شناسایی عوامل سازمانی موثر بر استقرار پنجره واحد تجاری درمنطقه آزادتجاری چابهار

نویسنده: راضیه عیدی

چکیده: پنجره واحد تجاري مفهومی است درباره ادغام روشها و تبادل اطلاعات و داده هایی که سازمانها را قادر می سازد کنترل هاي موثر را به کار گیرند و تصمیم هاي مدیریتی را اتخاذ نمایند. بکارگیري پنجره واحد تجاري مستلزم همکاري در سطوح سازمانهاي مرزي و حتی در سطح وزارتخانه اي است. از آنجایکه این امر به دست وزارتخانه فعال در زمینه تسهیل سازي تجارت یا ارتقاء سرمایه گذاري امکان پذیر است ویا در بخش خصوصی، تلاش اتحادیه اتاق بازرگانی یا اجلاس تجاري مثمر ثمر واقع خواهد شد. در این مقاله سعی شده است، شناسایی و رتبه بندی مهم ترین عوامل موثر بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار مورد بحث و بررسی قرار گیرد. سئوالات این پژوهش بر مبنای متغیرها و چهار عامل مهم (فرهنگ سازمانی-مشارکت کارکنان-سهولت استفاده ادراک شده و مقاومت در برابر تغییر  و متغیر وابسته: استقرار پنجره واحد تجاری) و بر اساس روش توصیفی از شاخه پیمایشی پس از جمع آوری اطلاعات متغیرها در چارچوب نظری بررسی شده است. نمونه آماری در این تحقیق 95 نفر از کارکنان اداره کل گمرگ و کارکنان امورات گمرکی منطقه آزاد تجاری چابهار در بخشهای مختلف خواهد بود. بعد از  جمع آوری و تلخیص داده ها  با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای و آزمون رتبه بندی فریدمن در سطح خطای 5 درصد مشاهد شد که منظر مشارکت کارکنان بالاترین اهمیت را در استقرار پنجره واحد تجاری در سازمان گمرکی چابهار را دارد.

کلمات کلیدی:
1- استقرار پنجره واحد تجاری 2- فرهنگ سازمانی 3-مشارکت کارکنان 4-سهولت استفاده ادراک شده  5-مقاومت در برابر تغییر

1-مقدمه:
در بسياري از كشورها، شركتهاي فعال در عرصه تجارت بين المللي مي بايست حجم زيادي از اطلاعات و اسناد را تهيه و جهت تكميل فرايند صادرات ، واردات و حمل و نقل بين المللي كالاهاي خود، به مراجع و سازمانهاي دولتي ارائه كنند(مستر،2007) . ارائه اينگونه اطلاعات و رعايت چنين الزاماتي، با در نظر گرفتن هزينه هاي مربوط به هركدام، فشار زيادي را هم بر بخش دولتي و هم بر بنگاه هاي تجاري وارد و موانع جدي را بر سر راه توسعه تجارت بين المللي ايجاد ميكند(علیزاده ، 1385). در اين ميان، يكي از بهترين رويكردهاي ممكن براي حل چنين مشكلي، استقرار يك پنجره واحد است كه در چارچوب آن ، تجار ميتوانند اطلاعات مرتبط تجاري و يا اسناد مورد نياز را، تنها يكبار و از طريق درگاه واحد ارائه كنند. بنابراين پنجره واحد ، ابزار تسهيل تجاري است كه با كاهش موانع غيرتعرفه اي، مزایای قابل توجهی برای فعالان تجاري ایجاد می‌كند. هر چند تعریف مشخصی برای پنجره واحد تجارت وجود ندارد(اسدی، 1390) . اما در مجموع می توان آن را ایده ای برای تسهیل تجارت نامید ، چنین سیستمی تجار و سرمایه گذاران را قادر می سازد، تمام اسناد قانونی (اظهارنامه های گمرکی ، درخواست واردات و صادرات، موافقت نامه های اصولی ، صورتحساب های تجاری ، درخواست مجوز سرمایه گذاری) را در خصوص انجام یک نوع تجارت یا سرمایه گذاری خاص به یک واحد یا یک محل ارائه و مجوزهای لازم را در همانجا دریافت نمایند(لینیگتون،2005) .از جمله مزایای استقرار پنجره واحد میتوان به موارد ذیل اشاره کرد : استانداردسازی اتوماسیون اداری در سطح بین المللی، تبادل الکترونیکی داده ها، پوشش کامل مراحل ترخیص کالا در تمامی رویه های واردات قطعی و موقت ، صادرات و ترانزیت، تعریف یکپارچه از پیامهای سیستمی به منظور رسیدگی به هرگونه نیاز فعلی و آینده برای تبادل اطلاعات ، امکان تعریف انواع ماژول تحت خدمات پنجره واحد ، استفاده از تکنیک های انعطاف پذیر برای تنظیم گردش اطلاعات بین سازمانهای مختلف(آلبریگ،2005) . همزمان با توسعه اطلاعات، استاندارد و ساده تر، كاربرد اثربخش فناوري اطلاعات، منجر به افزایش جريان تبادل داده ها شده كه نتيجه آن تجارت سريعتر، آسانتر و با هزينه كمتر است(داگانگ،2008) . براي به حداکثر رساندن منافع حاصل از بکارگیری فناوری اطلاعات ، تبادل اطلاعات زیاد و کارایی بین دپارتمان ها و همچنین سازمان هاي کنترل مرزي مورد نیاز بوده و مجتمع شدن و هماهنگی درون سازمانی، محیط مساعدي را براي اجراي یک سیستم پنجره واحد پرورش می دهد  .در  این راستا استفاده از این فناوری به منظور تسریع انتقال اطلاعات در سازمان های مرتبط با مباحث گمرکی و بازرگانی اعم از صادرات و واردات کالا که از شاخص ترین آنها سازمان های مناطق آزاد تجاری صنعتی می باشند ضرورت داشته و انجام مطالعات به منظور بررسی بکارگیری این فناوری بیش از پیش اهمیت می یابد. با این ضرورت ها مسأله اصلی و اساسی در تحقيق حاضر این است که چه عواملی در استقرار پنجره اقتصادی در سازمان ها به ویژه  در سازمان گمرکی منطقه آزاد چابهار و مؤثر و تاثير گذار است؟

2-ادبیات تحقیق:
1-2-پنجره اقتصادی:
پنجره واحد تجاري مفهومی است درباره ادغام روشها و تبادل اطلاعات و داده هایی که سازمانها را قادر می سازد کنترل هاي موثر را به کار گیرند و تصمیم هاي مدیریتی را اتخاذ نمایند . بکارگیري پنجره واحد تجاري مستلزم همکاري در سطوح سازمانهاي مرزي و حتی در سطح وزارتخانه اي است.  این امر به دست وزارتخانه فعال در زمینه تسهیل سازي تجارت یا ارتقاء سرمایه گذاري امکان پذیر است و یا در بخش خصوصی، تلاش اتحادیه اتاق بازرگانی یا اجلاس تجاري مثمر ثمر واقع خواهد شد. از جمله کشورهایی که طرح پنجره واحد تجاري را اعمال می کنند عبارتنداز  :فنلاند، آلمان، گواتمالا، چین، ژاپن، مالزي ، سنگاپور ، سوئد، و ایالات متحده امریکا و کشورهاي آفریقایی مانند غنا، کنیا، موریس و سنگال که در این میان دولتها یی مانند سوئد و فنلاند و ایالات متحده خود بودجه مورد نیاز پنجره واحد تجاري را تامین می کنند و در کشورهایی مانند گواتمالا و آلمان از سوي بخش خصوصی و در برخی کشورهاي آفریقایی دیگر بواسطه همکاري بخش خصوصی – دولتی تامین می شود(اپک،2010). از نظر تئوري پنجره واحد یعنی سیستمی که اجازه می دهد تاجران اطلاعات را به یک شکل براي انجام نیازمندیهاي تنظیمی وارداتی یا صادرتی مطرح کنند .از نظر علمی پنجره واحد دریچه اي را به شکل فیزیکی یا الکترونیکی براي تنظیم اطلاعات و محیط اسناد مربوطه به تأییدیه یک معامله ي بین المللی فراهم می کند . این ورودي توسط یک موسسه کنترل شده و  به موسسات خاصی اطلاعات داده و اختیارات را هدایت می کند.ارزش پنجره واحدي براي تاجران در ارائه اطلاعات به دولت ها براي تکمیل نیازمندیهاي نظارتی مربوط به صادرات یا واردات است و از نظر امنیت و تأکید بر اطلاعات پیشرفته و تجزیه و تحلیل خطرات از اهمیت بالایی برخودار است(رکومندا،2010)  .
2-2-مهم ترین منافع پنجره تجاری دولت برای تجار و دولت:
دولت ها از طریق شناسایی اطلاعات مناسب و تکنولوژیهاي ارتباطی می توانند انتقال اطلاعات را افزایش دهند. همزمان با پیشرفت اطلاعات ساده تر و استاندارد شده و هماهنگ ، استفاده مؤثر از فن آوري اطلاعات و ارتباطات می تواند به افزایش انتقال اطلاعات کمک کرده و باعث می شود تا تجارت بین المللی سریع تر، آسان تر و با هزینه پایین تر صورت گیرد .شرایط دیگر قرار داد ، مسایل مربوط به کنترل را در مرز هاي مشترك و تأسیس دفاتر جوار گمرك را بررسی می کنند سازمان جهانی گمرك  چهارچوبی را براي بهبود انتقال اطلاعات از طریق مدل اطلاعاتی سازمان جهانی گمرك فراهم می کند که بوسیله مسئولان بعنوان قسمتی از پروسه (فرایند) براي مدرنیزه کردن سیستم هاي مربوط به اظهار نامه هاي وارداتی و صاداراتی و گزارش کالا استفاده خواهد شد )سازمان گمرک جهانی،2008). بعلاوه ، پیشنهاد می شود که دولت ها باید فقط یک بار اطلاعات وارداتی و صادراتی را درخواست کنند و اجازه دهند تا اطلاعات به یک موجودیت واحد برسد و مقامات باید کالاها را بررسی کنند و بررسی ها هماهنگ و در صورت امکان و در زمان مشابهی انجام شود (شهابی،1392).
3-2-فرهنگ :
فرهنگ شيوه ي خاصي از زندگي است كه هر گروه براساس علائق ، احساسات ، آموخته ها و تفكرات خود ابداع نموده و از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود به طوري كه كاملاً هدفدار بوده و ايستا نيست . ( هالي، 2005)  . فرهنگ بازاريابي به الگويي از ارزشها و باورهاي مشترک اشاره دارد که به افراد در درک وظيفه و کارکرد بازاريابي کمک مي کند. به عبارت ديگر، فرهنگ بازاريابي يک شرکت به روشي اشاره دارد که امور بازاريابي در شرکت انجام مي‌شود ( هامبورگ و فلشر2008) . اگر بازارياب نتواند اختلافات فرهنگي را شناسايي نمايد و در شرايط مختلف خود را با آن وفق دهد ، اشتباهات فاحشي رخ خواهد داد و در نهايت محكوم به شكست خواهد بود (تانر و جوری،2004)  .در دل هر فرهنگ عام ، فرهنگ هاي جزئي تر و خاص تري وجود داشته كه در تصميم گيري هاي مربوط به خريد و فروش نقش بسيا مهمي دارند ، به طوري كه بازاريابان قبل از توليد محصولات و خدمات آگاهي هاي مناسبي از اين فرهنگ ها داشته باشند ( ميزرا حسيني ،1386) .
4-2-نقش فرهنگ سازمانی دراستقرار پنجره اقتصادی:
فرهنگ سازماني به عنوان پديده اي كه نقش گرفته از سياستها و رويكردهاي مديران رده بالاي سازماني است ازجمله عواملي است كه نقش مهمي در ارتقاء و توسعه تبادلات تجاری و بازرگانی سازمانها را دارد. صاحبنظران نسبت فرهنگ سازماني به سازمان را، همچون نسبت شخصيت به فرد مي دانند كه نقش مهمي در شكل گيري رفتار (فردي و سازماني) دارد. آنجا كه تبادلات تجاری و بازرگانی  سازمانها و شرکتها مي تواند تاثير زيادي بر روي حركت توسعه جامعه بگــذارد و بنابر اهميتي كه فرهنگ سازماني به دليل ماهيت اثرگذاري قوي كه مي تواند بر رفتار و عملكرد اعضاي سازمان داشته باشد ونقش مهمي در كنترل دروني رفتارهاي كاركنان و به طبع استقرار پنجره اقتصادی در سازمان ها بازی می کند . فرهنگ سازماني، نظامي از ارزش ها و باورهاي مشترك است كه فعالانه بر رفتار اعضاي سازمان تأثير مي گذارد.(دوبرین،2007)  به عبارت ديگر، فرهنگ سازماني سيستمي متشكل از ارزش هاست(چه چيز مهم است و چه چيزي مهم نيست)و عقايد(افراد چگونه عمل مي كنند و چگونه عمل نمي كنند) كه در تعامل نيروي انساني، ساختار سازماني و سيستم كنترل بوده و در نتيجه هنجارهاي رفتاري را در سازمان بنا می نهد(شارپین،2005)  .
5-2-مشارکت کارکنان:
تعاریف متعددي در مورد مشارکت وجود دارد . فرد لوتانز مشارکت را به معناي درگیر ساختن افراد و گروههاي دیگر در اتخاذ تصمیم می داند و کیت دیویس در تعریف مشارکت گفته است، ضمانت ذهنی وعاطفی فرد در یک موقعیت گروهی که او را براي نیل به هدفها و سهیم شدن در مسئولیتهاي گروهی ترغیب میکند . همچنین در تعریفی دیگر گفته شده :مشارکت کاري داوطلبانه ، ارادي و آگاهانه است که نوعی درگیري فکري  و احساسی مشخص در فعالیتی گروهی به حساب می آید واین درگیري شخص را تشویق می کند که به تحقق هدفهاي گروه کمک کند. مشارکت از زاویه دیگر نیز این گونه تعریف می شود: مشارکت باوري قلبی و چالشی ذهنی است که افراد را برمی انگیزد تا داوطلبانه با گروه همکاري وبراي تحقق اهداف مورد نظر تلاش کرده و در مسئولیتها ونتایج حاصله سهیم شوند .(چو وانگ،2009) . در مشاركت چند نكته اساسي حائز اهميت وجود دارد، اولاً، شركت در امور، بيشتر جنبه درگيري فكري و روحي دارد و نمي توان آن را صرفاً فعاليت جسمي افراد قلمداد كرد، زيرا تمام وجود شخص درگير است نه فقط مهارت وي. در حقيقت، جنبه رواني بر جنبه جسماني پيشي مي گيرد و در مقابل شخصيت و وجدان خود احساس مسئوليت مي كند و مشاركت را باور كرده و پذيرفته است. دوم اينكه، افراد داوطلبانه در كارها شركت ميكنند و در مجموع نقشي را بر عهده مي گيرند. در اينجا به هر كس فرصت داده ميشود تا از تواناييها و استعدادهاي خود در تحقق اهداف سازمان بهره گيرد. ارزش واقعي مشاركت، خلاقيت، ابتكار و نوآوري همه است. سوم اينكه، مشاركت به منزله وارد شدن كاركنان در كار گروهي و پذيرش مسئوليت است. يكي از اصول مشاركت، شركت دادن افراد فرودست و اقشار محروم جامعه در سرمايه هاي ملي است. با اين كار، اساسي ترين پايه مشاركت، يعني اصل برابري و از بين بردن شكاف طبقاتي پايه ريزي مي شود(رهنورد،1387). يكي ديگر از رسالتهاي مشاركت، دفاع از برابري انسانها و اعطاي حق تصميم گيري در سرنوشت خود و ايجاد فرصت يكسان براي كليه افراد است. مشاركت تنها پرداخت ماليات نيست. مشاركت، امنيت، ابراز نظر و سرمايه گذاري نيز هست. با ابراز عقيده و در نهايت مشاركت در تصميمگيري، مردم احساس مي كنند كه در واقع مديريت كننده اصلي خودشان هستند (البرزی،1385).
6-2-مقاومت کارکنان:
مقاومت یک واکنش گریز ناپذیر به هر تغییر مهمی است. افراد طبیعتا به تغییر حمله می کنند تا از وضع فعلی دفاع کنند مخصوصا زمانیکه احساس کنند امنیت و یا وضعیت آنها در معرض خطر قرار گرفته است فولگر و اسکارلیکی  2006 می گویند که تغییر سازمانی می تواند در کارکنان حس تردید و مقاومت ایجاد کند ، که گاها شرایط را برای ارتقای سازمان سخت و حتی غیر ممکن می کند. اگر مدیر متوجه نباشد ، قبول نکند و تلاشی برای کار با این مقاومت انجام ندهد ، این مسئله می تواند حتی خوش نیت ترین و قابل درک ترین تغییرات را هم دچار مشکل کند(موسی پور،1388). به منظور درک مفهوم مقاومت کارکنان ، بسیار مهم است تا مشخص کنیم که عبارت مقاومت به چه چیز اشاره دارد. آلوین زندر  1895 که یکی از اولین محققان در این زمینه بود ، مقاومت را در برابر تغییر رفتاری تعریف می کند که هدف از آن محافظت از افراد در برابر اثرات واقعی و یا تخیلی تغییر است، زالت من و دانکن 1977  مقاومت را اینگونه تعریف می کنند: هر جریانی که هدف از آن پشتیبانی از وضع فعلی است در برابر هر گونه فشار که می خواهد این وضع فعلی را تغییر دهد .از دیدگاه فولگر و اسکارلیکی مقاومت اینگونه تعریف شده است: رفتار کارکنان که هدف از آن به چالش کشیدن ، مختل کردن و یا وارونه کردن فرضیات غالب ، مباحثات و روابط قدرت است.
پیدریت 2000 معتقد است که تعریف عبارت مقاومت ، باید در بر گیرنده محدوده وسیعتری باشد. او می گوید که یک بررسی مجدد تحقیقات تجربی گذشته آشکار می کند که سه تاکید گوناگون مهم در مفهوم سازی مقاومت وجود دارد: به عنوان یک حالت شناختی ، به عنوان یک حالت احساسی و به عنوان یک رفتار ( جری ریچاردسون،2005)  . این تصور که مقاومت کارکنان می تواند به صورت شناختی چیره شود اشاره دارد که تفکرات و باورهای منفی درباره تغییر در سازمان به وجود آمده است. واتسن 2001 اشاره می کند که چیزی که معمولا به عنوان مقاومت معرفی می شود، در واقع ، تنها بی میلی است،که دیگران سعی می کنند تا مقاومت کارکنان را بر اساس فاکتور های احساسی که در نتیجه تغییر نمایان می شود تعریف کنند.
7-2-مقاومت در برابر تغييرات :
يکی از دستاوردهای بسيار مستند در مورد رفتار فرد و سازمان اينست که سازمان و اعضای آن در برابر تغيير ايستادگی( مقاومت ) می کنند. ايستادگی در برابر تغيير می تواند بصورت يکی از منابع ايجاد تعارض و اختلاف نظر ، در آيد . ايستادگی در برابر تغيير الزاماً به روشهای استاندارد صورت نمی گيرد.افراد می توانند بصورتی آشکار، تلويحی ، غير مستقيم و يا آنی از خود مقاومت نشان دهند . اگر مقاومت افراد بصورت آشکار يا آنی باشد مديريت سازمان با مساله چندان مشکلی روبرو نخواهد بود . اما بدترين نوع مقاومت آنست که بصورت غير مستقيم باشد . يا اينکه اعضای سازمان بکوشند تا آن را برای مدت زمانی به تاخير اندازند . مقاومت تلويحی يا غير مستقيم جنبه ظريف تری به خود می گيرد و وفاداری افراد نسبت به سازمان کم می شود . اينک به منابعی می پردازيم که منشاء اينگونه ايستادگی ها می شوند (رابینز،1387) .
8-2-نگرش کارکنان در سازمان:
نگرش یعنی تفسیرهای ما نسبت به محیط است که قابل تغییر می باشد(رابینز،1387). که این نگرش ها موجب ایجاد ارزش و رفتارهای فردی و گروهی خواهد شد.نگرش ها و نیروهایی در سازمان هستد که نیاز به تغییر و خواسته های کارکنان را افزایش می دهند،این محرک شامل عوامل درونی(نگرش ها) و عوامل بیرونی هستند که در مجموع شامل:محیط،الزامات اقتصادی، الزامات سازمانی، الزامات فرهنگی،فناوری،رقابت ها،شوک های اقتصادی و ….. می باشند.دو نیروی اساسی که منجر به تغییر در نگرش کارکنان می شود،عملکرد پایین و ایجاد جهت گیری های راهبردی از طریق  تغییرات عمده رقابتی،فناورانه  اجتماعی در محیط می باشدواله 2007 و سنتس ،2008 قلمرو های دورنی به دلیل آشنا بودن نزد اکثریت به اندازه قلمروهای بیرونی مهم و صروری می باشند.این در صورتی است که اگر رهبران در قلمروهای درونی دخالت نکنند و تغییرات بیرونی به آنها جهت بدهد تلاش شان ناکام خواهد بود،که عمده مشکلات برخاسته از تغییر نتیجه غفلت مدیران از عوامل درونی در فرایند تغییر در سازمان می باشد.که یکی از عوامل درونی نگرش و رفتار کارکنان در سازمان است (رضائیان،1387).
9-2-عوامل موثر بر نگرش افراد در سازمان:
1-تغییر و تحول سازمانی و تاثیر آن برنگرش افراد و نقش ها تغییر و تحول در سازمان یکی از مسائل عمده ای است که بر کارکنان و نقش ها تاثیر داشته و فکر آنها را مشغول می کند و در برابر آن واکنش هایی را با توجه به فکر و نگرش  خود نسبت به تغییر نشان می دهند و این رابطه ، رابطه ای است دو طرفه .
2-فناوری، موجب تغییر کارها و سازمان‌ها شده است. برای مثال به جای سرپرستی مستقیم، کارها به وسیله رایانه کنترل می‌شوند و در نتیجه حوزه کنترل مدیران گسترش یافته و سازمان‌ها در سطح افقی، گسترده‌تر می‌شوند.ما در عصر گسستگی‌ها به سر می‌بریم. شوک‌ها یا ضربه‌های اقتصادی به صورت دائم به سازمان‌ها فرود می‌آیند و آنها باید پیوسته خود را با این تغییرات سازگار کنند. در سیستم اقتصاد جهانی، رقبا از سراسر دنیا رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. افزایش رقابت ایجاب می‌کند که سازمان‌ها خود را برابر رقبای سنتی که دست به کار تولید محصولات جدید می‌شوند و نیز سازمان‌های نوآور که دست به خلاقیت، ابتکار عمل یا کارآفرینی می‌زنند، به صورت کامل تجهیز کنند.
3-رفتار سیاسی در سازمان و نقش آن در شکل گیری نگرش افراد از سیاست در سازمان، تعابیر مختلفی برداشت می شود اما آنچه که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان در حوزه رفتار سازمانی قرار دارد، این است که رفتار سیاسی نه تنها به گونه ای ذاتی منفی نیست بلکه می تواند برای اعضای یک سازمان یا خود سازمان مفید نیز باشد (رضائیان،1387).
10-2-پیشینه تحقیق:
1-اسماعیل پور از در سال 1392 در پژوهشی در رابطه با مطالعه بسترها و شاخص های ایجاد و توسعه پنجره واحد تجاری در ایران به این نتیجه رسید که با ورود به عصر اطلاعات بسیاری از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر دستخوش تحولی عمیق گردید. یکی از ابعاد این تحول، تغییرات عمیقی است که در روابط اقتصادی بین افراد، شرکت‌ها و دولت‌ها به‌وجود آمده است. طبق یافته‌ها تحقیق شاخص‌های مربوط به حوزه توسعه زیرساخت فنی و تدوین سیاست‌ها از میزان اهمیت بالایی برخوردار بوده و از وضعیت نسبی خوبی نیز در ایران برخوردار است.
2-خرازی در سال 1391 در تحقیقی نشان داد که تجارت الکترونیکی باعث ایجاد تغییرات شگرف در روشهای تجارت شرکتها میگردد. طبق نتایج تحقیقات، بیش از یک سوم رشد اقتصادی ایالات متحده امریکا ناشی از گسترش استفاده از اینترنت و صنایع مرتبط با فن آوری اطلاع رسانی بوده است. مسائل محیطی یعنی فشار رقبا، تاثیر تامین کنندگان و در نهایت حضور مفید دولت عامل  تاثیر گذار در تشویق سازمان در بکارگیری تجارت الکترونیک می باشد.
3-رحیم نیا و علوی درسال 1390 در پژوهشی به بررسی پنجره واحد تجاری براساس مدل دنیسون از نظر اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد پرداخته که از میان مهمترین عوامل موثر بر استقرار این سیستم فرهنگ سازمانی، درگیرشدن در کار، سازگاری، انطباق پذیری و رسالت دارای بیشترین تاثیر بودند.
4- مارگت جی کانیکا و سوزان در سال 2009 دریافتند که در تجارت بین الملل درک محیط و آشفتگی ها، تامین کنندگان مواد اولیه و فرهنگ مشتریان نقش مهمی را در گسترش و توسعه تجارت بین الملل بین کشورها  ایفا می نماید.
5-زیگلی  درسال 2008 در تحقیق خود به بررسی موفقیت دامنه فعالیت شرکتها در بازارهای خارجی پرداخت که در پایان به این نتیجه رسید که یکی خطراتی که همواره گسترش فعالیت کشورها و شرکتها را بازارهای خارجی و تجارت آنها را در بازارهای خارجی تهدید می کند ورود و حمله رقبای جدید و ارائه محصولات مشابه با قیمت و کیفیت متفات نسبت به تولیدکنندگان اولیه می باشد،که باید بررسی گردد .
6- یونیک  در سال 2008 به این نتیجه رسید که قابلیت و توانایی ارائه و انتقال اطلاعات عامل کلیدي و مهم در رقابت سازمان ها و موسسات درگیر با فعالیت هاي هم مرز می باشد.این نیازمندیها می تواند مانع بزرگی در برابر تجارت بوده و جلوي پیشرفت و انتقال اطلاعات را بگیرد.
11-2-فرضیه های تحقیق:
1- بین فرهنگ سازمانی و  استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار رابطه معنی داری وجود دارد.
2- بین مشارکت کارکنان بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار رابطه معنی داری وجود دارد.
3- بین سهولت استفاده ادراک شده براستقرار پنجره واحدتجاری درمنطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار رابطه معنی داری وجود دارد.
4- بین مقاومت در برابر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار رابطه معنی داری وجود دارد.
3-روش تحقیق:
با توجه به نبود مبنای تجربی و مفهومی مستحکم برای موضوع تحت بررسی ، این مطالعه با گامی کیفی و با اهداف دستیابی به بینشی بهتر و یکپارچه سازی نوشته های موجود قبل از ایجاد بررسی کمی ،شروع شده است (هامبورگ و رادولف،2004)  که توضیحات زیر پیشرفت تحقیق را نشان میدهد .  جامعه آماری پژوهش حاضر کارکنان،کارشناسان و مدیریان سازمان گمرکی منطقه آزاد چابهار در استان سیستان و بلوچستان می باشد که با توجه به جدول مورگان نمونه ای 95 نفری بدست آمد. در مرحله اول داده ها برای تجزیه و  تحلیل از طریق مصاحبه با 24 مدیر،مسئولین در سازمان به دست آمد، هر مصاحبه بین 15 تا 30 دقیقه طول کشید .این مصاحبه ها با توجه به  درک پاسخگویان ، بر شناسایی عومل موثر بر استقرار پنجره واحد تجاری متمرکز شد. روش تحقیق در این مقاله از نوع نمونه گیری تصادفی-هدف دار می باشد به طوری که در این مقاله طی بررسی های فراوان صورت گرفته در رابطه با انتخاب پاسخ گویان و توزیع پرسش نامه میان آنها، داده ها و اطلات لازم که از  اعتماد و اطمینان بالایی برخوردار بوده ، به دست آمده است . این تحقیق از نظر هدف كاربردي و از نظر جمع آوري اطلاعات، توصيفي- پيمايشي است، و با  ابزارهایی مانند پرسشنامه با در نظر گرفتن طیف لیکرت و مصاحبه به تشریح شرایط موجود پرداخته است، از آنجایکه پایه تحقیقات ازیک نمونه 95 تایی جمع آوری شده است، به آزمایش فرضیه ها کمک می کند. برای سنجش پایایی در این پژوهش از آزمون آلفای کرونباخ بهره گرفته شد. میزان آلفای کرونباخ حاصل شده،  به شرح جدول(1)می باشد . مقدار مذکور نشان می¬دهد که پایایی پرسشنامه برای انجام تحقیق قابل قبول می¬باشد. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها جهت تایید و رد فرضیه ها از آزمون تی تک نمونه ای و برای رتبه بندی متغیرها از آزمون رتبه بندی فرید طریق نرم افزار SPSS مورد محاسبه و ارزیابی قرار گرفت .
جدول (1):نتایج آزمون پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ
بخش¬های پرسشنامه نام سازه یا عوامل    تعداد گویه¬ها    مقدار آلفای کرونباخ
پرسش نامه ها     24    831/0

4-یافته های تحقیق:
تجزیه تحلیل داده ها ی جمع اوری شده این پژوهش طی دو آزمون، در دو مرحله صورت گرفته است، ابتدا داده های جمع آوری شده جهت اثبات و رد فرضیه ها از طریق آزمون تی –تست  مورد ارزیابی قرار گرفت، و در مرحله دوم با استفاده آزمون فریدمن جهت رتبه بندی و الویت متغیرهای تحقیق، به منظور تعیین با اهمیت ترین و کم اهمیت ترین فرضیه ها از نظر مدیران و کارشناسان بررسی گردید.
1-4-تجزیه تحلیل فرضیات با آزمون تی تست:
1-فرضیه اول:
– فرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر دارد.
فرض : فرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر ندارد.
فرض  : فرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر دارد.
جدول(2) تاثیرفرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری با استفاده از آزمون t
سطح معنی داری در x=    مقدارT جدول         درجه آزادی    Tمحاسبه  شده        مقدار  آزمون    میانگین
تعداد نمونه    منظر
x=0/02    69/1
94    10.347        3    914/3        95    فرهنگ سازمانی
همان گونه که جدول(2) نشان می دهد میانگین فرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار برابر با 914/3 نمایش داده شده است ،که از 3 بیشتر می باشد و از آنجاکه سطح معنی داری کمتر از 05/0 و برابر با 02/0 می باشد، در نتیجه آماره آزمون در منطقه پذیرش فرضیه  قرار دارد، در نهایت سطح اطمینان 95% می توان گفت فرضیه مردود شده و فرضيه يعني مثبت بودن رابطه بين این دو متغیر و تاثیر فرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار پذيرفته مي شود.
2-فرضیه دوم:
مشارکت کارکنان بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر دارد.
جدول(3)تاثیر مشارکت کارکنان بر استقرار پنجره واحد تجاری با استفاده از آزمونt
سطح معنی داری در x=    مقدارT جدول         درجه آزادی    Tمحاسبه  شده        مقدار  آزمون    میانگین
تعداد نمونه    منظر
x=0/00    69/1
94    11.129        3    4.151        95    مشارکت کارکنان
با توجه به نتایج جدول(3) مشخص می شود میانگین به کارگیری مشارکت کارکنان بر استقرار پنجره واحد تجاری برابر با 151/4 نمایش داده شده است ،که از 3 بیشتر می باشد و از آنجاکه مقدار t محاسبه شده برابر 11.129 بوده که از مقدار t جدول بیشتر می باشد و سطح معنی داری کمتر از 05/0 و برابر با 00/0 می باشد، در نتیجه آماره آزمون در منطقه پذیرش فرضیه H1 قرار داردکه در نهایت سطح اطمینان 95% می توان گفت فرضیه   مردود شده و فرضيه   مثبت بودن رابطه بين این دو متغیر و تاثیر مشارکت کارکنان بر استقرار پنجره واحد تجاری پذيرفته مي شود.
3-فرضیه سوم:
سهولت استفاده ادراک شده بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر دارد.
سطح معنی داری در x=    مقدارT جدول         درجه آزادی    Tمحاسبه  شده        مقدار  آزمون    میانگین
تعداد نمونه    منظر
x=0/03    69/1
94    10.798        3    3.731        95    استفاده ادراک شده
همان گونه که جدول(4) نشان می دهد میانگین استفاده از سهولت استفاده ادراک شده بر استقرار پنجره واحد تجاری برابر با 731/3 نمایش داده شده است ،که از 3 بیشتر می باشد و از آنجاکه مقدار t محاسبه شده برابر 798/10 بوده که از مقدار t جدول بیشتر می باشدو سطح معنی داری کمتر از 05/0 و برابر با 03/0 می باشد، در نتیجه آماره آزمون در منطقه پذیرش فرضیه  قرار دارد که در نهایت سطح اطمینان 95% می توان گفت فرضیه  پذیرفته شده و فرضيه  نامعنی بودن رابطه بين این دو متغیر مردود مي شود به بدین معنی که سهولت استفاده ادراک شده بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر دارد.
4-فرضیه چهارم:
-مقاومت در برابر تغییر بر استقرار پنجره واحد تجاری در منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تاثیر دارد.
جدول(5)تاثیر مقاومت در برابر تغییر بر استقرار پنجره واحد تجاری با استفاده از آزمون t
سطح معنی داری در x=    مقدارT جدول        درجه آزادی    Tمحاسبه  شده        مقدار  آزمون    میانگین
تعداد نمونه    منظر
x=0/01    69/1
94    11.951        3    818/3        95    مقاومت در برابر تغییر
همان گونه که جدول12-4-نشان می دهد میانگین مقاومت در برابر تغییر بر استقرار پنجره واحد تجاری در سازمان گمرک و منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار برابر با 3.818 نمایش داده شده است ،که از 3 بیشتر می باشد و از آنجاکه مقدار t محاسبه شده برابر 11.952 بوده که از مقدار t جدول بیشتر می باشد و سطح معنی داری کمتر از 05/0 و برابر  با 01/0 می باشد، در نتیجه آماره آزمون در منطقه پذیرش فرضیه H1 قرار دارد که در نهایت سطح اطمینان 95% می توان گفت فرضیه   مردود شده و فرضيه  مثبت و معنی داربودن رابطه بين این دو متغیر و تاثیر مقاومت در برابر تغییر بر استقرار پنجره واحد تجاری پذيرفته مي شود.
2-4- آزمون فریدمن ( رتبه بندی )
با کمک این آزمون مشخص می گردد که آیا گروه های نمونه از یک جامعه انتخاب شده اند؟و براساس میزان میانگین نسبت به یکدیگر رتبه بندی می¬شوند.
جدول(6)رتبه بندی فرضیه ها با استفاده از آزمون  فریدمن
فرضيه ها  میانگین(رتبه)
تاثیر عامل فرهنگ سازمانی بر استقرار پنجره واحد تجاری     3.914
تاثیر عامل مشارکت کارکنان بر استقرار پنجره واحد تجاری     4.151
تاثیر عامل سهولت استفاده ادراک شده بر استقرار پنجره واحد تجاری     3.731
تاثیر عامل مقاومت در برابر تغییر بر استقرار پنجره واحد تجاری     818/3
5-نتیجه گیری و بحث:
تحقیق حاضر، نتیجه تجزیه و تحلیل جامع و کامل روابط بین چهار عامل فرهنگ سازمانی،مشارکت کارکنان، مقاومت دربرابر تغییر و سهولت استفاده ادراک شده با گذاربر استقرار پنجره واحد تجاری در سازمان گمرکی چابهار می باشد ،این تحقیق نتایجی را ارائه کرده است که سهم مشترک این متغیرها را در استقرار پنجره واحد تجاری در سازمان ها را کشف می کند. تحقیقات زیادی به طور مفهومی ادعا کرده است که محوریت شرکت نسبت به استقرار پنجره واحد تجاری موجب پیشرفت برنامه های استراتژیک سازمانها برای رسیدن  به اهداف (کوتاه-بلند مدت) خواهد شد .با این حال می توان با اطمینال ادعا نمود ،که مقاله کنونی،از اولین پژوهشی است که از نظر تجربی نشان می دهد که نقش محوریت عوامل موثر بر استقرار پنجره واحد تجاری در سازمانها و شرکت ها مهم و اساسی می باشد. به طوری که پژوهش حاضر با رویکردی متفاوت و از دیدگاهی دیگر در صدد بررسی اهمیت و ارزش هر یک از این منظر ها در استقرار پنجره واحد تجاری می باشد. بررسي يافته هاي پژوهش از نظر آزمون های آماری تی تک نمونه ای و رتبه بندی فریدمن در رابطه با استقرار پنجره واحد تجاری ما را به نتايج جالبي مي رساند. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که تمام فرضیه های این تحقیق مورد تایید و اثبات قرار گرفته شد؛ و هر چهار عامل ذکر شده در استقرار پنجره واحد تجاری از دیدگاه سازمان گمرکی چابهار موثر و تاثیر گذار می باشند. از طرف دیگر در آزمون دوم (فریدمن) خروجی های  تحليل ها نشان مي دهد كه مدیران و کارشناسان  این سازمان به منظر مشارکت کارکنان توجه خاص و زیادی داشته از آنجایکه این عامل در آزمون رتبه بندی فریدمن با میانگین151/4 بالاترین میانگین را کسب کرده است، نقش این پارامتر را در استقرار پنجره واحد تجاری در سازمان خود، بسیار زیاد و موثر می دانند .و از طرف دیگر کمترین میزان توجه را به متغیر سهولت استفاده ادراک شده داشته به طوری که این عامل با کسب میانگین 731/3 پایین ترین میانگین را بدست آورده است. این بدین معنی است که مدیران و کارشناسان سازمان گمرکی چابهار اساسی ترین و بالاترین عامل موثر در استقرار پنجره واحد تجاری را مشارکت کارکنان قلمداد کرده اند که در توسعه و استقرار پنجره تجاری بسیار موثر و ضروری می باشد و در ادامه  نیم نگاهی به سایر عوامل  ازجمله فرهنگ سازمانی و مقاومت در برابر تغییر را دارند . نتایج و فرضیه های این پژوهش با  سایر یافته ها و تحقیقات صورت گرفته نشان می دهد که فرضیه اول تحقیق حاضر عامل فرهنگ سازمانی در استقرار پنجره واحد تجاری مؤثر است، با تحقیق اسماعیل پور  در سال 1391 همسو و هم جهت می باشد، و از طرف دیگر با تحقیق بهداوند در سال 1389 همسو و هم جهت نمی باشد. در رابطه با فرضیه دوم عامل مشارکت کارکنان در استقرار پنجره واحد تجاری مؤثر است، با تحقیق خرازی در سال 1390 هم جهت و همسو می باشد و از طرف دیگر با تحقیق  بهداوند در سال 1389 همسو و هم جهت نمی باشد. در رابطه با فرضیه سوم عامل سهولت استفاده ادراک شده در استقرار پنجره واحد تجاری مؤثر است، با تحقیق گل محمدی (1388) هم جهت و همسو می باشد و از طرف دیگر با تحقیق علی اکبری و پاریاب 1386 همسو و هم جهت نمی باشد. در رابطه با فرضیه چهارم یعنی مقاومت در برابر تغيير بر استقرار پنجره واحد تجاری ، با تحقیق اسماعیل پور  در  سال 1391 همسو و هم جهت می باشد، و از طرف دیگر با تحقیق رحیم نیا و علوی 1390 همسو و هم جهت نمی باشد.
6-پیشنهادات تحقیق:
1-از آنجایکه شرکت ها و سازما نها به ویژه ادارات  و سازمان های گمركی به طور کلی در ارائه خدمات چه به صورت تنها چه در مشارکت با دیگر سازمان هاي دولتی، که مهمترین آن ها استفاده از دارایی دولت است، می توانند از این فرایند (پنجره ي واحد تجاری) بهره گیرند .
2-از جمله لازمه های ایجاد و برقراری تبادل اطلاعات بین مدیران امنیت سالم و بی خطر و ایجاد قابلیت همکاري خواهد بود. به طوری که بسیاري از سازمانها و ادارات به خصوص سازمان گمرك چابهار خواهد توانست با کمک و بهره گیری از پنجره واحد تجاری خود را با استانداردهاي بین المللی هماهنگ نماید  و به جدیدترین تکنولوژی ها دست یابد .
3-یکی از مهمترین کاربردها و محاسن ایجاد پنجره واحد تجاری فعال سازی گزارش الکترونیکی اپراتورهاي اقتصادي و ودیعه گذاري اظهارنامه هاي گمركی می باشد که سازمانها و ادارات گمرکی با به کارگیری این سیستم می تواند سیستم هاي ترخیص محموله را در سراسرجهان به طور خودکار به کار برده و فعال سازند.
4-با توجه به اینکه استقرار پنجره واحد تجاری هزینه ی بیشتری را در سازمان کاهش خواهد داد، لذا پیشنهاد می کنیم که سازمان گمرکی منطقه چابهار به ادامه این روند و حتی توسعه آن اقدام نمایند.
7-محدودیتهای تحقیق:
1-از آنجایکه پرسش نامه ها برای جمع آوری اطلاعات طراحی شده است، محدودیت های ذاتی پرسش نامه که ادراک افراد را می سنجد نباید نادیده گرفته شود.
2-اثر تعصبات و تخیلات ذهنی پاسخ گویان در زمان پاسخ گویی به سئوالات پرسشنامه همواره در تمام پژوهش ها و از جمله این پژوهش وجود داشته است .
3-با توجه به اینکه این تحقیق در سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار صورت گرفته است ،لذا تعمیم آن به دیگر سازمانها نیازمند آزمون مجدد می باشد.
تاریخ دریافت مقاله: 5 بهمن 1394

نویسندگان:
1-دکتر محمد حسین یار احمد زهی /استادیار/دانشگاه آزاد اسلامی ،گروه مدیریت/ yarahmadzahi2000@yahoo.com
2-دکتر عبدالعزیز  آبتین/ دانشیار/ دانشگاه آزاد اسلامی، ،گروه مدیریت abtin@cmu.ac.ir /
3-حسین نژاد کیخا/ دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت فناوری اطلاعات/ noorsadegh42@yahoo.com

منابع:
1-اسدي، لاله،1390،  بسترهاي مورد نياز در تجارت الكترونيكي، همايش دولت الكترونيك دانشگاه شيراز، ديماه.
2-البرزي، صدرا،1385، نظام مديريت مشاركتي با استفاده از سيستم پيشنهادات جهت افزايش بهره وري، دوره جديد، شماره 33 و 3.
3-رابينز، استيفن؛ تئوري سازمان، سيدمهدي الواني و حسن دانايي‌فرد، تهران، صفار، 1387، چاپ دهم، ص151.
4-رضائيان، علي، 1387،مباني سازمان و مديريت، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول، ص341.
5-رهنورد، فرج ا…،1387، عوامل بازدارنده مديريت مشاركتي، روزنامه همشهري، شماره .
6-شهابی، شهرام،1392، پنجره واحد تجاري گامی مهم در جهت مدیریت مرزي هماهنگ،مقالات کنفرانس بین المللی مدیریت،تهران،شماره 45.
7-عليزاده حصار، احسان ، 1385، آمادگي الكترونيكي، دانشگاه صنعتي شريف.
8-موسی پور،نعمت الله،1388، مقاومت کارکنان در برابر تغییرات و نقش مدیریت در کاهش آن،دانشگاه طباطبایی،تهران،چاپ اول .
9-میرزاحسيني ،حسن ،1386، مديريت بازار وبازاریابی بین الملل، انتشارات پيام نور ،چاپ دوم .

10-Albright, Richard E. (2005), Roadmapping Convergence. New Jersey: Albright Strategy Group.
11- APEC (2010), SCCP Single Window Report – Working Toward the Implementation of SW in the APEC Economies and International Interoperability, September 2010, APEC. Aggeldis, Vassilios P; Chatzoglou, Prodromos D; (2008), “Methods for evaluating hospital information systems: a literature review”.
12-Chu H, Hwang GJ. A Delphi-based approach to developing expert systems with the cooperation ofmultiple experts. Expert Systems withApplications 2009; 34(4): 2826-40.
13-DagangNet. (2008), e-Commerce the Dagang Net Way.
14-Doubrin, A. J., Ireland, R. D., Williams, J. C. (2007), Management &  Organization, Cinicinnati Ohio: South- Western Publishing Company.
15-Homburg Christian, Pflesser Christian ,(2008),market-oriented organizational culture. Journal of marketing  research.
16-Homburg, Nukhet; Rudolph, R. Zachary; Joseph, Mathew.(2004), Impulse purchases of new products: an empirical analysis, Journal of Product and Brand Management, Volume 18, Number 1, pp. 27-37(11).
17-Hooley, G., Greenly, G., Cadogan, J., & Fahy, J. (2005). The performance impact of  marketing resources. Journal of Business Research, 58(1), 18−27 .
18- Jery Richardsoon,(2005). Testing models of consumer search using data on web browsing and purchasing behavior. American Economic Review (Forthcoming).
19-Linington, Gordon. (2005), International Trade Single Window and Potential Benefits to UK Business. London: SITPRO Ltd.
20-McMaster, Jim. (2007), The Evolution of Electronic Trade Facilitation: Towards a Global Single Window Trade Portal. Fiji Islands: University of the South Pacific.
21- Robbins, S.P. (2007). “Organization Behavior”, USA, Prentice – Hall, International Inc.
16-Recommenda on 35 (2010)– Establishing a legal framework for internationaltradeSingleWindow,October2010,UNCEFACT,availableat.
22-Sharpin, A. (2005), Strategic Management, New York: McGraw- Hill.
23-Turner B.Georgy,(2004), Spencer Barbara. Understanding the marketing concept25 organizational culture. European journal of marketing .
24-UNECE. (2008), Hong Kong SAR (China) Single Window Case.