هنر و ارتباطات درکشورهای های مختلف جهان
یشگفتار: ارزیابی فرهنگ, هنر و ارتباطات فرآیندی نوین و رو به توسعه در سطح بین المللی و ضرورتی مبرم در سطح ملی است.هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی از سوی مجلس شورای عالی انقلاب فرهنگی, موظف است که این امر را انجام دهد, و این ارزیابی با استفاده از شاخصهایی انجام می گردد. هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی, پژوهشی را به نام تحلیل روشهاو شاخصهای ارزیابی فرهنگ انجام داده است که چکیده جامع آن در این جا آمده است. در این پژوهش از حوزه های فرهنگی جهان, کشورهایی انتخاب شده و شاخصهای فرهنگی آنها به تصویر کشیده شده است.
مقدمه :
توسعه فرهنگی یکی از ابعاد مهم توسعه است و توسعه در سایر ابعاد وابسته به آن می باشد. توسعه فرهنگی و تحقق اهداف و سیاستهای کلان فرهنگی کشور, مستلزم ارزیابی و سنجش فعالیتهای فرهنگی و عملکرد سازمانها و نهادها از طرف دیگر است . همچنین این مهم از طریق یکپارچه سازی, هماهنگی و هدایت اقدامات, فعالیتها و برنامه ها ی کلیه نهادها و مراکز دست اندر کار اعم از دولتی, خصوصی, عمومی در راستای اهداف و سیاستهای فرهنگی کشور میسر خواهد بود. ارزیابی فرهنگ و تحولات فرهنگی با بکار گیری شاخصهای مناسب امکان پذیر است.
در تعاریف فرهنگ, جوانب یا ابعاد مختلفی قابل طبقه بندی است:
1- ارزشی, دانشی 2- هنری, عرفانی, علمی, تکنولوژیکی 3- فکری, ارزشی, هنجاری
پارادایمهای مطالعه و بررسی فرهنگ :
الف- پوزیتیویستی ( مثبت گرا ):
مولفه ها :
1- مجموعه مظاهر فرهنگی و جلوه ها 2- جزئی نگر, کمیت گرا, متکی بر داده های حسی
3- عینیت گرا و توجه به ظاهر اشیاء 4- تاکید بر وحدت علوم و تاسی از متدولوژی 5- شناخت گرا
تکنیکهای مورد استفاده :
1- پیمایش اجتماعی 2- مصاحبه ساخت یافته 3- بررسی افکار عمومی
4- تحلیل محتوا, تکنیکهای آماری, تحلیل داده ها
ب- تفسیری :
مولفه ها :
1- تاکید بر نقش زمان, فهم, تفسیر 2- تاکید بر معنا, انگیزه و دلیل برای فهم و تفسیر دنیای اجتماعی 3- تاکید بر متدولوژی کیفی
تکنیکهای مورد استفاده:
مشاهده توام با مشارکت, تحقیق های میدانی و تحلیل محاورات و مطالعه نوارهای ویدئویی رفتاری یا دفترچه خاطرات به عنوان ارتباطات غیر کلامی
ج- انتقادی :
مولفه ها :
سعی در تلفیق دو پارادایم با یکدیگر و هم توجه به علتهای اجتماعی وهم به معانی و فهم افراد از موضوعات دارد.
تکنیکهای مورد استفاده :
شناخت اسطوره ها و حقایق پنهان فرهنگ و شناخت هویت شئ از طریق تبار شناسی
حوزه های فرهنگی جهان امروز :
جتیس فلمن (1988) با توجه به عواملی مانند موقعیت جغرافیایی, نژاد, دین, مذهب و برخی دیگر از خصوصیات فرهنگی جهان امروز را به ده حوزه کلان به شرح زیر تفکیک و طبقه بندی کرده است:
1- حوزه فرهنگی اسلامی :
شامل کشورهای خاور میانه, آفریقای شمالی و بخشی از صحرای آفریقا و قسمتی از آسیای میانه است. کشورهای مسلمان آسیای جنوب شرقی با توجه به موقعیت جغرافیایی, نژاد و … خارج از این حوزه می باشند.
2- حوزه فرهنگی اروپایی :
شامل اروپای شمالی, غربی, جنوبی, مرکزی, بخشی از اروپای شرقی و گروئنلند است.
3- حوزه فرهنگی روسی- اسلاو :
که شامل کشورهای روسیه, اوکراین و بخشی از کشورهای اروپای شرقی و جنوب شرقی است.
4- حوزه فرهنگی آمریکای شمالی : شامل کانادا و ایالات متحده آمریکاست.
5- حوزه فرهنگی آمریکای لا تین : شامل کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی است.
6- حوزه فرهنگی چینی- ژاپنی : بیشتر شامل کشورهای چین, ژاپن, کره شمالی و جنوبی است.
7- حوزه فرهنگی آفریقای سیاه : شامل کشورهای جنوب و مرکز آفریقاست.
8- حوزه فرهنگی هندی : شامل شبه قاره هند ( کشورهای هند, بنگلادش و بخشی از پاکستان ) است.
9- حوزه فرهنگی آسیای جنوب شرقی : شامل کشورهای اندونزی- مالزی- برونئی- سنگاپور- ویتنام- کامبوج وبرمه است.
10- حوزه فرهنگی استرالیایی- اروپایی : شامل کشورهای استرالیا و زلاند نو است.
شاخصهای فرهنگی :
در لغت وسیله مشخص کردن هر موضوع را شاخص آن موضوع می گویند. شاخصها معیارهایی هستند که بوسیله آن می توان کمیت, کیفیت و یا ثبوت یک موضوع را اندازه گیری نمود.
طبقه بندی شا خصها از لحاظ سطح : 1- شاخصهای خرد 2- شاخصهای کلان
طبقه بندی شاخصها از لحاظ ارتباط با موضوع : 1- شاخصهای مستقیم 2- شاخصهای غیر مستفیم
دسته بندی شاخصهای فرهنگی از لحاظ نظری, توسط گزاویه دوپویی : 5 دسته کلی
1- شاخصهای وضعی 2- شاخصهای وسایل 3- شاخصهای نتایج 4- شاخصهای کارآیی درونی
5- شاخصهای کارآیی بیرونی
– در واقع اگر واقعیت بیرونی قابل تجربه ما به ازای ذهنی قابل تبدیل به کمیت باشد و با آن بتوان کاهش و افزایش کمیت پدیده را در طول زمان سنجید, در این حالت از وسیله اندازه گیری به عنوان شاخص یاد می شود. بهرحال شاخص سازی یک فعالیت ذهنی است تا تجربی که در آن یک سازه نظری با یک واقعیت تجربی و با حالتهای آن در تناظر قرار داده می شود و قاعده این تناظر جوهر شاخص یا ابزار اندازه گیری است.
سابقه تدوین شاخص های فرهنگی بسیار کم است و کار بر روی آنها هنوز در مراحل ابتدایی است.
در سطح جهانی اولین بار یونسکو در سال 1988 بطور منسجم با تهیه گزارش جهانی فرهنگ به ارائه شاخصهای فرهنگی کشورهای جهان همراه با داده های مربوط به آن پرداخت و هنوز هم بحث های زیادی در باره ماهیت, حدود, ابعاد این شاخص ها مطرح است.
منابع استخراج شاخصهای فرهنگی :
برای تدوین شاخصهای فرهنگی به منظور ارزیابی وضع فرهنگ, هنر, ارتباطات منابع مختلفی وجود دارد از جمله :
1- قانون اساسی, بیانیه های احزاب سیاسی, اعلامیه ها, سخنرانی های رهبران سیاسی و اسناد تصویب شده که در آنها شرایط مطلوب زندگی و رسیدن به این شرایط نوین مطرح می شود.
2- برنامه ها و طرحهای توسعه.
3- ادراک مردم و گروهای مورد مطالعه که متاثر از برنامه های فرهنگی هستند.
4- مسائل و مشکلات و نیازهای اساسی مردم.
5- کم و کیف وظایف و فعالیت دستگاهها و نهادهای مسئول در بخش فرهنگ, هنر وارتباطات.
برای سنجش یک فعالیت فرهنگی می توان شاخصهای مختلفی را در نظر گرفت. انواع شاخصهای مستقیم وغیر مستقیم در قالب زیر کاربرد دارند :
1- شاخصهای مالی : میزان بودجه را برای امور فرهنگی بیان می کند .
2- شاخصهای ساختی : بیانگر ساختار نیروی انسانی , توزیع امکانات آموزشی , تحقیقی در یک بخش فرهنگی است.
3- شاخصهای جمعیتی : سنجش استفاده از امکانات توسط جمعیت یک جامعه و یا توزیع امکانات نسبت به جمعیت را در نظر دارد.
4- شاخصهای بازدهی : برای اندازه گیری اثر بخشی و بازدهی یک فعالیت یا برنامه فرهنگی.
اهداف و کارکردهای شاخصهای فرهنگی رفاه و توسعه :
1- اهداف توصیفی : این شاخصها صرفا اطلاعاتی در باره جامعه مورد مطالعه ارائه می کنند که می تواند جالب باشد, اگرچه فرهنگ جوامع از دیدگاه هنجاری ارزیابی نمی گردد.
2- اهداف سنجشی : از هنجارهای صریح یا ضمنی استفاده می شود. مک کینلی (1988یونسکو) اساسا به شاخصهایی توجه دارد که بر هنجارهای اخلاقی پذیرفته شده جهانی استوار است. سن ( یونسکو 1988) بر تواناییها تاکید دارد که به افراد کمک می کند تا هدفهای متفاوتی را دنبال کنند و کارکردهای متنوعی داشته باشند. وی با توجه به اهمیت توانایی افراد مسئله حقوق بشر را نیز مد نظر قرار می دهد.
شاخصهای فرهنگی رفاه و توسعه انسانی :
1- شاخصهای آزادی فرهنگی : حقوق زبانی اقلیتها, حقوق فردی مثل آزادی بیان
برای معرفی این حقوق از شاخصهای کیفی استفاده می شود که مهمترین شاخصهای آزادی فرهنگی عبارتند از :
امنیت شخصی – نبود تبعیض – آزادی اندیشه و بیان – حق تعیین سرنوشت خود.
2-شاخصهای خلاقیت : مهمترین شاخصهای خلاقیت عبارتند از :
هزینه های فرآورده های فرهنگی و فعالیتهای فرهنگی – خلق فرآورده های جدید – تعداد افرادی که بطور مستقیم به فعالیت خلاق می پردازند.
3- شاخصهای گفتگوی فرهنگی : مهمترین آنها عبارتند از :
سواد و دستاوردهای آموزشی – ابزار ارتباطات مانند روزنامه, تلفن, رسانه ها, امکانات پستی, دورنویس, اینترنت.
4- شاخصهای عملکردهای فکری و زیبایی شناختی :
برای این عملکردها شاخصهای زیر را می توان در نظر گرفت :
1- شاخص آموزش 2- شاخص پژوهش 3- شاخص تولید موسیقی, تئاتر, تهیه فیلم و برنامه های تلوزیونی, نقاشیها 4- شاخص انتشار کتابها, روزنامه و مجلات جدید 5- شاخص مصرف کتاب, مجله, روزنامه
6- شاخص مصرف تولیدات موسیقی, تئاتر, فیلم, برنامه های تلوزیونی, نوارهای ویدئویی و موزه ها
5- شاخصهای فعالیت اجتماعی و سیاسی : تعدادی از شاخصهای کلیدی معرف فعالیتهای پایه :
الف- خشونت ب- تبعیض ج- آزادی سیاسی بخصوص آزادی اندیشه و بیان و آزادی فعالیتهای سیاسی
– به دلیل سیال بودن فرهنگ و حیطه معنوی آن, شاخص سازی فرهنگی محدودیتهایی دارد.
– زمینه گسترده و پیچیده فرهنگ و امور فرهنگی و عدم تمایز مرزهای فرهنگی, ارزیابی فرهنگ را دشوار می کند.
– مهمترین موانع ارزیابی و سنجش فرهنگ عبارتند از :
فقدان داده های کامل و کافی – فقدان چهارچوبی واحد برای تعیین قلمرو فرهنک و امور فرهنگی – دشواری و در مواردی غیر ممکن بودن ارزیابی ابعاد کیفی فرهنگ.
ارزیابی فرهنگ :
ارزیابی یعنی سنجش و داوری عملکرد برنامه ها و طرحهای با توجه به هدفها و ظوابط و استانداردهای از پیش تعیین شده و شناخت و تحلیل اثرات اقتصادی و اجتماعی اجرائی برنامه ها.
ارزیابی : وسیله ای بررای سنجش کارائی برنامه ها و ارائه بازخوردی که برای تصمیم گیری موثر است.
راهبردهای ارزیابی : 4 گروه عمده مطرح است:
1- مدلهای علمی- تجربی : روشها و ارزشهای خود را از علم بویژه علوم اجتماعی اخذ می کند.
2- مدلهای سامانه ای مدیریت گرا : مدلهای PERT و CPM ( مسیر بحرانی ) از مهمترین آنهاست. و دو مدل مطرح شده دیگر UTOS و CIPP است.
3- مدلهای کیفی یا انسان شناختی : ارزش موضوعی تفسیر انسانی را در فرآیند ارزیابی مورد تاکید قرار می دهد.
4- مدلهای مشارکت گرا : اهمیت مشارکت را در ارزیابی یک برنامه مورد تاکید قرار می دهد.
روشهای ارزیابی مسائل و فعالیتهای فرهنگی :
1- روش تحلیل هزینه و فایده :
کلیه عناصر مالی را محاسبه کرده و تمامی اجزای طرح را بر حسب پول ارزیابی میکند. مستند سازی برنامه های بودجه ریزی در امور فرهنگی- ارائه تصویری منسجم و روشن از فعالیتهای فرهنگی, علمی شدن روش تصمیم گیری در امور فرهنگی, دوری گزیدن از کلی گویی و اصطلاحات صرفا کیفی- آسان سازی روش ارزیابی امور فرهنگی ( به اصول نظری اقتصاد خرد استوار است ) .
2- روش مطالعه اثرات فعالیتهای فرهنگی :
توسعه فرهنگی را از دیدگاه اقتصاد کلان بررسی می کند و مبتی بر ضریب فزایندگی است و سهم ملموس فعالیتهای فرهنگی در اقتصاد مشخص می شود. یک روش شبه تحلیل هزینه و فایده تلقی می شود که در آن به فایده ها توجه می شود. در این روش به ارزیابی تاثیر یک یا چند فعالیت فرهنگی موجود در یک حوزه جغرافیایی پرداخته می شود.
3- روش تحلیل هزینه ها و کارایی :
برای عقلانی کردن گزینه های بودجه ای کاربرد وسیع دارد. مجموعه ای از شاخصها که ترسیم بیلانی از نتایج یعنی سنجش کارایی طرح مورد نظر را ممکن می سازد.
4,5- تحلیلهای چند معیاری و روش تحلیل پیوندها
سرمشقهای برنامه ریزی در زمینه فرهنگ :
سرمشق معیارهای ارزیابی روش شناسی محدوده عمل روش عمل
آرمانشهر تعبیر ایدئولوژیک از برنامه ریزی بلند مدت فراگیر- همه گیر اقدام در سطح جامعه
دین (عقل گرایی مبتنی بر ارزش) به عنوان یک کل کامل
واقع گرا خواسته ها و تمایلات تحلیل هزینه و فایده گزینش تجربی مواضع آزمون و خطا و
مردم برای عمل تجربه مداوم
راهبردی تمایلات و خواسته های تحلیل سیستمی و اقدام در هر کجا که بهره گیری از
اقشار مختلف ناسازگار نظریه پردازی تعاون نیروهای مختلف روابط قدرت
اجازه دهد
توسعه گرا ارزشهای عمومی و گزینش در پرتو نظریه اولویت گروههای حساس مشاوره- گفتگو
توسعه فرهنگی و والگو سازی فنی اجتماعی ( جوانان- زنان) و سازگاری جمعی
فرهنگ توسعه
شاخصهای فرهنگی یونسکو :
یونسکو در گزارش جهانی فرهنگ در سال 1998 و 2002 به ارائه شاخصهای فرهنگی کشورهای مختلف جهان همراه با داده های مربوط به آنها پرداخته است. البته این شاخصها به هیچ وجه بر ارزیابی جهانی فرهنگ تدوین نشده اند, زیرا فرهنگ جهان متنوع و پیچیده است. این شاخصها تنها جنبه هایی از فرهنگ جهانی را که به آسانی قابل تشخیص است, نشان می دهد.
در گزارش سال 1998 یونسکو حدود 125 شاخص معرفی شده که طبقات اصلی شاخصهای ارائه شده به شرح زیر می باشد :
فعالیتهای فرهنگی :
— روزنامه- کتاب- کتابخانه — موسیقی — بایگانی و موزه ها — رادیو, تلوزیون, سینما
— هنرهای نمایشی — تعطیلات عمومی — محوطه های میراث جهانی — تجارت کالای فرهنگی
— جهانگردی بین المللی — ارتباطات و فناوری جدید
گرایشهای فرهنگی :
— کتاب, روزنامه ها و اوراق چاپی, رادیو و تلویزیون, سینما, ارتباط و سفر, مبادلات فرهنگی
— پذیرش کنوانسیونهای فرهنگی — کنوانسیونهای حقوق بشر — ترجمه و انتشار کتاب به زبانهای خارجی
— ترجمه از زبان اصلی — نویسندگانی که آثارشان بیشتر ترجمه شده است — محیط زیست — کنوانسیونهای میراث فرهنگی
شاخصهای فرهنگی در ایران :
در گزارش سال 1378 این شاخصها در قالب طبقات اصلی ذیل طبقه بندی شده است.
— رادیو و تلویزیون — سینما, عکس, ویدئو — نمایش( تئاتر) — موسیقی — ادبیات — معارف
— میراث فرهنگی — ورزش — گردشگری — هنرهای تجسمی — محیط زیست — بودجه فرهنگی
— فعالیتهای فرهنگی خارج از کشور
شاخصهای فرهنگ, هنر, ارتباطات در عمان ( از حوزه اسلامی ) :
در این کشور حدود 150 شاخص کلی و جزئی در این زمینه ارائه شده است که در 8 طبقه اصلی :
1- کتاب و روزنامه و نشریات 2- رادیو و تلویزیون و سینما 3- میراث فرهنگی 4- گردشگری 5- مبادلات فرهنگی 6- تجارت کالاهای فرهنگی 7- پذیرش کنوانسیونهای فرهنگی 8- ارتباطات
شاخصهای این کشور محدود بوده و معرف فرهنگ اسلامی نیست.
کشور رومانی ( از حوزه روسی- اسلاو ) :
1- کتاب و کتابخانه 2- روزنامه و نشریات 3- میراث فرهنگی 4- حقوق فرهنگی 5 – سینما و هنرهای نمایشی و موسیقی 6- رادیو و تلویزیون 7- تجارت و مبادله کالاهای فرهنگی
8- ورزش 9- گردشگری 10- ارتباطات
کشور کانادا ( از حوزه آمریکای شمالی ) :
شاخصهای این کشور بیشتر و متنوع تر و متفاوت است در 9 طبقه اصلی :
1- انتشارات 2- ضبط صدا 3- پخش 4- فیلم ویدئو 5- موسسات میراث 6- اینترنت
7- ورزش و فعالیتهای فراقتی 8- سفر 9- سایر زمینه ها
از ویژگیهای خاص شاخصهای کشور کانادا این است که در هر یک از بخشهای فرهنگی, هزینه ها, درآمدها و سود نهایی قبل از پرداخت مالیات محاسبه شده است و این موضوع نشاندهنده تجاری شدن فرهنگ است و به فرهنگ از بعد اقتصادی و تجاری توجه می شود. در کشور کانادا از روش تحلیل هزینه و فایده برای ارزیابی فرهنگ استفاده می گردد.
کشور ژاپن ( از حوزه چینی- ژاپنی ) :
در 10 طبقه اصلی شامل :
1- کتاب و کتابخانه, روزنامه ها, نشریات 2- رادیو و تلویزیون 3- موسیقی 4- سینما و هنرهای نمایشی
5- میراث فرهنگی 6- حقوق فرهنگی 7- گردشگری 8- ورزش, فراغت و سرگرمی
9- تجارت و مبادله کالاهای فرهنگی 10- ارتباطات
کشور هلند ( از حوزه اروپایی ) : در 9 طبقه شامل :
1- کتاب و کتابخانه و نشریات ادواری 2- رادیو و تلویزیون و سینما 3- میراث فرهنگی و طبیعی
4- هنر 5- مسافرت و گردشگری 6- ورزش, فراغت و سرگرمی 7- تجارت و مبادله کالاهای فرهنگی
8- کنوانسیونها و حقوق فرهنگی 9- ارتباطات
کشور استرالیا ( از حوزه استرالیایی – اروپایی ) : در 14 طبقه اصلی :
1- میراث فرهنگی وطبیعی 2- موزه ها و موزه های هنر 3- باغهای گیاه شناسی, پارکها و نمایشگاههای حیات وحش
4- کتابخانه و آرشیوها 5- موسیقی 6- هنر های نمایشی 7- فیلم و ویدئو 8- چند رسانه ای و ارتباطات
10- اشتغال و مشارکت در فعالیتهای فرهنگی 11- اعتبارات دولتی در زمینه فرهنگ 12- گردشگری
13- حقوق فرهنگی 14- تجارت و مبادله کالاهای فرهنگی ( نگرش تجاری به مقوله فرهنگ دارند )
کشور سنگاپور ( از حوزه آسیای جنوب شرقی ) : در 8 طبقه اصلی :
1- کتاب وکتابخانه 2- روزنامه و نشریات ادواری 3- گردشگری 4- ارتباطات
5- سینما و هنرهای نمایشی و موسیقی و سایر امور هنری 6- مبادلات فرهنگی 7- حقوق فرهنگی
8- کمکهای ویژه در زمینه فرهنگ و هنر
کشور آفریقای جنوبی (از حوزه آفریقای سیاه ) : طبق سالنامه آفریقای جنوبی در سال 2001 :
1- فرهنگ و هنر 2- گردشگری 3- تفریح و ورزش 4- ارتباطات
کشور هند ( از حوزه هندی ) : در 20 طبقه به شرح ذیل :
مقدمه- مرور کلی- بخش فرهنگ- باستان شناسی- موزه ها- موسسات مردم شناسی- آرشیوها و کتابخانه های آرشیوی, کتابخانه ها- موسسات بودایی و مطالعات ثبت- آکادمی ها و مدرسه ملی نمایش- اعتبارات ویژه در بخش فرهنگ- بهبود و ارتقائ هنر و فرهنگ- یادواره ها و یادبودها- یادبودهای سالیانه وسده ها- جشنواره هند- مرکز ملی هنرایندیرا گاندی- اعتبارات ملی در زمینه هنر- آموزش- نو آوریها در ایالات شمال شرقی- فعالیتهای حراستی و حفاظتی .
کشور برزیل ( از حوزه آمریکای لاتین ) : در 7 طبقه اصلی :
1- کتاب و کتابخانه, روزنامه ها و نشریات 2- رادیو و تلویزیون 3- فیلم, سینما, موسیقی
4- گردشگری و میراث فرهنگی 5- ارتباطات 6- تجارت و مبادله کالاهای فرهنگی 7- حقوق فرهنگی
نتیجه گیری :
در کشورهای مختلف جهان اقدامات چندانی در خصوص تدوین شاخصهای فرهنگی و ارزیابی آنها انجام نشده است. نگرش خاص و محدود به مقوله فرهنگ وجود دارد. این شاخصها تنها با یکی از کاربردهای 14 گانه فرهنگ از نظر ریموند و ویلیامز انطباق دارد. ( آثار و فعالیتهای فکری و بویژه هنری شامل شعر و ادبیات و هنر های مختلف ). در واقع متناسب با سایر ابعاد فرهنگ اقدامات چندانی برای شاخص سازی و ارزیابی فرهنگ بعمل نیامده. شاخصهای ارائه شده به گونه ای نیستند که بتوانند منعکس کننده خصوصیات حوزه فرهنگ مربوط به خود باشند. شاخصهای فرهنگ و هنر در کشورهای مورد بررسی بیشتر با سر مشق واقع گرا در زمینه فرهنگ منطبق است که معیارهای ارزیابی به خواسته ها و تمایلات مردم و روش شناسی آن, تحلیل هزینه و فایده است.
هنجارهای فرهنگی در این کشورها از نوع رایج و آماری است در حالیکه در کشور ما, هنجارهای مطلوب و آرمانی اخذ شده از اسلام مورد نظر است. این شاخصها برای ارزیابی فرهنگ کشور لازم ولی نا کافی است. علاوه بر این شاخصها باید به حوزه های دیگر فرهنگ از جمله حوزه فرهنگ دینی, گرایشها, ارزشها, رفتارها, اعتقادات و باورها توجه کرد.
کاربردهای 14 گانه فرهنگ ریموند و ویلیامز :
1- فرآیند کلی رشد فکری, هنری, زیبایی شناختی که در آن کل فلسفه و اندیشه و هنر و خلاقیت یک عصر یا کشورمی گنجد.
2- آثار و فعالیتهای فکری و بویژه هنری که بیشتر شامل شعر و ادبیات و هنرهای مختلف می باشد.
3- سیستم نشانه هایی که از طریق آن نوعی نظم اجتماعی تجربه و جستجو می شود.
