شود، و نيروهاي ناهمخوان و بسيار كوته‌بيني كه در حال توسعهء اينترنت هستند به اين فكر نمي‌افتند كه از آنها براي برنامه‌ريزي دعوت به همكاري كنند زماني كه ديگر دير شده باشد.«
اينترنت باعث نشده كه كتابخانه‌ها به آخر خط برسند, بلكه منابع نسبتاً جديد و جذابي را به ارمغان آورده تا به كاربران كتابخانهء خود ارائه كنيم. مهارت‌هايي كه با پذيرفتن فناوريهاي جديد كسب مي‌كنيم به ما كمك مي كنند كه اين منابع جديد را براي بهره‌گيري بهتر كاربران كتابخانه هايمان سازماندهي كنيم. مهارت‌هاي سازماندهي ما چنانكه فهرست‌هاي وبي ما توسط مردم سراسر جهان مورد استفاده قرار مي‌گيرند, به دورتر از مرزهاي كتابخانه‌هاي محلي خودمان خواهند رسيد. ما با اشتراكي كردن مهارت‌هايمان و كمك به برنامه‌ريزي براي آينده مي توانيم بر سازماندهي اينترنت اثرگذار باشيم. ما اكنون ديگر, صرفاً يك كتابدار يا فهرستنويس قلمداد نمي‌شويم؛ ما متخصصان اطلاع‌رساني, و سازمان دهندگان ابرداده‌ها- هستيم. ما حرفه‌مندان اطلاع‌رساني هستيم.
پي‌نوشت‌ها