آیا کتابداران واقعا همیشه چای می خورند؟

نویسنده: عیسی محمدی فیروزجایی

تصور غالب این است که كتابخانه محيطي آرام ، خلوت و كتابداران كارمندانی كم كار هستند

در جامعه ما تصور غالب این است که كتابخانه محيطي آرام ، خلوت و كتابداران كارمندانی كم كار هستند كه بيشتر اوقات خود را به صرف چاي، خواندن روزنامه و استراحت مشغول هستند. متاسفانه اين نگاه منفي در بين برخی مديران نيز غالب است و این نگرش غیر واقعی بر فرايند مدیریتی ، درونداد و برونداد كتابخانه ها نيز تاثير مستقيم دارد. براستي چرا چنين است ؟ و چرا بعضاً مي شنويم كه ” كتابداران فقط چاي مي خورند. كتابداران مگر چكار مي كنند؟ چارتا كتاب دادن اينهمه زحمت ندارد؟ و …” نگرش جامعه و مسولان اداري نسبت به كتابخانه اهميت زيادي دارد. ديدگاه مقامات از جهت تخصيص بودجه، امكانات، تجهيزات، مشاركت دهي كتابداران در طرح و برنامه ريزي، حقوق، مزايا، اضافه كاري و … بسيار مهم و تاثیر گذار است زيرا آنان تصميم گيرنده نهايي اداره كتابخانه ها هستند0نگرش جامعه كتابخانه، مراجعان و اعضا در قبال کتابخانه و کتابداران نيز بسيار مهم است در واقع اگر آنان نباشند وجود ما معنايي نخواهد حضور گرم آنان شكوه افزاي محفل كتاب و كتابداران است و عدم رغبت آنان نيز سردي و كسادي كتابخانه را به دنبال خواهد داشت.حال كتابدار اگر بخواهد تلاش حرفه اي خود را انجام دهد مي بينيد كه نگرش دو سويه چنين است؛در واقع پاداشي نگرفته احياناً پاسخ سردي هم مي شنود. فرض كنيد كتابداري دو ساعت مشغول فهرست نویسی بوده است و خسته از يك كار فكري، بعلت کثرت مراجعان به بخش امانت آمده تا به همكار خود كمك نمايد به ناگاه مراجعه كننده اي بگويد : ” من فقط يك كتاب خواستم اينهمه تعلل چرا ؟ پس شما چكار مي كنيد؟ ” این درک نادرست رنج مضاعفی است بر ای کتابداری که به قصد تسریع در ارایه خدمت به کمک همکار خود شتافته بود0 يكي از مواردي كه در ارایه تصویری مناسب و واقعی از خدمات کتابخانه ها و تلاش کتابداران و اطلاع رسانان می تواند مورد استفاده قرار گیرد استفاده از مكانيسمي براي تجزيه و تحليل عملکرد فنی ، عمومی و مدیریتی کتابداری و اطلاع رساني در مقطع زماني معين و انتشار نتايج تحليل- اطلاع رسانی و عملکرد اطلاع رسانان – است ،که تاکنون كتابداران و مسولان كتابخانه ها از آن غفلت نموده اند0 چرا كتابداران نبايد به فكر اطلاع رسانی به جامعه كتابخانه باشند؟ چرا كتابدار فكر مي كند كه نيازي به آگاهی مقامات مسئول از عملکرد کتابخانه نيست ؟ در حاليكه در ادارات، بخش اطلاع رسانی و روابط عمومی از فعال ترين بخش هاست. چرا كتابدار نبايد به مناسبت هاي مختلف ، اخبار كتابخانه را از مجاري اطلاع رساني نظير روزنامه ها ، هفته نامه ها و …. منتشر نمايد؟ما كتابداران بايد قبول كنيم كه اگر براي تحقق اهداف كتابداري صد در صد تلاش لازم است درصدی از آن بايد به اطلاع رساني اختصاص يابد ، این امر هدف نیست بلکه ابزاری است برای رسیدن به هدف اصلی حرفه ما یعنی اشاعه اطلاعات و احیانا تبدیل اطلاعات به دانش و خرد0

به نظر كتابداران اقدامات زیر را مي توانند انجام دهند:
.1 اطلاع رساني يا به معناي خاص آن خبر رساني
كاركرد مهم كتابخانه در هر بخشي ابتدا به صورت خبري در آمده تا ارزش انعكاس داشته باشد انگاه آنرا ارايه نمايند. مثلاً :
کتابخانه عمومی آزادگان ساری در راستاي سياست حذف منابع فرسوده و قديمي و جایگزینی منابع علمي جديد ، در سالجاري 1000 نسخه كتاب در حوزه هاي علمي، فني، تكنولوژي از مجموعه كتابخانه حذف و3000 نسخه كتاب خریداری و به مجموعه كتابهاي كتابخانه افزوده است. سعي شده با بودجه محدود كتابخانه به تقاضا ها و مراجعات مكرر اعضا براي دريافت منابع علمی جدید پاسخ مناسبي داده شود.” اين اخبار از چند مجرا مي تواند منتشر شود :
الف- داخل كتابخانه در تابلو اعلانات نصب گردد ، اگر كتابخانه داراي سايت يا وبلاگ اختصاصي است در آنجا به نمايش درآيد.
ب:مطبوعات استاني اعم از هفته نامه ها و روزنامه ها كه از چاپ اخبار فرهنگي و هنري استقبال مي كنند.
پ:سايت هاي خبري خبرگزاريها كه عمدتا در هر استان داراي شعبه مي باشند. خبر را در بخش اخبار استانها جاي داده و در همان لحظه در گستره وسيعي انعكاس مي يابد. اين اقدام سبب حضور فعال كتابخانه در سطح افكار عمومي جامعه مي شود.

2. بررسی و تحليل اقدمات و عملكرد کتابخانه و بخش های تحت پوشش در همه ابعاد و در یک دوره معین
مساله دوم، تجزيه و تحليل درونداد كتابخانه ، تبديل كيفيت ها به كميت ها و انعكاس آن از مجاري مناسب بويژه از زبان آمار است.
الف: درونداد : هر آنچيزي كه در يك مدت معين به كتابخانه افزوده شده است و اين افزودگي مي تواند نيروي انساني، مجموعه ، اعضا، مراجعان ، امكانات، تجهيزات، فعاليت هاي عمراني و نظاير آن باشد. اين فعاليت ها بر حسب نوع شان تفكيك و بيان شوند.
ب: برونداد: خدماتي كه كتابخانه به جامعه ارايه مي دهد يا محصول نهايي كتابخانه كه در اختيار مشتري قرار مي گيرد. خدمات مرجع، امانت مواد كتابخانه اي به صورت درون يا برون كتابخانه اي، برنامه هاي جنبي و فوق برنامه، مشاركت كتابخانه در فرايند اجرايي سازمان متبوع نظير مشاركت در اجراي يك پروژه علمي- تحقيقاتي در مورد كتابخانه هاي دانشگاهي و همكاري در اجراي برنامه هاي فرهنگي و هنري در مورد كتابخانه هاي عمومي، برگزاري دوره هاي آموزشي براي اعضاي كتابخانه در اين بخش قرار مي گيرد.
پ:فرایندی كه سبب تبديل درونداد به برونداد به ويژه در بخش هاي تخصصي كتابداري و اطلاع رساني مي شود مورد بررسي و تحليل قرار گيرد. مجموعه سازي و شيوه هاي دريافت منابع و مواد اطلاعاتي، فهرست نويسي و رده بندي، چکیده نویسی و نمایه سازی ، آماده سازي، وجين، سياهه برداري، حفاظت و نگهداري در اين گروه قرار دارند.
عملكرد كتابخانه ها بيشتر كيفي است تا كمي ، اگر بخواهد به نحو مطلوب انعكاس يابد ابتدا كفيت ها به كميت تبديل شود آنگاه مقادير عددي بدست آمده را به همراه مستندات (عكس، تصوير و خبر و (… با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و به کمک نرم افزارهای رايانه اي تنظيم نمود .
نكته مهم اينست كه در تهيه و تنظيم عملكرد كتابخانه ، جامعه هدف مدنظر كتابدار باشد. آنچه براي مديران تهيه مي شود بايدمستند، مستدل و تا حدودي همه جانبه و به دو شكل كاغذي و لوح فشرده یا تحت شبکه داخلی سازمان باشد. گزارشي كه در اختيار اعضا و مراجعان كتابخانه قرار مي گيرد كلي ، مختصر و به آسانی قابل فهم و درک باشد.
ارایه تصویر مناسب و واقعی از سیمای کتابخانه ، در تغییر نگرش فعلی جامعه نسبت به کتابخانه و کتابداری بسیار موثر است از سوی دیگر زمینه ذهنی را برای ایجاد احساس مشترک و پذیرش نقش و جایگاه کتابداران و اطلاع رسانان به عنوان مدیران اطلاع رسانی در نزد افکار عمومی فراهم می آورد

*لینک: http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1143

What is librarianship?

Jud Barry writes:What is librarianship? Your readers might be interested in the Defining Librarianship website, which is looking for the common ground of librarianship-a source of ethical behavior-on which all librarians stand.

All librarians: whether a modified librarian whose body-pierced unconventionality need not mean a lack of professionalism, an anarchist librarian preparing to catalog the revolution, a librarian in frankly pro-censorship China, or a librarian for the equally (but differently) pro-censorship Concerned Women for America.

They can go to Defining Librarianship and help find the common ground.