مقدمه: در هر صورت و هر قیافه ای که انسانی را ببینید دنبال گمشده ای گام بر می دارد و با او پنهان و آشکار عشق می ورزد . با توجه به اینکه جهان هستی هیچگاه از حجت حق و امام معصوم خالی نیست جهانی جای زیستن و زندگی کردن است که در سایه عدالت ، عدالت گستری که با غیب این عالم ارتباط دارد و مدد می گیرد ، اداره شود و همه به حقوق خویش برسند و هیچ کس نتواند از پیشرفت دیگری مانع شود تا به مقام شامخ انسانیت برسد .
آری همه این آرزو را دارند و برای تحقق دادن به چنین هدفی گام بر می دارند و در مقابل ستمها و بی عدالتیها رنج می برند و با کسی که به این روزگار پر آشوب خاتمه دهد عشق می ورزند و از صمیم قلب فریاد می زنند : کجاست آن منجی عالم بشريت و خاتمه دهنده این بدبختی ها و بی عدالتیها ؟
با توجه به این که جامعه انسانی همیشه در انتظار روزی روشنتر و آینده ای بهتر بوده است ولی با همه ي انتظاری که داشته کمتر به آن رسیده است و نه تنها شیعیان جهان در نتظار مهدی موعود هستند بلکه پیروان ادیان الهی و مذاهب آسمانی ، در هر دوره و زمانی ، بر اثر مژده کتب مقدس و اخبار رهبران دینی خود منتظر طلیعه این افق نورانی و بامداد روشن بوده اند .
گروهی این امید روح بخش و آرزوی طلائی را در وجود انسانی فوق العاده بنام «سوشیانت» یعنی : نجات دهنده ی دنیا که از دودمان ایرانیان است برآورده می دانند . برخی تشکیل دهنده حکومت بی نظیر تاریخ بشر را «مسیح موعود » می پندارند که از نژاد یعقوب است ، و موعود تورات ، و گروهی او را «پسر انسان» دانسته و عقیده دارند که دامنه ی حکومت جهانی او از شرق تا غرب گسترش خواهد یافت و با امداد فرشتگان الهی بر سراسر گیتی فرمان می راند ، چنانکه انجیل ها خبر می دهند .
ولی در این میان سهم مسلمانان جهان بیش از سایر مذاهب و ادیان و اقوام و ملل روی زمین است . زیرا مسلمانان اهل تسنن عقیده دارند چنین مرد فارغ العاده ای که صحنه زندگی را دگرگون می سازد و سراسر عالم را زیر یک پرچم گرد می آورد «مهدی موعود » از سلاله ی پیامبر اسلام است که در احادیث متواتر و معتبر از آمدن او خبر داده اند . شیعیان جهان یعنی پیروان خاندان نبوت و اهل بیت عصمت و طهارت نیز با ادله و براهین عقلی و نقلی و شواهد و قرائن مسلم تاریخی ثابت می کنند که «سوشیانت » ایرانیان ، «مسیح موعود » تورات و « پسر انسان » ملل نصارا و« مهدي موعود » اهل تسنن و کسی که اقوام و ملل در انتظار اویند یک نفر بیش نیست و او هم پیشوای دوازدهم آنها «محمد بن الحسن العسکری (ع)» است که در سامره در نیمه شعبان به سال 255 هجری قمری متولد شده و همان جا به سال 260 ه . ق از نظر ها غائب گردیده است ، و این واقعیت فقط در وجود اسرار آمیز و استثنائی او قابل تطبیق است و بس .
او از دودمان پیامبر اسلام و علی و حضرت زهرا دختر والا گوهر پیامبر و نهمین فرزند معصوم امام حسین (ع) است که در انبوه روایات شیعه و سنی آمده است ! تا جائي كه پيامبر فرموده است : « هر كس منكر وجود مهدي باشد كافر است ! »این امام معصوم به طرزی اسرار آمیز از نظرها غائب گردیده است که از حوصله بحث این جانب که بررسی خصوصیات منتظران واقعی امام زمان (عج) است خارج است .
قبل از اینکه خصوصیات و ویژگی های منتظران امام عصر (عج) را مورد بررسی قرار دهیم ابتدا به مفهوم واژه انتظار اشاره ای کوتاه می کنیم و با چند حدیث و روایت از پیامبر و امامان معصوم علیه السلام در مورد وظایف و ویژگی های منتظران واقعی سخن خود را آغاز می نمائیم .
فصل اول
معنی انتظار و وجوب انتظار
انتظار حالتی است نفسانی که آمادگی برای آنچه انتظارش را می کشیم از آن بر می آید و ضد آن یأس و ناامیدی است . هر قدر انتظار شدیدتر باشد ، آمادگی و مهیا شدن قوی تر خواهد بود و هر چه محبّت نسبت به کسی که در انتظارش هستی شدیدتر و دوستی بیشتر باشد مهیا شدن برای محبوب زیاد تر می شود و فراقش دردناک تر می گردد به گونه ای که منتظر از تمام اموری که مربوط به حفظ خودش هست غافل می ماند و دردهای بزرگ و محنت های شدید را احساس نمی کند و بنابراین مؤمنی که منتظر آمدن مولایش می باشد هر قدر که انتظارش شدیدتر است تلاشش در آمادگی برای آن به وسیله پرهیز از گناه و کوشش در راه تهذیب نفس و پاکیزه کردن درون از صفات نکوهیده و به دست آوردن خوی های پسندیده بیشتر می گردد تا به فیض دیدار مولای خویش و مشاهده جمال نورانی اش در زمان غیبت نائل شود همچنان که برای عده بسیاری از نیکان و اولیای حق اتفاق افتاده است .
چنانچه حضرت صادق (ع) می فرمایند : هر آن کس که خواسته باشد از یاران قائم (عج) شود باید منتظر باشد و باید در حال انتظار به پرهیزگاری و خوی های پسندیده عمل نماید که هر گاه بمیرد و قائم (عج) پس از مردنش بپاخیزد پاداش او همچون کسی خواهد بود که دوران حکومت آن حضرت را درک کرده باشد.
وجوب انتظار حضرت ولی عصر (عج)
کلینی در روایتی به نقل از اسماعیل جعفی آورده که : مردی بر امام باقر (ع) وارد شد و صفحه ای در دست داشت . حضرت باقر (ع) به او فرمود : این نوشته مناظره کننده ای است که پرسش دارد از دینی که عمل در آن مورد قبول است . عرض کرد : رحمت خداوند بر تو باد همین را خواسته ام . امام باقر (ع) فرمود : گواهی دادن به اینکه هیچ معبود حقی جز خداوند نیست و اینکه محمد (ص) بنده و رسول او است و اینکه اقرار کنی به آنچه از سوی خداوند آمده و ولایت ما خاند ان و بیزاری از دشمن ما تسلیم به امر ما و پرهیزکاری و فروتنی و انتظار قائم ما که ما را دولتی است که هر وقت خداوند بخواهد آن را خواهد آورد .
و در روایتی دیگر از امام رضا (ع) که به عبدالعظیم حسنی فرمودند :
ای ابوالقاسم به درستی که قائم از ماست و او است مهدی که واجب است در زمان غیبتش انتظار کشیده شود و در ظهورش اطاعت گردد و او سومین از فرزندان من است .که در هر دوی این روایات وجوب قبول ولایت و انتظار حضرت مهدی مورد تأکید قرار گرفته آنچنان که اعمال و عبادات مسلمین بدون ولایت و قبول وجود نازنین حضرت مهدی (عج) که همه عالم در انتظار فرج ایشان هستند مورد اقبال و قبول درگاه الهی نخواهد بود.
فصل دوم : وظایف منتظران از دیدگاه روایات
چند روایت از پیامبر اکرم (ص) و دیگر معصومین در مورد غیبت امام زمان (عج) و وظایف منتظران در زمان غیبت :
1- حضرت رضا (ع) از پیامبر (ص) فرمود : «قسم به آن کس که مرا به پیامبری مبعوث کرده است برای بشارت ، که هرآینه قائم (ع) از اولاد من غیبت خواهد کرد به عهدی که از من برای او معهود است و آن قدر طولانی شود که بسیاری از مردم بگویند خدا را حاجتی به آل محمد (ص) نیست و عده ی دیگر در ولایت او شک کنند . آگاه باشید هر کس زمان او را درک کند باید متمسّک شود به دین خود و برای شیطان در خود راهی ندهد که او را تشکیک کند و او را ملّت من زایل و از دین بیرون کند ، شیطان چنان است که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد . خداوند شیاطین را اولیاء کسانی قرار داده که ایمان نیاورند و تصدیق نکند .
2- حضرت جواد (ع) از امیر المؤمنین فرمود «قائم را غیبتی خواهد بود تا این که فرمود : پس هر کس ثابت بماند بر دین خود قساوت پیدا نکند به سبب طول مدت غیبت امامش ، پس او با من خواهد بود در درجه ی من ، روز قیامت »
3- حضرت صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل فرمود: « خوشا به حال کسی که قائم اهل بیت مرا درک کند و پیش از قیام او به او اقتداء کند دوست او را دوست بدارد و از دشمن او بیزاری بجوید و به ولایت امامان و هادیان پیش از او قائل باشد ، آنان دفقای من هستند و صاحبان دوستی و مودّت من هستند و گرامی ترین امت من هستند بر من ».
و از این باب احادیث که بسیار نقل شده است و هر فطرت بیدار و خداجویی که ولایت پیامبر و اهل بیت پیامبر را در دل داشته باشد با تأمل در یکی از این روایات و احادیث می تواند ویژگیهای بارز منتظران امام زمان (عج) را دریابد و بدانها عمل کند .
فصل سوم : چند پرسش
حال قبل از اینکه به دسته بندی ویژگیهای منتظران امام زمان بپردازيم با طرح چند سؤال که در ذهن اکثر شیعیان جهان و دوستدار ولایت وائمه ممکن است وجود داشته باشد به بحث ادامه می دهیم .
1- آیا امام زمان (عج) درباره شیعیان و منتظران خود فرمايشی داشته اند ؟
مجموعه ی کلمات گهربار امام زمان (ع) گرچه بسیار اندک است ولی می توان آنها را به سه بخش تقسیم کرد : بخش نخست ، فرمایشات و سخنان بخش دوم ، توقیعات و نامه های آن حضرت که به دست خط و مهر ایشان ، برای یاران و نزدیکان صادر شده است ؛ و بخش سوم ، ادعیه ای است که از ایشان نقل شده است .
درباره ی این که در گفتار امام زمان (عج) شیعه چگونه معرفی شده ، باید گفت پس از مراجعه ی بسیار به منابع مختلف به این نتیجه رسیدیم که آن حضرت به طور صریح به این مسئله اشاره ای نفرموده اند؛ بلکه در ضمن برخی از توقیعات اشاره به صفات شیعه کرده که در این جا به صورت اختصار به برخی از این فرمایشات اشاره می کنیم :
اسحاق بن یعقوب می گوید : از محمد بن عثمان عمری درخواست نمودم نامه ای را که در آن ، مسائل مشکل خود را نوشته بودم ، خدمت مولایم صاحب الزمان (ع) برساند . پس از مدتی توتوقیعی به خط آن حضرت صدور یافت که قسمتی از آن ، چنین است :
« … اما رویدادهای تازه که در جامعه رخ می دهد در حل و فصل آن به راویان احادیث ما رجوع کنید که ایشان حجت های من هستند بر شما و من حجت خدایم بر آن ها …. برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید که گشایش کارهای شما در آن است ».
همچنین آن حضرت در توقیعی مفصل به عثمان بن سعید و پسرش محمد بن عثمان نوشت :
« شیعیان ما باید پیروی هوا و هوس را ترک کرده و بر اصول اعتقادی و مذهبی خود استوار باشند و از چیزی که از ایشان مستور است ، پرده برندارند که پشیمان می شوند و بدانند که حق با ما و در ماست ، این ادعا را کسی غیر از ما نمی کند ، مگر آن که دروغگو و افتراگر باشد ».
و بالاخره ایشان در توقیع شریفشان به شیخ مفید درباره ی شیعیان می فرمایند :
ما اگر چه هم اکنون مکانی دور از جایگاه ستم گران گزیده ایم که خداوند صلاح ما و شیعیان با ایمانمان را تا زمانی که حکومت دنیا به دست تبه کاران می باشد در این به ما ارایه فرموده است ، با این حال بر احوال و اخبار شما آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست و از خواری و مذلّتی که دچار شده اید و از آن زمان که بسیاری از شما به برخی کارهای ناشایست میل کردند که پیشینیان صالح شما از آن دوری می جستند و عهد و میثاق گرفته شده ی خدایی را چنان پشت سرانداخته که گویا به آن آگاه نیستند ، با خبریم . ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی و اهمال نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده ایم و اگر جز این بود ، دشواری ها و مصیبت ها بر شما فرود می آمد و دشمنان ، شما را ریشه کن می کردند . پس تقوای خدا پیشه کنید و ما را یاری دهید تا از فتنه هایی که به شما روی آورده ، شما را نجات بخشیم …..
… بنابراین هر یک از شما باید کاری کند که وی را به محبت و دوستی ما نزدیک کند و از آن چه که خوشایند ما نبوده و باعث کراهت و خشم ماست دوری گزیند ؛ زیرا امر ما ناگهان فرا می رسد ، در هنگامی که توبه و بازگشت براي او سودي ندارد و پشيماني از گناه از كيفر ، نجاتش نمی بخشد و خداوند راه رشد و هدایت را به شما نشان دهد و به رحمت خود وسایل توفیق را به آسانی برایتان فراهم فرماید ».
2- چگونه می توانیم از یاران واقعی امام زمان (عج) باشیم ؟
برای اینکه از یاران واقعی امام زمان (عج) باشیم لازمه اش آن است که از رهنمودهایی که در زیارت حضرت در روز جمعه آمده است استفاده کنیم و خود را متصف به آن اوصاف کنیم . در فرازی از آن زیارت آمده است « یجعلنی من المنتظرین لک و التابعین و الناصرین لک علی أعدائک» یعنی از کسانی باشیم که در انتظار ظهورت و از پیروانت و یاری کنندگان بر علیه دشمنانت بوده باشم .
در این فراز از زیارت 3 عنوان آمده است :
1- انتظار 2- تبعیت 3- نصرت
حالت انتظار حالت آمادگی است آمادگی فکری و روحی و داشتن برنامه برای رسیدن به هدف مرحله ی دوم تبعیت از آرمانهای موعود و تخلق به اخلاق پسندیده و صفای مورد نظر امام که در تعلیمات ائمه (ع) دیده می شود و مؤمن منتظر تابع فرمانده است و خونی را به ناحق نمی ریزد و خاک متکای آنان است و به اندک چیز در دنیا قانع هستند و برای خدا جهاد مي كنند اینها برخی از علائم و صفات یاران حضرت ولی عصر است که از زبان امیرالمؤمنین ذکر شده است .
3- انسانهای وارسته ای که رابطه ی بسیار نزدیکی با امام زمان (عج) داشته اند چه ویژگی هایی داشته اند ؟ آیا ما هم می توانیم چنین رابطه ای با امام زمان و مولایمان داشته باشیم ؟
آنچه در پاسخ می توان گفت به طور مسلم ، ما هم می توانیم با امام زمان (عج) ارتباط داشته باشیم چنانچه امام صادق (ع) می فرماید: هر گاه کسی از شما تمنای (دیدن و رابطه ) قائم (عج) را داشت ، پس آرزویش چنین باشد که در عافیت آن جناب را ببیند . ارتباط حضرت از جمله اموری است که باید به آن باور داشت ؛ البته ارتباط و دیدار نیاز به طی مراحل و شرایط دارد و پیمودن این مراحل زمینه ساز وصال خواهد شد البته از این مهم نباید غافل شد که به صورت قطعی نمی توان طی این مراحل را منجر به دیدار حضرت دانست مهم آن است که ما مورد توجه آن حضرت قرار خواهیم گرفت .
در این رابطه نکات زیر را متذکر می شویم :
1- پیامبر اکرم (ص) می فرماید : « هر گاه بنده ای چهل روز اعمالش را برای خدا خالص گرداند چشمه های حکمت در قلبش به جوشش درآمده برزبانش جاری می گردد »
2- چنانچه جسمش به امورات مشغول است باطنش باید از هر گونه تمایل به غیر خداوند دور باشد تا به رهبانیت شباهت پیدا نکند و از فیض خلوت گزینی نیز محروم نباشد .
3- مایحتاج و مصرف باید از مال طیب و طاهر تهیه و آماده شود تا زحماتی را که تقبل نموده هدر نرود و بی خاصیت نباشد .
4- وقتی بنا باشد که از خوردن ، نوشیدن و پوشیدن شبه ناک اجتناب گردد می بایستی از اسراف در این موارد هم خودداری شود چنانکه در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است
5- نباید از کسب و کارش که امرار معاش می کند دست برداشته و تنها به اطاعت و عبادت مشغول گردد . حتی نباید از وقتی که باید در خدمت اعضاء خانواده باشد مصرف عبادت نماید زیرا نارضایتی اشخاص که حقی بر انسان دارند در پی تأثیری این دستور العمل اثر مستقیم دارد .
6- جز به هنگام ضرورت سخن نگوید . زیرا پرگویی انسان را به غیبت و تهمت و … می کشاند . لقمان به فرزندش می گوید : اگر سخن گفتن از نقره بودی خاموشی از زر است .
امام صادق (ع) از حضرت عیسی فرمود : سخن بسیار نگوئید در غیر یاد خدا ، آن جماعتی که بسیار سخن می گویند دل های ایشان قساوت دارند و نمی دانند .
7- از خطا و معاصی توبه نماید که توبه ، نوعی طهارت است . و باید دایم الوضو باشد زیرا وضو نور است و وضوئی بر وضو نور بر نور است .
چنانچه انسان نکات فوق را رعایت نماید و از ایمانی استوار و کامل برخوردار باشد و همواره متواضع و فروتن و راهبان شب شير روز در اوج عرفان و آگاهی و در حال انجام وظیفه بودن باشد و همواره سعی در انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات الهی بوده باشد .
یقیناً می توان گفت که مورد توجه حضرت قرار گرفته است .
فصل چهارم : سير نهائي بر صفات منتظران واقعي
بنابراین با توجه به احادیث و سؤالات یادشده می توان چنین گفت: در زمان غیبت امام عصر (عج) منتظران واقعی حضرت وظایفی دارند که باید به این وظایف بدرستی عمل نمود .
اجمالاً معلوم است که زمان غیبت با زمان حضور از جهت تکالیف فرق نمی کند و آنچه بر این امر تصریح دارد این است : به حضرت صادق (ع) عرض شد : بر ما روایت شده که صاحب امر زمانی مفقود خواهد شد پس در آن وقت چه باید کرد ؟ فرمود : بر همان چه الان هستید باشید تا ستاره ی شما طلوع کند ».
بلکه مقصود آن وظیفه ای است که غیبت موجب آن شده و یا مقدمات آن را فراهم کرده که اگر غیبت نبود این امور نبود تا در مقابل آن وظیفه و حکمی مقرر شود و مجموع این وظایف را می توان چنین نام برد :
1ـ ثبات و استقامت در حفظ ايمان و عقيده
2- صبر و تحمل بر شدائد و بر شماتت دشمنان
3- تقيه و سكوت و اعتزال و لزوم بيت يعني خانه نشيني
4- پرهيز از اهل بدعت و صاحبان داعيه و رايت
1ـ ثبات و استقامت در حفظ ايمان و عقيده :
عمده همه وظايف حفظ ايمان است كه به زبان آسان ولي در عصر غيبت به خصوص در آخر زمان بسيار دشوار و گران است ، زيرا كه از طرفي زمان حيرت است چنان كه پيامبر (ص) از وي به حيرت تعبير فرمودند : يعني زمان تحيّر . از آن جهت كه آراء و عقايد بسيار و دعوت كنندگان از هر سوي بي شمار و پرچم هاي فرقه هاي ضالّه براي دعوت و تبليغ آشكار از هر گوشه سري برون آيد و از هر سري صدايي درآيد و از هر نايي ، نوايي به گوش رسد و از هر بابي ، بهائي بزايد و از هر صوفي شيخي درآيد و از طرف ديگر عشق و ومجوز و فجايع آزاد و رغبت نفس به فساد بيشتر ! است از رغبت به مجاهدت و جهاد ، با اين وصف چگونه مي شود استقامت ورزيد و چگونه نگهداري دين مانند نگهداري اخگر آتش در دست نباشد ؟
البته شيعيان در عمل به وظايف خويش داراي درجاتند . برخي از آنها پيشرو و مايه ي مباهات بشرند و برخي ديگر دچار ضعف در عمل هستند . اگرچه اين دسته از شيعيان در اداي وظايف خود نسبت به امام زمان (عج) كم و كاست دارند ، با اين حال يقين داريم كه حتي همين دسته از شيعيان با ديگراني كه امام را
نمي شناسند و امامت را از آن او نمي دانند و حتي گاهي وجودش را انكار مي كنند ، قابل مقايسه نيستند . شيعه در مقام عمل هر چه باشد ، ويژگي اش اين است كه در مقام ايمان از ديگران كاملتر است و بدين لحاظ هر شيعه اي بايد به تشيع خود افتخار كند. سزاوار است كه ديگر طالبان سعادت نيز از اين بابت به شيعه شدن رغبت ورزند . پس از تكميل و تصحيح ايمان است كه عمل صالح ارزش مي يابد و خداوند عمل صالح را از غير مومن نمي پذيرد . خدائي متعال در آيات فراواني از قرآن به دوركن ايمان و عمل صالح در كنار هم اشاره كرده و به شكل نماياني ايمان را شرط قبول عمل صالح و مقدم بر آن ذكر فرموده است . لذا در ميان اعمال صالح اعمالي هست كه مربوط به خداست ، مانند نماز و اعمالي هست كه مربوط به خليفه خداست كه برترين اعمال به شمار مي روند . برخي از اعمال صالح كه بيانگر وظيفه منتظران نسبت به حجت حيّ پرودگار است و در پرتو ايمان بيان مي شود به شرح زير است :
الف ) شناخت امام زمان (عج)
بر همه ي مردم واجب است كه امام زمان خود را بشناسند . چه از حيث نام و آگاهي برخي صفات و ويژگيهاي ايشان و اينكه اين امام از جانب خداوند معرفي شده و معصوم و مبرا از هر گونه خطا و اشتباه و گناه است . و از همه مردم زمان خود در همه ي ابعاد برتر است . چنانچه حضرت رسول (ص) مي فرمايند : هر كس امام زمان خود را نشناسد و از دنيا برود به مرگ جاهليت مرده است .
ب) اقتدا به امام زمان (عج) و اطاعت بي چون و چرا از ايشان واجب است بر مردم از امام زمان خود اطاعت بي چون و چرا داشته باشند . و دوست بدارند آنچه امامشان دوست دارد و دشمن بدارند آنچه را كه دشمن مي دارد . تقيد به احكام شرعي و به خصوص اجتناب از گناهان كبيره از مهم ترين خواسته هاي امام زمان (عج) است .
پ) زيارت امام زمان (عج)
بر شيعيان واجب است كه در هر زمان قصد زيارت امام خود را بكنند و در صورت امكان به زيارت ايشان بشتابند . در روزگار غيبت گرچه باب زيارت جسم شريف امام زمان (عج) به كلي بسته نيست ، توصيه به تلاش در جهت اين گونه زيارت نشده در عوض بر عرض سلام و زيارت از راه دور تأكيد شده است . مادر اين زمان ، به زيارت امام زمان توسط زيارات رسيده همچون زيارت آل ياسين توصيه شده ايم .
ت) تمسك به امام زمان (ع) :
واجب است بر مسلمانان كه جهت اصلاح تمام امور خويش به امام زمان خود مراجعه كرده ، از ايشان كمك بگيرند . انجام اين كار حتماًٌ با مراجعه ي جسماني و حضوري به محضر امام نبايد انجام شود . بلكه با توجه روحاني به روح قدسي امام نيز ميسر است . غيبت امام از شيعيان يك غيبت همه جانبه نيست بلكه فقط جسماني است لذا در ايام غيبت نيز مي توانيم از ايشان بخواهيم كه ما را تحت اشراف و تربيت روحاني و معنوي خويش قرار دهند .
ث) خير خواهي نسبت به امام و مقدم داشتن ايشان بر خود
بر مسلمانان واجب است كه امام زمان خود را بر خود مقدم بدارند يعني بهروزي مولاي خود را به بهروزي خود ترجيح دهند و آسايش او را بر آسايش خود مقدم دارند . و نيز به بركت اوست كه نعمت هاي الهي به ديگران مي رسد ؛ بدين ترتيب امام بر گردن همه ي خلق حق دارد .
ج) دوستي و دشمني بخاطر امام زمان :
بطور خلاصه و اجمالي يعني نسبت به امام بايد تولي و تبري داشته باشند
چ ) شاد كردن امام و پرهيز از اندوهگين كردن ايشان
البته پرواضح است كه امام زمان هر گاه شيعيان خود را در عبادت و بندگي خدا و پيروي از رسول خدا موفق ببيند . شاد مي شوند و آنچه باعث ناراحتي و اندوه ايشان مي شود اعمال زشت و شنيع محبان است بخصوص اگر ببيند شيعيان در ميان خود به خوبي رفتار نمي كنند و از خطاهاي يكديگر به خاطر خدا و رسول خدا و به احترام امامشان نمي گذرند .
ح) انتظار فرج و آمادگي براي حمايت از ايشان
به طور كلي انتظار فرج در هر امري يكي از اعمال صالحه است و انتظار فرج كلي كه فرج آل محمد (ص) و شيعيان ايشان و فرج دين است ؛ افضل انتظار فرجهاست . حضرت رضا (ع) از پيامبر (ص) فرمود: افضل اعمال امت من انتظار فرج است .
و نيز امير المومنين (ع) فرمود : منتظر فرج باشيد و مايوس از روح خدا ( يعني راحت رساني ) مشويد ، زيرا كه محبوب ترين عمل ها به سوي خداوند عز و وجل انتظار فرج است .
خ ) دعا براي حفظ ايمان و درخواست تعجيل فرج .
در باب اهميت دعا براي تعجيل در فرج امام زمان (عج) امام صادق (ع) فرمود : چون عذاب و شكنجه فرعون بر بني اسرائيل طول كشيد به ضجه درآمدند و گريه كردند ، چهل روز به خداوند زاري كردند ، پس خداوند به موسي و هارون وحي مي فرمود كه : ايشان را از چنگال فرعون و معاصي نجات دهد پس صد و هفتاد سال از ايشان برداشت . سپس فرمودند : هم چنين اگر شما هم چنين كنيد خداوند به ما فرج دهد ، پس اگر چنين نكنيد امر به منتهاي خود خواهد رسيد .
و حضرت صاحب (عج) در جواب مسائل اسحاق بن يعقوب فرمود : “بسيار دعا كنيد براي فرج كه فرج شما در اين است” . و در روايتي حضرت صادق (ع) شيعيان را به خواندن دعاي غريق توصيه نموده اند و آن اين است : يا الله يا رحمن يا رحيم و يا مقلب القلوب ثبت قلبي علي دينك و ادعيه فراوان ديگر كه در كتب ادعيه مي توان مراجعه نمود .
د- دعا و تمني بر درك زمان آن حضرت و اين كه از اصحاب او باشد از جمله اين ادعيه مي توان دعاي عهد را نام برد .
حضرت صادق (ع) فرمود : هر كه چهل صباح اين عهد را بخواند از ياوران امام قائم (ع) شود و اگر پيش از او بميرد خداوند او را از قبرش بيرون آورد .
2- صبر و تحمل بر شدائد و بر شماتت دشمنان
حضرت رسول (ص) فرمودند زماني بر مردم بيايد كه امامشان از ايشان غايب شود پس خوشا براي كساني كه در آن زمان بر امر ما ثابت باشد . عز و جل ايشان را ندا كند : اي بندگان من ايمان آورديد به سر من و تصديق كرديد غيب مرا پس بشارت باد شما را عفو مي كنم و شمار را مي آمرزم به خاطر شما باران خود را به بندگان نازل مي كنيم و بلا را از ايشان مي گردانم .
3- تقیه و سکوت و اعتزال و لزوم بیت یعنی خانه نشینی .
توضیح اینکه تقیه هم در فعل می تواند باشد هم در قول لذا چون تقیه از مسائل فقهی می باشد برای اطلاعات بیشتر به کتابهای فقهی مراجعه شود . سکوت همان ویژگی خاصی است که منتظران حضرت در بحث ثبات ایمان و استقامت به آن اشاره شد.
اعتزال به معنای کناره گیری که این کناره گیری می تواند کناره گیری از ظلم یا همراه نشدن با فتنه های آخر زمان باشد چه با خانه نشینی و گوشه عزلت گزیدن یا با ترک معاشرت با عوامل ظلم و فتنه برای در امان ماندن از بدعت هاي اهل معصیت ، و پیروی از هوای نفس .
4- پرهیز از اهل بدعت و صاحبان داعیه و رایت .
در این باب ابتدا با تعریف بدعت بحث را شروع می کنیم . بدعت بخاطر اين در روايات تاكيد شده است كه اهل بدعت یعنی وارد کردن آن چیزی که در دین نیست به دین بنابراین به نظر اینجانب پرهیز از اهل بدعت از کسانی هستند که در آخرالزمان در مقابل امام زمان می ایستند به این دلیل که بدعت های آنها دین جدیدی برایشان ایجاد کرده است و این دین با دینی که امام زمان می آورد و تقاوت های زیادی دارد و پذیرش دین امام زمان برای اهل بدعت مشکل است .
سخن پایانی :
آنچه روشن و مبرهن است بر همه ی شیعیان و پیروان راه ولایت و ائمه معصومین (ع) این است که امام زمان (عج) از منتظران واقعی ظهور چیزی جز انجام واجبات و مستحبات الهی و ترک محرمات و مکروهات نمی خواهند و منتظران واقعی ظهور همگی از حیث شکل ظاهری مانند همه ی انسانها و بنده گان دیگر خدا هستند و مثل همه ی مردم زندگی معمولی دارند ، کار می کنند ، می خورند و می آشامند فقط تنها فرق آنان با مردم عادی ثبات در عقیده و راهشان است و اینکه هر چه را که خداوند و رسول خدا و امامان خصوصاً امام زمان (عج) می پسندند را دوست دارند و از هر چه خداوند و رسول خدا و ائمه را آزاد می دهند پرهیز می کنند . به امید اینکه بتوانیم روزی از منتظران واقعی حضرت بوده و قلب مهربان و نازنین حضرتش را از خود راضي كنيم
یا رب سببی ساز که آن ختم امامت باز آید و برهاندم از غم به سلامت
خاک ره آن یار سفر کرده بیارید تا چشم جهان بین کنمش جای اقامت
بی حجت حق کار جهان راست نیاید پیوسته شد این سلسله تا روز قيامت
فیض از در تو دور شد از شومی اعدا عصیان دگری کرده و بر ماست غرامت
منابع و مآخذ
سايت گوگل
كتاب پرسش و پاسخ پيرامون امام زمان (عج) تأليف : سيد جعفر موسوي نسب
كتاب مهدي منتظر(عج) نوشته شيخ محمد جواد خراساني
كتاب شوق مهدي نوشته سيد محمد علي علوي
