نقش فرانشیز در بازاریابی

نویسندگان: داریوش زارعی – حمید حیدری بریدی

چكیده: فرانچایز راهی برای انجام کسب و کار است که در آن فرانچایز گیرنده این حق را بدست آورده است که برای ارائه کالا یا خدمات و توزیع محصولات، تحت مدل بازاریابی فرانچایز دهنده عمل نماید. فرانچایز دهنده به فرانچایز گیرنده حق استفاده از علامت تجاری، نام و تبلیغات خود را می‌دهد.بسیاری از محصولاتی که ما مصرف می‌کنیم یا خدماتی که دریافت می‌داریم از جانب فرانچایز‌ها ارائه می‌شوند. مک‌دونالد به عنوان معروف‌ترین فرانچایز دنیا را همه ما می‌شناسیم. مک‌دونالد مدل تجاری، علامت تجاری، مواد اولیه، آموزش‌های لازم، تبلیغات و تجهیزات خود را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. توجه کنید که کسب و کار شرکت مک‌دونالد فروش همبرگر نیست بلکه مک‌دونالد شعب خود را می‌فروشد. این رابطه بین مک‌دونالد به عنوان فرانچایز دهنده و صاحب یک شعبه مک‌دونالد به عنوان فرانچایز گیرنده را فرانچایز می‌گویند.

برای بسیاری از افرادی که مایل به سرمایه‌گذاری هستند ولی از تجربه یا تخصص کافی برخوردار نیستند خرید یک فرانچایز بهترین فرصت است. توجه کنید که فرانچایز مدلی امتحان شده از کسب و کار است و به همین دلیل ریسک کمی دارد. اگر شما می‌خواهید یک رستوران راه‌اندازی کنید ولی مطمئین نیستید که غذای شما را مردم می‌خرند یا نه می‌توانید یک فرانچایز غذایی بخرید؛ به این ترتیب ریسک حداقل می‌شود و البته شما با ریسک کمتر به احتمال زیاد سود کمتری هم به‌دست می‌آورید، چرا که بخشی از درآمد خود را با فرانچایز دهنده تقسیم می‌کنید. فرانچایز به هر حال امروزه الگویی پذیرفته شده است و جالب است بدانید که در حال حاضر حدود 17 درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا در کسب و کار‌های فرانچایز به‌وجود می‌آید. تنوع فرانچایز را نباید به چند شرکت شناخته شده نظیر مک‌دونالد محدود کرد. در آمریکا در 65 رشته مختلف تجاری فرانچایز ایجاد شده است از رستوران تا آرایشگاه حیوانات و از آژانس مسافرتی تا موسسه کفن و دفن.

واژگان کلیدی: نظام فرانشیز، ارتباط در نظام فرانشیز، مفهوم و کاربرد فرانشیز.

مقدمه
در ایران، فرانشیز آنگونه که بایسته مورد کنکاش و توجه واقع نشده است حتی در ادبیات ایران نیز هنوز جایگاه خود را پیدا ننموده است علی رغم اینکه بسیاری از مقررات داخلی، مانند تصویب قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری در سال 1386 که بستر مناسبی در حقوق مالکیت معنوی برای جذب فرانشیز در ایران را ایجاد می نماید، تسهیل کننده فرانشیز است، باز شرایط لازم برای جذب این شیوه در ایران وجود ندارد.
وب سایت IFN در تعریف فرانشیز گفته است که “فرانشیز روش توزیع محصولات و خدمات است که طبق آن امتیاز، امکان اجرا،  بهره برداری و عرضه نام تجاری محصول و شیوه تجارت از سوی دارنده اصلی حق مالکیت در ازای حق عضویت یا نسبت سود به سایرین واگذار می گردد.”
در یک نظام فرانشیز، فرانشیزدهندگان و فرانشیزگیرندگان ارتباطات وابسته ای به یکدیگر دارند. در ضعیف ترین حالت گیرندگان فرانشیز انتظار کسب دانش فنی کافی در ارتباط با چگونگی انجام کار را دارند و در عوض فرانشیزدهندگان جهت تهیه اطلاعات بازارهای محلی که به آنها در تصمیم گیری اینکه کجا و چگونه فرانشیز خود را جهت رشد توسعه دهند، از کمک فرانشیزگیرندگان استفاده می کنند.
یکی از پرطرفدارترین اشکال کسب و کار که در سالهای اخیر تمایل به آن خصوصاً در کشورهای در حال توسعه رشد فراوانی داشته، استفاده از داراییهای فکری شرکتها و کسب و کارهای معتبر (مانند برند، اختراعات ثبت شده و…) می باشد که تحت قراردادهای مشخصی و در قبال پرداخت هزینه هایی به عنوان حق استفاده از دارایی، فرانچایز (Franchise) می باشد که در بازار رستوران، فست فود و کافی شاپ بیش از سایر کسب و کارها دیده می شود و در این بین شاخص ترین آنها در دنیا مک دونالد(MC Donald) می باشد. در ایران نیز نمونه هایی از ایجاد چنین شبکه هایی از توزیع خدمات وجود دارند که در بین آنها «بوف» و «هایدا» قدیمی تر و «پدر خوب» نمونۀ جدیدتر آن محسوب می گردد.

مبانی نظری تحقیق
فرانشیز
واژه انگلیسی” فرنچایزFranchise” از یک گویش قدیمی فرانسوی با معانی امتیاز یا آزادی نشأت گرفته است. ریشه فرنچایزینگ نیز”Francorum Rex” به معنای آزادی از بندگی است.واژه فرانشیز در فرهنگ فرانسوی لاروسا بر سه معنا دلالت دارد:معافیت ،صادق بودن ، رایگانی.در فرهنگ لغت آکسفورد کلمه ی فرنچایز(اسم) به این صورت معنا شده است:[1.اجازه رسمی  است که توسط یک شرکت به یک فرد برای فروش کالاها یا خدمت آن شرکت در یک ناحیه خاص داده می شود؛][2.اجازه ی رسمی از سوی دولت به فردی است که قصد دارد خدمتی عمومی همچون یک کسب و کار را اداره کند؛][3.کسب و کار یا خدمتی که تحت فرانچایز اداره    می شود؛][4.حق دادن رای در انتخابات یک کشور.البته منظور ما معانی اول و همچنین سوم است.فعل فرنچایز در زبان انگلیسی به معنای دادن(اعطا) یا فروختن امتیاز(فرنچایز) به یک فرد است.] واژه فرنچایزینگ اغلب برای نشان دادن عمل فروش یک فرنچایز به کار می رود.
ناندان بیان می کند که در زمان کنونی کاربرد واژه ی فرنچایز به معنای امتیازی است که توسط بازیگر اصلی(امتیاز دهنده) اعطا     می شود؛به طوریکه یک یا چند نماینده اجازه فروش یا تهیه ی محصولات یا خدمات خود را می دهد.در راستای این هدف نمایندگان از نام،نشان تجاری و امکانات پیشبرد فروش امتیاز دهنده استفاده می کنند.
فاستر با بیان اینکه واژه ی”صنعت فرنچایزینگ” به معنای وسیع تر کلمه بخش بزرگی از اقتصاد آمریکاست توضیح می دهد که از نظر فنی، فرنچایزینگ یک صنعت نبوده بلکه بیشتر یک روش توزیع محصول و یا توسعه کسب و کار است.
تعریف لغوی فرانشیز: فرانشیز نوعی از کسب و کار است که بر اساس آن به یک شرکت اختیار داده می شود که تولیدات و یا محصولات شرکت دیگر را بفروشد و در قبال آن مبلغی دریافت کند که به این مبلغ ، مبلغ فرانشیز می گویند.
خدمات فرانشیز با توجه به گستردگی ، سابقه ، قدرت و نوع هر فرانشیز فرق می کند که جهت آشنایی بیشتر اشاره مختصری به هر کدام می نماییم.
تبلیغات: یکی از مزایای فرانشیز در این است که تبلیغات که هزینه سنگینی را در بر دارد بر عهده ارائه دهنده است و       می توان با انجام یک تبلیغ گسترده باعث کسب مشتری برای تمامی شعبه ها گردد.
برگزاری دوره های آموزشی: هر ارائه کننده حق فرانشیز با توجه به گستردگی و توان خود اقدام به برگزاری دوره های آموزشی در سطح های مختلف می نماید . این دوره ها می تواند ساده همچون مشتری مداری تا پیچیده همچون مدیریت کسب باشد.
مشاوره : ارائه کننده فرانشیز با گردآوری و تحلیل تجربیات در شعبه های مختلف خود اقدام به اشتراک تجربیات با سایر شعبه ها و ارائه مشاوره به آنها می نماید.
بررسی نیازهای بازار: یکی دیگر از مزایای فرانشیز این است که ارائه دهنده آن با استخدام و به کارگیری متخصصین و انجام کنکاش میل به کشش بازار را شناسایی می کند.
· ارائه مواد اولیه: بسیاری از فرانشیزها عضوهای خود را مجبور به تهیه مواد اولیه از خود ارائه دهنده می کنند. بدین صورت که حتی اگر یک شعبه بتواند یک یا کل مواد اولیه خود را به قیمت ارزانتر تهیه کند اجازه این کار را ندارد. این ویژگی از یک سو بدی مدل تجاری برای شعبه ها می باشد که حق انتخاب ندارند و از سوی دیگر خوبی، چرا که زمان، هزینه و مشکلات تهیه مواد اولیه را به حداقل می رساند. (Argote and Ingram)

مفهوم عملی فرانشیز:
فرانشیز یک شبکه ارتباطی بین کسب و کارهای مستقل کوچک می باشد که به هر یک از این کسب و کار های کوچک اجازه می دهد که تحت یک نام تجاری مشترک و یک هویت فعالیت کنند و همگی از یک متد موفق (که قبلا آزمایش شده) و بازاریابی مشترک استفاده کنند. در عمل فرانشیز دقیقا یک استراتژی کسب و کار است برای جذب و نگهداری مشتری، نه بیشتر نه کمتر! یک سیستم بازاریابی است که هدف آن ایجاد یک تصویر درباره محصولات و یا خدمات یک شرکت در ذهن مشتری می باشد، در حقیقت یک روش است برای تعریف محصولات و یا خدمات به طوری که نیاز های مشتری را ارضا کند.
از این پس کسب و کارهای کوچکی که تحت شبکه ارتباطی فرانشیز با یکدیگر و مشترکاً به فعالیت خواهند پرداخت را “کسب و کارهای تحت پوشش” می نامیم و شرکتی را که وظیفه آن برقراری این شبکه و ارائه متد های موفق از قبل آزمایش شده به کسب و کار های تحت پوشش می باشد، “هماهنگ کننده” می نامیم. از جمله معروفترین شرکتهایی که بصورت فرانشیز فعالیت می کنند فروشگاه های McDonald و UPS می باشند.

تاریخچه فرانشیز:
هیچ کشوری مانند آمریکا در تعریف مباحث نوین کسب و کار، انجام نوآوری‌ها و توسعه دانش مدیریت موثر نبوده و نیست. یکی از برترین اختراعات تجارت، فرانچایز (Franchise) است. فرانچایز را نخستین بار فردی به نام سینگر (Singer) در سال 1850 ارائه داده است. شروع شکل گیری فرانشیز به سال 1850 هم زمان با اختراع چرخ خیاطی توسط Isaac Singer بر می گردد. وی به منظور گسترش فروش چرخ خیاطی در نقاط مختلف و نیز آموزش مشتریان در مورد نحوه کار با این ماشین، شروع به اعطای لیسانس فروش و توزیع این محصول به کارآفرینان در نقاط مختلف کشور نمود. سینگر همانی است که بسیاری از ایرانیان با چرخ‌های خیاطی آن آشنایی دارند. اما مهم‌تر از محصولات او و شرکت‌اش مفهومی اساسی است که در سال 1850 به دنیا آمده است. برای آن‌که روشن‌تر ببینیم سال 1850 یعنی چند سال قبل، یادآوری می‌کنم که شهر‌های لس‌آنجلس و سان‌فرانسیسکو در این سال به‌ وجود آمده‌اند و حتا ایالت کالیفرنیا در این سال شناسایی شده‌ است. تازه پنج سال پس از این بود که آبشار نیاگارا کشف شد. 9 سال بعد نخستین چاه نفت دنیا در پنسیلوانیا حفر شد و هم‌زمان داروین کتاب جنجالی خود یعنی «خاستگاه جانوران» را منتشر نمود. در 1850 در ایران هنوز دارالفنون راه نیفتاده بود و وقایع اتفاقیه نیز منتشر نمی‌شد. با این وجود همه‌گیر شدن فرانچایز در دهه‌های 50 و 60 قرن بیستم میلادی با ظهور غول‌هایی نظیر H. & R. Block، Holiday Inns، Roto-Rooter، Dunkin Donuts، McDonalds، Burger King، Lee Myles، Midas، 7-Eleven، Dunhill Personnel، Baskin-Robbins، Wendy’s، Kentucky Fried Chicken، Pearle Vision Center و Sheraton اتفاق افتاد.
در سال 1955، Ray Kroc زنجیره کوچکی از فرانشیز را در زمینه غذاهای آماده به راه انداخت که امروزه به عنوان یکی از        موفق ترین نمونه های فرانشیز غذای آماده با نام McDonald شناخته شده است و در حال حاضر بیشترین سهم فرانشیز غذایی را در دنیا داراست. امروزه فرانشیز به هزاران کارآفرین کمک می کند تا بدین وسیله کسب و کار خود را به راه  بیندازند.
یکی از برجسته ترین پیشرفت های اقتصادی در قرن بیستم،رشد فرنچایزینگ است. فرنچایزینگ که به عنوان یک روش انجام کسب وکار در نیمه دوم قرن بیستم ظاهر شد و به توسعه در خلال دهه های 1980 و 1990 ادامه داد،اکنون نیرویی عمده برای رشد کسب وکار،خلق مشاغل و توسعه اقتصادی است.این شیوه ی توزیع یا سیستم توسعه ی کسب و کار فرصت هایی د راختیار افراد و      شرکت هایی قرار می دهد که می خواهند کسب وکار خود را با هدف توزیع مصولات و خدمات توسعه دهند.
بر این اساس می توان گفت که فرنچایز(امتیاز) یک موافقت قراردادی است میان یک بازیگر اصلی(امتیاز دهنده) و یک نماینده(امتیاز گیرنده) برای کسب منافع متقابل از کسب و کاری که توسط بازیگر اصلی(امتیاز دهنده) ایجاد شده است- در قبال پرداخت مبالغی معین از سوی امتیاز گیرنده به امتیاز دهنده و هدایت کسب وکار در راستای الزاماتی که از سوی امتیاز دهنده تعیین شده است.

در ایران
تا جایی که می‌دانم قبل از انقلاب فرانچایزهای معروف مانند مک‌دونالد یا کی‌اف‌سی به ایران آمده بودند. حتا شنیده‌ام نمایندگی کل کی‌اف‌سی و مک‌دونالد در خاورمینه در اختیار یک ایرانی بوده است. به هر روی با ظهور انقلاب و مشکلات سیاسی فرانچایز‌ها هم در ایران تعطیل شدند و امتیازات نیز به اعراب واگذار گردید.متاسفانه ایران در زمینه فرانچایز بومی نیز بسیار ضعیف است و به جز دو یا سه شرکت اثری از ایجاد فرانچایز‌های ایرانی به چشم نمی‌آید. در ایران تدوین قانون و یا برنامه‌ریزی نیز برای فرانچایز انجام نشده است و این مقوله مفید، اشتغال‌زا و کار‌آفرین به شدت مورد غفلت دولت قرار گرفته است. در دانشکده‌های بازرگانی و اقتصاد هم اثری از آموزش و ترویج این پدیده نیست و خلاصه آن‌که پدیده‌ای که می‌تواند اشتغال فراوان ایجاد کند و از سرمایه‌های کوچک، حرکتی عظیم را برای توسعه اقتصادی کشور به راه اندازد مورد کم‌لطفی قشر دانشگاهی و دولتی قرار گرفته است.

در مالزی
به صورت طبیعی آشنایی مردم و دولت مالزی با مقوله فرانچایز با باز شدن درهای کشور در دوران ماهاتیر محمد و حضور شرکت‌های آمریکایی در بازار مالزی در دهه‌های 80 و 90 میلادی به‌وجود آمده است. اما مالزی فرصت را دریافت و برنامه‌ریزی لازم را انجام داد. در سال 1994 انجمن فرانچایز مالزی (Malaysia Franchise Association) تاسیس شد که مجری و سازمان‌دهنده امور فرانچایز در این کشور است. ریاست این سازمان در حال حاضر با یکی از پسران ماهاتیر محمد است. با توجه به اهمیت فرانچایز در کارآفرینی، مالزی در سال 1998 قانونی مخصوص فرانچایز را به تصویب رساند که دربرگیرنده نکات ریز و درشتی پیرامون این مقوله است و سازوکار قانونی لازم را برای توسعه فرانچایز در این کشور را به روشنی مشخص کرده است.این قانون بهFranchise Act 1998  معروف است که نسخه انگلیسی آن هم در اینترنت موجود است.
مالزی ضمن آن‌که فرانچایزهای خارجی را به حضور در این کشور تشویق می‌کند، اقدامات تشویقی فراوانی برای شهروندان این کشور جهت راه‌اندازی و خرید فرانچایزها به انجام رسانده است که از خدمات آموزشی تا اعطای وام را در بر می‌گیرد.
در مدت کمی فرانچایزهای بومی مالزی شانه به شانه معتبرترین شرکت‌های خارجی زده‌اند. به عنوان نمونه به سی
کرت رسیپی(Secret Recipes)  می‌توان اشاره کرد که در مالزی خلق شده و امروزه ده‌ها شعبه در این کشور و همچنین چین، سنگاپور، اندونزی، تایلند و فیلیپین دارد. جالب است بدانید که در سنگاپور این شرکت کیک‌های خود را به صورت آن‌لاین به فروش می‌رساند و از محبوبیت فراوان برخوردار است. حدود 160 شرکت فرانچایز دهنده عضو انجمن فرانچایز مالزی هستند که در 16 دسته مختلف نظیر غذا، آرایشی و بهداشتی، گردشگری، جواهرات، مبلمان، آموزش و … فرانچایز می‌دهند. تعداد زیادی فرانچایز دهنده نیز وجود دارند که عضو این انجمن نیستند.

مزایای فرانشیز:
۱ -امنیت: برای کسب و کارهای تحت پوشش، فرانشیز نوعی کاهش ریسک و امنیت را به همراه دارد.شما آزادی ای را که به عنوان صاحب یک کسب و کار مستقل دارید، کنار می گذارید تا تبدیل به یک جزء از یک گروه شوید که به همراه یکدیگر یک کسب و کار را پیش می برید، و دیگر نیازی نیست که خودتان نگران روش های مؤثر برای کسب و کار خود باشید چرا که یک سیستم از قبل مطالعه شده و آزمایش شده از سوی هماهنگ کننده در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
۲-سیستم اثبات شده: مواردی که یک هماهنگ کننده برای انجام کسب و کار تعیین می کند: یک روش (سیستم عامل) برای انجام کسب و کار، یک نام تجاری که در نظر مشتری ارزش داشته باشد و یک پشتیبانی اولیه و پشتیبانی مستمر می باشد که در نتیجه دیگر نیازی نیست که شما چرخ را مجدداً اختراع کنید تا بتوانید از آن استفاده کنید . بلکه از نتایج تحقیقات از قبل انجام شده ی هماهنگ کننده استفاده خواهید کرد.
۳-نتایج قابل پیش بینی: یک سیستم فرانشیز الف)قدرت خرید گروهی برای از بین بردن هرینه های عملیاتی ب) پیشرفت سریع تر به علت برنامه ی بازاریابی از پیش آزمایش شده پ)نتایج قابل پیش بینی )وابسته به اینکه تا چه حد پایبند سیستم عامل بوده اید) را مژده می دهد.
۴-بازار یابی: وقتی کسب و کار شما از حالت مستقل خارج شد و به صورت جزئی از مجموعه بزرگتری در آمد هزینه های بازاریابی میان کسب و کارهای تحت پوشش تقسیم خواهد شد و همین تعدد شعبات خود نوعی بازاریابی بوده و در نتیجه کسب و کار شما در ذهن مشتری جای خود را باز خواهد کرد.

فرانچایز چیست ؟
یکی از اشکال مختلف استفاده از دارایی یک کسب و کار (Asset use)، فرانچایز کردن می باشد. زمانی که یک شرکت، به شخصیت (حقیقی یا حقوقی) دیگری اجازه می دهد تا از داراییهای آن تحت قراردادهایی مشخص استفاده کند، اصطلاحاً شکلی از کسب و کار اتفاق می افتد که به آن Asset use گفته می شود و توافقنامۀ منعقد شده، قرارداد اخذ امتیاز (Licensing agreement) نامیده می شود که در این بین، دریافت کنندۀ امتیاز، مبلغی را تحت عنوان حق الامتیاز یا royalty به صاحب دارایی پرداخت      می کند. این دارایی، علاوه بر داراییهای فیزیکی (physical assets)، داراییهای فکری (intellectual properties) مانند نام و نشان تجاری، پتنت، کپی رایت و یا تخصص و دانش فنی را هم شامل می شود. به عنوان مثال، یک کافه در سنگاپور، در ازای پرداخت مبلغی به باشگاه منچستر یونایتد انگلستان، از لوگوی این باشگاه و رنگ پیراهن آن بر روی فنجان ها و یا تزیینات فضای کافه استفاده می کند. دایر کردن فرانشیز به معنی شرکت در یک سیستمی است که در قرارداد فرانشیزدرج شده است. این مدرکی است که شما امضاء کرده، موظف به اجرای آن هستید، و مواردی است که به عنوان نماینده باید از آنها پیروی کنید. اطمینان کسب کنید که آنرا به دقت مطالعه کنید و مطمئن شوید که مناسب نیازهای شما است. استفاده از خدمات یک وکیل یا مشاور حقوقی دیگر شدیداً توصیه می شود.

حق الامتیازها در قراردادهای فرانچایز هم مطرح می شوند. فرانچایز شکلی از کسب وکار است که در آن یک طرف به عنوان فرانچایز دهنده (franchisor)، به طرف دیگر به عنوان فرانچایز کننده (franchisee) اجازۀ استفاده از نام تجاری خود را به عنوان یکی از ملزومات کسب و کار فرانچایز کننده می دهد. بر حسب توافق، فرانچایز دهنده (مثلاً مک دونالد) با فراهم کردن مواد، تجهیزات و خدمات مدیریتی، فرانچایز کننده را در کسب وکارش همراهی می کند.
در یک دسته بندی کلاسیک، سازمانهای فرانچایزی یکی از انواع سیستمهای بازاریابی عمودی قراردادی (Contractual VMS) هستند که خود این نوع سیستم ها نیز یکی از انواع سیستمهای بازاریابی عمودی (Vertical Marketing Systems) محسوب می شوند که فیلیپ کاتلر در بحثهای مربوط به کانالهای بازاریابی آن را مطرح کرده است.
سازمانهای فرانچایزی، شکلی از شبکه ها یا کانال های بازاریابی هستند که در آنها یکی از اعضا به عنوان فرانچایز دهنده عمل کرده و وظیفۀ تنظیم توزیع محصولات در بین دیگر اعضای شبکه، که عمدتاً خرده فروش هستند، را به عهده دارد. اینگونه سازمانها به سه شکل هستند:
1.خرده فروش های تحت حمایت تولیدکننده (Manufacturer-sponsored retailer franchise system):آشکارترین مثال این حالت، صنعت خودروسازی است. کارخانه های تولیدکننده حق فروش محصولات خود را به خرده فروش هایی تحت عنوان نمایندگی های فروش اعطا کرده و تمامی چالشهای مرتبط با فروش (مانند تبلیغات و بازاریابی و…) را به آنها منتقل کرده است.
2.عمده فروش های تحت حمایت تولیدکننده (Manufacturer-sponsored wholesaler franchise system): مثال بارز آن کوکاکولا است. این شرکت، حق استفاده از برند خود را به عمده فروش هایی در بازارهای مختلف (مثلاً ایران) داده و این عمده فروش ها، با خرید مایع نوشابه از این شرکت، آن را در قوطی پر کرده و با برند کوکاکولا توزیع می کنند. همانطور که ملاحظه        می شود، در این حالت، علاوه بر چالشهای مربوط به فروش، بخشی از پروسۀ تولید هم از شرکت اصلی خارج شده و در قبال آن، حق الامتیاز دریافت می گردد.
3.خرده فروش های تحت حمایت شرکت خدماتی (Service-firm-sponsored retailer franchise system): در این حالت، یک شرکت خدماتی تلاش می کند تا با ایجاد یک سیستم فراگیر، خدمت رسانی به مشتریان خود را به شکلی اثربخش صورت دهد. سیاست فست فودهای بزرگ دنیا (مک دونالد و برگر کینگ) و یا کسب وکار متل در امریکا (هاوارد جانسون) از این دست محسوب می گردد.
یه طور کلی استفاده از فرانچایز در کسب و کار، مزایا و معایبی دارد که از دیدگاه سرمایه گذار (به عنوان فرانچایز کننده) می توان به موارد زیر اشاره نمود:

مزایا:
-کاهش هزینه های تبلیغات. ارائه دهندۀ فرانچایز قبلاً کار تبلیغات و اصطلاحاً جا انداختن برند خود را با انجام فعالیتهای مختلفی در حوزۀ برندیگ و مدیریت برند انجام داده که در صورتیکه در آن موفق هم بوده باشد، شما مجبورید با هزینۀ بالاتری حق استفاده از برند را از آن خریداری کنید.
– کاهش ریسک سرمایه گذاری: با دقت در انتخاب یک برند مناسب که وجهۀ قابل قبولی دارد و نیز انتخاب هوشمندانۀ بازار هدف،  میتوان بدون نگرانی از نبود بازار و عدم بازگشت سرمایه، یک کسب و کار نسبتاً سودآور به راه انداخت.
– سهولت راه اندازی فیزیکی و فراهم آوردن ملزومات، دکوراسیون و پیاده سازی سیستمهای مدیریتی. معمولاً ارائه دهندۀ فرانچایز همۀ این موارد را به عهده می گیرد.
– کاهش دغدغه های مربوط به یافتن تأمین کننده و پیمانکار.

معایب:
– عدم وجود قابلیت انعطاف در انجام برنامه های مدیریتی و تبلیغاتی
– وابستگی شدید به صاحب برند
– الزام به تهیه مواد و برخی خدمات از صاحب برند
به طور کلی، این شکل از کسب و کار، در کنار مزایای قابل توجه، وابستگی شدیدی به ارائه دهندۀ فرانچایز ایجاد می کند که جذابیت آن را برای کارآفرینانی که علاقۀ شدیدی به استفاده از ایده های خود در کسب و کار دارند کاهش داده است.

نتیجه گیری
پنج دلیل برای آنکه فرانچایز نگیریم:
1. در فرانچایز خلاقیت شما نقش کمتری در کسب و کار دارد و باید در محدوده تعیین شده توسط فرانچایز دهنده حرکت کنید.
2. در فرانچایز شما همیشه یک شریک دارید (فرانچایز دهنده) که در کنار محاسن این امر باید سود خود را با او تقسیم کنید.
3. فرانچایز دهنده ممکن است در طول زمان دچار ضعف مدیریت شود و کل تجارت آسیب ببیند یا نابود شود.
4. در فرانچایز شما نقش چندانی در بازاریابی و تبلیغات ندارید و تابع برنامه‌های شرکت فرانچایز دهنده هستید.
5. در فرانچایز سرقفلی و برَند و ارزش افزوده‌هایی از این قبیل مایملک فرانچایز دهنده محسوب می‌شود نه شما.

با این اوصاف برای اکثریت علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در یک کسب و کار جدید همچنان فرانچایز بهترین راه است. در فرانچایز دیگران فکر بسیاری از سختی‌ها و معضلات کسب و کار را کرده‌اند و برای آن‌ها راه حل پیدا کرده‌اند. بنابراین شما دردسر چندانی برای انتخاب محصولات و خدمات قابل فروش ندارید. به هر حال فرانچایز دهنده محصولی یا خدمتی قابل فروش دارد که ثابت شده مردم خریدار آن هستند و شما لازم نیست نگران استقبال بازار باشید. همچنین دردسر‌های تربیت و تامین نیروی انسانی، تهیه مواد اولیه و تجهیزات، تبلیغات و طراحی سیستم کسب و کار را هم ندارید.

منابع:

1.کتاب International Business: Operations and Environments نوشتۀ Daniels و Sullivan
2.کتاب Marketing Managment نوشتۀ Philip Kotler
3. Argote, L.,Ingram, P., Levine,J.M. and Moreland, R.L., Knowledge transfer in organizations: learning from the experience of others, Organizational Behavior &Human Decision Processes, Vol. 82No. 1, 2000, pp. 1-8.

*دکتر داریوش زارعی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میناب
EMAIL:btob73@yahoo.com
**حمید حیدری بریدی دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات هرمزگان
EMAIL:Hamid.heidaribaridi@gmail.com